Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 33

Laʼ lac lajin Daniel

Laʼ lac lajin Daniel

«[Dios] cʼux miʼ yubiñet» (DN. 9:23).

CʼAY 73 Aqʼueñon lon c chʼejlel yicʼot pʼʌtʌlel

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL a

1. ¿Chucoch jiñi babiloniojob wen tsiʼ qʼueleyob Daniel?

 CHEʼ bʌ Daniel xcolelto, tsaʼ pʌjyi majlel ti Babilonia, ñajt bʌ cʌylem ti Jerusalén. Anquese xcolelto, jiñi babiloniojob wen tsiʼ qʼueleyob come wen cʼocʼ, utsʼatʌch ti qʼuelol yicʼot an i familia reyoʼ bʌ (1 S. 16:7). Jin chaʼan, tsaʼ yajcʌnti chaʼan miʼ cʌntesʌntel chaʼan ti wiʼil miʼ yotsʌntel ti xʼeʼtel i chaʼan jiñi rey (Dn. 1:3, 4, 6).

2. ¿Bajcheʼ yilal tsiʼ qʼuele Jehová jiñi Daniel? (Ezequiel 14:14).

2 Jehová tsaʼʌch i wen cʼuxbi Daniel come yomʌch i melben i yeʼtel (troñel), mach chaʼañic bajcheʼ yilal o majqui i familia. Cheʼ bʌ an jaxto 20 i jabilel o maxto i taja, Jehová tsiʼ taja ti tʼan yicʼot jiñi yambʌ xucʼul bʌ i wiñicob bajcheʼ Noé yicʼot Job, tsaʼ bʌ i wen melbeyob i yeʼtel (Gn. 5:32; 6:9, 10; Job 42:16, 17; pejcan Ezequiel 14:14). Jehová maʼañic tsiʼ cʌyʌ i cʼuxbin Daniel, come chʌn xucʼul tsaʼ ajñi (Dn. 10:11, 19).

3. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili estudio?

3 Daniel tsiʼ pʌsʌ i chʼejlel yicʼot i xucʼtʌlel, jin chaʼan Jehová utsʼat tsiʼ qʼuele. Ti ili estudio mi caj laj qʼuel baqui tsiʼ pʌsʌ ili chaʼpʼejl melbalʌl yicʼot bajcheʼ tsiʼ taja. Ti wiʼil mi caj laj qʼuel bajcheʼ mi lac lajin Daniel. Anquese ili estudio tsaʼ mejli chaʼan jiñi xcolelob, ti lac pejtelel cabʌl chuqui miʼ mejlel laj cʌn tiʼ tojlel Daniel.

YOM CHʼEJLET BAJCHEʼ DANIEL

4. Alʌ baqui tsiʼ ñaxan pʌsʌ i chʼejlel Daniel.

4 Cheʼ an lac chʼejlel mach yomic i yʌl chaʼan maʼañic mi lac chaʼlen bʌqʼuen, pero jiñi maʼañic miʼ mʌctañonla chaʼan mi lac mel chuqui wen. Daniel juntiquilʌch xcolel wen chʼejl bʌ. Laʼ laj qʼuel baqui tsiʼ pʌsʌ i chʼejlel. Jiñi ñaxam bʌ tajol jiñʌch cheʼ an jaxto chaʼpʼejl jab i jisʌntel Jerusalén. Jiñi rey Nabucodonosor tsiʼ chaʼle ñajal, tsiʼ qʼuele jumpʼejl wen colem bʌ estatua. Tiʼ subeyob pejtelel jiñi añoʼ bʌ i ñaʼtʌbal yaʼ ti Babilonia chaʼan miʼ subeñob i sujmlel jiñi tsaʼ bʌ i ñajle, i yaʼʌch ochem jaʼel Daniel, mi maʼañic tiʼ subeyob mi caj i luʼ tsʌnsʌntelob (Dn. 2:3-5). Daniel ti orajach an chuqui yom miʼ mel, come cabʌl mi caj i tsʌnsʌntelob. Jin chaʼan, «Daniel tsaʼ majli i pejcan jini rey ti wocol tʼan chaʼan miʼ pijtan jinto miʼ cʼajtesʌben i ñajal» (Dn. 2:16). Daniel tsiʼ pʌsʌ i ñopoñel yicʼot i chʼejlel, come jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl chaʼan añix baʼ i tsictesa i sujmlel jumpʼejl ñajal. Jin chaʼan tsaʼ majli i qʼuel uxtiquil i yamigojob, Sadrac, Mesac yicʼot Abednego, b i tiʼ subeyob chaʼan miʼ cʼajtiñob i coltʌntel ti Dios (Dn. 2:18). Jehová tsaʼʌch i jacʼbeyob i yoración, Daniel tsaʼ mejli i suben i sujmlel i ñajal jiñi rey Nabucodonosor. ¡Daniel yicʼot i yamigojob maʼañic tsaʼ tsʌnsʌntiyob!

5. Alʌ baqui yambʌ tsiʼ pʌsʌ i chʼejlel Daniel.

5 Ti wiʼil, jiñi rey Nabucodonosor tsiʼ chaʼ chaʼle ñajal, tsiʼ qʼuele juntejc colem teʼ. Daniel tsaʼʌch i chaʼ pʌsʌ i chʼejlel cheʼ bʌ tiʼ tsictesʌbe jiñi i sujmlel, tiʼ sube chaʼan mi caj i sojquel yicʼot mi caj i jumucʼ cʌy jiñi i yumʌntel (Dn. 4:25). Jiñi i cuxtʌlel Daniel an ti wocol come jiñi rey miʼ mejlel i ñaʼtan chaʼan woli (choncol) i contrajintel, pero Daniel tsaʼʌch i pʌsʌ i chʼejlel i tsiʼ luʼ tsictesʌbe i sujmlel jiñi i ñajal.

6. ¿Chuqui tsiʼ colta Daniel chaʼan miʼ pʌs i chʼejlel?

6 ¿Chuqui tsiʼ colta Daniel chaʼan miʼ pʌs i chʼejlel? Miʼ mejlel la cʌl chaʼan tsiʼ cʌñʌ tiʼ tojlel i papá i mamá, come tsaʼʌch i jacʼʌyob jiñi i mandar tac Jehová chaʼan jiñi tatʌlob yom miʼ cʌntesañob i yalobilob (Dt. 6:6-9). Daniel mach cojicach i cʌñʌ jiñi Diez Mandar, i cʌñʌyʌch jaʼel baqui tac bʌ jiñi bʌlñʌcʼʌl muʼ bʌ i mejlel i cʼuxob jiñi israelitajob yicʼot jiñi maʼañic bʌ (Lv. 11:4-8; Dn. 1:8, 11-13). c Cheʼ jaʼel, yujil chuqui miʼ yujtel mi jiñi i tejclum Dios maʼañic miʼ jacʼben i mandar (Dn. 9:10, 11). Pejtelel tsaʼ bʌ i ñusa tsiʼ colta i ñop chaʼan Jehová yicʼot i yángelob mi caj i coltan (Dn. 2:19-24; 10:12, 18, 19).

Daniel tsiʼ taja i chʼejlel cheʼ bʌ tsiʼ pejca jiñi tsʼijbujel tac, tsiʼ mele oración yicʼot tsiʼ ñopo ti Jehová. (Qʼuele jiñi párrafo 7).

7. ¿Chuqui yan tac bʌ tsiʼ colta Daniel chaʼan miʼ pʌs i chʼejlel? (Qʼuele jiñi dibujo).

7 Daniel ñʌmʌl i pejcan jiñi tsaʼ bʌ i tsʼijbu jiñi xʼaltʼañob, cheʼ bajcheʼ tsaʼ bʌ i tsʼijbu Jeremías. Jiñʌch tsaʼ bʌ i colta i ñaʼtan chaʼan jiñi judíojob lʌcʼʌlix mi caj i cojlelob tiʼ cʼʌb jiñi babiloniojob (Dn. 9:2). I cheʼ tsiʼ qʼuele bajcheʼ woli (yʌquel) i tsʼʌctiyel majlel jiñi profecía tac, tsaʼ ñumen pʼʌtʼa i ñopoñel i tsiʼ ñumen taja i chʼejlel (laja yicʼot Romanos 8:31, 32, 37-39). Yambʌ tsaʼ bʌ i colta Daniel jiñʌch jiñi oración (Dn. 6:10). Miʼ suben Jehová jiñi i mul yicʼot bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ, i miʼ cʼajtiben i coltaya (Dn. 9:4, 5, 19). Daniel mach toj añic i chʼejlel cheʼ bʌ tsiʼ yila pañimil (tsaʼ chʼocʼa). Tsiʼ taja cheʼ bʌ tsiʼ pejca i tʼan Dios, tsiʼ mele oración yicʼot tsiʼ ñopo ti Jehová.

8. ¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan mi lac taj lac chʼejlel?

8 Anquese lac papá lac mamá chʼejlob i miʼ subeñoñobla chaʼan cheʼ yomonla jaʼel, mach yomic i yʌl chaʼan mi caj lac waʼ taj lac chʼejlel. Ñaʼtancu ili, cheʼ an chuqui la com lac mel pero mach la cujilic melol, yom mi lac ñaxan qʼuel bajcheʼ miʼ mel jiñi yujilix bʌ, i cheʼ jiñi mi caj lac ñop lac mel jaʼel. Chaʼan mi lac taj lac chʼejlel yom mi laj cʌn tiʼ tojlel jiñi muʼ bʌ i pʌsob i chʼejlel. Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj cʌñʌ tiʼ tojlel Daniel, yom mi lac wen pejcan jiñi Biblia, mi lac mel oración i mi lac ñop chaʼan mucʼʌch caj i coltañonla. Mi mucʼʌch lac mel pejtelel iliyi, mi caj lac pʌs lac chʼejlel cheʼ bʌ miʼ tilel jumpʼejl wocol.

9. ¿Chuqui ti wenlel mi lac taj cheʼ mi lac pʌs lac chʼejlel?

9 Cheʼ an lac chʼejlel añʌch i wenlel. Jiñʌch tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Ben, d chʼoyol bʌ ti Alemania. Ti escuela, tiʼ pejtelelob miʼ ñopob jiñi evolución i maʼañic miʼ ñopob muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin tsaʼ aqʼuenti i tsictesan chucoch miʼ ñop chaʼan añʌch majqui tsiʼ meleyonla (pʌtʌyonla), i yicʼotʌch i chʼejlel tiʼ tsictesa jiñi ñopol bʌ i chaʼan. ¿Chuqui tsaʼ ujti? Ben miʼ yʌl: «Jiñi c maestro tsaʼʌch i ñʌchʼta i tsaʼto i yʌqʼueyob jumpʼejl copia jiñi c piʼʌlob ti clase jiñi tsaʼ bʌ c chajpa». ¿Bajcheʼ yilal tsiʼ qʼueleyob jiñi i piʼʌlob ti clase? Miʼ bej al: «Cabʌl tsaʼ bʌ i ñʌchʼtayob i tsaʼto i chaʼleyoñob ti felicitar». Añʌch i wenlel cheʼ mi lac pʌs lac chʼejlel, mi laj qʼuejlel ti ñuc i tajol jiñi lac piʼʌlob mi caj i mulañob i ñumen cʌñob Jehová.

PɅSɅ A XUCʼTɅLEL BAJCHEʼ DANIEL

10. ¿Chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia chaʼan jiñi xucʼtʌlel?

10 Jiñi tʼan «xucʼtʌlel» ti hebreo miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel cheʼ bʌ juntiquil miʼ pʌsben i yutslel i pusicʼal yambʌ i wen lʌcʼʌl miʼ yajñel tiʼ tojlel. Jiñi Biblia miʼ cʼʌn ili tʼan chaʼan miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan Jehová miʼ wen cʼuxbin i wiñicob. I miʼ cʼʌjñel jaʼel chaʼan miʼ yʌjlel jiñi cʼuxbiya muʼ bʌ i pʌsbeñob i bʌ jiñi i wiñicob Dios (2 S. 9:6, 7). Jehová yom chaʼan xucʼulonla tiʼ tojlel, i jiñi lac xucʼtʌlel miʼ mejlel lac ñumen pʼʌtʼesan, cheʼʌch tsiʼ mele jiñi xʼaltʼan Daniel.

Come Daniel xucʼul tsaʼ ajñi, Jehová tsiʼ chocbe cʼotel juntiquil ángel i tsiʼ mʌcbe i yej jiñi bajlum tac. (Qʼuele jiñi párrafo 11).

11. ¿Chuqui ti wocol tsiʼ ñusa Daniel cheʼ bʌ ñoxix? (Qʼuele jiñi dibujo am bʌ tiʼ tejchibal).

11 Daniel tsaʼʌch i chʌn pʌsʌ i xucʼtʌlel, pero cheʼ bʌ an 90 i jabilel tsaʼ tili tiʼ tojlel ñumen tsʌts bʌ wocol baqui tsaʼʌch i pʌsʌ i xucʼtʌlel ti Jehová. ¿Chuqui tsaʼ ujti? Cheʼ bʌ jiñi rey Darío woli ti yumʌntel yaʼ ti Babilonia, jiñi i wiñicob tsaʼ caji i tsʼaʼleñob Daniel. Tsiʼ cʼajtibeyob jiñi rey chaʼan miʼ yʌcʼ jumpʼejl mandar baqui miʼ yʌl chaʼan jiñi lac piʼʌlob mach yomic miʼ pejcañob jiñi i diosob, cojach jiñi rey. Tsaʼ ajli chaʼan majqui jach miʼ ñusʌben i tʼan jiñi rey, mi caj i chojquel ochel tiʼ chʼeñal bajlum. Anquese jiñi mandar chaʼan jach 30 qʼuin, Daniel chʌn xucʼul tsaʼ ajñi, maʼañic tsiʼ cʌyʌ i melben oración Jehová, jin chaʼan tsaʼ chojqui ochel yaʼ tiʼ chʼeñal bajlum. Pero Jehová tsaʼʌch i colta come xucʼul tsaʼ ajñi (Dn. 6:12-15, 20-22). ¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan xucʼul mi la cajñel bajcheʼ Daniel?

12. ¿Chuqui tsiʼ mele Daniel chaʼan wen xucʼul miʼ yajñel ti Jehová?

12 Mi la com chaʼan xucʼul mi la cajñel ti Jehová yom mi lac wen cʼuxbin, jiñʌch tsaʼ bʌ i mele Daniel. ¿Chuqui tsaʼ bʌ i colta chaʼan miʼ wen cʼuxbin Jehová? Jiñʌch cheʼ tsiʼ wen ñaʼta jiñi i melbal (chaʼlibal) tac Jehová yicʼot bajcheʼ an i colta (Dn. 9:4). Cheʼ jaʼel, tsiʼ wen ñaʼta am bʌ i mele Jehová tiʼ tojlel yicʼot am bʌ i mele tiʼ tojlel i tejclum (Dn. 2:20-23; 9:15, 16).

Cheʼ bajcheʼ Daniel, mi caj i mejlel a pʌs a xucʼtʌlel ti Jehová mi mucʼʌch a wen cʼuxbin. (Qʼuele jiñi párrafo 13).

13. a) ¿Chuqui ti wocol miʼ ñusañob jiñi xcolelob ili ora? Alʌ jumpʼejl ejemplo. (Qʼuele jaʼel jiñi foto). b) ¿Chuqui miʼ mejlel la cʌl mi an majqui miʼ cʼajtibeñonla bajcheʼ yilal mi laj qʼuel jiñi homosexualoʼ bʌ? (Qʼuele jiñi video «Cheʼ toj miʼ melob winicob ñʌchʼʌl mi caj i yajñelob», am bʌ ti jw.org).

13 Lajal bajcheʼ Daniel, cabʌl xcolelob joyolob ti lac piʼʌlob mach bʌ añic miʼ jacʼbeñob i tʼan Jehová. Tajol muʼto i tsʼaʼleñoñobla i miʼ xicʼob jiñi xcolelob chaʼan mach xucʼulic miʼ yajñelob ti Jehová. Jiñʌch tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Gabriel, chʼoyol bʌ ti Australia. Cheʼ bʌ xcolelto tsiʼ ñusa jumpʼejl tsʌts bʌ wocol yaʼ ti escuela. Jiñi maestra tsiʼ cʼajti: ¿Chuqui mi caj laʼ mel mi juntiquil laʼ wamigo miʼ sujtel ti homosexual? Jiñi maestra tiʼ subeyob chaʼan parte miʼ yajñelob jiñi wem bʌ miʼ qʼuelob yicʼot jiñi mach bʌ weñic miʼ qʼuelob. Gabriel miʼ bej al: «Cojach joñon yicʼot yambʌ Testigo parte bʌ tsaʼ ajñiyon lojon, pejtelel jiñi yañoʼ bʌ weñʌch miʼ qʼuelob. Ti wiʼil, jiñi c maestra yicʼot jiñi yambʌ c piʼʌlob ti clase tsaʼ caji i wen wajleñoñob. Tsaʼ c chaʼle wersa chaʼan maʼañic mic michʼan yicʼot chaʼan wen jach mic tsictesʌbeñob jiñi ñopol bʌ c chaʼan, pero maʼañic tsiʼ mulayob i ñʌchʼtan». ¿Bajcheʼ yubil tsiʼ yubi i bʌ Gabriel? Miʼ yʌl: «Machʌch añic tsaʼ c mulaj chuqui tac tiʼ subeyoñob, pero tijicña mi cubin c bʌ come xucʼul tsaʼ ajñiyon ti Jehová yicʼot tsaʼ j colta jiñi ñopol bʌ c chaʼan».

14. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan chʌn xucʼul mi la cajñel ti Jehová?

14 Cheʼ bajcheʼ Daniel, joñonla jaʼel chʌn xucʼul mi lac mejlel ti ajñel tiʼ tojlel Jehová mi mucʼʌch lac wen cʼuxbin. ¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan mi lac ñumen cʼuxbin Jehová? Jiñʌch cheʼ mi lac ñumen cʌn. Junchajp muʼ bʌ i coltañonla chaʼan mi lac ñumen cʌn Jehová jiñʌch cheʼ mi lac wen ñaʼtan jiñi melbil tac bʌ i chaʼan (Rom. 1:20). Xcolelob, ¿chuqui miʼ mejlel i coltañetla chaʼan mi laʼ ñumen cʼuxbin Jehová yicʼot miʼ laʼ qʼuel ti ñuc? Miʼ mejlel laʼ qʼuel jiñi video tac muʼ bʌ i tilel yaʼ ti sección «¿Am ba majqui tsiʼ mele?» muʼ bʌ i tilel ti jw.org. Cheʼ jaʼel miʼ mejlel laʼ pejcan jiñi folleto ¿Es la vida obra de un Creador? yicʼot El origen de la vida. Juntiquil hermana chʼoyol bʌ ti Dinamarca i cʼabaʼ Esther, miʼ yʌl: «Mic wen mulan ili folleto tac, come maʼañic miʼ subeñonla chuqui yom bʌ mi lac ñop, mucʼ jach i coltañonla laj qʼuel chucoch añʌch majqui tsiʼ meleyonla». Ben miʼ yʌl: «Ili folleto tac yicʼot jiñi tema tac tsiʼ coltayon chaʼan mic ñumen ñop Jehová, chaʼan jiñʌch tsaʼ bʌ i meleyonla». Mi jatet maʼ pejcan jaʼel ili folleto tac yicʼot yan tac bʌ tajol cheʼʌch mi caj a wʌl bajcheʼ miʼ yʌl Apocalipsis 4:11: «Jehová, jatet c Dioset lojon, yom bʌ maʼ wʌqʼuentel cabʌl a ñuclel yicʼot a pʼʌtʌlel, come jatet tsaʼ mele pejtelel chuqui an». e

15. ¿Chuqui yambʌ yom mi lac mel chaʼan mi lac ñumen lʌcʼtesan lac bʌ ti Jehová?

15 Yambʌ muʼ bʌ caj i coltañonla chaʼan mi laj cʼuxbin Jehová jiñʌch cheʼ miʼ cʼotel lac ñumen cʌn bajcheʼ yilal i melbal Jesús. Jiñʌch tsaʼ bʌ i mele Samira, juntiquil hermana chʼoyol bʌ ti Alemania. Miʼ yʌl: «Cheʼ tsaʼ cʼoti c ñumen cʌn bajcheʼ yilal i melbal Jesús, tsaʼ caji c ñumen cʼuxbin Jehová». Ti ñaxan, Samira wocol miʼ yubin chaʼan miʼ ñop chaʼan Jehová mucʼʌch i cʼuxbiñonla, pero mach cheʼic miʼ yubin tiʼ tojlel Jesús. Miʼ yʌl: «Mic mulan bajcheʼ yilal i melbal Jesús, come miʼ wen cʼuxbin jiñi alobob i mach wocolic chaʼan mi lac sujtel tiʼ yamigo». Samira miʼ bej al: «Cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti c ñumen cʌn tiʼ tojlel Jesús, tsaʼ cʼoti j qʼuel chaʼan lajalʌch bajcheʼ i Tat. Jehová yom chaʼan mi lac ñumen cʌn, jin chaʼan tsiʼ choco tilel i yalobil» (Juan 14:9). Xcolel, mi a wom chaʼan lʌcʼʌl maʼ wajñel tiʼ tojlel Jehová, ñumen cʌñʌ Jesús, jiñi mi caj i coltañet chaʼan maʼ ñumen cʼuxbin Jehová yicʼot xucʼul maʼ wajñel.

16. ¿Chucoch yomʌch mi lac pʌs lac xucʼtʌlel? (Salmo 18:25; 37:28).

16 Jiñi xucʼuloʼ bʌ añob wem bʌ i yamigojob (Rut 1:14-17). Cheʼ jaʼel, añob i ñʌchʼtʌlel come yujilob chaʼan Jehová mi caj i pʌs i xucʼtʌlel tiʼ tojlelob. (Pejcan Salmo 18:25; 37:28). ¿Mach ba añic miʼ wen aqʼueñet a tijicñʌyel cheʼ Jehová yom chaʼan maʼ sujtel tiʼ yamigo anquese mach wen ñucoñicla tiʼ tojlel? Cheʼ i yamigojonla, maʼañic chuqui miʼ mejlel i ñajtʼesañonla tiʼ tojlel mi jiñicto jiñi chʌmel (Dn. 12:13; Luc. 20:37, 38; Rom. 8:38, 39). Jin chaʼan, laʼ lac bej lajin Daniel chaʼan mi lac pʌs lac xucʼtʌlel ti Jehová.

LAʼ LAC BEJ CɅN TIʼ TOJLEL DANIEL

17, 18. ¿Chuqui miʼ mejlel lac ñumen cʌn tiʼ tojlel Daniel?

17 Ti ili estudio tsaʼix laj qʼuele i xucʼtʌlel yicʼot i chʼejlel Daniel. Pero anto cabʌl chuqui miʼ mejlel laj cʌn tiʼ tojlel. Jehová tsiʼ pʌsbe ti ñajal chuqui tac mi caj i yujtel yicʼot tsiʼ yʌqʼue i ñaʼtʌbal chaʼan miʼ mejlel i tsictesan i sujmlel. An cabʌl profecía tsaʼix bʌ tsʼʌctiyi i muʼto bʌ caj i tsʼʌctiyel ti talto bʌ qʼuin.

18 Ti jiñi yambʌ estudio mi caj laj qʼuel yambʌ chaʼpʼejl profecía chaʼan Daniel. Cheʼ bʌ mi lac chʼʌmben i sujm ili profecía tac mi caj i coltañonla chaʼan mi lac ñaʼtan chuqui yom mi lac mel. Cheʼ jaʼel, mi caj i coltañonla chaʼan mi lac pʌs lac chʼejlel yicʼot lac xucʼtʌlel chaʼan chajpʌbilonla cheʼ bʌ miʼ tilel jiñi wocol.

CʼAY 119 Yom an pʼʌtʌl bʌ lac ñopoñel

a Jiñi xcolelob muʼ bʌ i chʼujutesañob Jehová miʼ tajob wocol baqui yom miʼ pʌsob i xucʼtʌlel yicʼot i chʼejlel. Tajol jiñi i piʼʌlob ti clase miʼ subeñob chaʼan maʼañobic i ñaʼtʌbal come miʼ ñopob chaʼan an majqui tsiʼ mele chuqui an, miʼ chʼujutesañob Dios yicʼot miʼ jacʼbeñob i mandar. Cheʼ bajcheʼ mi caj laj qʼuel ti ili estudio, jiñi muʼ bʌ i lajiñob Daniel miʼ pʌsob chaʼan añobʌch i chʼejlel, i xucʼtʌlel yicʼot i ñaʼtʌbal.

b Ili jiñʌch i cʼabaʼob tsaʼ bʌ i yotsʌbeyob jiñi babiloniojob.

c An uxchajp chucoch Daniel maʼañic tsiʼ jacʼʌ i chʼʌm jiñi bʌlñʌcʼʌl muʼ bʌ i yʌjqʼuel ti Babilonia. Ñaxam bʌ, tajol woliʼ yʌqʼuentel i cʼux i bʌcʼtal añimal tac ticʼbil bʌ ti Mandar (Dt. 14:7, 8). I chaʼpʼejlel, tajol jiñi weʼel maʼañic tsaʼ wen locʼsʌbenti i chʼichʼel (Lv. 17:10-12). I yuxpʼejlel, tajol jiñi weʼel tsaʼ aqʼuenti tiʼ majtan jiñi mach bʌ i sujmic dios tac (laja yicʼot Levítico 7:15 yicʼot 1 Corintios 10:18, 21, 22).

d An cʼabaʼʌl tac tsaʼ bʌ qʼuextʌyi.

e Cheʼ jaʼel miʼ mejlel a pejcan jiñi libro Acerquémonos a Jehová, muʼ bʌ i ñumen tsictesan i melbal tac Jehová. Ili mi caj i coltañet chaʼan maʼ ñumen cʼuxbin.