Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 12

¿Jalaqui yom mi lac chaʼlen tʼan?

¿Jalaqui yom mi lac chaʼlen tʼan?

«An i yorajlel mi lac ñʌjchʼel. An i yorajlel mi lac chaʼlen tʼan» (EC. 3:7).

CʼAY 124 Laʼ lac chʌn pʌs lac xucʼtʌlel

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL *

1. ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla Eclesiastés 3:7?

AN MUʼ bʌ lac wen mulan tʼan, pero an yambʌlob maʼañic bʌ. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jiñi texto am bʌ tiʼ tejchibal, an i yorajlel chaʼan mi lac chaʼlen tʼan yicʼot chaʼan maʼañic chuqui mi la cʌl (pejcan Eclesiastés 3:7). Pero an qʼuiñil, la com chaʼan chaʼtiqui uxtiquil hermanojob miʼ ñumen chaʼleñob tʼan yicʼot chaʼan yambʌlob tsʼitaʼ jach miʼ chaʼleñob tʼan.

2. ¿Majqui an ti cʼʌb i yʌl jalaqui yicʼot bajcheʼ yom mi lac chaʼlen tʼan?

2 Jumpʼejlʌch majtan tilem bʌ ti Jehová cheʼ la cujil tʼan (Éx. 4:10, 11; Ap. 4:11). Ti jiñi i Tʼan, miʼ cʌntesañonla bajcheʼ miʼ mejlel laj cʼʌn ti wen. Ti ili estudio mi caj laj qʼuel ejemplo tac loqʼuem bʌ ti Biblia muʼ bʌ i caj i coltañonla lac ñaʼtan jalaqui yom mi lac chaʼlen tʼan yicʼot jalaqui maʼañic. Cheʼ jaʼel, mi caj laj cʌn bajcheʼ yilal miʼ qʼuel Jehová chuqui mi lac suben jiñi yambʌlob. Ti ñaxan, laʼ laj qʼuel baqui tac yom chaʼan mi lac chaʼlen tʼan.

¿JALAQUI YOM MI LAC CHAʼLEN TʼAN?

3. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Romanos 10:14, ¿jalaqui yom mi la cʌl i chaʼan bʌ Jehová yicʼot chaʼan i Yumʌntel?

3 Ti bele ora yom mi la cʌl i chaʼan bʌ Jehová yicʼot chaʼan bʌ i Yumʌntel (Mt. 24:14; pejcan Romanos 10:14). Cheʼ mucʼʌch lac mel (chaʼlen), mi lac lajin Jesús. Junchajp chucoch tsaʼ tili ti Pañimil (mulawil) jiñʌch chaʼan miʼ yʌcʼ ti cʌñol jiñi i sujmlel chaʼan i Tat (Jn. 18:37). Yom mi laj cʼajtesan chaʼan ñucʌch i cʼʌjñibal jaʼel bajcheʼ mi lac chaʼlen tʼan. Jin chaʼan, cheʼ baʼ ora mi lac suben i chaʼan bʌ Jehová jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob), yom mi lac mel ti «uts bʌ tʼan yicʼot cʼuxbiya», mi lac pʌs chaʼan lac wentajʌch bajcheʼ miʼ yubiñob i bʌ yicʼot chuqui ñopolob i chaʼan (1 P. 3:15). Cheʼ jiñi, mach lolomic jach chuqui mi caj lac subeñob come añʌch chuqui mi caj laj cʌntesañob jiñi quixtañujob i tajol miʼ cʼotelob tiʼ pusicʼal.

4. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Proverbios 9:9, ¿bajcheʼ miʼ mejlel i ñuqʼuesʌbeñob i pusicʼal yambʌlob jiñi i tʼan tac ancianojob?

4 Mi jiñi ancianojob miʼ qʼuelob chaʼan yom miʼ yʌqʼueñob ticʼojel juntiquil hermano o hermana, yomʌch miʼ subeñob. Pero mucʼʌch caj i sʌclʌbeñob i yorajlel chaʼan miʼ melob, tajol yaʼ baqui mach mejlic ti ubintelob chaʼan jiñi quixtañu maʼañic miʼ chaʼlen quisin. Cheʼ bʌ an majqui mi caj i yʌqʼueñob ticʼojel, ti bele ora miʼ chaʼleñob wersa chaʼan wen jach bajcheʼ miʼ subeñob. Mucʼʌch caj i pejcʌbeñob principio tac loqʼuem bʌ ti Biblia muʼ bʌ caj i coltan chaʼan wen chuqui miʼ mel (pejcan Proverbios 9:9). ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal cheʼ an lac chʼejlel yicʼot mi lac chaʼlen tʼan cheʼ i cʼʌjñibalʌch? Laʼ laj qʼuel chaʼpʼejl ejemplo loqʼuem bʌ ti Biblia mach bʌ lajalic chuqui tsiʼ meleyob. Ñaxan mi caj la cʌl tiʼ tojlel juntiquil wiñic maʼañic bʌ tsiʼ tiqʼui i yalobilob, i ti wiʼil mi caj laj cʌn tiʼ tojlel juntiquil xʼixic tsaʼ bʌ i pejca juntiquil wiñic muʼ bʌ caj i yochel ti rey.

5. ¿Chucoch miʼ mejlel la cʌl chaʼan jiñi ñuc bʌ motomaj Elí maʼañic chuqui tsiʼ yʌlʌ anquese tsaʼʌch i tiqʼui i yalobilob?

5 Jiñi ñuc bʌ motomaj Elí an chaʼtiquil i yalobil tsaʼ bʌ i wen cʼuxbi. Pero ili chaʼtiquil wiñicob maʼañic tsiʼ qʼueleyob ti ñuc Jehová. Añob ñuc bʌ i yeʼtel (troñel) yaʼ ti tabernáculo come motomajob. Pero tsiʼ ñusayob i bʌ ti pʼis, miʼ melob mach bʌ tojic chaʼan jiñi majtañʌl tac muʼ bʌ i yʌqʼuentel Jehová yicʼot miʼ melob tsʼiʼlel (1 S. 2:12-17, 22). Ti jiñi i Mandar Moisés miʼ yʌl chaʼan yom miʼ tsʌnsʌntelob muʼ bʌ i melob bajcheʼ jiñi, pero Elí maʼañic tsiʼ jacʼʌ. Mach tsʌtsic tsiʼ tiqʼuiyob i tsiʼ cʌyʌ chaʼan miʼ bej chaʼleñob eʼtel yaʼ ti tabernáculo (Dt. 21:18-21). ¿Bajcheʼ tsiʼ qʼuele Jehová iliyi? Tiʼ sube jiñi Elí: «Ñumen maʼ cʼuxbin a walobilob cheʼ bajcheʼ maʼ cʼuxbiñon». Jin chaʼan, tsiʼ ñaʼta i jisan jiñi chaʼtiquil wiñicob (1 S. 2:29, 34).

6. ¿Chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel Elí?

6 An chuqui ñuc bʌ mi laj cʌn tiʼ tojlel Elí. Mi tsaʼ cʼoti la cubin chaʼan juntiquil la camigo o juntiquil ti lac familia tsiʼ ñusʌbe i mandar Dios, yom mi lac pejcan yicʼot laj cʼajtesʌben baqui bʌ jiñi mandar tac am bʌ ti Biblia. Ti wiʼil, yom mi laj qʼuel chaʼan mucʼʌch i chʼʌm i coltʌntel tiʼ tojlel jiñi waʼchocobiloʼ bʌ i chaʼan Jehová (Stg. 5:14). Maʼañic baqui ora la com lac mel bajcheʼ Elí yicʼot chaʼan ñumento mi laj qʼuel ti ñuc juntiquil la camigo o juntiquil ti lac familia bajcheʼ Jehová. Yomʌch an lac chʼejlel chaʼan mi lac pejcan juntiquil yom bʌ miʼ tojʼesʌntel, pero mi mucʼʌch lac mel mi caj i coltan. Laʼ laj qʼuel chucoch mach lajalic jiñi tsaʼ bʌ i mele Elí yicʼot tsaʼ bʌ i mele juntiquil israelita i cʼabaʼ Abigaíl.

Abigaíl tsiʼ pʌsbeyonla wem bʌ ejemplo cheʼ tsiʼ qʼuele baqui ora weñix yom miʼ chaʼlen tʼan. (Qʼuele jiñi párrafo 7 yicʼot 8). *

7. ¿Chucoch tsiʼ chaʼle tʼan Abigaíl yicʼot David?

7 Abigaíl i yijñam Nabal, juntiquilʌch wiñic wen am bʌ i taqʼuin yicʼot cabʌl i lum. Cheʼ bʌ David yicʼot i wiñicob woli (choncol) i putsʼtañob jiñi rey Saúl, tsaʼ ajñiyob yicʼot jiñi xcʌnta tiñʌmeʼob i chaʼan Nabal yicʼot tsiʼ cʌntʌbeyob i tiñʌmeʼ tiʼ tojlel jiñi xujchʼob. ¿Tsaʼ ba i yʌcʼʌ wocolix i yʌlʌ jiñi Nabal chaʼan tsaʼ coltʌbenti i wiñicob? Maʼañic. Cheʼ bʌ David tsiʼ cʼajtibe chaʼan miʼ yʌqʼueñob i wiñicob tsʼitaʼ jaʼ yicʼot bʌlñʌcʼʌl, Nabal tsaʼ wen michʼa, tsiʼ letsa i tʼan yicʼot tiʼ subeyob mach tac bʌ weñic (1 S. 25:5-8, 10-12, 14). Jin chaʼan, David tsiʼ yʌlʌ chaʼan mi caj i tsʌnsan pejtelel i wiñicob Nabal añoʼ bʌ tiʼ yotot (1 S. 25:13, 22). ¿Chuqui yom miʼ mejlel chaʼan maʼañic yujtel ili wocol? Abigaíl tsiʼ qʼuele chaʼan yom miʼ chaʼlen tʼan. Yicʼot i chʼejlel tsaʼ majli i taj jiñi David yicʼot 400 i wiñicob chʼʌmʌloʼ bʌ majlel i chaʼan muʼ bʌ i cʼʌñob ti guerra, wiʼñaloʼ bʌ yicʼot michʼoʼ bʌ, i tsaʼʌch i pejca David.

8. ¿Chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel Abigaíl?

8 Cheʼ bʌ Abigaíl tsiʼ pejca David, tsiʼ mele yicʼot i chʼejlel yicʼot ti uts bʌ tʼan, i tsiʼ jamʌ sube i sujmlel. Anquese mach i mulic cheʼ bʌ jiñi i ñoxiʼal tsiʼ mele mach bʌ tojic, tsiʼ cʼajtibe David chaʼan miʼ ñusʌben i mul. Tiʼ sube wen tac bʌ i melbal yicʼot chaʼan yujil chaʼan Jehová mi caj i coltan (1 S. 25:24, 26, 28, 33, 34). Cheʼ bajcheʼ Abigaíl, yom an lac chʼejlel chaʼan mi lac pejcan juntiquil muʼ bʌ caj i mel mach bʌ tojic (Sal. 141:5). Yom chaʼan wen jach mi lac suben, pero mach yomic chaʼan mi lac sutqʼuin lac tʼan. Cheʼ uts mi lac ticʼ juntiquil yom bʌ coltʌntel, mi lac pʌs chaʼan wem bʌ amigojonla (Pr. 27:17).

9, 10. ¿Chuqui yom miʼ chʼʌmob ti ñuc jiñi ancianojob cheʼ bʌ mi caj i ticʼob yambʌlob?

9 Ñucʌch i cʼʌjñibal cheʼ añob i chʼejlel jiñi ancianojob chaʼan miʼ pejcañob jiñi muʼ bʌ i melob mach bʌ weñic (Gá. 6:1). Añob i pecʼlel i yujilob chaʼan xmulilob jaʼel, jin chaʼan ti jumpʼejl bʌ qʼuin i cʼʌjñibalob i chaʼan jumpʼejl ticʼojel. Pero maʼañic miʼ yʌcʼob chaʼan iliyi miʼ mʌctañob chaʼan miʼ tojʼesañob jiñi i cʼʌjñibal bʌ i chaʼañob (2 Ti. 4:2; Tit. 1:9). Cheʼ bʌ an majqui miʼ ticʼob, miʼ chaʼleñob wersa chaʼan wen miʼ chaʼleñob cʌntesa yicʼot miʼ pʌsob i pijt. Miʼ cʼuxbiñob i yermañujob, i jin chaʼan yom i coltañob (Pr. 13:24). Pero ñumen yomoʼ bʌ jiñʌch cheʼ miʼ yʌqʼueñob i ñuclel Jehová cheʼ miʼ coltʌbeñob i mandar tac yicʼot miʼ cʌntañob jiñi congregación chaʼan maʼañic chuqui miʼ chaʼlen (Hch. 20:28).

10 Tsaʼix laj qʼuele jalaqui yom mi lac chaʼlen tʼan. Pero an qʼuiñil ñumen wen cheʼ maʼañic chuqui mi la cʌl. ¿Chuqui ti wocol tac miʼ mejlel lac taj cheʼ miʼ yujtel jiñi?

¿JALAQUI MAʼAÑIC YOM MI LAC CHAʼLEN TʼAN?

11. ¿Chuqui ti lajiya tsiʼ cʼʌñʌ Santiago, i chucoch wem bʌ lajiya?

11 Mach ti bele orajic miʼ mejlel laj cʌntan jiñi la cacʼ cheʼ mi lac chaʼlen tʼan. Jiñi xtsʼijbaya Santiago, tsiʼ cʼʌñʌ jumpʼejl wem bʌ lajiya chaʼan miʼ tsictesan chaʼan wocolʌch. Tsiʼ yʌlʌ: «Majqui jach puro utsʼat i tʼan tiʼ tojlel yañoʼ bʌ, utsʼatʌch i pusicʼal jini winic. Yujil i ticʼ i bʌ ti pejtelel chuqui miʼ mel» (Stg. 3:2, 3). Santiago jiñʌch woli (yʌquel) i taj ti tʼan muʼ bʌ i xojbentel ochel tiʼ jol yicʼot tiʼ yej jiñi caballo. Jiñi cʼʌchʌl bʌ ti caballo jiñʌch muʼ bʌ i cʼʌn i tujcʼan chaʼan miʼ mejlel i tojʼesan majlel o i cotchocon. Pero, mi mach cheʼic miʼ mel, jiñi caballo maʼañic mi caj i jacʼ i mejlel i low i bʌ, i cheʼ jaʼel jiñi cʼʌchʌl bʌ. Lajalʌch jaʼel, mi maʼañic mi laj cʌntan chuqui mi la cʌl, miʼ mejlel lac tech cabʌl wocol. Laʼ laj qʼuel baqui i yorajlel yom mi lac ticʼ la cacʼ i maʼañic chuqui mi la cʌl.

12. ¿Jalaqui yom mi lac ticʼ la cacʼ i maʼañic chuqui mi la cʌl?

12 ¿Chuqui mi lac mel cheʼ bʌ juntiquil hermano an chuqui yujil? Jumpʼejl ejemplo, mi laj cʌñʌ juntiquil chumul bʌ baqui mʌctʌbil lac subtʼan, ¿muʼ ba caj laj cʼajtiben chaʼan miʼ subeñonla bajcheʼ woliʼ chaʼleñob subtʼan yaʼi? I sujmʌch chaʼan mach mulilic chuqui la com laj cʼajtiben. Mi laj cʼuxbin jiñi la quermañujob i la com lac ñaʼtan bajcheʼ woliʼ ñusañob. Cheʼ jaʼel, la comʌch lac tajbeñob i cʼabaʼ ti la coración. Pero ti jiñi wocol, yom mi lac ticʼ la cacʼ i maʼañic chuqui yom mi la cʌl. Cheʼ mi lac wersa xicʼ chaʼan miʼ subeñonla chuqui yujil juntiquil, maʼañic woli lac pʌsben laj cʼuxbiya yicʼot jiñi hermanojob muʼ bʌ i ñopob chaʼan maʼañic chuqui mi caj i yʌl. Tiʼ sujm, mach la comic miʼ ñumen tsʌtsʼan i wocolob jiñi la quermañujob chumuloʼ bʌ yaʼ baqui mʌctʌbil lac subtʼan. Cheʼ jaʼel, mi juntiquilic hermano chumul bʌ baqui mʌctʌbil lac subtʼan mi caj i sub bajcheʼ miʼ chaʼleñob subtʼan o miʼ melob yan tac bʌ eʼtel tac i chaʼan bʌ Dios.

13. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Proverbios 11:13, ¿chuqui yom miʼ melob jiñi ancianojob, i chucoch?

13 Jiñi ancianojob yomʌch miʼ jacʼob jiñi principio am bʌ ti Proverbios 11:13 (pejcan). Miʼ jacʼob cheʼ bʌ maʼañic miʼ subob chuqui yujilob. Ili wocolʌch ñumento chaʼan jiñi ñujpuñemoʼ bʌ. Jiñi ñujpuñemoʼ bʌ wen añob cheʼ miʼ yʌlob chuqui miʼ ñaʼtañob, bajcheʼ miʼ yubiñob i bʌ yicʼot chuqui miʼ cʼojoʼtañob. Pero jiñi ancianojob yujilob chaʼan mach yomic miʼ subob jiñi «mucul tac bʌ» i chaʼan bʌ jiñi hermanojob añoʼ bʌ ti congregación. Mi cheʼ miʼ melob, jiñi yambʌlob maʼañix chuqui mi caj i mulan i subeñob yicʼot mach weñix mi caj i qʼuejlelob. Jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel ti jiñi congregación mach yomob «chaʼchajp i tʼan» (1 Ti. 3:8). Yom i yʌl, chaʼan mach yom miʼ lotiñob yambʌlob yicʼot miʼ mulañob i pucob tʼan. Mi juntiquil anciano miʼ cʼuxbin i yijñam maʼañic mi caj i suben mach bʌ i cʼʌjñibalic chaʼan miʼ ñaʼtan.

14. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i coltan i ñoxiʼal jiñi ijñamʌl chaʼan bej wen miʼ qʼuejlel?

14 I yijñam juntiquil anciano miʼ mejlel i coltan chaʼan bej wen miʼ qʼuejlel. ¿Bajcheʼ? Cheʼ maʼañic miʼ wersa cʼajtiben chaʼan miʼ suben jiñi mach bʌ yomic miʼ yʌl. Cheʼ bajcheʼ jiñi, mach cojach mi caj i coltan i ñoxiʼal, mi caj i qʼuelob ti ñuc jaʼel jiñi am bʌ chuqui tsiʼ subeyob. I ñumento bʌ i cʼʌjñibal jiñʌch cheʼ miʼ tijicñesʌben i pusicʼal Jehová come miʼ chaʼlen coltaya chaʼan an ñʌchʼtʌlel yicʼot temel jiñi congregación (Ro. 14:19).

¿BAJCHE MIʼ QʼUEL JEHOVÁ CHUQUI MI LA CɅL?

15. ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ Jehová tiʼ tojlel jiñi uxtiquil wiñicob tsaʼ bʌ majli i qʼuelob Job, i chucoch?

15 Jiñi libro i chaʼan Job miʼ wen cʌntesañonla chaʼan jalaqui yom mi lac chaʼlen tʼan yicʼot chuqui yom mi la cʌl. Cheʼ bʌ jiñi Job tsiʼ wen ñusa cabʌl wocol, chʌntiquil wiñicob tsaʼ majli i ñuqʼuesʌbeñob i pusicʼal yicʼot i yʌqʼueñob ticʼojel. Jalto maʼañic chuqui tsiʼ yʌlʌyob. Pero tsaʼ bʌ i yʌlʌyob uxtiquilob, jiñi Elifaz, Bildad yicot Zofar, tsiʼ jamʌ pʌsʌ chaʼan maʼañic i cʼʌjñibal cheʼ tsiʼ ñʌchʼtayob chuqui miʼ yʌl Job come maʼañic tsiʼ wen pensaliyob bajcheʼ yom miʼ coltañob. Tsaʼ jach i yʌqʼueyob i yorajlel i pensaliñob chaʼan miʼ pʌsob chaʼan an chuqui mach bʌ weñic tsiʼ mele jiñi Job. Chaʼpʼej uxpʼejl tsaʼ bʌ i yʌlʌyob i sujmʌch, pero tsaʼ bʌ i wen yʌlʌyob tiʼ tojlel jiñi Job yicʼot Jehová mach weñic yicʼot mach i sujmic. Cheʼ jaʼel, tsʌts tsiʼ meleyob jiñi Job (Job 32:1-3). ¿Bajcheʼ tsiʼ qʼuele Jehová jiñi? Tsaʼ wen michʼa yicʼot jiñi uxtiquil wiñicob. Tiʼ subeyob chaʼan mach weñic chuqui tsiʼ yʌlʌyob yicʼot chaʼan miʼ majlel i cʼajtibeñob jiñi Job chaʼan miʼ mel oración tiʼ tojlelob (Job 42:7-9).

16. ¿Chuqui mi laj cʌn chaʼan jiñi tsaʼ bʌ i mele Elifaz, Bildad yicʼot Zofar?

16 Cabʌl chuqui mi laj cʌn chaʼan tsaʼ bʌ i mele Elifaz, Bildad yicʼot Zofar. Ñaxam bʌ, chaʼan mach yom mi lac mel jiñi la quermañujob (Mt. 7:1-5). Yom jach mi lac wen ñʌchʼtañob i maʼañic mi lac seb chaʼlen tʼan. Mi cheʼʌch mi lac mel, mi caj lac chʼʌmben i sujm chuqui woliʼ ñusañob (1 P. 3:8). I chaʼpʼejlel, chaʼan cheʼ baqui ora mi lac chaʼlen tʼan yom mi lac wen qʼuel chaʼan uts mi caj la cʌl yicʼot i sujmʌch (Ef. 4:25). I yuxpʼejlel, chaʼan Jehová miʼ chʼʌm ti ñuc chuqui mi lac suben lac bʌ.

17. ¿Chuqui mi laj cʌn chaʼan tsaʼ bʌ i mele Elihú?

17 I chʌnticlel wiñic tsaʼ bʌ cʼoti i qʼuel Job jiñʌch Elihú, tilem bʌ tiʼ pʼolbal Abrahán. Cheʼ bʌ wolito ti tʼan Job yicʼot jiñi yambʌ wiñicob, Elihú tsaʼ jach i ñʌchʼta. Tsaʼʌch i wen ñʌchʼta chuqui tsiʼ yʌlʌyob come tsiʼ yʌqʼue Job wem bʌ ticʼojel tac, pero ti toj bʌ tʼan chaʼan miʼ coltan Job i qʼuextan i pensar (Job 33:1, 6, 17). Elihú maʼañic tiʼ sʌcla i ñuclel mi jiñicto i chaʼan yambʌ quixtañu, ñuc bʌ i cʼʌjñibal i chaʼan jiñʌch cheʼ miʼ yʌqʼuentel i ñuclel Jehová (Job 32:21, 22; 37:23, 24). Jiñi tsaʼ bʌ i mele miʼ cʌntesañonla chaʼan an i yorajlel chaʼan maʼañic chuqui mi la cʌl yicʼot mi lac ñʌchʼtan tʼan (Stg. 1:19). Cheʼ jaʼel, mi laj cʌn chaʼan ñumen la com bʌ cheʼ baqui ora an majqui mi la cʌqʼuen ticʼojel jiñʌch cheʼ miʼ yʌqʼuentel i ñuclel Jehová i mach joñoñicla.

18. ¿Bajcheʼ mi lac pʌs chaʼan mi la cʌqʼuen wocolix i yʌlʌ Jehová cheʼ tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan la cujil tʼan?

18 Mi lac pʌs chaʼan mi la cʌqʼuen wocolix i yʌlʌ Jehová cheʼ tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan la cujil tʼan cheʼ mi lac jacʼ chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia chaʼan jalaqui yom mi lac chaʼlen tʼan yicʼot chuqui yom mi la cʌl. Tiʼ coltaya jiñi chʼujul bʌ espíritu, jiñi rey Salomón tiʼ tsʼijbu: «Lajalʌch jini wen albil bʌ tʼan bajcheʼ i tʼojol jax bʌ manzana melbil bʌ ti oro, am bʌ i tsʼijbal melbil bʌ ti plata» (Pr. 25:11). Mi mucʼʌch lac wen ñʌchʼtan chuqui miʼ yʌl yambʌlob yicʼot mi lac ñaxan ñaʼtan chuqui mi caj la cʌl, jiñi lac tʼan mi caj i sujtel bajcheʼ jiñi manzana tac melbil bʌ ti oro: Wen i tʼojol jax bʌ yicʼot wen lets bʌ i tojol. Cheʼ jiñi, mach yʌlʌlic mi lac wen cujil tʼan o maʼañic, jiñi lac tʼan mi caj i ñuqʼuesʌben i pusicʼal yambʌlob i mi caj lac tijicñesʌben i pusicʼal Jehová (Pr. 23:15; Ef. 4:29). Cheʼʌch mi lac pʌs chaʼan mi la cʌqʼuen wocolix i yʌlʌ Dios cheʼ tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan la cujil tʼan.

CʼAY 82 Laʼ lac pʌs lac sʌclel

^ parr. 5 Tiʼ Tʼan Dios mi lac taj principio tac muʼ bʌ i coltañonla lac ñaʼtan jalaqui yom mi lac chaʼlen tʼan i jalaqui maʼañic. Mi laj cʌñʌyʌch chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia yicʼot mi lac mel, jiñi lac tʼan tac mi caj i mulan Jehová.

^ parr. 62 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Juntiquil hermana añix bʌ i colel tiʼ chaʼan bʌ Dios miʼ qʼuel chaʼan yom miʼ yʌqʼuen jumpʼejl ticʼojel yambʌ hermana.

^ parr. 64 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Juntiquil hermano miʼ suben yambʌ chaʼan yom poco sʌcʼʌlonla.

^ parr. 66 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Abigaíl tsaʼ majli i pejcan David cheʼ baqui ora weñix tsiʼ qʼuele i tsaʼʌch i colta.

^ parr. 68 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Jumpʼejl xñujpuñel maʼañic miʼ subob bajcheʼ miʼ chaʼleñob subtʼan yaʼ baqui mʌctʌbil lac subtʼan.

^ parr. 70 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Juntiquil anciano miʼ majlel tiʼ tʼan baqui maʼañic miʼ mejlel ti ubintel chaʼan jumpʼejl wocol yaʼ ti congregación mach bʌ yomic miʼ ñaʼtʌntel.