Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

TEMAJ CHAʼAN ESTUDIO 35

Jehová miʼ qʼuel ti ñuc jiñi i wiñicob añoʼ bʌ i pecʼlel

Jehová miʼ qʼuel ti ñuc jiñi i wiñicob añoʼ bʌ i pecʼlel

«Anquese wen ñuc lac Yum ti chan, miʼ ñaʼtan jini muʼ bʌ i peqʼuesañob i bʌ» (SAL. 138:6).

CʼAY 48 Laʼ lac mel chuqui yom Jehová

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL *

1. Tsictesan bajcheʼ yubil miʼ yubin Jehová tiʼ tojlel jiñi añoʼ bʌ i pecʼlel.

JEHOVÁ miʼ cʼuxbin jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) añoʼ bʌ i pecʼlel. Cojach muʼ bʌ i pʌsob i sujm bʌ pecʼlel miʼ mejlel i sujtelob tiʼ yamigo yicʼot miʼ cʼuxbiñob. Pero «miʼ ñajti qʼuel jini chan bʌ miʼ melob i bʌ» (Sal. 138:6). Ti lac pejtelel la com chaʼan utsʼat miʼ qʼuelonla Jehová yicʼot chaʼan miʼ cʼuxbiñonla, jin chaʼan yomʌch mi laj cʌn lac pʌs lac pecʼlel.

2. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili temaj?

2 Ti ili temaj mi caj laj qʼuelben i jacʼbal uxpʼejl cʼajtiya. 1) ¿Chuquiyes jiñi pecʼlel? 2) ¿Chucoch yom an lac chaʼan ili melbal? 3) ¿Chuqui tac miʼ mejlel i yʌcʼ ti yajlel ti wocol? Cheʼ bajcheʼ mi caj laj qʼuel, cheʼ an lac pecʼlel miʼ tijicñesan Jehová yicʼot miʼ yʌqʼueñonla lac wenlel (Pr. 27:11; Is. 48:17).

¿CHUQUIYES JIÑI PECʼLEL?

3. ¿Chuquiyes jiñi pecʼlel?

3 Jiñi pecʼlel jiñʌch jumpʼejl wem bʌ melbal mach bʌ lajalic bajcheʼ chanʼesa bʌ. Jiñi Biblia miʼ pʌs chaʼan jiñi am bʌ i pecʼlel miʼ chʼʌmben i sujm chaʼan Jehová jiñʌch ñumen ñuc bʌ tiʼ tojlel yicʼot chaʼan jiñi yambʌlob anto chuqui ñumen yujilob (Fil. 2:3, 4).

4, 5. ¿Chucoch mi la cʌl chaʼan tajol juntiquil quixtañu miʼ poj pʌs chaʼan an i pecʼlel?

4 An quixtañujob muʼ bʌ i poj pʌsob chaʼan añob i pecʼlel. Tajol ñʌchʼʌlob jach o miʼ chʼʌmob ti ñuc yicʼot uts miʼ pejcañob jiñi yambʌlob come cheʼʌch i culturajob o cheʼʌch tsaʼ cosʌntiyob. Pero tajol tiʼ pusicʼalob miʼ chanʼesañob i bʌ. Mi caj i cʼotel i yorajlel cheʼ bʌ mi caj i pʌsob majquiyob tiʼ sujmlel (Lc. 6:45).

5 Yambʌ quixtañujob maʼañobic i bʌqʼuen cheʼ miʼ chaʼleñob tʼan i jiñi mach yom i yʌl chaʼan miʼ chañʼesañob i bʌ (Jn. 1:46, 47). Pero yomʌch miʼ cʌntañob i bʌ chaʼan maʼañic miʼ chʼʌmob ti ñuc chuqui yujilob melol. Mach yʌlʌyic bajcheʼ la quilal o lac melbal, ti lac pejtelel yom mi lac chaʼlen wersa chaʼan an lac pecʼlel tiʼ sujm.

Jiñi apóstol Pablo maʼañic tsiʼ qʼuele i bʌ ti ñuc tiʼ tojlel yañoʼ bʌ. (Qʼuele jiñi párrafo 6). *

6. Cheʼ mi lac ñaʼtan chuqui miʼ yʌl 1 Corintios 15:10, ¿chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel jiñi apóstol Pablo?

6 Laʼ lac ñaʼtan tsaʼ bʌ i mele (chaʼle) jiñi Pablo. Jehová tsiʼ cʼʌñʌ chaʼan miʼ waʼchocontel jiñi congregación tac ti baqui jach. Cheʼto jeʼel ñumento baqui tsaʼ ñumi ti subtʼan bajcheʼ yambʌ apóstol i chaʼan Jesucristo. Anquese tsiʼ mele tac jiñi, Pablo maʼañic tsiʼ ñumen qʼuele i bʌ ti ñuc tiʼ tojlel jiñi hermanojob come tiʼ pecʼlel tsiʼ yʌlʌ: «Joñon mach lajalic c ñuclel yicʼot yañoʼ bʌ apóstolob. Mach utsʼatonic cheʼ bʌ tsaʼ pʌjyiyon ti apóstol, come tsac ticʼla xñoptʼañob i chaʼan Dios» (1 Co. 15:9). Cheʼ jiñi, tsiʼ yʌlʌ chaʼan an bajcheʼ wem bʌ i yamigo Dios come jin tsiʼ pʌsbe i yutslel i pusicʼal, mach chaʼañic an chuqui utsʼat tiʼ tojlel o chaʼan an chuqui cabʌl tsiʼ taja (pejcan 1 Corintios 15:10). Tiʼ sujm, tsiʼ pʌsbeyonla ñuc bʌ pecʼlel cheʼ bʌ tiʼ tsʼijbube jiñi hermanojob añoʼ bʌ ti Corinto anquese an muʼ bʌ i yʌlob mach bʌ tojic tiʼ tojlel (2 Co. 10:10).

Jiñi hermano Karl Klein juntiquilʌch am bʌ i pecʼlel tsaʼ bʌ ajñi ti jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij. (Qʼuele jiñi párrafo)

7. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ i pecʼlel juntiquil hermano wen cʌmbil wʌle bʌ ora?

7 Cabʌl i testigojob Jehová an i ñuqʼuesʌbeyob i pusicʼal cheʼ tsiʼ pejcayob jiñi tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel jiñi hermano Karl Klein, tsaʼ bʌ ajñi ti jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij. Yaʼi, jiñi hermano Klein tsiʼ yʌlʌ tiʼ pecʼlel chuqui ti wocol tac tiʼ ñusa yicʼot bajcheʼ tsiʼ taja i cʼunlel tac, tsaʼ bʌ i chaʼle wersa i mʌlben (jotben) ti cabʌl jab. Laʼ lac ñaʼtan ejemplo tac. Ti jiñi jabil 1920, tsaʼ ñaxan loqʼui ti subtʼan ti otot tac, i wen wocol tsiʼ yubi, jin chaʼan tsiʼ cʌyʌ i mel cheʼ bʌ chaʼpʼejl jab. Cheʼ bʌ yaʼix an ti Betel, jal tsaʼ michʼa i qʼuel juntiquil hermano come tsiʼ yʌqʼue ticʼojel tac. Cheʼ jaʼel, tsaʼ cʼamʼa tiʼ caj cʌlʌx pensar, tsaʼ bʌ lajmi ti wiʼil. Pero cheʼ jaʼel, tsiʼ ñusa i bʌ i mel ñuc tac bʌ eʼtel (troñel). Tiʼ sujm, ili hermano wem cʌmbil bʌ tsaʼʌch i wen peqʼuesa i bʌ chaʼan miʼ jamʌ tsictesan baqui bʌ i cʼunlel tsiʼ taja. Cabʌl i wiñicob Jehová miʼ wen cʼajtesañob jiñi hermano Klein yicʼot cheʼ tiʼ jamʌ tsictesa chaʼan i cuxtʌlel. *

¿CHUCOCH YOM AN LAC PECʼLEL?

8. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla laj qʼuel jiñi 1 Pedro 5:6 chaʼan jiñi pecʼlel miʼ mulan Jehová?

8 Cheʼ bajcheʼ tsiʼ jamʌ tsictesa jiñi apóstol Pedro, ñuc i cʼʌjñibal cheʼ yom an lac pecʼlel come miʼ mulan Jehová (pejcan 1 Pedro 5:6). Chaʼan jiñi i tʼan tac, jiñi libro «Ven, sé mi seguidor» miʼ yʌl: «Jiñi chanʼesa bʌ lajal bajcheʼ jumpʼejl veneno muʼ bʌ i ticʼlañonla. Jiñi melbal miʼ mejlel i sujtesan juntiquil quixtañu cabʌl bʌ chuqui yujil ti maʼañic bʌ i cʼʌjñibal tiʼ tojlel Dios. Pero jiñi pecʼlel miʼ sujtesan ti wem bʌ eʼtijibʌl i chaʼan Jehová juntiquil quixtañu mach bʌ añic i cʼʌjñibal». I miʼ yʌl chaʼan jiñi lac Dios «ti jumpʼejl i pusicʼal mi caj i yʌqʼueñonla i bendición cheʼ an lac chaʼan jaʼel jiñi pecʼlel». * Miʼ mejlel la cʌl tiʼ sujm chaʼan maʼañic yambʌ ñumen wem bʌ cheʼ cojach mi lac tijicñesʌben i pusicʼal jiñi Jehová (Pr. 23:15).

9. ¿Chucoch jiñi quixtañujob miʼ mulan ajñel yicʼotob jiñi añoʼ bʌ i pecʼlel?

9 Mach cojach mi caj i mulan Jehová cheʼ an lac pecʼlel, miʼ yʌqʼueñonla lac wenlel jaʼel. Jiñi pecʼlel miʼ mejlel i yʌcʼ chaʼan miʼ lʌcʼtesañob i bʌ jiñi quixtañujob ti lac tojlel. Chaʼan miʼ cʼotel lac chʼʌmben i sujm chucoch miʼ yujtel bajcheʼ iliyi, yom mi lac ñaʼtan majqui mi lac mulan ajñel yicʼot (Mt. 7:12). Tiʼ sujm, maʼañic mi lac mulan ajñel la quicʼot quixtañujob ti bele ora bʌ yomob i mel cheʼ bajcheʼ miʼ mulañob yicʼot cheʼ maʼañic miʼ chʼʌmob ti ñuc muʼ bʌ i ñaʼtañob yambʌlob. Pero wen mi la cubin lac bʌ cheʼ mi la cajñel yicʼot jiñi hermanojob muʼ bʌ i pʌsob chaʼan miʼ yubiñob bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ, añobʌch i cʼuxbiya, i pʼuntaya yicʼot i pecʼlel (1 P. 3:8). Mi cheʼʌch mi la cubin, miʼ mejlel lac ñaʼtan chaʼan cojach mi caj i yubiñob i tijicñʌyel ti lac tojlel jiñi yambʌlob cheʼ añʌch lac pecʼlel.

10. ¿Chucoch miʼ coltañonla jiñi pecʼlel lac ñusan wocol tac?

10 Cheʼ jaʼel, jiñi lac pecʼlel miʼ coltañonla lac ñusan jiñi wocol tac. I tilelʌch cheʼ mi laj qʼuel chaʼan an chuqui tac mach bʌ i tojelic. Jiñi rey Salomón tsiʼ yʌlʌ: «Cʼʌchʌlob miʼ majlelob xʼeʼtelob cheʼ tiʼ yoc jach miʼ pʌjyelob majlel i yalobilob rey» (Ec. 10:7). Mach tiʼ pejtelelic ora jiñi quixtañujob am bʌ chuqui wen yujilob miʼ qʼuejlelob ti ñuc, i an i tajol jin miʼ wen qʼuejlelob ti ñuc jiñi maʼañic bʌ chuqui wen yujilob. Pero Salomón tsiʼ chʼʌmbe i sujm chaʼan yom mi lac chʼujbin chuqui miʼ yujtel i mach jiñic chaʼan mi la cʌcʼ ti lac ñaʼtʌbal ti chuqui mach bʌ weñic miʼ yujtel (Ec. 6:9). Mi añʌch lac pecʼlel, mach wocolic mi caj la cubin chaʼan mi lac chʼujbin chuqui miʼ yujtel ila ti pañimil (mulawil), i mach cheʼic bajcheʼ mi lac ñaʼtan chaʼan yom miʼ yajñel.

¿CHUQUI TAC MIʼ MEJLEL I YɅCʼ TI WOCOL JIÑI LAC PECʼLEL?

¿Bajcheʼ miʼ mejlel i ñojpel lac pecʼlel cheʼ miʼ yujtel tac iliyi? (Qʼuele jiñi párrafo 11 yic’ot 12). *

11. ¿Chucoch yom an lac pecʼlel cheʼ mi la cʌqʼuentel ticʼojel tac?

11 Ti jujumpʼejl qʼuin, an bajcheʼ miʼ mejlel lac pʌs jiñi lac pecʼlel. Laʼ laj qʼuel chaʼpʼejl uxpʼejl. Cheʼ bʌ mi la cʌqʼuentel ticʼojel tac. Yom mi laj cʼajtesan mi an majqui miʼ yʌqʼuen i yorajlel chaʼan miʼ tojʼesañonla tajol chaʼañʌch mach ñumen weñic tsaʼ bʌ lac mele, i mach cheʼic bajcheʼ mi lac ñaʼtan. Mi cheʼ bajcheʼ jiñi, tajol mach weñic mi caj la cubin jiñi laj coltʌntel. Tajol miʼ mejlel la cʌl mach bʌ tojic tiʼ tojlel jiñi yom bʌ i coltañonla o chaʼan bajcheʼ tsiʼ pejcayonla. Pero mi añʌch lac pecʼlel mi caj lac chaʼlen wersa lac tojʼesan jiñi lac melbal.

12. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Proverbios 27:5, 6, ¿chucoch yom mi laj qʼuel ti ñuc cheʼ an majqui miʼ yʌqʼueñonla jumpʼejl ticʼojel? Acʼʌ jumpʼejl ejemplo.

12 Jiñi quixtañu am bʌ i pecʼlel miʼ qʼuel ti ñuc jiñi ticʼojel tac. Laʼcu lac ñaʼtan iliyi: Yaʼañonla tiʼ Yotlel tempa bʌ i woliyonla (choncolonla) ti tʼan la quicʼot jiñi hermanojob. Cheʼ jiñi, juntiquil miʼ subeñonla lac majlel yicʼot i miʼ mucul subeñonla chaʼan an i sajl waj ti la quej. Tiʼ sujm, mi la cubin quisin. Pero mi la cʌqʼuen wocolix i yʌlʌ cheʼ tiʼ subeyonla. Ñumento mi lac mulan cheʼ añic majqui tsiʼ ñaxan subeyonla. Lajal jaʼel, yom mi laj qʼuel ti ñuc ti lac pecʼlel cheʼ bʌ juntiquil hermano tiʼ chʼejlel miʼ yʌqʼueñonla jumpʼejl ticʼojel cheʼ baqui ora i cʼʌjñibal lac chaʼan. Mach laj qʼuel bajcheʼ laj contra, bajcheʼ juntiquil muʼ bʌ i tsʼaʼleñonla, yom jach mi laj qʼuel bajcheʼ juntiquil la camigo muʼ bʌ i cʼuxbiñonla (pejcan Proverbios 27:5, 6; Gá. 4:16).

¿Chucoch yom añʌch lac pecʼlel cheʼ bʌ yambʌ hermanojob miʼ yʌqʼuentelob jumpʼejl eʼtel? (Qʼuele jiñi párrafo 13 yicʼot 14). *

13. ¿Bajcheʼ mi lac pʌs lac pecʼlel cheʼ bʌ yambʌ hermanojob miʼ yʌqʼuentelob eʼtel tac tiʼ chaʼan bʌ Dios?

13 Cheʼ bʌ yambʌ hermanojob miʼ yʌqʼuentelob eʼtel tac tiʼ chaʼan bʌ Dios. Juntiquil anciano i cʼabaʼ Jason miʼ yʌl: «Cheʼ baqui ora mij qʼuel chaʼan jiñi yambʌlob miʼ yʌqʼuentelob eʼtel tac, an i tajol mij cʼajtiben c bʌ chucoch maʼañic tsiʼ yʌqʼueyoñob joñon». ¿Am baʼ wubi a bʌ jeʼel bajcheʼ iliyi? Mach mulilic cheʼ mi lac chaʼlen wersa lac ñumen mel tiʼ chaʼan bʌ Jehová (1 Ti. 3:1). Pero yom mi laj cʌntan chuqui miʼ cʼotel lac ñaʼtan come miʼ mejlel i colel ti lac pusicʼal jiñi chanʼesa bʌ. Jumpʼejl ejemplo, juntiquil xñoptʼan miʼ mejlel i tech i ñaʼtan chaʼan jin jach miʼ mejlel i mel ti wen jumpʼejl eʼtel. O juntiquil hermana tajol miʼ mejlel i ñaʼtan chaʼan jiñi i ñoxiʼal ñumen chajpʌbilto chaʼan chuqui tac yom melol bajcheʼ yambʌ hermano. Miʼ sujm añʌch lac pecʼlel, maʼañic mi caj lac ñaʼtan bajcheʼ jiñi.

14. ¿Chuqui mi laj cʌn chaʼan tsaʼ bʌ i mele Moisés cheʼ bʌ yambʌlob tsaʼ aqʼuentiyob eʼtel tac?

14 Laʼ laj qʼuel chuqui tsiʼ mele Moisés cheʼ bʌ yambʌ quixtañujob tsaʼ aqʼuentiyob eʼtel tac yicʼot chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel. Jiñi eʼtel am bʌ i chaʼan Moisés bajcheʼ yumʌl yaʼ tiʼ tejclum Israel wen ñuc i cʼʌjñibal. Pero ¿bajcheʼ tsiʼ qʼuele cheʼ bʌ Jehová tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan yambʌ israelitajob miʼ coltañob i mel i yeʼtel? Maʼañic tiʼ tsʼaʼ qʼueleyob (Nm. 11:24-29). Tsiʼ pʌsʌ i pecʼlel jaʼel cheʼ tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan yambʌlob miʼ chaʼleñob meloñel yaʼ ti tejclum (Éx. 18:13-24). Cheʼ ñumen añobix jiñi juezob, orajach mi caj i qʼuejlel jiñi wocol tac, i jiñi israelitajob maʼañic mi caj i wen pijtañob chaʼan miʼ mejlelob. Moisés tsiʼ ñumen qʼuele ti ñuc cheʼ wen miʼ yajñel jiñi tejclum, i mach jiñic i yeʼtel. Tiʼ sujm, tsiʼ pʌsbeyonla wem bʌ melbal. Laʼ laj cʼajtesan chaʼan mi la com chaʼan an laj cʼʌjñibal miʼ qʼuelonla Jehová, ñumento i cʼʌjñibal cheʼ an lac pecʼlel, mach jiñic cheʼ an chuqui la cujil melol. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Salmo 138:6: «Anquese wen ñuc lac Yum ti chan, miʼ ñaʼtan jini muʼ bʌ i peqʼuesañob i bʌ».

15. ¿Chuqui an qʼuextʌyem tiʼ tojlel cabʌl hermanojob?

15 Cheʼ baqui ora an chuqui miʼ qʼuextʌyel ti lac tojel. Ti jiñi jabil tac ñumen bʌ tilel, yonlel hermanojob am bʌ i melbeyob i yeʼtel Jehová ti cabʌl jab tsaʼ aqʼuentiyob tsijiʼ bʌ eʼtel. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ ti 2014, jiñi superintendentejob i chaʼan distrito yicʼot i yijñam tsaʼ pʌjyiyob chaʼan miʼ melob yambʌ eʼtel tiʼ pejtelel ora. Cʼʌlʌl ti jiñi jabil, tsaʼ ajli chaʼan jiñi superintendentejob i chaʼan circuito miʼ cʌyob i yeʼtel cheʼ miʼ tajob 70 i jabilelob, i jiñi hermanojob añobix bʌ 80 i jabilel maʼañix miʼ mejlelob ti ajñel bajcheʼ coordinador i chaʼan ancianojob. Cheʼ jaʼel, ti jiñi jabil ñumen bʌ tilel, cabʌl tsaʼ bʌ ajñiyob ti Betel tsaʼ aqʼuentiyob i yeʼtel bajcheʼ precursor. Yambʌlob, an i cʌyʌyob i melben i yeʼtel Jehová tiʼ pejtelel ora tiʼ caj cʼamʌjel, chaʼan miʼ cʌntañob i familia o yan tac bʌ.

16. ¿Bajcheʼ an i pʌsʌyob i pecʼlel chaʼtiquil uxtiquil hermanojob?

16 Jiñi hermanojob wocol tsiʼ yubiñob cheʼ an chuqui tsaʼ qʼuextʌyi tiʼ tojlelob. Tiʼ sujm, cabʌl tsiʼ yubiyob i chʼijiyemlel come mi caj i cʌyob jumpʼejl eʼtel añix bʌ cabʌl jab i cajel i melob yicʼot muʼ bʌ i wen mulañob. Pero ti wiʼil, maʼañix bajcheʼ yubil tsiʼ yubiyob i bʌ. ¿Chucoch? Come miʼ cʼuxbiñob Jehová. Wen tsiquil chaʼan tsiʼ yʌcʼʌyob i bʌ tiʼ tojlel Jehová, mach chaʼañic ti jumpʼejl eʼtel (Col. 3:23). Tijicñayob cheʼ miʼ chʌn melbeñob i yeʼtel Jehová yicʼot i pecʼlelob ti baqui jach bʌ eʼtel. Ili hermanojob miʼ yʌqʼueñob ‹tiʼ wenta Dios pejtelel i cʼojol tac› come yujilob chaʼan miʼ qʼuejlelob ti ñuc (1 P. 5:6, 7).

17. ¿Chucoch mi laj qʼuel ti ñuc cheʼ jiñi i Tʼan Dios miʼ subeñonla chaʼan yom mi lac pʌs lac pecʼlel?

17 Tiʼ sujm, mi lac wen qʼuel ti ñuc i Tʼan Dios cheʼ miʼ subeñonla chaʼan yom an lac pecʼlel. Joñoñʌchla mi lac tajben i wenlel jiñi pecʼlel yicʼot yañoʼ bʌ. Miʼ coltañonla lac ñusan jiñi wocol tac ti laj cuxtʌlel. Cheʼ jaʼel, miʼ ñumen lʌcʼtesañonla tiʼ tojlel jiñi lac Tat am bʌ ti panchan. Mi lac wen taj lac tijicñʌyel cheʼ jiñi Jehová, jiñi Cʼax ñuc bʌ Dios, miʼ cʼuxbin yicʼot miʼ chʼʌm ti ñuc jiñi i wiñicob añoʼ bʌ i pecʼlel (Is. 57:15).

CʼAY 45 Muʼ bʌ c ñaʼtan tic pusicʼal

^ parr. 5 Jiñi pecʼlel jiñʌch ñuc bʌ i cʼʌjñibal yom bʌ an i chaʼan jiñi i wiñicob Dios. Pero ¿chuquiyes jiñi pecʼlel? ¿chucoch yom an lac chaʼan? yicʼot ¿bajcheʼ miʼ mejlel i yʌcʼ ti wocol cheʼ bʌ an chuqui miʼ qʼuextʌyel ti laj cuxtʌlel? Ti ili temaj mi caj laj qʼuel ili cʼajtiya tac wen ñuc bʌ i cʼʌjñibal.

^ parr. 7 Qʼuele jiñi temaj «Cabʌl bendición an i yʌqʼueyon Jehová», ti jiñi La Atalaya 1 i chaʼan marzo, 1985.

^ parr. 53 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Jiñi apóstol Pablo yaʼan tiʼ yotot juntiquil xñoptʼan yicʼot yambʌ hermanojob. Miʼ pʌs chaʼan mach ñuquic tiʼ tojlelob cheʼ miʼ ñusan qʼuin yicʼotob, cheʼ jaʼel tiʼ tojlel alobob.

^ parr. 57 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Juntiquil hermano añix bʌ i jabilel miʼ qʼuel ti ñuc cheʼ juntiquil maxto bʌ wen añic i jabilel miʼ yʌqʼuen jumpʼejl ticʼojel loqʼuem bʌ ti Biblia.

^ parr. 59 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Juntiquil hermano añix bʌ i jabilel mach lecojic miʼ qʼuel cheʼ juntiquil hermano maxto bʌ wen añic i jabilel an jumpʼejl i yeʼtel yaʼ ti congregación.