Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

Laʼ la cʌqʼuen i ñuclel Jehová ti jumpʼejl lac pusicʼal

Laʼ la cʌqʼuen i ñuclel Jehová ti jumpʼejl lac pusicʼal

«Laʼ sujbic i ñuclel lac Yum. Wen chʼejlob i yumob israelob. Jini israelob tsiʼ tsajcayob majlel ti guerra» (JUECES 5:2).

CʼAY: 150, 10

1, 2. a) ¿Bajcheʼ yilal miʼ qʼuel la queʼtel Dios tsiʼ yʌlʌ Elifaz yicʼot Bildad? b) ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ Jehová chaʼan tsaʼ bʌ i yʌlʌ jiñi wiñicob?

AÑIX ñumen 3 mil jab, uxtiquil wiñic tsaʼ majli i pejcañob Job, jiñi xucʼul bʌ i wiñic Dios. Juntiquil jiñʌch Elifaz, i tsiʼ melbe ñuc tac bʌ cʼajtiya jiñi Job: «Winiconla. ¿Mejl ba laj coltan Dios? Anquese cabʌl lac pusicʼal, ¿bajcheʼ mi caj laj coltan? Mach mejliconla. Jini am bʌ i pusicʼal miʼ coltan i bʌ. Mi tojet, ¿woli ba a coltan Dios cheʼ jini? Cheʼ toj a bijlel, maʼanic wolaʼ coltan Dios» (Job 22:1-3). Elifaz yujilʌch i jacʼbal ili cʼajtiya tac. Bildad jiñʌch yambʌ tsaʼ bʌ i pejca Job. Ili wiñic tsiʼ sube Job chaʼan Dios maʼañic miʼ mejlel i qʼuel ti toj jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) (pejcan Job 25:4).

2 Elifaz yicʼot Bildad tsiʼ chaʼleyob wersa chaʼan Job miʼ ñaʼtan chaʼan maʼañic i cʼʌjñibal cheʼ miʼ melben i yeʼtel (troñel) Jehová. Tsiʼ ñaʼta i yʌqʼueñob i ñop Job chaʼan Dios cheʼ jach bajcheʼ motsoʼ miʼ qʼuelonla (Job 4:19; 25:6). Tajol mi lac ñaʼtan chaʼan añobʌch i pecʼlel cheʼ tsiʼ yʌlʌyob iliyi (Job 22:29). La cujil chaʼan cheʼ jach alʌ wistʌlonla tiʼ wut Jehová. Cheʼ bʌ añonla tiʼ pam colem wits o ti jumpʼejl avión i mi laj qʼuel jubel, wen tsiquil chaʼan mach ñucoñicla i maʼañic laj cʼʌjñibal. Pero ¿cheʼ ba miʼ qʼuelonla Jehová cheʼ bʌ mi lac melben i yeʼtel yicʼot mi laj coltʌben i Yumʌntel? Maʼañic. Jehová tsiʼ sube Elifaz, Bildad yicʼot Zofar chaʼan mach isujmic woli bʌ i yʌlʌyob. Ti wiʼil, Dios tsiʼ yʌlʌ chaʼan tijicña tiʼ tojlel Job, tsiʼ yʌlʌ: «C winic Job» (Job 42:7, 8). Jin chaʼan, miʼ mejlel lac ñop chaʼan añʌch laj cʼʌjñibal tiʼ tojlel Dios anquese xmulilonla.

¿CHUQUI MIʼ MEJLEL LA CΛQʼUEN DIOS?»

3. ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ Elihú chaʼan bajcheʼ yilal miʼ qʼuel Jehová cheʼ mi lac chaʼlen wersa lac melben i yeʼtel, i chuqui yom i yʌl?

3 Juntiquil xcolel i cʼabaʼ Elihú woli (choncol) i ñʌchʼtan cheʼ bʌ Job woli (yʌquel) ti tʼan yicʼot jiñi uxtiquil wiñic. Cheʼ bʌ tsaʼ ujtiyob ti tʼan, Elihú tsiʼ cʼajtibe Job: «Mi tojet ¿woli ba a coltan Dios? ¿Muʼ ba caj i chʼʌm i majtan ti a cʼʌb?» (Job 35:7). ¿Woli ba i yʌl Elihú chaʼan maʼañic i cʼʌjñibal cheʼ mi lac chaʼlen wersa lac melben i yeʼtel Dios? Maʼañic. Jehová maʼañic tsiʼ tiqʼui Elihú cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele tiʼ tojlel jiñi uxtiquil wiñicob. Yom bʌ i yʌl Elihú jiñʌch chaʼan mach cʼʌñʌlic mi lac chʼujutesan Jehová. Mach i cʼʌjñibalic i chaʼan tiʼ pejtelel chuqui mi lac mel tiʼ tojlel. Muʼ bʌ lac mel maʼañic mi caj i ñumen weñʼesan, maʼañic miʼ ñumen pʼojlesʌben i chubʌʼan o chaʼan ñumen pʼʌtʌl miʼ sujtel. Dios jiñʌch muʼ bʌ i yʌqʼueñonla tiʼ pejtelel wen tac bʌ lac melbal o la cujil bʌ melol, i miʼ qʼuel bajcheʼ woli laj cʼʌn.

4. ¿Bajcheʼ yubil miʼ yubin Jehová cheʼ bʌ wen chuqui mi lac mel tiʼ tojlel yambʌlob?

4 Jehová miʼ chʼʌm ti ñuc cheʼ mi lac pʌsbeñob xucʼul bʌ cʼuxbiya jiñi i wiñicob. Lajal bajcheʼ jin woli lac melben miʼ qʼuel tiʼ pejtelel chuqui wen bʌ mi lac melben i wiñicob. Proverbios 19:17 miʼ yʌl: «Jini muʼ bʌ i yʌqʼuen pobre chuqui anto yom i chaʼan woliʼ yʌqʼuen lac Yum ti majan. Mi caj i chaʼ qʼuextʌbentel bajcheʼ cʼamel tsiʼ yʌqʼue». Jehová miʼ qʼuel cheʼ jajayajl an majqui mi laj coltan. Cheʼ bʌ wen chuqui mi lac mel tiʼ tojlel yambʌlob, Jehová an i bet miʼ yubin ti lac tojlel i cabʌl chuqui mi chaʼ aqʼueñonla, anquese jiñʌch tsaʼ bʌ i mele panchan yicʼot pañimil. Jesús, jiñi i Yalobil Dios, tsiʼ pʌsʌ chaʼan cheʼʌchi (pejcan Lucas 14:13, 14).

5. ¿Chuqui ti cʼajtiya mi cajel laj qʼuel?

5 Ti wajali, Jehová tiʼ sube Isaías chaʼan miʼ chaʼlen tʼan tiʼ tojlel yicʼot miʼ mel jumpʼejl ñuc bʌ troñel (Isaías 6:8-10). Isaías tsaʼʌch i jacʼʌ i tsiʼ yʌlʌ: «Um baʼ añon c Yum. Chocoyon majlel». Ili ora, Jehová miʼ yʌcʼ chaʼan jiñi xucʼul bʌ i wiñicob miʼ chaʼleñob eʼtel yicʼot. An cabʌl lajaloʼ bʌ bajcheʼ Isaías. Ti jumpʼejl i pusicʼal yomob i melben i yeʼtel Jehová, mach yʌlʌlic baqui bʌ eʼtel, jin jach baqui yicʼot mi an wocol. Pero tajol an muʼ bʌ lac ñaʼtan: «Wocolix i yʌlʌ Jehová cheʼ miʼ yʌqʼueñon i melben i yeʼtel. Pero ¿añʌch ba i cʼʌjñibal muʼ bʌ c mel? ¿Mach ba muqʼuic i chʼʌm tiʼ wenta Jehová anquese maʼañic mi c mel?». Chaʼan mi lac ñaʼtan, laʼ laj qʼuel chuqui tsaʼ ujti tiʼ tojlel chaʼtiquil i wiñicob Dios i cʼabaʼ Débora yicʼot Barac.

DIOS MIʼ COLTAÑOB CHAʼAN MIʼ TAJOB I CHʼEJLEL

6. ¿Chucoch mach wocolic miʼ mejlel ti jisʌntel yilal jiñi israelob tiʼ cʼʌb i soldadojob Jabín?

6 Barac jiñʌch i yum soldadojob chʼoyol bʌ ti Israel, Débora juntiquilʌch xʼixic xʼaltʼan bʌ. Jiñi rey ti Canaán i cʼabaʼ Jabín, añix 20 jab i cajel i wen ticʼlan jiñi israelob. Jiñi i soldadojob Jabín wen jontolob, i jiñi israelob muqʼuix i bʌcʼñañob loqʼuel tiʼ yotot. Jabín an i chaʼan 900 carreta chaʼan guerra. Pero jiñi israelob maʼañic wem bʌ chuqui miʼ cʼʌñob ti guerra mi chaʼañic miʼ mʌctañob i bʌ (Jueces 4:1-3, 13; 5:6-8) * (qʼuele jiñi nota).

7, 8. a) ¿Baqui jiñi ñaxam bʌ ticʼojel tsiʼ yʌqʼue Jehová jiñi Barac? b) ¿Bajcheʼ tsaʼ mʌjli i chaʼañob guerra jiñi israelob? (Qʼuele jiñi dibujo am bʌ tiʼ tejchibal).

7 Jiñi israelob maʼañobic i pʼʌtʌlel yilal chaʼan miʼ mʌlob (jotob) jiñi guerra. Pero Jehová tiʼ sube Barac tiʼ tojlel jiñi xʼaltʼan Débora ili ticʼojel: «Tempan a winicob yaʼ ti wits i cʼabaʼ Tabor. Tempan lujumpʼejl mil winicob i pʼolbal Neftalí yicʼot i pʼolbal Zabulón. Joñon mi caj c pʌybeñet tilel Sísara, i yum i soldadojob Jabín, yicʼot pejtelel i carreta tac, yicʼot i winicob yaʼ ti paʼ Cisón. Mi caj cʌcʼob tiʼ a wenta» (Jueces 4:4-7).

8 Tsaʼ ubinti chaʼan woliʼ tempʌntel yomoʼ bʌ ochel ti soldado. Jin chaʼan, tsiʼ tempayob i bʌ 10,000 wiñicob yaʼ ti wits Tabor. Cheʼ jiñi, Barac yicʼot jiñi 10,000 wiñicob tsaʼ majliyob ti guerra yaʼ ti lum i cʼabaʼ Taanac (pejcan Jueces 4:14-16). ¿Tsaʼ ba i colta Jehová jiñi israelob? Tsaʼ cu. Tsaʼ caji tsʌts bʌ jaʼal, i tsaʼ wen pʼojli ocʼol yaʼ baqui woliyob ti guerra. Ili tsaʼʌch i colta jiñi israelob. Barac tsiʼ yajñesa 24 kilómetro jiñi i soldadojob Sísara cʼʌlʌl ti jiñi lum i cʼabaʼ Aroset-goim (Haróset). Pero jiñi i carreta Sísara tsaʼ tsʼʌple cʌytʌl ti ocʼol yaʼ ti bij. Jin chaʼan, Sísara ajñel tsaʼ majli cʼʌlʌl ti Zaananim. Tsaʼ ochi i mujcun i bʌ tiʼ yotot juntiquil xʼixic i cʼabaʼ Jael. Come wen lujben tsaʼ cʼoti, ti orajach tsaʼ wʌyi. Pero Jael tsiʼ taja i chʼejlel i tiʼ tsʌnsa cheʼ wʌyʌl to (Jueces 4:17-21). Jehová tsaʼʌch i colta jiñi israelob tiʼ tojlel i contrajob * (qʼuele jiñi nota).

CHAʼPʼEJL MELBALΛL MACH BΛ LAJALIC

9. ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla muʼ bʌ i yʌl Jueces 5:20, 21 chaʼan jiñi guerra tsaʼ bʌ ujti tiʼ contra Sísara?

9 Yaʼ ti Jueces capítulo 5 miʼ ñumen tsictesan muʼ bʌ i taj ti tʼan yaʼ ti capítulo 4. Jueces 5:20, 21 miʼ yʌl: «Yaʼ ti panchan jini ecʼ tac tsiʼ chaʼleyob guerra yilal. Yaʼ baʼ woliyob ti xʌmbal tsiʼ chaʼleyob guerra tiʼ contra Sísara. Tsiʼ jexbayob majlel jini jaʼ i cʼabaʼ Cisón». ¿Yom ba i yʌl iliyi chaʼan jiñi ángelob tsiʼ coltayob jiñi israelob ti jiñi guerra, o xajlel (tun) tsaʼ yajli jubel ti panchan? Jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl. Pero miʼ mejlel la cʌl chaʼan Jehová tsaʼʌch i colta i tejclum cheʼ bʌ tsiʼ choco cʼotel cʼam bʌ jaʼal tiʼ yorajlel jiñi guerra. Jin chaʼan, wocol tsaʼ mejli i ñijcañob jiñi 900 carreta tac. Yaʼ ti Jueces 4:14, 15, uxyajl miʼ pʌs chaʼan jiñʌch Jehová tsaʼ bʌ i coltayob i mʌl. Jiñi 10,000 israelob maʼañic miʼ mejlel i yʌlob chaʼan tiʼ bajñelob jach tsiʼ mʌlʌyob jiñi guerra.

10, 11. ¿Chucoch tsaʼ pʼajli Meroz?

10 Wʌle laʼ laj qʼuel junchajp ñuc bʌ i cʼʌjñibal ti jiñi tsaʼ bʌ ujti. Cheʼ bʌ jiñi israelob tsaʼ mʌjli i chaʼañob jiñi guerra, Débora yicʼot Barac tsiʼ yʌqʼueyob i ñuclel Jehová, i tsiʼ cʼʌyiyob: «‹Chocbil tiʼ wut Dios jini tejclum Meroz›, cheʼen i yAngel lac Yum. Chocbilix jaʼel i piʼʌlob ti chumtʌl, come maʼanic tsaʼ tili i coltañob lac Yum tiʼ contra jini pʼʌtʌloʼ bʌ» (Jueces 5:23).

11 Meroz tsaʼ jili come tsaʼ pʼajli. Tajol jiñʌch jumpʼejl tejclum maʼañic bʌ tsiʼ jacʼʌ i coltan ti guerra jiñi Barac. Laʼ laj cʼajtesan chaʼan 10,000 wiñicob tsaʼ bʌ i jacʼʌyob ochel ti guerra tiʼ contra jiñi cananeojob. Jin chaʼan, tajol jiñi chumuloʼ bʌ ti Meroz tsaʼʌch i yubiyob jaʼel chaʼan woliʼ sʌclʌntel yomoʼ bʌ majlel ti guerra. Meroz tajol jiñʌch jumpʼejl tejclum jaʼel baqui tsaʼ cʼoti Sísara cheʼ woliʼ putsʼtan Barac. Tajol tsaʼʌch mejli i chucob jiñi Sísara cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti yaʼi, pero maʼañic tsiʼ meleyob. ¡Ñaʼtancu bajcheʼ jiñi quixtañujob cheʼ jach tsaʼ caji i qʼuelob jiñi jontol bʌ Sísara cheʼ woli ti putsʼel ñumel yaʼ ti calle tac! Maʼañic chuqui tsiʼ meleyob chaʼan miʼ tsʼʌctiyel bajcheʼ ñaʼtʌbil i chaʼan Jehová. Cheʼ tsaʼic i meleyob, tajol Jehová tsiʼ yʌqʼueyob i wenlel. Pero maʼañic tsiʼ ñaʼtayob. Miʼ mejlel lac ñaʼtan chaʼan jiñi chumuloʼ bʌ ti Meroz wen qʼuexelob i melbal bajcheʼ Jael, tsaʼ bʌ i pʌsʌ i chʼejlel (Jueces 5:24-27).

12. a) ¿Bajcheʼ yilalob i melbal jiñi muʼ bʌ i yʌjlelob ti Jueces 5:9, 10? b) ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla iliyi?

12 Jiñi Biblia miʼ pʌs chaʼan jiñi 10,000 tsajñiyoʼ bʌ ti guerra mach wis lajalobic bajcheʼ jiñi mach bʌ tsajñiyobic. Débora yicʼot Barac tsiʼ yʌqʼueyob i yubin i tijicñʌyel jiñi «i yum soldadojob ti Israel» tsaʼ bʌ majliyob i coltan jiñi tejclum. Mach lajalic tsiʼ meleyob bajcheʼ jiñi cʼʌchʌloʼ bʌ «ti chʌc cotan bʌ burro» maʼañic bʌ tsajñiyob ti guerra come wen ñuc tsiʼ yubiyob i bʌ. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan buchulob jach ti «wen utsʼatax bʌ i tasil mal» yicʼot chaʼan mucʼob jach «ti xʌmbal» ñumel, cojach miʼ mulañob chumtʌl ti wen. Pero jiñi tsaʼʌch bʌ i jacʼʌyob, tsaʼ majliyob ti guerra tiʼ joytʌlel jiñi wits i cʼabaʼ Tabor baqui cabʌl xajlel yicʼot yaʼ ti joctʌl i cʼabaʼ Cisón. Jiñi utsʼat bʌ tsiʼ mulayob chumtʌl tsaʼ aqʼuentiyob ili ticʼojel: «¡Wen ñaʼtanla!» (Jueces 5:9, 10, TNM). Ili yom i yʌl chaʼan yom miʼ wen ñaʼtañob chaʼan tsaʼʌch mejli i melbeñob i yeʼtel Jehová cheʼ tsaʼic i jacʼʌyob tsaʼ bʌ ajli. Ili ora yom mi lac wen ñaʼtan jaʼel bajcheʼ yilalonla cheʼ mi lac melben i yeʼtel Jehová.

13. ¿Chucoch mach lajalic jiñi tribu i chaʼan Rubén, Dan yicʼot Aser bajcheʼ i chaʼan Zabulón yicʼot Neftalí?

13 Jiñi 10,000 tsajñiyoʼ bʌ ti guerra tsaʼ mejli i qʼuelob chaʼan jiñi Cʼax ñuc bʌ Yumʌl jiñʌch Jehová. Tsaʼ mejliyob i suben yambʌlob «bajcheʼ tsaʼ mʌjli i chaʼan lac Yum» (Jueces 5:11). Pero jiñi tribu i chaʼan Rubén, Dan yicʼot Aser tsiʼ ñumen acʼʌyob ti ñuc i yʌlacʼ, i barco tac yicʼot baqui yom miʼ cʼotel yaʼ tiʼ tiʼ jaʼ, i mach jiñic tiʼ melol i yeʼtel Jehová (Jueces 5:15-17). Pero tsaʼix laj qʼuele chaʼan mach tiʼ pejtelelic jiñi tribu tsiʼ mele bajcheʼ jiñi. Jiñi i tribu Zabulón yicʼot Neftalí tsiʼ coltayob Débora yicʼot Barac anquese tajol mucʼʌch i tsʌnsʌntelob (Jueces 5:18). Wen ñuc chuqui mi laj cʌn chaʼan bajcheʼ tsiʼ jacʼʌyob jiñi israelob cheʼ bʌ tsaʼ cʼajtinti majqui yom i melben i yeʼtel Jehová.

«LAʼ SUJBIC I ÑUCLEL LAC YUM»

14. ¿Bajcheʼ mi lac pʌs chaʼan mucʼʌch la cʌqʼuen laj coltaya i yumʌntel Jehová?

14 Ili ora maʼañic mi lac chaʼlen guerra chaʼan mi laj coltan Jehová bajcheʼ yumʌl lac chaʼan. Mi la cʌqʼuen laj coltaya cheʼ mi lac chaʼlen subtʼan ti lac chʼejlel yicʼot lac tijicñʌyel. Wʌle ñumen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mi la cʌcʼ lac bʌ chaʼan mi lac melben i yeʼtel Jehová. Yonlel la quermañojob miʼ yochelob i melben i yeʼtel Jehová tiʼ pejtelel ora jin jach baqui. An cabʌl precursoroʼ bʌ, añob ti Betel o miʼ chaʼleñob coltaya chaʼan miʼ mejlel (pʌjtel) i Yotlel Tempa bʌ tac. I an cabʌl hermanojob mucʼoʼ bʌ ti coltaya ti jiñi colem tempa bʌ tac. An ancianojob mucʼoʼ bʌ ti eʼtel ti Comité de Enlace chaʼan miʼ pejcañob jiñi doctorob ti hospital tac yicʼot muʼ bʌ i wen chajpañob jiñi colem tempa bʌ tac. Mi lac ñop chaʼan Jehová mucʼʌch i qʼuel ti ñuc cheʼ jin jach baqui la com lac melben i yeʼtel ti jumpʼej lac pusicʼal. Maʼañic baʼ ora mi caj i ñajʌtesan muʼ bʌ lac mel (Hebreos 6:10).

Cheʼ bʌ an chuqui la com lac mel, yom mi lac ñaxan ñaʼtan bajcheʼ mi caj i coltan o miʼ ticʼlan lac familia yicʼot jiñi congregación. (Qʼuele jiñi párrafo 15).

15. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac ñaʼtan mi woli laj cʼunʼan ti melol i yeʼtel Jehová?

15 Ti lac pejtelel yom mi lac wen ñaʼtan lac bʌ i mi laj qʼuel mi la comʌch lac melben i yeʼtel Jehová ti jumpʼejl lac pusicʼal. Miʼ mejlel laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Muʼ ba c pijtan chaʼan yambʌlob miʼ melob tiʼ pejtelel jiñi eʼtel? ¿O mic ñumen aqʼuen i yorajlel c ñumen taj chubʌʼan i mach jiñic i melol i yeʼtel Jehová? Cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele Barac, Débora, Jael yicʼot jiñi 10,000 wiñicob, ¿muʼ ba c pʌs c ñopoñel (chʼujbiya) yicʼot c chʼejlel cheʼ mij cʼʌn tiʼ melol i yeʼtel Jehová tiʼ pejtelel chuqui an c chaʼan? ¿Woli ba c ñaʼtan majlel ti yambʌ tejclum o país chaʼan mic ñumen taj taqʼuin i mic chumtʌl ti wen? Mi cheʼ bajcheʼ jiñi, ¿muʼ ba j cʼajtiben Jehová chaʼan miʼ coltañon j qʼuel bajcheʼ mi caj i coltan o miʼ ticʼlan c familia yicʼot jiñi congregación?» * (qʼuele jiñi nota).

16. Anquese Jehová luʼ an i chaʼan, ¿chuqui miʼ mejlel la cʌqʼuen?

16 Jehová miʼ yʌqʼueñonla ñuc bʌ lac majtan, jiñʌch chaʼan mi laj coltʌben i Yumʌntel. Cʼʌlʌl tiʼ yorajlel Adán yicʼot Eva, jiñi Diablo an i ñopo i yʌcʼ tiʼ contra Jehová jiñi quixtañujob. Pero cheʼ mi la cʌcʼ laj coltaya tiʼ Yumʌntel Dios, mi lac pʌsben Satanás chaʼan añonla tiʼ tojlel Jehová. Jiñi lac ñopoñel yicʼot lac xucʼtʌlel miʼ ñijcañonla chaʼan mi lac melben i yeʼtel Jehová, i tijicña miʼ yubin mi cheʼʌch mi lac mel (Proverbios 23:15, 16). Jiñi lac xucʼtʌlel yicʼot cheʼ mucʼʌch lac jacʼben i tʼan Jehová, miʼ mejlel i pʌs chaʼan Satanás juntiquilʌch xlot (Proverbios 27:11). Cheʼ mucʼʌch lac jacʼben i tʼan Jehová, an chuqui wen ñuc bʌ woli la cʌqʼuen yicʼot muʼ bʌ i yʌqʼuen i tijicñʌyel.

17. ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla Jueces 5:31 chaʼan muʼ bʌ i cajel ti talto bʌ qʼuin?

17 Ili Pañimil lʌcʼʌlix miʼ caj ti bujtʼel ti wiñicob xʼixicob muʼ bʌ i yʌcʼob i coltaya tiʼ yumʌntel Jehová. La comix chaʼan miʼ cʼotel i yorajlel. Lajal mi la cubin lac bʌ bajcheʼ Débora yicʼot Barac, cheʼ bʌ tsiʼ cʼʌyiyob: «Cheʼʌch yom miʼ laj jilelob a contrajob c Yum. Pero jini muʼ bʌ i cʼuxbiñetob yom lajal i pʼʌtʌlel bajcheʼ qʼuin cheʼ miʼ pasel» (Jueces 5:31). Ili mi caj i tsʼʌctiyel cheʼ bʌ Jehová miʼ jisan ili jontol bʌ i pañimil (mulawil) Satanás. Cheʼ bʌ miʼ tejchel jiñi Armagedón, Jehová maʼañic mi caj i cʼajtin i coltʌntel chaʼan miʼ jisan i contrajob. Maʼañic chuqui mi caj lac mel, cojach mi caj laj qʼuel laj «coltʌntel» ti Jehová (2 Crónicas 20:17). Pero wʌle muʼto i mejlel laj coltan i Yumʌntel Jehová ti lac chʼejlel yicʼot lac tijicñʌyel.

18. ¿Bajcheʼ miʼ taj i wenlel yambʌlob cheʼ mi la cʌcʼ lac bʌ chaʼan mi lac melben i yeʼtel Jehová?

18 Cheʼ tsaʼix ujti jiñi guerra, Débora yicʼot Barac tsiʼ chaʼleyob cʼay chaʼan i ñuclel Jehová, mach jiñic quixtañujob. Tsiʼ cʼʌyiyob: «Laʼ sujbic i ñuclel lac Yum. Wen chʼejlob i yumob israelob. Jini israelob tsiʼ tsajcayob majlel ti guerra» (Jueces 5:1, 2). Joñonla miʼ mejlel la cʌcʼ lac bʌ chaʼan mi lac melben i yeʼtel Jehová cheʼ bajcheʼ miʼ mulan. Mi cheʼʌch mi lac mel, jiñi yambʌlob mi caj i mulañob i yʌqʼuen i ñuclel Jehová.

^ parr. 6 Ili carreta tac an i chaʼan wen jay tac bʌ cuchillo yaʼ tiʼ yoc, an i tajol xotol i ñiʼ.

^ parr. 8 Yaʼ ti La Atalaya 1 i chaʼan agosto, 2015, ti jiñi temaj “Me levanté como madre en Israel” miʼ mejlel a ñumen cʌn chaʼan ili tsaʼ bʌ ujti.

^ parr. 15 Qʼuele jiñi temaj «Cʌlʌx pensal tiʼ caj taqʼuin», yaʼ ti Lac Tsictesʌbentel 1 i chaʼan julio, 2015.