Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 44

Jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová jiñʌch jumpʼejl utsʼatax bʌ melbalʌl

Jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová jiñʌch jumpʼejl utsʼatax bʌ melbalʌl

«Subenla wocolix i yʌlʌ lac Yum, come utsʼat i pusicʼal. Come tiʼ pejtelel ora an i yutslel i pusicʼal» (SAL. 136:1).

CʼAY 108 Jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL *

1. ¿Chuqui miʼ subeñonla lac mel Jehová?

MUʼ bʌ i qʼuel ti ñuc Jehová jiñʌch jiñi cʼuxbiya (Os. 6:6). I miʼ suben jiñi i wiñicob chaʼan cheʼʌch yom miʼ melob (chaʼleñob) jaʼel. Tiʼ tojlel jiñi xʼaltʼan Miqueas, tiʼ subeyonla chaʼan yom mi laj qʼuel ti ñuc jiñi xucʼul bʌ cʼuxbiya (Mi. 6:8). Chaʼan mi lac mel iliyi, yom mi lac ñaxan chʼʌmben i sujm chuqui yom i yʌl ili melbalʌl (chaʼlibalʌl).

2. ¿Chuquiyes jiñi xucʼul bʌ cʼuxbiya?

2 Jiñi tʼan «xucʼul bʌ cʼuxbiya» miʼ tilel cheʼ bʌ 230 veces yaʼ ti La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo. An Biblia tac baqui miʼ chaʼlentel ti traducir jiñi tʼan «xucʼul bʌ cʼuxbiya» bajcheʼ «utslel», «pʼuntaya» o «cʼuxbiya». Jin chaʼan, cheʼ bʌ ti jiñi texto tac chaʼan bʌ ili estudio yicʼot ti jiñi yambʌ miʼ tilel ili tʼan tac jiñʌch woli (choncol) i tajtʌl ti tʼan jiñi xucʼul bʌ cʼuxbiya. Pero ¿chuqui jiñi xucʼul bʌ cʼuxbiya? Jiñi i glosario ili traducción miʼ yʌl: «Muʼ bʌ i ñijcañonla lac pʌs ili cʼuxbiya jiñʌch cheʼ bʌ an chuqui a wom a tsʼʌctesan, cheʼ xucʼulet tiʼ tojlel yambʌ yicʼot cheʼ lʌcʼʌl añet tiʼ tojlel. Lʌcʼʌ tiʼ pejtelel ora miʼ cʼʌjñel ili tʼan chaʼan miʼ tajtʌl ti tʼan i cʼuxbiya Dios tiʼ tojlel jiñi lac piʼʌlob, pero miʼ mejlel i taj ti tʼan jiñi i cʼuxbiya juntiquil lac piʼʌl tiʼ tojlel yambʌ». Jehová jiñʌch ñumen wem bʌ ejemplo chaʼan ili cʼuxbiya. Ti ili estudio, mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ pʌsben xucʼul bʌ cʼuxbiya jiñi lac piʼʌlob, i ti jiñi yambʌ mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel lac pʌsben lac bʌ xucʼul bʌ cʼuxbiya jiñi i wiñiconbʌla Dios.

JEHOVÁ JIÑɅCH ÑUMEN WEM BɅ MIʼ PɅS XUCʼUL BɅ CʼUXBIYA

3. ¿Chuqui tsaʼ subenti Moisés ti Jehová?

Cheʼ bʌ maxto jali loqʼuiyob jiñi israelitajob ti Egipto, Jehová tsiʼ pejca Moisés i tiʼ sube jiñi i cʼabaʼ yicʼot jiñi melbalʌl tac am bʌ i chaʼan. Tiʼ sube: «Joñon Yumʌloñʌch, a Yumon, a Dioson, cujil pʼuntaya, utson, jal mic michʼan, cabʌl mic pʼuntañob, xucʼulon. Mic pʼuntan cabʌlob, mic ñusan mulil, yicʼot i ñusʌntel mandar, yicʼot jontolil» (Éx. 34:6, 7). Cheʼ bajcheʼ iliyi, Jehová tsiʼ pʌsbe junchajp ñuc bʌ i cʼʌjñibal chaʼan jiñi i pʼuntaya. Laʼ laj qʼuel baqui bʌ.

4, 5. a) ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ Jehová tiʼ tojlel? b) ¿Baqui bʌ cʼajtiya tac mi caj lac jacʼ?

4 Jehová mach tsaʼic jach i yʌlʌ chaʼan an i pʼuntaya, tsiʼ yʌlʌ chaʼan cabʌl i pʼuntaya (Nm. 14:18; Neh. 9:17; Sal. 86:15; 103:8; Jl. 2:13; Jon. 4:2). Ti ili texto tac, jin jach Jehová woli (yʌquel) i tajtʌl ti tʼan. Utsʼatax cheʼ Jehová miʼ wen taj ti tʼan ili utsʼatax bʌ melbalʌl, ¿ñomach? Tsiquil chaʼan wen ñuc i cʼʌjñibal miʼ qʼuel. Jin chaʼan, jiñi rey David tsiʼ yʌlʌ: «C Yum, miʼ cʼʌlʌl cʼotel a wutslel ti panchan[ . . . ]. C Dios, ¡utsʼatax a wutslel! Miʼ tilelob winicob xʼixicob baʼ añet chaʼan miʼ tajob i coltʌntel tiʼ yebal a wichʼ» (Sal. 36:5, 7). ¿Ixcu joñonla? ¿Muʼ ba laj qʼuel ti ñuc i yutslel Dios cheʼ bajcheʼ David?

Chaʼan mi lac ñumen ñaʼtan chuqui jiñi ñumen ñuc bʌ i yutslel Jehová, mi caj lac jacʼ ili cʼajtiya tac: ¿Majqui miʼ pʌsben xucʼul bʌ cʼuxbiya Jehová? ¿I bajcheʼ miʼ coltañonla jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya?

¿MAJQUI MIʼ PɅSBEN XUCʼUL BɅ CʼUXBIYA JEHOVÁ?

6. ¿Majqui miʼ pʌsben xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová?

6 ¿Majqui miʼ pʌsben ñuc bʌ i yutslel o xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová? Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan cabʌl chuqui miʼ mejlel lac mulan o laj cʼuxbin, bajcheʼ jiñi pacʼ, jiñi tojʼesʌntel, jiñi qʼuiñijel yicʼot jiñi cʌntesʌntel (2 Cr. 26:10; Pr. 12:1; 21:17; 29:3). Pero jiñi chuqui tac an maʼañic miʼ pʌsbentel xucʼul bʌ cʼuxbiya, jin jach jiñi lac piʼʌlob. ¿Yom ba i yʌl jiñi chaʼan Jehová miʼ pʌsben xucʼul bʌ cʼuxbiya majqui jach bʌ lac piʼʌl? Maʼañic, jin jach jiñi wem bʌ i yamigojob. Jiñi lac Dios xucʼul tiʼ tojlel i yamigojob. An chuqui yom i mel tiʼ tojlelob i maʼañic baʼ ora mi caj i cʌyob.

Jehová cabʌl chuqui wem bʌ miʼ yʌqʼuen jiñi quixtañujob yicʼotto jiñi maʼañic bʌ miʼ chʼujutesañob. (Qʼuele jiñi párrafo 7). *

7. ¿Bajcheʼ an i pʌsʌ i cʼuxbiya Jehová tiʼ tojlel pejtelel lac piʼʌlob?

7 Jehová an i pʌsbe i cʼuxbiya pejtelel lac piʼʌlob. Jesús tiʼ sube juntiquil wiñic i cʼabaʼ Nicodemo: «Dios tsiʼ wen cʼuxbi jiñi lac piʼʌlob ti pañimil i tsiʼ yʌcʼʌ cojim bʌ i Yalobil chaʼan pejtelel muʼ bʌ i pʌs chaʼan miʼ ñop tiʼ tojlel maʼañic miʼ jisʌntel, miʼ taj i cuxtʌlel mach bʌ añic miʼ jilel» (Juan 3:1, 16; Mat. 5:44, 45).

Jiñi rey David yicʼot jiñi xʼaltʼan Daniel tsiʼ yʌlʌyob chaʼan Jehová miʼ pʌsben xucʼul bʌ i cʼuxbiya jiñi i cʌñʌyoʼ bʌ, jiñi muʼ bʌ i bʌcʼñañob, muʼ bʌ i cʼuxbiñob yicʼot muʼ bʌ i jacʼbeñob i mandar tac. (Qʼuele jiñi párrafo 8 yicʼot 9).

8, 9. a) ¿Chucoch Jehová miʼ pʌsben xucʼul bʌ i cʼuxbiya i wiñicob? b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel?

Cheʼ bajcheʼ tsaʼix la cʌlʌ, Jehová jin jach miʼ pʌsben xucʼul bʌ i cʼuxbiya jiñi i yamigojob, yom i yʌl, jiñi i wiñicob. Ili tsiquil ti jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌ jiñi rey David yicʼot jiñi xʼaltʼan Daniel. Jumpʼejl ejemplo, David tsiʼ yʌlʌ: «Chʌn pʌsbeñob a wutslel jini muʼ bʌ i cʌñetob» yicʼot «i yutslel lac Yum tiʼ pejtelel ora an.[ . . . ] Miʼ pʌsbeñob i yutslel [ . . . ] jini muʼ bʌ i bʌcʼñañob». I Daniel tsiʼ yʌlʌ: «C Yum, ñuc bʌ Dioset, wen bʌcʼñʌbilet. Maʼ chʌn ñaʼtan a tʼan chaʼan maʼ tsʼʌctesʌbeñob jini muʼ bʌ i cʼuxbiñetob yicʼot jini muʼ bʌ i jacʼob a mandar» (Sal. 36:10; 103:17; Dn. 9:4). Cheʼ bajcheʼ mi laj qʼuel, Jehová miʼ pʌsben xucʼul bʌ cʼuxbiya o i yutslel jiñi i cʌñʌyoʼ bʌ, jiñi muʼ bʌ i bʌcʼñañob, muʼ bʌ i cʼuxbiñob yicʼot muʼ bʌ i jacʼbeñob i mandar. Ili melbalʌl miʼ pʌsben jiñi i tejclum, muʼ bʌ i chʼujutesañob cheʼ bajcheʼ yom.

9 Jehová muqʼuix i cʼuxbiñonla ti lac pejtelel cʼʌlʌl cheʼ bʌ maxto añic woli lac melben i yeʼtel (troñel) (Sal. 104:14). Pero cheʼ bʌ tsaʼ caji lac chʼujutesan, tsiʼ pʌsbeyonla jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya. Jehová miʼ suben i tejclum: «Mach qʼuextʌyic j cʼuxbiya chaʼanet» (Is. 54:10). David tsiʼ qʼuele chaʼan i sujmʌch ili tʼan tac: «Ñaʼtanla, i chaʼanobʌch lac Yum jini muʼ bʌ i bʌcʼñañob» (Sal. 4:3). ¿Chuqui yom mi lac mel cheʼ mi laj qʼuel bajcheʼ cʼamel miʼ cʼuxbiñonla Jehová? Juntiquil salmista tsiʼ yʌlʌ: «Jini am bʌ i ñaʼtʌbal laʼ i ñaʼtan iliyi. Cheʼ jini mux i chʼʌmben isujm cabʌlʌchix i yutslel lac Yum» (Sal. 107:43). Chaʼan mi lac jacʼ ili ticʼojel, laʼ laj qʼuel uxchajp bajcheʼ miʼ coltañonla jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová.

¿BAJCHEʼ MIʼ COLTAÑONLA JIÑI XUCʼUL BɅ I CʼUXBIYA JEHOVÁ?

Jehová miʼ yʌqʼuen ñuc tac bʌ bendición jiñi muʼ bʌ i melbeñob i yeʼtel. (Qʼuele jiñi párrafo 10 cʼʌlʌl 16). *

10. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla cheʼ la cujil chaʼan i yutslel i pusicʼal Dios an tiʼ pejtelel ora? (Salmo 31:7).

10 Jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Dios o i yutslel i pusicʼal an tiʼ pejtelel ora. Ti Salmo 136 miʼ taj ti tʼan 26 veces iliyi. Jiñi ñaxam bʌ versículo, miʼ yʌl: «Subenla wocolix i yʌlʌ lac Yum, come utsʼat i pusicʼal. Come tiʼ pejtelel ora an i yutslel i pusicʼal» (Sal. 136:1). Ti jiñi versículo 2 cʼʌlʌl 26, miʼ tilel jiñi tʼan «come tiʼ pejtelel ora an i yutslel i pusicʼal». Cheʼ bʌ mi lac pejcan ili salmo, miʼ toj sajtel lac pusicʼal cheʼ mi laj qʼuel chaʼan Jehová cabʌl bajcheʼ miʼ pʌs jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya i maʼañic miʼ cʌy i mel. Jiñi tʼan «come tiʼ pejtelel ora an i yutslel i pusicʼal» miʼ pʌsbeñonla chaʼan jiñi i cʼuxbiya tiʼ tejclum maʼañic miʼ qʼuextʌyel. ¡Miʼ wen pʼʌtʼesañonla cheʼ la cujil chaʼan Jehová maʼañic miʼ cʌy i wiñicob! Miʼ yajñel tiʼ tʼejlob, ñumento cheʼ an wocol tac. Bajcheʼ miʼ coltañonla: Cheʼ la cujil chaʼan Jehová an ti lac tʼejl miʼ yʌqʼueñonla lac tijicñʌyel yicʼot lac pʼʌtʌlel chaʼan mi laj cuch jiñi wocol tac i mi lac bej ajñel ti jiñi bij chaʼan bʌ laj cuxtʌlel (pejcan Salmo 31:7).

11. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Salmo 86:5, ¿chuqui miʼ ñijcan Jehová chaʼan miʼ ñusan lac mul?

11 Jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Dios miʼ ñijcan chaʼan miʼ ñusʌbeñonla lac mul. Jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová miʼ ñijcan chaʼan miʼ ñusʌben i mul juntiquil lac piʼʌl cheʼ bʌ miʼ qʼuel chaʼan tsaʼix i chaʼ ñaʼta i bʌ i miʼ qʼuextan i melbal. David tsiʼ yʌlʌ tiʼ tojlel Jehová: «Maʼanic tsiʼ yʌqʼueyonla wocol cheʼ bajcheʼ cʼamel an lac mul. Maʼanic tsiʼ qʼuexta lac mul cheʼ bajcheʼ cʼamel an» (Sal. 103:8-11). David yujil bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ juntiquil mach bʌ ñʌchʼʌlic i conciencia. Pero tsiʼ cʌñʌ jaʼel chaʼan Jehová «miʼ ñusʌbeñonla lac mul». David tsiʼ yʌlʌ ti jumpʼejl oración chuqui miʼ ñijcan Jehová chaʼan miʼ ñusʌbeñonla lac mul (pejcan Salmo 86:5). Jehová miʼ ñusan lac mul come wen cabʌl jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya tiʼ tojlel jiñi muʼ bʌ i pejcañob.

12, 13. ¿Chuqui mi caj i coltañonla mi chʼijyemonla tiʼ caj jiñi mulil tsaʼ bʌ lac mele ti wajali?

12 Mi tsaʼ lac chaʼle mulil, weñʌch cheʼ mach tijicñayic mi la cubin lac bʌ, come miʼ mejlel i coltañonla chaʼan mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ yicʼot mi laj qʼuextan lac bʌ. Pero an xñoptʼañob mach bʌ junyaj tijicñayic miʼ yubiñob i bʌ tiʼ caj jiñi mulil tsaʼ bʌ i tajayob ti wajali. Jiñi i pusicʼal miʼ chʌn subeñob chaʼan Jehová maʼañic baʼ ora mi caj i ñusʌbeñob i mul anquese miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ. Mi cheʼ maʼ wubin bajcheʼ jiñi, mi caj i wen coltañet cheʼ a wujil chaʼan Jehová yom i pʌsbeñet xucʼul bʌ i cʼuxbiya.

13 Bajcheʼ miʼ coltañonla: Anquese xmulilonla, tijicña miʼ mejlel lac melben i yeʼtel Jehová yicʼot sʌc bʌ laj conciencia. ¿Chucoch? Come «jiñi i chʼichʼel Jesús, jiñi i Yalobil, miʼ sʌqʼuesañonla tiʼ pejtelel mulil» (1 Juan 1:7). Mi chʼijyemonla tiʼ caj lac sajtemal, laʼ laj cʼajtesan chaʼan Jehová yom i ñusʌben i mul jiñi muʼ bʌ i chaʼ ñaʼtañob i bʌ. Laʼ laj qʼuel chuqui tsiʼ yʌlʌ David chaʼan jiñi xucʼul bʌ cʼuxbiya yicʼot jiñi i ñusʌntel lac mul. Tiʼ tsʼijbu: «Come cabʌlʌch i yutslel i pusicʼal cheʼ bajcheʼ i chanlel panchan. Tiʼ tojlel jini muʼ bʌ i bʌcʼñañob. Cheʼ bajcheʼ i ñajtlel pañimil cʼʌlʌl tiʼ pasibal qʼuin cʼʌlʌl tiʼ bʌjlibal qʼuin, cheʼʌch tsiʼ chocbeyonla lac mul» (Sal. 103:11, 12). Tiʼ sujm, Jehová yomʌch i ñusʌbeñonla lac mul (Is. 55:7).

14. ¿Bajcheʼ tiʼ tsictesa David chaʼan jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Dios miʼ cʌntañonla?

14 Jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Dios miʼ cʌntañonla chaʼan chʌn lʌcʼʌl añonla tiʼ tojlel. David tiʼ sube Jehová ti jumpʼejl oración: «C putsʼibet, mi caj a cʌntañon cheʼ miʼ tajon wocol. Mi caj c chaʼlen cʼay chaʼan wolaʼ joy coltañon». I tsiʼ bej alʌ: «Jini muʼ bʌ i ñop lac Yum joyolʌch tiʼ yutslel» (Sal. 32:7, 10). Ti wajali, jiñi i murojlel jiñi tejclum miʼ cʌntan jiñi quixtañujob ti jiñi i contrajob. Jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová lajal bajcheʼ jumpʼejl muro muʼ bʌ i cʌntañonla chaʼan maʼañic chuqui miʼ ñajtʼesañonla tiʼ tojlel. Cheʼ jaʼel, Jehová miʼ lʌcʼtesañonla tiʼ tojlel come an xucʼul bʌ i cʼuxbiya ti lac tojlel (Jer. 31:3).

15. ¿Bajcheʼ lajal jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová yicʼot jumpʼejl tsʼajc yicʼot putsʼib?

15 David tsiʼ cʼʌñʌ yambʌ lajiya chaʼan miʼ tsictesan bajcheʼqui Dios miʼ cʌntan i tejclum. Tiʼ tsʼijbu: «Cʌntʌbilon ti jini chan bʌ tsʼajc am bʌ i qʼueloñib. Jatet, c Dios, maʼ pʼuntañon». I tsiʼ yʌlʌ jaʼel: «Jiñʌch muʼ bʌ i pʼuntañon. Jiñʌch tsʼajquibil bʌ cotot yilal baʼ mic chaʼlen putsʼel. Jiñʌch chan bʌ tsʼajc baʼ mi cochel. Caj coltayajʌch. C mʌctʌjibʌch baʼ mic taj j coltʌntel» (Sal. 59:17; 144:2). ¿Chucoch tsiʼ laji David jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya Jehová bajcheʼ jumpʼejl tsʼajc yicʼot lac putsʼib? Come mach yʌlʌyic baqui chumulonla, mi bej i wiñiconla Jehová, mi caj i cʌntañonla chaʼan lʌcʼʌl mi la cajñel tiʼ tojlel. Cheʼʌch miʼ subeñonla jaʼel jiñi Salmo 91. Jiñi tsaʼ bʌ i tsʼijbu tsiʼ yʌlʌ: «Mi caj c sub: Lajalʌch lac Yum bajcheʼ tsʼajquibil bʌ otot baʼ mic putsʼel» (Sal. 91:1-3, 9, 14). Moisés tsiʼ yʌlʌ jumpʼejl lajiya lʌcʼʌ lajal bʌ jaʼel cheʼ bʌ lʌcʼʌlix miʼ chʌmel (sajtel) (Sal. 90:1). Tsiʼ yʌlʌ: «Jini Dios am bʌ [ . . . ] cʌlʌl ti oñiyi jiñʌch pʼʌtʌl bʌ a wotot baʼ xucʼul maʼ wajñel. Miʼ chʼuyet tiʼ cʼʌb mach bʌ yujilic lujbʼan tiʼ pejtelel ora» (Dt. 33:27). ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla tiʼ tojlel Jehová jiñi tʼan «miʼ chʼuyet tiʼ cʼʌb mach bʌ yujilic lujbʼan tiʼ pejtelel ora»?

16. ¿Baqui bʌ chaʼpʼejl bendición an lac chaʼan? (Salmo 136:23).

16 Cheʼ mi laj coltan lac bʌ ti Jehová maʼañic chuqui mi lac bʌcʼñan. Pero an i tajol chʼijyemonla o cʼuñonla mi la cubin. ¿Chuqui mi caj i mel Jehová ti lac tojlel ti jiñi bʌ ora? (Pejcan Salmo 136:23). Mi caj i chʼuyonla letsel i yicʼot cʼuxbiya mi caj i coltañonla (Sal. 28:9; 94:18). Bajcheʼ miʼ coltañonla: Cheʼ la cujil chaʼan Dios miʼ coltañonla, miʼ cʼajtesʌbeñonla chaʼpʼejl bendición am bʌ lac chaʼan. Ñaxam bʌ, chaʼan mach yʌlʌyic baqui chumulonla, añʌch baqui miʼ mejlel laj coltan lac bʌ. I chaʼpʼejlel, chaʼan jiñi lac Tat Jehová miʼ wen qʼuelonla ti ñuc.

MIʼ MEJLEL LAC ÑOP CHAʼAN DIOS MI CAJ I BEJ PɅSBEÑONLA XUCʼUL BɅ I CʼUXBIYA

17. ¿Chuqui jiñi muʼ bʌ i mejlel lac ñop? (Salmo 33:18-22).

17 Cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele, miʼ mejlel lac ñop chaʼan Jehová mi caj i coltañonla cheʼ bʌ mi lac ñusan wocol tac i mi caj i yʌqʼueñonla i cʼʌjñibal bʌ lac chaʼan chaʼan chʌn xucʼul mi la cajñel (2 Cor. 4:7-9). Jiñi xʼaltʼan Jeremías tsiʼ yʌlʌ: «Come cabʌl i yutslel i pusicʼal lac Yum. Jini chaʼan cuxulon to la. Maʼanic tsiʼ laj jisayonla. Xucʼul lac Yum, miʼ chʌn pʼuntañonla tiʼ pejtelel ora» (Lm. 3:22). Miʼ mejlel lac ñop chaʼan Jehová mi caj i bej pʌsbeñonla jiñi ñuc bʌ i yutslel come, cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ juntiquil salmista, «lac Yum woliʼ cʌntan jini woli bʌ i bʌcʼñañob, woli bʌ i pijtañob i coltʌntel ti lac Yum» (pejcan Salmo 33:18-22).

18, 19. a) ¿Chuqui la com laj cʼajtesan? b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti jiñi yambʌ estudio?

18 ¿Chuqui la com laj cʼajtesan? Cʼʌlʌl cheʼ bʌ maxto wolic lac melben i yeʼtel Jehová, muqʼuix i cʼuxbiñonla cheʼ bajcheʼ miʼ mel tiʼ tojlel pejtelel lac piʼʌlob. Pero cheʼ bʌ tsaʼ caji lac chʼujutesan, tsaʼ lac taja jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya. Jiñi miʼ ñijcan chaʼan miʼ cʌntañonla. Lʌcʼʌl mi caj i yajñel ti lac tojlel i mi caj i tsʼʌctesan jiñi ñaʼtʌbil bʌ i chaʼan chaʼañonla. Yom chaʼan wen mi la cajñel (Sal. 46:1, 2, 7). Jin chaʼan, Jehová mi caj i pʼʌtʼesañonla chaʼan chʌn xucʼul mi la cajñel tiʼ tojlel mach yʌlʌyic chuqui ti wocol mi lac ñusan.

19 Tsaʼix laj qʼuele bajcheʼ Jehová miʼ pʌsben xucʼul bʌ cʼuxbiya jiñi i wiñicob. Pero yom chaʼan mi lac pʌsben lac bʌ jaʼel. Ti jiñi yambʌ estudio, mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel lac mel.

CʼAY 136 Laʼ i yʌqʼueñet Dios i bendición

^ parr. 5 Ti ili estudio yicʼot ti jiñi yambʌ mi caj lac taj ti tʼan junchajp wen ñuc bʌ i cʼʌjñibal: Jiñi xucʼul bʌ cʼuxbiya. Ti ili estudio mi caj lac jacʼ ili cʼajtiya tac: ¿Chuqui jiñi xucʼul bʌ cʼuxbiya?, ¿majqui miʼ pʌsben xucʼul bʌ cʼuxbiya Jehová? I ¿bajcheʼ miʼ tajob i wenlel jiñi muʼ bʌ i pʌsbentelob?

^ parr. 53 MUʼ BɅ I YɅL JIÑI DIBUJO TAC: Jehová miʼ pʌsben i cʼuxbiya pejtelel lac piʼʌlob yicʼot jiñi i wiñicob. Ti jiñi alʌ círculo tac am bʌ yaʼ ti dibujo, mi laj qʼuel bajcheʼ tac miʼ pʌs i cʼuxbiya Dios. Jiñi ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal jiñʌch cheʼ tsiʼ tojo laj coltʌntel.

^ parr. 61 MUʼ BɅ I YɅL JIÑI DIBUJO TAC: Jiñi muʼ bʌ i sujtelob tiʼ wiñicob Jehová i miʼ yʌcʼob i ñopoñel ti jiñi i tojol laj coltʌntel, miʼ tajob ñuc tac bʌ bendición. Jehová mach jiñic jach miʼ pʌsben jiñi cʼuxbiya muʼ bʌ i pʌsben pejtelel lac piʼʌlob, miʼ pʌsbeñob jaʼel jiñi xucʼul bʌ i cʼuxbiya. Mi laj qʼuel chaʼpʼej uxpʼejl yaʼ ti alʌ círculo tac am bʌ yaʼ ti dibujo.