Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿A wujilix ba?

¿A wujilix ba?

¿Chuqui tac ti tojoñel tsiʼ yʌcʼʌyob jiñi lac piʼʌlob tiʼ yorajlel Jesús?

CʼɅLɅL ti wajali jiñi israelitajob ñʌmʌl i yʌcʼob taqʼuin chaʼan miʼ coltañob jiñi sʌc bʌ chʼujutesaya. Pero cheʼ tiʼ yorajlel Jesús, jiñi judíojob cabʌl tojoñel yom miʼ yʌcʼob i jiñʌch wocol bʌ miʼ yubiñob.

Pejtelel jiñi judíojob ñucobix bʌ yom miʼ chaʼleñob tojoñel ojlil siclo (chaʼpʼejl dracma) chaʼan miʼ chaʼleñob coltaya yaʼ ti tabernáculo i ti wiʼil yaʼ ti templo. Cheʼ ti ñaxam bʌ siglo, jiñi taqʼuin tsaʼ cʼʌjñi chaʼan miʼ cʌntʌntel jiñi templo tsaʼ bʌ i mele (pʌtʌ) Herodes yicʼot chaʼan miʼ yʌjqʼuel jiñi majtañʌl tac. An judíojob tsaʼ bʌ i cʼajtibeyob Pedro bajcheʼ yilal miʼ qʼuel Jesús cheʼ miʼ yʌjqʼuel jiñi tojoñel, i Cristo tsiʼ yʌlʌ chaʼan maʼañic i wocolel miʼ tojtʌl. Tsaʼto i sube Pedro chaʼan miʼ sʌclan junsejl taqʼuin chaʼan miʼ yʌcʼ jiñi tojoñel (Mt. 17:24-27).

Ti jimbʌ ora, jiñi i tejclum Dios yom miʼ yʌcʼ jiñi diezmo jaʼel, ili jiñʌch jiñi 10% i pʌcʼʌbob o i taqʼuiñob (Lv. 27:30-32; Nm. 18:26-28). Jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel ti ñopbalʌl tsiʼ wersa cʼajtiyob chaʼan miʼ yʌjqʼuel i diezmojlel pejtelel jiñi pʌcʼʌbʌl, bajcheʼ jiñi menta, eneldo yicʼot comino. Jesús maʼañic tsiʼ yʌlʌ chaʼan mach weñic ili tojoñel, mach bʌ weñic tsiʼ qʼuele jin cheʼ jiñi xtsʼijbayajob yicʼot jiñi fariseojob yujilob lot (Mt. 23:23).

Cheʼ jaʼel, jiñi judíojob añob tiʼ cʼʌb jiñi romanojob, jin chaʼan yom miʼ yʌcʼob yan tac bʌ tojoñel. Jumpʼejl ejemplo, jiñi añoʼ bʌ i lum yom miʼ yʌcʼob taqʼuin o i chubʌʼañob chaʼan miʼ chaʼleñob jiñi tojoñel (iliyi jiñʌch jiñi 20 o 25% ti jiñi i wut jiñi pʌcʼʌbʌl). Cheʼ jaʼel jiñi judíojob yom miʼ yʌcʼob tojoñel ti jujuntiquilob. Jiñi fariseojob tsiʼ cʼajtibeyob Jesús mi weñʌch miʼ yʌjqʼuel jiñi tojoñel, Jesús tsiʼ jacʼbeyob: «Aqʼuenla César i chaʼan bʌ César. Aqʼuenla Dios i chaʼan bʌ Dios» (Mt. 22:15-22).

Yom miʼ yʌjqʼuel jaʼel jiñi tojoñel cheʼ bʌ miʼ loqʼuel o miʼ yotsʌntel jiñi mercancía ti yan tac bʌ tejclum. Ili tojoñel miʼ cʼajtintel yaʼ baqui miʼ cʼotel jiñi barco tac, yaʼ ti puente, cheʼ bʌ miʼ yochelob yaʼ ti tejclum o ti mercado.

Wen on jiñi tojoñel yom bʌ miʼ yʌcʼob jiñi judíojob cheʼ bʌ añob tiʼ cʼʌb jiñi romanojob. Jiñi historiador chʼoyol bʌ ti Roma i cʼabaʼ Tácito tsiʼ yʌlʌ chaʼan cheʼ bʌ woli (choncol) ti yumʌntel jiñi emperador Tiberio, cheʼ bʌ Jesús wʌʼto an ti Lum «jiñi tejclum tac ti Siria yicʼot ti Judea, tsiʼ cʼajtiyob ti wocol tʼan chaʼan miʼ juʼsʌntel jiñi tojoñel come woli (yʌquel) i wen ticʼlʌntelob».

Pero ñumen wocolto miʼ yubiñob jiñi judíojob tiʼ caj bajcheʼ miʼ cʼajtintel jiñi tojoñel. Miʼ qʼuejlel majqui jiñi ñumen on bʌ miʼ yʌcʼ i taqʼuin chaʼan miʼ cʌytʌl yicʼot jiñi eʼtel (troñel) bajcheʼ xchʼʌm tojoñel. Ili lac piʼʌlob miʼ bajñel locʼsañob i wenlel. Cheʼ jaʼel, miʼ tojob yambʌlob chaʼan miʼ tempañob jiñi taqʼuin i miʼ locʼsañob i wenlel jaʼel. Zaqueo juntiquilʌch xchʼʌm tojoñel am bʌ i wiñicob jaʼel (Lc. 19:1, 2). Tiʼ caj pejtelel iliyi, jiñi tejclum mach tijicñayic yicʼot miʼ tsʼaʼlen jiñi xchʼʌm tojoñelob.