Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿A wujilix ba?

¿A wujilix ba?

Cheʼ bʌ jiñi romanojob an majqui miʼ jichʼchocoñob ti teʼ, cheʼ bajcheʼ tsaʼ ujti Jesús, ¿muʼ ba i yʌcʼob chaʼan miʼ mujquelob?

CABɅL lac piʼʌlob yujilob chaʼan Jesús tsaʼ tsʌnsʌnti i tsaʼ jichʼchoconti ti teʼ tiʼ yojlil chaʼtiquil xujchʼob (Mat. 27:35-38). Jiñi relato miʼ yʌl chaʼan ti wiʼil tsiʼ juʼsʌbeyob i bʌcʼtal yaʼ ti teʼ i tsiʼ chajpayob chaʼan miʼ mujquel (Mar. 15:42-46). Pero an muʼ bʌ i yʌlob chaʼan mach i sujmic muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia.

Jiñi muʼ bʌ i contrajiñob chuqui miʼ yʌl jiñi Evangelio tac miʼ yʌlob chaʼan jiñi romanojob maʼañic miʼ yʌcʼob chaʼan wen miʼ mujquel juntiquil muʼ bʌ i jichʼchocontel ti teʼ tiʼ caj jontol jax i melbal (chaʼlibal). Miʼ ñaʼtañob chaʼan añʌch chuqui yambʌ miʼ tumbentelob. Yaʼ ti revista Smithsonian jiñi periodista Ariel Sabar tsiʼ yʌlʌ chucoch cheʼ miʼ ñaʼtañob bajcheʼ jiñi. Tiʼ tsʼijbu: «Jiñi muʼ bʌ i jichʼchocontel ti teʼ miʼ qʼuejlel bajcheʼ i tsuculel pañimil (mulawil), i jiñi wen yujiloʼ bʌ maʼañic miʼ ñopob chaʼan jiñi romanojob muʼto i yʌcʼob chaʼan wen miʼ mujquel cheʼ bʌ yilal bajcheʼ jiñi». Jiñi romanojob yomob chaʼan jiñi muʼ bʌ caj i tsʌnsʌntel miʼ wen ticʼlʌntel. Jin chaʼan, yaʼ jach miʼ jichʼ cʌyob ti teʼ chaʼan miʼ cʼuxtʌl ti añimal tac. I tajol ti wiʼil miʼ chojquel ochel ti jumpʼejl colem pozo baqui miʼ chojquel yambʌ xchʌmelob (xsajtelob).

Pero jiñi arqueólogojob an i qʼueleyob chaʼan an judíojob tsaʼ bʌ jichʼchocontiyob ti teʼ mach bʌ cheʼic tsaʼ mejliyob bajcheʼ jiñi. Ti 1968, lʌcʼʌl ti Jerusalén, tsiʼ tajbeyob i bʌquel juntiquil wiñic judío bʌ ti jumpʼejl mucoñibʌl. Tsaʼ tajle ti jumpʼejl osario, ili jiñʌch jumpʼejl alʌ caja baqui miʼ lojtel bʌquel tac. Yaʼ tsaʼ tajle i bʌquel i yoc jiñi wiñic chʼijil bʌ ti jumpʼejl alʌ teʼ yicʼot jumpʼejl lawux 11.5 centímetro bʌ i tamlel. Sabar miʼ yʌl: «Jiñi i bʌquel ocʌl i chaʼan juntiquil wiñic i cʼabaʼ Jehohanán, ili tsiʼ pʌsʌ chaʼan i sujmʌch muʼ bʌ i yʌl jiñi Evangelio tac chaʼan Jesús tsaʼʌch mujqui». Ili wen ñucʌch i cʼʌjñibal, come «jiñi i bʌquel i yoc Jehohanán tsiʼ pʌsʌ chaʼan, cheʼ tiʼ yorajlel Jesús, jiñi romanojob tsaʼʌch i yʌcʼʌyob chaʼan juntiquil wiñic tsaʼ bʌ chʼijle ti teʼ miʼ mujquel cheʼ bajcheʼ ñʌmʌl i melob (chaʼleñob) jiñi judíojob».

Cheʼ tsaʼ tajle jiñi i bʌquel ocʌl an i yʌcʼʌ chaʼan cabʌl bajcheʼ miʼ ñaʼtʌntel chaʼan bajcheʼqui jichʼil (jocʼol) Jesús yaʼ ti teʼ. Pero jiñi tsiquilʌch bʌ jiñʌch chaʼan an jontoloʼ bʌ tsaʼ bʌ jichʼchocontiyob ti teʼ i ti wiʼil tsaʼʌch mujquiyob i maʼañic tsaʼ chojquiyob ochel ti jumpʼejl pozo. I sujmʌch muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia chaʼan Jesús tsaʼʌch mujqui. I cheʼʌch miʼ pʌs jiñi tajbil tac bʌ.

Pero jiñi ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal jiñʌch cheʼ Jehová tsiʼ wʌn alʌ chaʼan Jesús mi caj i yʌjqʼuel tiʼ mucoñibʌl juntiquil wiñic rico bʌ, i maʼañic majqui miʼ mejlel i mʌctan chaʼan miʼ tsʼʌctiyel muʼ bʌ i yʌl Dios (Is. 53:9; 55:11).