Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 38

Laʼ lac melben i yeʼtel Jehová cheʼ bʌ anto ñʌchʼtʌlel

Laʼ lac melben i yeʼtel Jehová cheʼ bʌ anto ñʌchʼtʌlel

«Maʼanic guerra, come lac Yum tsiʼ ñʌchʼchoco pañimil» (2 CR. 14:6).

CʼAY 60 An yomoʼ bʌ coltʌntel

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL *

1. ¿Jalaqui ñoj wocol mi la cubin chaʼan mi lac melben i yeʼtel Jehová?

¿JALAQUI ñoj wocol mi la cubin chaʼan mi lac melben i yeʼtel Jehová? ¿Cheʼ bʌ mi lac ñusan wocol o cheʼ bʌ wen añonla yilal? Cheʼ bʌ mi lac ñusan wocol, ti orajach mi laj cʼajtiben i coltaya Jehová. Pero ¿chuqui mi lac mel cheʼ bʌ wen añonla? ¿Mejl ba i ñajʌyel lac chaʼan chaʼan ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mi lac melben i yeʼtel Dios? Jehová tiʼ sube jiñi israelitajob chaʼan miʼ mejlel i yajlelob ti ili wocol (Dt. 6:10-12).

Jiñi rey Asá tsiʼ chaʼle wersa i jisan jiñi mach bʌ weñic chʼujutesaya. (Qʼuele jiñi párrafo 2). *

2. ¿Chuqui wem bʌ ejemplo tsiʼ pʌsbeyonla jiñi rey Asá?

2 Jiñi rey Asá tsiʼ pʌsbeyonla wem bʌ ejemplo come tsiʼ wen ñopbe i coltaya Jehová. Tsiʼ melbe i yeʼtel (troñel) cheʼ bʌ an wocol tac yicʼot cheʼ bʌ wen añob. Cʼʌlʌl cheʼ bʌ xcolelto Asá «xucʼul tsiʼ ñopo lac Yum tiʼ pejtelel i jabilel» (1 R. 15:14). Tsiʼ pʌsʌ cheʼ bʌ tsiʼ jisa jiñi mach bʌ i sujmic chʼujutesaya yaʼ ti Judá. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan «tsiʼ laj jeme jini pulʌntib tac i chaʼan diosteʼ. Tsiʼ laj cʼʌsʌ jini dios tac yicʼot jaʼel i yejtal tac Asera» (2 Cr. 14:3, 5). Cheʼ jaʼel, tsiʼ chilbe i yeʼtel jiñi i chuchuʼ (coʼ) i cʼabaʼ Maacá come tsiʼ mele jumpʼejl imagen chaʼan jiñi tejclum miʼ chʼujutesan (1 R. 15:11-13).

3. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili estudio?

3 Asá mach cojach tsiʼ jisa jiñi mach bʌ i sujmic chʼujutesaya. Cheʼ jaʼel, tsiʼ colta jiñi tejclum Judá chaʼan miʼ chaʼ chʼujutesañob Jehová. Jehová tsiʼ yʌqʼue bendición Asá yicʼot jiñi tejclum cheʼ bʌ tsiʼ yʌqʼueyob ñʌchʼtʌlel. * Cʼʌlʌl cheʼ bʌ tsiʼ chaʼle yumʌntel, maʼañic tsaʼ ujti guerra cheʼ bʌ 10 jab ti jiñi tejclum (2 Cr. 14:1, 4, 6). Ti ili estudio, mi caj lac ñaxan qʼuel chuqui tsiʼ mele Asá ti jiñi jabil. Cheʼ jaʼel, mi caj laj qʼuel jiñi wem bʌ ejemplo tsaʼ bʌ i pʌsʌyob jiñi xñoptʼañob ti ñaxam bʌ siglo, tsaʼ bʌ i lajiyob jiñi Asá cheʼ bʌ an ñʌchʼtʌlel. Ti wiʼil, mi caj lac jacʼ ili cʼajtiya: Mi chumulonla baqui librejontola mi lac chaʼlen subtʼan, ¿chuqui yom bʌ mi lac chaʼlen wersa lac mel?

¿CHUQUI TSIʼ MELE ASÁ CHEʼ BɅ ANTO ÑɅCHʼTɅLEL?

4. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl 2 Crónicas 14:2, 6; 14:7 (TNM), ¿chuqui tsiʼ chaʼle wersa i mel Asá cheʼ bʌ ñʌchʼʌlto añob?

4 (Pejcan 2 Crónicas 14:2, 6; 14:7, TNM). * Asá tiʼ sube jiñi tejclum chaʼan Jehová jiñʌch tsaʼ bʌ i yʌqʼueyob «ñʌchʼtʌlel ti baqui jach». Pero maʼañic tsiʼ ñaʼta chaʼan maʼañix chuqui mi caj i mel. Jin chaʼan, tsaʼ caji i mel tejclum tac, tsʼajc tac, chan bʌ qʼueloñib tac yicʼot puerta tac. Asá tiʼ sube jiñi chumuloʼ bʌ ti Judá: «Ili tejclum anto ti lac wenta». ¿Chuqui tsiʼ mulaj i yʌl? Chaʼan libre añob chaʼan miʼ joy xʌñob jiñi lum tsaʼ bʌ aqʼuentiyob yicʼot chaʼan miʼ melob i yotot come maʼañobic i contra. Jin chaʼan, tiʼ sube jiñi tejclum chaʼan yom miʼ melob chuqui wem bʌ cheʼ ñʌchʼʌlto añob.

5. ¿Chucoch Asá tsiʼ tempa cabʌl i soldadojob?

5 Cheʼ jaʼel, Asá tsiʼ tempa cabʌl i soldadojob cheʼ bʌ ñʌchʼʌlto añob (2 Cr. 14:8). ¿Mach ba añic miʼ ñop chaʼan Jehová mi caj i coltan? Mucʼʌch. Yujilʌch chaʼan Jehová mi caj i coltan, pero come rey yujil chaʼan yom miʼ chajpan jiñi tejclum chaʼan jiñi wocol mejl bʌ i tilel. I yujil chaʼan jiñi ñʌchʼtʌlel am bʌ ti Judá mi caj i lajmel, i jiñʌch muʼ bʌ caj laj qʼuel ti wiʼil.

¿CHUQUI TSIʼ MELEYOB JIÑI XÑOPTʼAÑOB TI ÑAXAM BɅ SIGLO CHEʼ BɅ ANTO ÑɅCHʼTɅLEL?

6. ¿Chuqui tsiʼ chaʼleyob wersa i mel jiñi xñoptʼañob ti ñaxam bʌ siglo cheʼ bʌ anto ñʌchʼtʌlel?

6 Anquese jiñi xñoptʼañob ti ñaxam bʌ siglo tsaʼʌch wen ticʼlʌntiyob, cheʼ jaʼel tsaʼʌch jumucʼ ajñiyob ti ñʌchʼʌl. ¿Chuqui tsiʼ chaʼleyob wersa i mel cheʼ bʌ ñʌchʼʌl añob? Tsiʼ chaʼleyob wersa chaʼan maʼañic miʼ cʌyob subtʼan. Jiñi libro i chaʼan Hechos miʼ yʌl chaʼan jiñi xñoptʼañob «tsiʼ chʌn bʌcʼñayob lac Yum» i come maʼañic tsiʼ cʌyʌyob subtʼan «tsaʼ wen pʼojliyob». Ili tsiquil miʼ pʌsbeñonla chaʼan Jehová tsaʼʌch i coltayob cheʼ bʌ tsiʼ chaʼleyob wersa subtʼan cheʼ bʌ anto ñʌchʼtʌlel (Hch. 9:26-31).

7, 8. Tsictesan chuqui tsiʼ chaʼle wersa i mel Pablo yicʼot jiñi yambʌ xñoptʼañob chaʼan miʼ chaʼleñob subtʼan.

7 Jiñi xñoptʼañob ti ñaxam bʌ siglo tsiʼ chaʼleyob wersa i sʌclan bajcheʼ miʼ chaʼleñob subtʼan. Jumpʼejl ejemplo, jiñi apóstol Pablo tsaʼ cʌyli yaʼ ti Éfeso cheʼ bʌ tsiʼ qʼuele chaʼan tsaʼ jambenti «colem puerta» chaʼan miʼ chaʼlen subtʼan yicʼot miʼ sujtesan ti xcʌntʼañob jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) yaʼ ti tejclum (1 Co. 16:8, 9).

8 Cheʼ ti jabil 49, Pablo yicʼot yambʌ xñoptʼañob tsiʼ qʼueleyob bajcheʼ yambʌ miʼ chaʼleñob subtʼan cheʼ bʌ tsaʼ tojʼesʌnti jiñi wocol chaʼan tsep pʌchʌlel (Hch. 15:23-29). Cheʼ bʌ tsaʼ subentiyob jiñi xñoptʼañob chaʼan tsaʼ tojʼesʌnti jiñi wocol chaʼan tsep pʌchʌlel jiñi xcʌntʼañob tsiʼ chaʼleyob wersa i subob «jini wen tʼan» (Hch. 15:30-35). ¿Chuqui tsaʼ ujti? Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan «tsaʼ pʼʌtesʌntiyob tiʼ tʼan Dios jini xñoptʼañob tsaʼ bʌ i tempayob i bʌ. Tsaʼ pʼojliyob ti jujumpʼejl qʼuin» (Hch. 16:4, 5).

¿CHUQUI WOLI LAC MEL ILI ORA CHEʼ BɅ LIBREJONTOLA?

9. ¿Chuqui miʼ mejlel lac mel ili ora ti cabʌl tejclum, i chuqui yom mi laj cʼajtiben lac bʌ?

9 Ili ora an tac tejclum baqui libre mucʼonla ti subtʼan. Mi chumulonla baqui librejontola mi lac chaʼlen subtʼan, laʼ laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Woli ba c chaʼlen wersa subtʼan?». Ti ili cojix bʌ qʼuin tac jiñi i yorganización Jehová woli (choncol) i wen chaʼlen wersa subtʼan yicʼot i cʌntesan yambʌlob (Mr. 13:10). ¡Wen tijicña mi la cubin lac bʌ yicʼot cabʌl bajcheʼ mi lac mejlel ti subtʼan!

Yonlel xñoptʼañob an i tajayob ñuc tac bʌ bendición cheʼ bʌ tsaʼ majliyob ti coltaya ti yambʌ país o cheʼ bʌ an i subeyob wen tʼan jiñi yujiloʼ bʌ yambʌ tʼan. (Qʼuele jiñi párrafo 10 cʼʌlʌl ti 12). *

10. ¿Chuqui miʼ subeñonla lac mel 2 Timoteo 4:2?

10 Mi ñʌchʼʌlto bajcheʼ chumulonla, ¿bajcheʼ yom mi lac chaʼlen wersa subtʼan? (Pejcan 2 Timoteo 4:2). Laʼ laj qʼuel chuqui miʼ mejlel lac mel. Laʼ lac ñaʼtan mi joñonla o juntiquil am bʌ ti lac familia miʼ mejlel i ñumen chaʼlen subtʼan o i sujtel ti precursor. Mach lac sʌt ora chaʼan mi lac tempan taqʼuin o i sʌclʌntel chuqui tac an come mi caj i jisʌntel ti jiñi ñuc bʌ wocol (Pr. 11:4; Mt. 6:31-33; 1 Jn. 2:15-17).

11. ¿Chuqui an i meleyob chaʼtiqui uxtiquil xsubtʼañob chaʼan miʼ mejlel i subeñob wen tʼan cabʌl lac piʼʌlob?

11 Cabʌl xsubtʼañob an i cʌñʌyob yambʌ tʼan chaʼan miʼ ñumen chaʼleñob subtʼan yicʼot cʌntesa. Chaʼan miʼ coltʌntel ili xsubtʼañob, jiñi i yorganización Jehová an i locʼsa jun tac ti cabʌl tʼan. Jumpʼejl ejemplo, ti 2010 an jaxto jun tac ti 500 tʼan tac. Pero ili ora, ñumeñix ti 1,000 tʼan an jiñi lac jun tac.

12. ¿Bajcheʼ miʼ yubiñob i bʌ jiñi quixtañujob cheʼ bʌ miʼ subentelob jiñi wen tʼan chaʼan i Yumʌntel Dios ti jiñi tʼan yujiloʼ bʌ? Alʌ jumpʼejl ejemplo.

12 ¿Bajcheʼ miʼ yubiñob i bʌ jiñi quixtañujob cheʼ bʌ miʼ subentelob jiñi wen tʼan ti jiñi tʼan yujiloʼ bʌ? Laʼ lac ñaʼtan tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel juntiquil hermana. Juntiquil hermana tsajñi ti jumpʼejl colem tempa bʌ tsaʼ bʌ ujti ti Memphis (Tennessee, Estados Unidos). Ili colem tempa bʌ tsaʼ ñusʌnti ti jiñi tʼan yujil bʌ, jiñi kiniaruanda, ili tʼan yujilob ti Ruanda, ti República Democrática del Congo yicʼot ti Uganda. Cheʼ bʌ tsaʼ ujti jiñi colem tempa bʌ, tsiʼ yʌlʌ: «Añix cheʼ bʌ 17 jab añon ila ti Estados Unidos, i cojaxto ili ora tsaʼ c chʼʌmbe i sujm ti tsʼʌcʌl jumpʼejl cʌntesʌntel». Ili tsiʼ pʌsʌ chaʼan cheʼ bʌ tsiʼ ñʌchʼta jiñi cʌntesa tiʼ tʼan tsaʼʌch cʼoti tiʼ pusicʼal. Mi mucʼʌch lac mejlel, laʼ laj cʌn yambʌ tʼan chaʼan mi laj coltan jiñi quixtañujob yaʼ baqui mi lac ñumel ti subtʼan, ¿muʼ ba caj i ñumen mulañob i ñʌchʼtan jiñi wen tʼan jiñi quixtañujob cheʼ bʌ mi lac subeñob ti jiñi i tʼan yujiloʼ bʌ? Cheʼ mi lac chaʼlen wersa lac mel iliyi ñucʌch i cʼʌjñibal.

13. ¿Chuqui tsiʼ chaʼleyob wersa i mel jiñi la quermañujob ti Rusia cheʼ bʌ libre tsaʼ ajñiyob?

13 Mach tiʼ pejtelelic jiñi la quermañujob librejob chaʼan miʼ chaʼleñob subtʼan come an yumʌlob tsaʼix bʌ i mʌctayob lac subtʼan. Laʼ lac ñaʼtan tiʼ tojlel jiñi hermanojob añoʼ bʌ ti Rusia. Cabʌl jab tsaʼ wen ticʼlʌntiyob, pero cheʼ ti marzo ti 1991, libre tsaʼ ajqʼuiyob ti subtʼan. Ti jimbʌ ora, an cheʼ bʌ 16,000 xsubtʼañob. I tsaʼ ñumi 20 jab, i an ñumen ti 160 mil xsubtʼañob. Ili miʼ pʌsbeñonla chaʼan jiñi hermanojob tsiʼ chaʼleyob wersa i chaʼleñob subtʼan cheʼ bʌ librejobto. I anquese tsaʼix chaʼ mʌctʌnti jiñi lac subtʼan yaʼi, jiñi la quermañujob chʌn tijicña woli (yʌquel) i chaʼleñob wersa i melbeñob i yeʼtel Jehová.

MI CAJ I JILEL JIÑI ÑɅCHʼTɅLEL

Cheʼ bʌ cabʌl soldadojob tsaʼ cʼoti i contrajin jiñi tejclum Judá, jiñi rey Asá tsiʼ cʼajtibe Jehová chaʼan miʼ coltan, i tsaʼʌch i mʌlʌ jiñi guerra. (Qʼuele jiñi párrafo 14 yicʼot 15).

14, 15. ¿Bajcheʼ tsiʼ cʼʌñʌ i pʼʌtʌlel Jehová chaʼan miʼ coltan Asá?

14 Laʼcu lac chaʼ al tsaʼ bʌ ujti tiʼ yorajlel Asá. Jiñi ñʌchʼtʌlel am bʌ ti tejclum Judá tsaʼ cʼoti ti jilel come yonlel soldadojob chʼoyoloʼ bʌ ti Etiopía tsaʼ cʼoti i contrajiñob. Jiñi i yum jiñi soldadojob i cʼabaʼ Zérah, tsiʼ lon ñaʼta chaʼan mi caj i jisan jiñi Judá. Pero Asá yujil chaʼan Jehová mi caj i coltan. Jin chaʼan, tsiʼ cʼajtibe ti wocol tʼan: «Coltañon lojon ti ili ora c Yum Dios, come yaʼ cʌyʌlon lojon ti a tojlel. Ti a cʼabaʼ tsaʼix tiliyon lojon chaʼan mij contrajin lojon cabʌl soldadojob» (2 Cr. 14:11).

15 Anquese ñumento on i soldadojob jiñi Etiopía bajcheʼ i chaʼan Judá, Asá yujil chaʼan Jehová añʌch i pʼʌtʌlel chaʼan miʼ coltan i tejclum. I Jehová tsaʼʌch i coltayob. Tsaʼʌch mʌlbentiyob (jotbentiyob) jiñi soldadojob chʼoyoloʼ bʌ ti Etiopía (2 Cr. 14:8-13).

16. ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan jiñi ñʌchʼtʌlel am bʌ lac chaʼan ili ora mi caj i lajmel?

16 Anquese mach ñoj la cujilic chuqui mi caj i yujtel ti lac tojlel ti jujuntiquil, la cujil bʌ jiñʌch cheʼ mi caj i jilel jiñi ñʌchʼtʌlel am bʌ lac chaʼan ili ora. Laʼ laj cʼajtesan chaʼan Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan «tiʼ pejtelel lum» mi caj i tsʼaʼlentel jiñi xcʌntʼañob i chaʼan (Mt. 24:9). Jiñi apóstol Pablo tsiʼ lʌcʼʌ taja ti tʼan jaʼel jiñi: «Majqui jach yom i yajñel ti chʼujul ti Cristo Jesús, mux i ticʼlʌntel jaʼel» (2 Ti. 3:12). Cheʼ jaʼel, Satanás «an cabʌl i michʼajel», i joñonla mach yomic mi lac lotin lac bʌ i mi lac poj ñaʼtan chaʼan maʼañic chuqui mi caj i melbeñonla (Ap. 12:12).

17. ¿Bajcheʼ tac miʼ mejlel i yʌjqʼuel ti wocol lac ñopoñel?

17 Mach jalix yom chaʼan tiʼ pejtelel jiñi xñoptʼañob mi caj i yʌjqʼuelob ti wocol i ñopoñelob. Tsʼitaʼ jachix yom chaʼan miʼ tilel «cabʌl wocol». Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan mi caj i yujtel wocol «mach bʌ añic baqui ujtem cʼʌlʌl tiʼ cajibal pañimil cʼʌlʌl wʌle» (Mt. 24:21, Jiñi tsijiʼ bʌ wen tʼañ chaʼañ estudio). Ti jimbʌ ora tajol jiñi lac familiajob mi caj i sujtelob ti laj contra yicʼot mi caj i mʌctʌntel lac subtʼan (Mt. 10:35, 36). Laʼ laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Muʼ ba caj c mel bajcheʼ Asá yicʼot mi caj c ñop chaʼan Jehová mi caj i coltañon yicʼot mi caj i cʌntañon?».

18. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Hebreos 10:38, 39, ¿chuqui mi caj i coltañonla chaʼan chajpʌbilonla cheʼ bʌ miʼ tilel jiñi ñuc bʌ wocol?

18 Jehová yom chaʼan chajpʌbilonla chaʼan jiñi muʼ bʌ caj i tilel, jin chaʼan woliʼ chajpan tilel jiñi lac ñopoñel. Woliʼ cʼʌn «jini xucʼul bʌ xʼeʼtel am bʌ cabʌl i ñaʼtʌbal» chaʼan miʼ yʌqʼueñonla ‹i bʌl lac ñʌcʼ› cheʼ tiʼ yorajlel chaʼan xucʼul mi la cajñel (Mt. 24:45). Pero añix ti lac wenta lac ñumen pʼʌtʼesan lac ñopoñel ti Jehová (pejcan Hebreos 10:38, 39).

19, 20. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl 1 Crónicas 28:9, ¿chuqui yom mi laj cʼajtiben lac bʌ, i chucoch?

19 Yom mi lac sʌclan Jehová cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele jiñi rey Asá (2 Cr. 14:4; 15:1, 2). Mi lac tech lac sʌclan Jehová cheʼ bʌ mi laj cʌn yicʼot cheʼ bʌ mi lac chʼʌmjaʼ. Ili ora yomʌch mi lac bej sʌclʌben i yorajlel tiʼ pejtelel ora chaʼan mi lac ñumen pʼʌtʼesan jiñi laj cʼuxbiya tiʼ tojlel. Chaʼan mi lac ñaʼtan mi wolʌch lac mel, laʼ laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Muʼ ba c chaʼlen wersa chaʼan maʼañic mic sʌt mi jumpʼejlic tempa bʌ?». Come yaʼʌch baqui miʼ ñuqʼuesʌntel lac pusicʼal chaʼan mi lac bej melben i yeʼtel Jehová i tijicña mi lac ñusan la quicʼot la quermañujob (Mt. 11:28). Cheʼ jaʼel, miʼ mejlel laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Muʼ ba c chaʼlen estudio tic bajñelil?» Mi chumulonla la quicʼot lac familia, ¿muʼ ba lac mel ti jujumpʼejl semana jiñi lac chʼujutesaya ti familia? Mi bajñel chumulonla, ¿muʼ ba la cʌqʼuen i yorajlel chaʼan mi lac chaʼlen estudio cheʼ bajcheʼ miʼ mel jiñi familiajob? ¿Woli ba lac chaʼlen wersa subtʼan yicʼot laj cʌntesan yambʌlob?

20 ¿Chucoch yom mi lac melben lac bʌ jiñi cʼajtiya tac? Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Jehová miʼ qʼuel chuqui an ti lac pensar yicʼot am bʌ ti lac pusicʼal. Cheʼ jaʼel, yom mi laj qʼuel chaʼan jiñi am bʌ ti lac pensar yicʼot ti lac pusicʼal jiñʌch muʼ bʌ i mulan Jehová (pejcan 1 Crónicas 28:9). Mi tsaʼ laj qʼuele chaʼan añʌch chuqui yom mi laj qʼuextan ti lac tojlel, laʼ laj cʼajtiben Jehová chaʼan miʼ coltañonla. Yomix mi lac chajpan lac bʌ ili ora chaʼan jiñi wocol tac muʼ bʌ caj i tilel. Jin chaʼan, mi anto ñʌchʼtʌlel baqui añonla, laʼ lac chaʼlen wersa lac mel chuqui yom bʌ Jehová.

CʼAY 62 Jiñi tsijiʼ bʌ cʼay

^ parr. 5 ¿Chumulonbala baqui libre mi lac melben i yeʼtel Dios? Mi cheʼʌchi, ¿bajcheʼ woli laj cʼʌn jiñi lac librejlel? Ti ili estudio mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel lac lajin Asá, jiñi rey am bʌ ti Judá, yicʼot jiñi xñoptʼañob ti ñaxam bʌ siglo wem bʌ chuqui tsiʼ meleyob cheʼ bʌ libre añob.

^ parr. 3 YOM BɅ MIʼ ÑAʼTɅNTEL: Jiñi tʼan muʼ bʌ i chaʼlentel ti traducir ti hebreo bajcheʼ «ñʌchʼtʌlel» mach cojach yom i yʌl cheʼ bʌ maʼañic miʼ yujtel guerra, yom i yʌl jaʼel cheʼ bʌ an cʼocʼlel, cheʼ maʼañic chuqui bʌbʌqʼuen bʌ yicʼot cheʼ wen añonla.

^ parr. 4 2 Crónicas 14:7 (TNM): «Asá tiʼ sube jiñi Judá: ‹Laʼ lac chaʼ mel ili tejclum tac i lac joy ti tsʼajc tac, ti chan bʌ qʼueloñib yicʼot laʼ lac wen mʌcben i tiʼ. Ili tejclum anto ti lac wenta come tsaʼ lac sʌcla jiñi lac Dios Jehová. Tsaʼ lac sʌcla i an i yʌqʼueyonla lac ñʌchʼtʌlel ti baqui jach›. Jin chaʼan, wen tsaʼ mejli ti waʼchocontel ili tejclum».

^ parr. 58 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Jiñi rey Asá tsiʼ chilbe i yeʼtel jiñi i chuchuʼ come tsiʼ mele jumpʼejl imagen chaʼan jiñi tejclum miʼ chʼujutesan. Jiñi xucʼuloʼ bʌ tiʼ tojlel Asá tsiʼ lajibeyob i melbal yicʼot tsiʼ jisayob jiñi diosob.

^ parr. 60 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Jumpʼejl xñujpuñel miʼ qʼuextañob bajcheʼ ñʌmʌl chumulob chaʼan miʼ majlelob ti coltaya baquito yom xsubtʼañob.