Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

Miʼ «jajmel» jumpʼejl tsʼijbujel ñoxix bʌ

Miʼ «jajmel» jumpʼejl tsʼijbujel ñoxix bʌ

Cheʼ bʌ tsaʼ tajle ti 1970 i xujtʼil ili tsʼijbujel yaʼ ti Ein Gedi, mach mejlic ti pejcʌntel come abʌquix. Pero cheʼ bʌ tsaʼ chaʼlenti ti escanear ti 3D tsaʼ cʼoti ti cʌjñel chaʼan miʼ chʼʌm tilel jumpʼejl parte i chaʼan Levítico, baqui miʼ yʌl i cʼabaʼ Dios.

TI 1970, jiñi arqueólogojob tsiʼ tajayob abʌquix bʌ tsʼijbujel yaʼ tiʼ tejclum Ein Gedi am bʌ ti Israel, tiʼ tʼejl jiñi mar Muerto am bʌ tiʼ tojel baqui miʼ bʌjlel qʼuin. Tsiʼ tajayob cheʼ bʌ woliyob ti pic lum yaʼ baqui tsaʼ puli jumpʼejl sinagoga cheʼ bʌ tsaʼ jisʌnti jiñi tejclum, tajol cheʼ ñumeñix jiñi jabil 500 cheʼ bʌ tilemix Cristo (t.C.). Jiñi bʌlbil bʌ jun yoque mach weñix, i wocolix ti pejcʌntel. Tiʼ sujm, mach mejlic ti jajmel come miʼ bicʼti xujtʼel tiʼ pejtelel. Cheʼ jiñi, ¿bajcheʼ tsaʼ mejli ti «jajmel» jiñi tsʼijbujel yicʼot miʼ pejcʌntel? Tsaʼ chaʼlenti ti escanear ti 3D yicʼot tsaʼ cʼʌjñi jumpʼejl programa ti computadora muʼ bʌ i wen tsajin imagen tac.

Jiñi imagen tac tsiʼ yʌcʼʌ ti cʌñol chaʼan jumpʼejlʌch tsʼijbujel loqʼuem bʌ ti Biblia. Yaʼi miʼ pʌs versículo tac i chaʼan i yochib tʼan chaʼan Levítico. Ti ili tsʼijbujel miʼ tilel jiñi Tetragrámaton, jiñi chʌmpʼejl letra muʼ bʌ i cʼʌjñel chaʼan miʼ tsʼijbuntel i cʼabaʼ Dios ti hebreo. Cheʼ ti jabil 50 cʼʌlʌl ti 400 t.C., miʼ ñaʼtʌntel chaʼan tsaʼ tajle ili bʌlbil bʌ jun. Ili miʼ yʌcʼ ti cʌñol chaʼan ili tsʼijbujel am bʌ ti hebreo jiñʌch ñumen ñoxix bʌ bajcheʼ jiñi yambʌ Bʌlbil bʌ Jun tsaʼ bʌ tajle ti mar Muerto ti Qumrán. Ti jiñi periódico The Jerusalem Post, Gil Zohar tiʼ tsʼijbu chaʼan cheʼ tsaʼ tajle jiñi Bʌlbil bʌ jun yaʼ ti mar Muerto (añix bʌ i chaʼan 2000 jab come tsaʼ mejli cheʼ lʌcʼʌlix i jilibal jiñi i chaʼpʼejlel templo) cʼʌlʌl cheʼ tsaʼ tajle jiñi Códice de Alepo (tsaʼ bʌ tsʼijbunti cheʼ bʌ ti jabil 901 cʼʌlʌl ti 1000 t.C.) tsaʼ ñumi 1000 jab i maʼañic chuqui yambʌ tajlem, jinto cheʼ tsaʼ «jajmi» ti computadora jiñi tsʼijbujel i chaʼan Levítico tsaʼ bʌ tajle ti Ein Gedi. Jiñi wen yujiloʼ bʌ miʼ yʌlob chaʼan cheʼ tsaʼ «jajmi» ili bʌlbil bʌ jun ti computadora miʼ pʌs chaʼan jiñi Torá (jiñi ñaxam bʌ joʼpʼejl libro i chaʼan jiñi Biblia) «maʼañic chuqui ñijcʌyem cʼʌlʌl ti wajali i maʼañic chuqui tsiʼ chaʼle anquese jiñi tsaʼ bʌ i melbeyob i copiajlel tsiʼ yotsayob tʼan tac mach bʌ weñic».