Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

UJTEM BɅ TIʼ TOJLEL

Jehová an i yʌqʼueyon cabʌl bendición mach bʌ pijtʌbilic c chaʼan

Jehová an i yʌqʼueyon cabʌl bendición mach bʌ pijtʌbilic c chaʼan

CUJIL chaʼan yom mi cochel bajcheʼ precursor, pero mij cʼajtiben c bʌ mi mucʼʌch caj c wen mulan. Tsaʼ c wen mulan jiñi queʼtel (c troñel) ti Alemania. An tic wenta mic choc majlel bʌlñʌcʼʌl tac ti jiñi tejclum mach bʌ wen cʌmbilic am bʌ ti África, bajcheʼ Dar es Salam, Elisabethville yicʼot Asmara. Maʼañic tsaʼ c wis ñaʼta mi ti jumpʼejl bʌ qʼuin mi caj c melben (chaʼliben) i yeʼtel Jehová tiʼ pejtelel ora ti jiñi tejclum tac yicʼot ti yan tac bʌ parte yaʼ ti África.

Cheʼ tsaʼix cʼoti c wen ñaʼtan i tsaʼ ochiyon bajcheʼ precursor, jiñi cuxtʌlel tsaʼ wen qʼuextʌyi come tsaʼ c taja cabʌl bendición mach bʌ pijtʌbilic c chaʼan (Ef. 3:20). ¿Chuqui tsaʼ ujti? Mi caj c tsictesan bajcheʼ tsaʼ tejchi.

Tsaʼ quila pañimil (chʼocʼayon) ti 1939 ti Berlín (Alemania), cheʼ bʌ ñumen jaxto chaʼpʼejl uxpʼejl uw i cajel jiñi Segunda Guerra Mundial. Cheʼ wolix (choncolix) i yujtel jiñi guerra ti 1945, cabʌl avión tsiʼ choco jubel bomba tac yaʼ ti Berlín. Ti junsujtel, cheʼ tsaʼ chojqui jiñi bomba tsaʼ yajli ti jiñi calle baʼ chumulon lojon, pero joñon yicʼot familia tsaʼ c taja lon c putsʼib baqui maʼañic miʼ tajon lon jiñi bomba tac. Chaʼan maʼañic chuqui mi lon c chaʼlen, tsaʼ putsʼiyon lon majlel ti Erfurt, baqui tsaʼ chʼocʼa jiñi c mamá.

Cheʼ bʌ yaʼañon quicʼot c tat c ñaʼ yicʼot quijtsʼin yaʼ ti Alemania (cheʼ lʌcʼʌlix jiñi jabil 1950).

Jiñi c mamá tsiʼ chaʼle wersa i sʌclan jiñi i sujmlel. Pero maʼañic tsiʼ taja, anquese tsiʼ pejca libro tac i chaʼan bʌ filósofojob yicʼot tsiʼ qʼuelbe i melbal cabʌl ñopbalʌl. Cheʼ bʌ ti 1948, chaʼtiquil i testigojob Jehová tsiʼ julaʼtayob. Jiñi c mamá tsiʼ yotsayob ti lon cotot i tsiʼ melbeyob cabʌl cʼajtiya tac. Maxto ñumeñic jumpʼejl ora cheʼ jiñi c mamá tiʼ subeyon quicʼot xchʼoc bʌ quijtsʼin: «Tsaʼix c taja jiñi i sujmlel». Mach jalic tsaʼ ñumi cheʼ joñon, jiñi c mamá yicʼot quijtsʼin tsaʼ majliyon lon ti jiñi tempa bʌ tac yaʼ ti Erfurt.

Ti 1950, tsaʼ chaʼ sujtiyon lon ti Berlín i tsaʼ cajiyon lon ti majlel ti jiñi congregación Berlín-Kreuzberg. Cheʼ bʌ tsaʼ majliyon lon ti chumtʌl ti yambʌ parte, tsaʼ cajiyon lon ti majlel ti jiñi congregación Berlín-Tempelhof. Ti wiʼil, jiñi c mamá tsaʼ cʼoti i chaʼlen chʼʌmjaʼ. Pero joñon maxto chajpʌbiloñic tsaʼ cubi c bʌ. ¿Chucoch?

¿BAJCHEʼ TSAʼ J CɅYɅ QUISIN?

Wocol tsaʼ cubi chaʼan mic melben i yeʼtel Jehová come wen cujil quisin. Anquese mucʼʌch loqʼuel ti subtʼan, chaʼpʼejl jab tsaʼ ñumi cheʼ maʼañic majqui tsaʼ c mulaj c pejcan. Pero tsaʼ qʼuextʌyi cheʼ bʌ cabʌl ora tsaʼ c ñusa yicʼot jiñi hermanojob yicʼot hermanajob tsaʼ bʌ i pʌsʌyob i chʼejlel yicʼot i xucʼtʌlel ti Jehová. An tsaʼ bʌ ajñiyob ti jiñi campo i chaʼan nazijob o ti mʌjquibʌl yaʼ ti Alemania oriental. An tsaʼ bʌ ñujpʼiyob come tsiʼ mucu cʼaxtesayob lac jun tac yaʼ ti Alemania. Jiñi tsaʼ bʌ i ñusayob tsiʼ wen coltayon. Tsaʼ cʼoti c ñaʼtan chaʼan mi jiñi hermanojob tsiʼ yʌcʼʌyob ti wocol i cuxtʌlel yicʼot tsaʼ ñujpʼiyob come miʼ cʼuxbiñob Jehová yicʼot jiñi hermanojob, yom mic chaʼlen wersa chaʼan maʼañix mic chaʼlen quisin.

Cheʼ bʌ tsaʼ chaʼle coltaya ti jiñi ñuc bʌ subtʼan tsaʼ bʌ mejli ti 1955, maʼañix tsaʼ c wen chaʼle quisin. Ti jumpʼejl carta muʼ bʌ i chʼʌm tilel ti jiñi Informador, * jiñi hermano Nathan Knorr tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñʌch ñumen ñuc bʌ chajpʌbil bʌ i chaʼan jiñi i tejclum Dios. Tsiʼ yʌlʌ chaʼan mi tsaʼ lon c chaʼle coltaya pejtelel jiñi xsubtʼañonbʌlon, «wen utsʼatax mi caj i yujtel i subol jiñi wen tʼan ti jiñi uw ila ti pañimil». I cheʼʌch tsaʼ ujti. Mach wen jalic tsaʼ ñumi, tsaʼ cʌcʼʌ c bʌ ti Jehová i ti 1956 tsaʼ c tem chaʼle chʼʌmjaʼ quicʼot tat yicʼot quijtsʼin. Pero maʼañic tsaʼ wen jaliji cheʼ bʌ tsaʼ c yajca c mel yambʌ ñuc bʌ i cʼʌjñibal.

Ti cabʌl jab, tsaʼ cʼoti c ñaʼtan chaʼan ñumen wem bʌ mic mel tij cuxtʌlel jiñʌch cheʼ mi cochel bajcheʼ precursor. Pero maʼañic tsaʼ c seb caji c mel. Tsaʼ c ñaxan yajca qʼueljun ti Berlín chaʼan mij cʌn bajcheʼ miʼ mʌjñel yicʼot miʼ chojñel chuqui tac jach ti empresa tac ti yan tac bʌ país. Ti wiʼil, tsaʼ c ñaʼta c mel jumucʼ jiñi eʼtel chaʼan mi cʼotel c ñaʼtan bajcheʼ miʼ mejlel. Jin chaʼan, cheʼ ti 1961 tsaʼ c jacʼʌ eʼtel ti Hamburgo, jumpʼejl colem tejclum am bʌ tiʼ tiʼ mar yaʼ ti Alemania. Cheʼ bʌ mic ñumen cʌcʼ bʌ ti ili eʼtel, mic ñumen ñaʼtan chaʼan wiʼilto mi cochel bajcheʼ precursor. ¿Chuqui mi caj c mel?

Mi cʌqʼuen wocolix i yʌlʌ Jehová cheʼ tsiʼ yʌqʼueyon j cʌn hermanojob añoʼ bʌ i cʼuxbiya tsaʼ bʌ i coltayoñob c chʼʌmben i sujm chaʼan i melol i yeʼtel Jehová jiñʌch ñumen ñuc bʌ. Cabʌl camigojob añobix bajcheʼ precursor i wen chuqui tsaʼ j cʌñʌ tiʼ tojlelob. Cheʼ jaʼel, jiñi hermano Erich Mundt, tsaʼ bʌ cʼoti ti ajñel ti jumpʼejl campo i chaʼan xñujpʼelob, tsiʼ coltayon chaʼan mic ñumen ñop Jehová. Tiʼ subeyon chaʼan jiñi hermanojob tsaʼ bʌ i bajñel ñaʼtayob i bʌ yaʼ ti campo, tsaʼ cʼuñʼayob. Pero jiñi tsaʼ bʌ i wen ñopoyob Jehová xucʼul tsaʼ ajñiyob i tsaʼ sujtiyob ti wem bʌ xcoltayajob yaʼ ti congregación tac.

Cheʼ bʌ tsaʼ ochiyon bajcheʼ precursor (1963).

Cheʼ jaʼel, jiñi hermano Martín Poetizinger, tsaʼ bʌ ochi ti jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij, ti bele ora miʼ ñuqʼuesʌben i pusicʼal jiñi hermanojob i miʼ subeñob: «Jiñi ñumen ñuc bʌ lac majtan jiñʌch lac chʼejlel». Cheʼ tsaʼ cʼoti c wen ñaʼtan tsaʼ bʌ i yʌlʌ, tsaʼ j cʌyʌ jiñi queʼtel i tsaʼ ochiyon bajcheʼ precursor cheʼ ti junio i chaʼan 1963. Jiñʌch ñumen bʌ tsaʼ c yajca c mel tij cuxtʌlel. Cheʼ tsaʼ ñumi chaʼpʼejl uw, cheʼ bʌ maxto c teche c sʌclan yambʌ queʼtel, tsaʼ waʼchocontiyon bajcheʼ precursor especial. I cheʼ ñumeñix chaʼpʼejl uxpʼejl jab, tsaʼ pʌjyiyon chaʼan mic majlel yaʼ ti clase 44 chaʼan jiñi Cʌntesʌntel i chaʼan Galaad.

AN CHUQUI ÑUC BɅ MIJ CɅN YAʼ TI GALAAD

Junchajp ñuc bʌ tsaʼ j cʌñʌ tiʼ tojlel jiñi hermano Nathan Knorr yicʼot Lyman Swingle, jiñʌch chaʼan mach yomic mi lon c lujbʼan ti jiñi ñaxam bʌ eʼtel muʼ bʌ lon cʌqʼuentel. Tsiʼ ñuqʼuesʌbeyon lon c pusicʼal chaʼan mi lon c lʌtʼ anquese an wocol tac. Jiñi hermano Knorr tiʼ subeyon lojon: «¿Baqui mi caj laʼ wʌcʼ la ñaʼtʌbal? ¿Jimba ti jiñi tsʼubejn, ti us tac, tiʼ pʼumpʼuñiyel quixtañujob o ti jiñi mach tac bʌ weñic am bʌ ti laʼ joytilel? ¿O jimba mi caj laʼ qʼuel jiñi teʼ tac, ñichteʼ tac yicʼot jiñi quixtañujob tijicñayoʼ bʌ? Cʌñʌla laʼ cʼuxbin jiñi quixtañujob». Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, cheʼ bʌ jiñi hermano Swingle woli (yʌquel) i tsictesan chaʼan an hermanojob muʼ bʌ i cʌyob i yeʼtel, tsiʼ chaʼle wersa chaʼan maʼañic miʼ loqʼuel i yaʼlel i wut. Jin chaʼan tsiʼ jumucʼ cʌyʌ i ñusan i discurso. Jiñi tsaʼ cʼoti tic pusicʼal i tsaʼ cʌlʌ chaʼan maʼañic baʼ ora mi caj cʌqʼuen i chʼijiyemlel Cristo yicʼot jiñi xucʼul bʌ i yerañob (Mt. 25:40).

Joñon quicʼot Claude yicʼot Heinrich, cheʼ bʌ misionerojon lon yaʼ ti Lubumbashi (República del Congo, 1967).

Cheʼ bʌ tsaʼ subentiyon lojon baqui mi caj lon chaʼlen coltaya, uxtiquil betelita tsiʼ cʼajtibeyoñob lojon baqui mi caj lon c majlel. Luʼ wen chuqui tsiʼ yʌlʌyob, jinto cheʼ tsaʼ cʌlʌ chaʼan mi caj c majlel ti República del Congo. Ñʌchʼʌl tsaʼ ajñiyob i cojach tsiʼ yʌlʌyob:«¡Aaa, jiñi Congo! Laʼ i cʌntañet Jehová cheʼ baʼ ora maʼ majlel». Ti jiñi bʌ ora, miʼ wen ajlel chaʼan ti jiñi país an guerra, tsʌnsa yicʼot cʌlʌx jatsʼ. Pero tsaʼ j cʼajtesa jiñi tsaʼ bʌ j cʌñʌ. Cheʼ tsaʼix ujti jiñi cʌntesʌntel, ti septiembre i chaʼan 1967, joñon quicʼot jiñi hermano Heinrich Dehnbostel yicʼot Claude Lindsay tsaʼ majliyon lon ti Kinsasa, i capital jiñi Congo.

MIJ CɅN ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL CHEʼ MISIONEROJON

Cheʼ tsaʼ cʼotiyon lon ti Kinsasa, uxpʼejl uw tsaʼ j cʌñʌ lon jiñi tʼan francés. Ti wiʼil, tsaʼ majliyon lon ti Lubumbashi (wajali Elisabethville), lʌcʼʌlix bʌ an yicʼot Zambia. Tsaʼ cʌleyon lojon tiʼ jumpʼejl otot i chaʼan misionerojob am bʌ tiʼ yojlil jiñi tejclum.

Yaʼ ti Lubumbashi, an baqui tac maxto sujbi jiñi wen tʼan, jin chaʼan tsaʼ c wen ubi lon c tijicñʌyel come mi caj lon cʌntesan jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) ti jiñi i sujmlel. Mach jalic tsaʼ ñumi, cabʌl majqui tsaʼ caji lon cʌqʼuen estudio i maʼañix i yorajlel mi lon c taj. Cheʼ jaʼel, mic suben lon wen tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel ti yumʌl o jiñi policíajob. Cabʌl tsaʼ bʌ i qʼueleyob ti ñuc jiñi i Tʼan Dios yicʼot jiñi subtʼan. Come jiñi quixtañujob cojach yujilob jiñi tʼan suajili, joñon yicʼot Claude Lindsay tsaʼ j cʌñʌ lon jiñi tʼan. Ti wiʼil, tsaʼ chojquiyon lon majlel ti jumpʼejl congregación baqui mucʼob ti tʼan suajili.

Tsaʼ c wen mulaj lojon subtʼan yaʼi, pero tsaʼ lon c ñusa wocol tac jaʼel. Ti bele ora, miʼ jopʼbeñon lon c mul jiñi yʌc bʌ soldadojob añoʼ bʌ i juloñib o jiñi policía wen jontoloʼ bʌ. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, junmojt policíajob añoʼ bʌ i juloñib tsaʼ ochi i jemob jiñi lon c tempa bʌ ti jiñi otot i chaʼan misionerojob i tsiʼ pʌyʌyon lon majlel yaʼ baqui an jiñi xʼeʼtelob i chaʼan policíajob. Yaʼi, buchul tsaʼ ajqʼuiyon lojon ti lum cʼʌlʌl cheʼ ti las 10 ti acʼʌlel i ti wiʼil tsiʼ yʌcʼʌyob chaʼan mi lon c sujtel.

Ti 1969, tsaʼ waʼchocontiyon bajcheʼ superintendente i chaʼan circuito. Ti ili eʼtel, an i tajol wen ñajt baqui mic xʌn majlel i wen pim jiñi bij yicʼot an cabʌl ocʼol, ñʌmʌl bʌ i qʼuejlel yaʼ ti África. Tiʼ jumpʼejl alʌ xchumtʌl, juncojt xñaʼ mut yicʼot i yal miʼ wʌyel tiʼ yebal c wʌyib. Maʼañic baqui ora mi caj i ñajʌyel c chaʼan cheʼ miʼ wen sub i bʌ ti jujumpʼejl sʌcʼan. Cheʼ jaʼel, mic wen cʼajtesan cheʼ ti jujumpʼejl acʼʌlel mic buchtʌl quicʼot jiñi hermanojob ti qʼuix ti cʼajc chaʼan mi lon j cʌl i chaʼan bʌ Biblia.

Jumpʼejl bʌ wocol tsaʼ bʌ c taja jiñʌch cheʼ an quixtañujob muʼ bʌ i poj alob i bʌ chaʼan i testigojob Jehová, pero ochemob ti jiñi Kitawala. * Cabʌlob tsaʼ ochiyob yaʼ ti congregación tac i waʼchocobilob bajcheʼ anciano. Jiñi wiñicob «lajalobʌch bajcheʼ mucul xajlel tac», pero maʼañic tsaʼ mejli i lotiñob jiñi xucʼul bʌ hermanojob (Jud. 12). Ti wiʼil, Jehová tsiʼ choco loqʼuel ili wiñicob ti jiñi congregación tac, cheʼ jiñi, cabʌl quixtañujob tsiʼ jacʼʌyob jiñi i sujmlel.

Ti 1971, tsaʼ chojquiyon majlel yaʼ ti sucursal i chaʼan Kinsasa. Yaʼi, cabʌl eʼtel tsaʼ aqʼuentiyon, mij qʼuel jiñi correo tac, jiñi jun tac muʼ bʌ i cʼajtintel yicʼot yan tac bʌ muʼ bʌ i mejlel yaʼ ti Oficina chaʼan Subtʼan. Ti Betel, tsaʼ j cʌñʌ bajcheʼ yom miʼ chajpʌntel jiñi subtʼan ti colem tejclum tac baqui jiñi bij yicʼot luz mach ñoj weñic yicʼot cheʼ mach cabʌlic carro. An i tajol, miʼ jalʼan chaʼan miʼ cʼotel ti congregación tac jiñi correo tac muʼ bʌ i chojquel majlel ti avión. Miʼ juʼsañob ti jiñi avión i ti wiʼil jumpʼejl barco miʼ cuch majlel, pero miʼ cʌtsʼʌl cʌytʌl ti pimel tac am bʌ i ñich muʼ bʌ i colel ti jaʼ. Pero mucʼʌch i mejlel ili troñel anquese an ili wocol yicʼot yan tac bʌ.

Tsaʼ c wen mulaj j qʼuel cheʼ jiñi hermanojob miʼ chajpañob jiñi colem tempa bʌ tac anquese mach wen añob i taqʼuin. Miʼ bajñel melob jiñi plataforma tac, miʼ cʼʌñob colem bʌ i yopol teʼ o jam chaʼan i pajcʼ tac yicʼot miʼ bʌlob chaʼan miʼ cʼʌñob tiʼ buchtʌl. Miʼ cʼʌñob jiñi bambú chaʼan i teʼel jiñi otot yicʼot jiñi teʼ jam chaʼan miʼ melob jiñi mesa tac yicʼot chaʼan miʼ xʌñiñob jiñi otot. Come maʼañobic i lawux, miʼ cʼʌñob jiñi i pat teʼ tac chaʼan miʼ cʼʌcob o miʼ cʌchob i teʼel jiñi otot. Tsaʼ c wen mulaj j qʼuel cheʼ wen pʼipʼob ili hermanojob yicʼot cheʼ maʼañic miʼ yʌcʼob chaʼan jiñi wocol miʼ mʌlbeñob (jotbeñob). Tsaʼ cʼoti c wen cʼuxbiñob. Tsaʼ c wen cʼajtesayob cheʼ bʌ tsaʼ chojquiyon majlel ti yambʌ parte.

JIÑI QUEʼTEL TI KENIA

Ti 1974, tsaʼ chojquiyon majlel yaʼ ti sucursal i chaʼan Nairobi (Kenia). Cabʌl eʼtel yaʼi, come jiñi sucursal an tiʼ wenta i qʼuel jiñi subtʼan ti 10 país, i an baqui tac mʌctʌbil jiñi subtʼan. Ti bele ora mic chojquel majlel c julaʼtan jiñi país tac, ñumento yaʼ ti Etiopía. Yaʼi, jiñi la quermañojob tsaʼ wen tsʼaʼlentiyob yicʼot tsiʼ lʌtʼʌyob tsʌts tac bʌ wocol. Cabʌlob tsaʼ ticʼlʌntiyob i tsaʼ otsʌntiyob ti cárcel, i an tsaʼ bʌ tsʌnsʌntiyob. Pero chʌn xucʼul tsaʼ ajñiyob come wen añob yicʼot Jehová yicʼot tiʼ tojlelob i bʌ.

Ti 1980, an chuqui utsʼatax bʌ tsaʼ ujti tij cuxtʌlel: Tsaʼ ñujpuñiyon yicʼot Gail Matheson, chʼoyol bʌ ti Canadá. Lajal tsajñiyon lon ti jiñi cʌntesʌntel i chaʼan Galaad i tsaʼ c chʌn pejca lon c bʌ ti carta tac. Jiñʌch juntiquil misionera ti Bolivia. Cheʼ tsaʼ ñumi 12 jab, tsaʼ c taja lon c bʌ yaʼ ti Nueva York, mach wen jalic tsaʼ ñumi i tsaʼ ñujpuñiyon lon yaʼ ti Kenia. Mi cʌqʼuen cabʌl wocolix i yʌlʌ Gail come pejtelel chuqui miʼ ñaʼtan cheʼʌch bajcheʼ miʼ ñaʼtan Jehová i tijicña miʼ yubin i bʌ chuqui tsʼitaʼ an i chaʼan. Jiñʌch chʌn xucʼul quijñam yicʼot muʼ bʌ c wen cʼuxbin.

Ti 1986, tsaʼ cajiyon ti eʼtel bajcheʼ superintendente i chaʼan distrito, anquese ochemon jaʼel ti jiñi Comité i chaʼan Sucursal. Joñon yicʼot Gail tsaʼ lon c julaʼta jiñi congregación tac ti cabʌl país am bʌ tiʼ wenta jiñi sucursal i chaʼan Kenia.

Cheʼ woli cʌcʼ jumpʼejl discurso ti jumpʼejl colem tempa bʌ yaʼ ti Asmara (1992).

Maʼañic miʼ ñajʌyel c chaʼan bajcheʼ tsaʼ chajpʌnti jumpʼejl colem tempa bʌ yaʼ ti Asmara (Eritrea) ti 1992, cheʼ baqui ora jiñi lac subtʼan maxto mʌctʌbilic. Chʼijiyemtic jax cheʼ jin jach tsaʼ lon c taja jumpʼejl otot baqui miʼ lojtel jiñi bʌlñʌcʼʌl mach bʌ tojix an i mal bajcheʼ tiʼ jumpatlel. Pero tiʼ yorajlel colem tempa bʌ toj sajtel c pusicʼal cheʼ bʌ tsaʼ j qʼuele chaʼan jiñi hermanojob utsʼatax tsiʼ cʌyʌyob chaʼan i chʼujutesʌntel Jehová. Cabʌl familiajob tsiʼ chʼʌmʌyob majlel pisil tac am bʌ i chʼʌjlib i wen jach bajcheʼ tsiʼ mʌcʌyob jiñi mach bʌ utsʼatic ti qʼuelol. Tsaʼ c wen ñusa lon c bʌ ti jiñi colem tempa bʌ, baqui tsaʼ cʼotiyob 1,279 quixtañujob.

Cheʼ bʌ mic julaʼtan lojon jiñi congregación tac, mach junlajalic bajcheʼ yilal yaʼ baqui mi lon j cʌytʌl, i añʌch i wocolel iliyi. Ti junyajl, tsaʼ cʌyleyon lon ti jumpʼejl colem bʌ otot lʌcʼʌl bʌ an tiʼ tʼejl jiñi mar, i ti yambʌ qʼuin ti jumpʼejl saj otot wox melbil bʌ ti lamina yaʼ baqui miʼ yujtel eʼtel, i jiñi baño an cheʼ bʌ 100 metro i ñajtlel. Pero mach yʌlʌyic baqui mi lon c melben i yeʼtel Jehová, muʼ bʌ c ñumen cʼajtesan lojon jiñʌch cheʼ mic loqʼuel lon ti subtʼan quicʼot lon jiñi precursorob yicʼot xsubtʼañob. Cheʼ tsaʼ subentiyon lon chaʼan yambʌlix baqui mi caj lon c majlel, tsaʼ lon j cʌyʌ cabʌl camigojob lojon muʼ bʌ caj lon c wen cʼajtesañob.

MI LON C TAJ BENDICIÓN TAC TI ETIOPÍA

Cheʼ ti jabil 1987 cʼʌlʌl ti 1992, jiñi yumʌlob tsaʼix caji i qʼuelob ti wen jiñi la queʼtel ti cabʌl país tac am bʌ tiʼ wenta jiñi sucursal i chaʼan Kenia. Jin chaʼan, tsaʼ jajmi sucursal yicʼot oficina tac ti jiñi país tac. Ti 1993, tsaʼ chojquiyon lon majlel yaʼ ti oficina i chaʼan Adís Abeba (Etiopía). Ti ili país, jiñi la queʼtel cabʌl jab tsaʼ mucul mejli, pero wʌleʼli mach cheʼixi.

Cheʼ tsaʼ ajñiyon bajcheʼ superintendente i chaʼan distrito ti jumpʼejl alʌ xchumtʌl i chaʼan Etiopía (1996).

Jehová an i wen acʼʌ ti colel jiñi subtʼan yaʼ ti Etiopía. Yonlel hermanojob an ochiyob bajcheʼ precursor. Cʼʌlʌl ti 2012, ti jujumpʼejl jab, ñumen ti 20% jiñi xsubtʼañob an ajñemob bajcheʼ precursor regular. Cheʼ jaʼel, jiñi cʌntesʌntel tac tiʼ chaʼan bʌ Dios an i wen chajpa jiñi hermanojob, yicʼot an mejli ñumen ti 120 i Yotlel tempa bʌ. Ti 2004, jiñi añoʼ bʌ ti Betel tsaʼ majliyob ti jiñi tsijiʼ bʌ sucursal. Yaʼi, an jumpʼejl i Yotlel colem tempa bʌ am bʌ i yʌqʼue jeʼel i wenlel pejtelel jiñi hermanojob.

Ti jiñi jab tac ñumen bʌ tilel, joñon yicʼot Gail an lon c taja wem bʌ lon camigojob yaʼ ti Etiopía. Tsaʼ cʼoti ti lon c pusicʼal cheʼ tsiʼ pʌsbeyoñob lon i cʼuxbiya yicʼot i yutslel i pusicʼal jiñi hermanojob. Chʼijiyemtic jax, pero maxto wen jalic tsaʼ chojquiyon lon majlel yaʼ ti sucursal i chaʼan Europa Central come tsaʼ cʼamayon lojon. Yaʼi mi lon c wen cʌntʌntel, pero mucʼʌch j cʼajtesan lojon jiñi cʼuxbibil bʌ hermanojob yaʼ ti Etiopía.

JEHOVÁ TSIʼ YɅCʼɅ TI COLEL

An lon c wen qʼuele bajcheʼ an i yʌcʼʌ ti colel Jehová jiñi eʼtel chaʼan i Yumʌntel (1 Co. 3:6, 9). Jumpʼejl ejemplo, cheʼ bʌ cojaxto tsaʼ c subeyob wen tan jiñi tilemoʼ bʌ ti Ruanda tsaʼ bʌ cʼoti i sʌclañob cobre yaʼ ti Congo, maxto añic mi juntiquilic xsubtʼan yaʼ ti Ruanda. Pero ili ora ñumeñix ti 30 mil hermanojob. Ti 1967, yaʼ ti República del Congo an jaxto cheʼ bʌ 6,000 xsubtʼañob, pero ili ora añix cheʼ bʌ 230 mil, i tiʼ Cʼajtesʌntel i chʌmel Jesús cheʼ ti 2018, ñumen ti 1 millón tsaʼ cʼotiyob. Ili ora, añix ñumen ti 100 mil xsubtʼañob ti jiñi tejclum tac tsaʼ bʌ ajñi tiʼ wenta jiñi sucursal i chaʼan Kenia.

Añix ñumen ti 50 jab cheʼ bʌ Jehová tsiʼ cʼʌñʌ hermanojob chaʼan miʼ coltañoñob c melben i yeʼtel tiʼ pejtelel ora. Anquese muʼto c chaʼlen wersa chaʼan maʼañix mic chaʼlen quisin, tsaʼix j cʌñʌ chaʼan yom mic ñumen ñop Jehová. Pejtelel tsaʼ bʌ c ñusa ti África an i coltayon chaʼan mic pʌs c pijt i chaʼan tijicñayon chaʼan chuqui an c chaʼan. Joñon yicʼot Gail utsʼatax mi lon j qʼuelben i melbal jiñi hermanojob muʼ bʌ i pʌsob i yutslel tiʼ tojlel yambʌlob, miʼ mʌlbeñob jiñi wocol tac yicʼot miʼ ñopob Jehová. Mic wen cʌqʼuen wocolix i yʌlʌ Jehová chaʼan an i wen pʌsʌ i yutslel i pusicʼal tic tojlel. Tiʼ sujm, Jehová an i yʌqʼueyon cabʌl bendición mach bʌ pijtʌbilic c chaʼan (Sal. 37:4).

^ parr. 11 Ti wiʼil, tsaʼ cʼoti ti cʌjñel bajcheʼ La Queʼtel tiʼ chaʼan bʌ Dios. Pero tsaʼ qʼuextʌyi, wʌle jiñix jiñi Jun chaʼan lac tempa bʌ I Subtʼan yicʼot i Melbal jiñi xÑoptʼan.

^ parr. 23 Jiñi tʼan Kitawala tilem ti suajili yom bʌ i yʌl «pʼʌtʌlel, tojʼesʌntel o yumʌntel». Ili quixtañujob ochemob ti política i yomob chaʼan muqʼuix i loqʼuelob tiʼ cʼʌb jiñi Bélgica. Jiñi ochemoʼ bʌ yaʼi miʼ tajob, miʼ pejcañob yicʼot mi pucob jiñi jun tac i chaʼan bʌ i testigojob Jehová. Cheʼ jaʼel, miʼ socob jiñi cʌntesa tac am bʌ ti Biblia chaʼan miʼ coltañob i bʌ ti jiñi política, ti jiñi costumbre tac yicʼot tiʼ melol bibiʼ tac bʌ.