Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

«Cujil mi caj i chaʼ chʼojyel»

«Cujil mi caj i chaʼ chʼojyel»

«Wʌyʌlix lac piʼʌl Lázaro. Mic majlel c ñijcan chaʼan miʼ chʼoyjel ti wʌyel» (JN. 11:11).

CʼAY: 142, 129

1. ¿Chuqui tsiʼ ñopo Marta ti jumpʼejl i pusicʼal? (Qʼuele jiñi dibujo).

MARTA i yamigajʌch Jesús yicʼot juntiquilʌch xcʌntʼan i chaʼan. Wen chʼijiyem come jiñi i yeran, i cʼabaʼ Lázaro, tsaʼix chʌmi (sajti). ¿Chuqui miʼ mejlel i lajmesʌben i chʼijiyemlel? Jesús tiʼ sube: «Mi caj i chaʼ chʼojyel a wʌscun». Tajol ili tʼan maʼañic tsiʼ yoque lajmesʌbe i chʼijiyemlel, pero Marta yujil chaʼan i sujmʌch. Tsiʼ yʌlʌ: «Cujil mi caj i chaʼ chʼojyel ti jini cojix bʌ qʼuin» (Jn. 11:20-24). Wen yujilʌch chaʼan Lázaro mi caj i chaʼ tejchel ti talto bʌ qʼuin. Pero Jesús tsiʼ chaʼ cuxtesa ti jiñi jach bʌ qʼuin.

2. ¿Chucoch ti jumpʼejl lac pusicʼal la com lac ñop cheʼ bajcheʼ Marta chaʼan muʼ bʌ i cajel ti talto bʌ qʼuin?

2 Tajol añʌch majqui chʌmen lac chaʼan, bajcheʼ lac ñoxiʼal o la quijñam, lac tat lac ñaʼ, lac tatuch o juntiquil la calobil. Comix lac chaʼ qʼuelob, lac mecʼob yicʼot lac pejcañob. Isujmʌch chaʼan ti ili ora Jesús yicʼot i Tat maʼañic mi caj i waʼ tejchesañob. Pero ¿cheʼ ba mi lac ñop bajcheʼ Marta chaʼan mi caj i chaʼ chʼojyelob o tejchelob ti talto bʌ qʼuin? Añʌch i sujmlel chucoch mi la cubin lac tijicñʌyel i mi la cʌl bajcheʼ Marta: «Cujil mi caj i chaʼ chʼojyel ti jini cojix bʌ qʼuin». Pero yomʌch mi lac ñaʼtan chucoch cheʼ mucʼʌch lac ñop jiñi.

3, 4. ¿Bajcheʼ tsiʼ colta Marta cheʼ maxto wen jalic i tejchesa Jesús jiñi chʌmeñoʼ bʌ?

3 Marta lʌcʼʌl chumul ti Jerusalén. Jin chaʼan, maʼañic tsiʼ qʼuele cheʼ bʌ Jesús tsiʼ tejchesʌbe i yalobil juntiquil mebaʼ xʼixic lʌcʼʌl bʌ an yaʼ ti tejclum Naín, am bʌ ti Galilea, pero tajol tsaʼʌch i yubi ti alol jiñi milagro. Cheʼʌch tsaʼ ujti jaʼel cheʼ bʌ Jesús tsiʼ chaʼ tejchesʌbe i yixicpʼeñal Jairo, tajol yaʼ ti Capernaum. Yaʼ bʌ añob ti jiñi bʌ ora yujilob chaʼan «chʌmenix jiñi xchʼoc». Pero Jesús tsiʼ chucbe i cʼʌb i tiʼ sube: «Xchʼoc, chʼojyen». Ti jim bʌ ora tsaʼ tejchi (Lc. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55). Marta yicʼot María yujilob chaʼan Jesús miʼ mejlel i tsʼʌcan jiñi cʼamoʼ bʌ. Jin chaʼan miʼ yʌlob chaʼan cheʼ tsaʼic cʼoti Jesús, maʼañic tsaʼ chʌmi Lázaro. Pero ¿chuqui miʼ caj ti ujtel cheʼ chʌmeñix jiñi i yamigo Jesús? Marta tsiʼ yʌlʌ chaʼan Lázaro mi caj i chaʼ tejchel ti talto bʌ qʼuin, «ti jini cojix bʌ qʼuin». ¿Chucoch wen ñopolʌch i chaʼan? Yicʼot ¿chucoch yomʌch mi lac ñop jaʼel chaʼan mucʼʌch caj i tejchelob ti talto bʌ qʼuin jiñi chʌmeñoʼ bʌ, i chaʼan jiñi lac familiajob mi caj i chaʼ chumtʌlob?

4 Añʌch i sujmlel cheʼ mi lac ñop chaʼan mucʼʌch caj i chaʼ tejchelob jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Mi caj laj qʼuel baqui tac bʌ jiñi. Cheʼ mi caj laj qʼuel majlel iliyi, tajol an chuqui mi caj laj cʌn maʼañic bʌ wen ñaʼtʌbil lac chaʼan chaʼan jiñi chaʼ tejchel. Ili miʼ ñumen aqʼueñonla lac ñop chaʼan mucʼʌch caj lac chaʼ qʼuel jiñi lac familia chʌmen bʌ.

MIʼ YΛCʼ PIJTAYA JIÑI TSAʼ BΛ UJTI

5. ¿Chucoch tsiʼ wen ñopo Marta chaʼan Lázaro mucʼʌch caj i chaʼ tejchel?

5 Marta maʼañic tsiʼ yʌlʌ chaʼan woliʼ pijtan miʼ tejchel i yeran, tsaʼ bʌ i yʌlʌ jiñʌch chaʼan yujil mi caj i tejchel. ¿Chucoch tsaʼʌch i wen ñopo? Come cheʼ chutto, cheʼ bʌ maxto i teche i subtʼan Jesús, tajol yaʼ tiʼ yotot o ti sinagoga tsiʼ yubi ti alol jiñi milagro tac. Tajol miʼ cʼajtiyel lac chaʼan uxpʼejl relato am bʌ yaʼ ti Tsʼijbujel.

6. ¿Baqui bʌ milagro cʌmbil i chaʼan Marta?

6 Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi xʼaltʼan Elías jiñʌch tsaʼ bʌ i ñaxan tejchesa juntiquil chʌmen bʌ. Ti jiñi bʌ ora, Jehová tsiʼ yʌqʼue i pʼʌtʌlel chaʼan miʼ mel milagro tac. Yaʼ ti Fenicia, ti jumpʼejl tejclum i cʼabaʼ Sarepta am bʌ ti tiʼ mar, yaʼ chumul juntiquil pʼumpʼun bʌ xʼixic, tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ i yotot chaʼan yaʼ miʼ jijlel juntiquil xʼaltʼan. Cheʼ jiñi, Dios tsiʼ colta chaʼan maʼañic miʼ jilel jiñi aceite yicʼot harina am bʌ i chaʼan, i maʼañic tsaʼ chʌmi ti wiʼñal yicʼot i yalobil (1 R. 17:8-16). Ti wiʼil, jiñi i yalobil tsaʼ cʼamʼa i tsaʼ chʌmi. Pero Elías tsiʼ tʌlbe i bʌcʼtal i tsiʼ yʌlʌ: «C Yum Dios, awocolic mij cʼajtibeñet, chaʼ otsʌben i chʼujlel [cuxtʌlel] tiʼ bʌcʼtal». Jehová tsiʼ ñʌchʼtʌbe i yoración Elías i tsiʼ chaʼ aqʼue i cuxtʌlel jiñi chʼiton (pejcan 1 Reyes 17:17-24). Tiʼ sujm, Marta wen cʌmbilʌch i chaʼan jiñi milagro.

7, 8. a) ¿Chuqui tsiʼ mele Eliseo tiʼ tojlel juntiquil xʼixic wen chʼijiyem bʌ? b) ¿Chuqui tsiʼ pʌsʌ Jehová ti jiñi milagro tsaʼ bʌ i mele Eliseo?

7 Jiñi xʼaltʼan Eliseo, i qʼuexol Elías, jiñʌch tsaʼ bʌ i mele jiñi i chaʼpʼejlel milagro cheʼ tsiʼ cuxtesa juntiquil chʌmen bʌ. Ti jiñi tejclum i cʼabaʼ Sunem, tsaʼ chumle juntiquil xʼixic yicʼot i ñoxiʼal maʼañobic bʌ i yalobil, añix bʌ i jabilel. Come tsiʼ pʌsʌ i yutslel tiʼ tojlel Eliseo, Dios tsiʼ yʌqʼue juntiquil i yalobil. Cheʼ ñumeñix ora, jiñi i yalobil tsaʼ chʌmi. Wen chʼijiyem tsiʼ yubi i bʌ jiñi xʼixic. Jin chaʼan, tsiʼ cʼajtibe i ñoxiʼal chaʼan miʼ yʌcʼ majlel i sʌclan jiñi xʼaltʼan yaʼ ti wits Carmelo, am bʌ 30 kilómetro i ñajtlel. Ti wiʼil, Eliseo tsiʼ ñaxan choco majlel jiñi i yaj eʼtel, i cʼabaʼ Guehazí, yaʼ ti Sunem. Pero maʼañic tsaʼ mejli i cuxtesan. Cheʼ jiñi, Eliseo tsaʼ tem cʼoti yicʼot i ñaʼ jiñi alob (2 Rey. 4:8-31).

8 Jiñi xʼaltʼan tsaʼ ochi yaʼ ti otot i tsiʼ mele (chaʼle) oración yaʼ baqui an i bʌcʼtal jiñi alob. Cheʼ jiñi, Jehová tsiʼ chaʼ cuxtesa. Jiñi xʼixic wen tijicña tsiʼ yubi cheʼ tsiʼ chaʼ qʼuele i yalobil (pejcan 2 Reyes 4:32-37). Tajol tsaʼ cʼajtiyi i chaʼan jiñi oración tsaʼ bʌ i mele Ana, juntiquil xʼixic maʼañic bʌ tsaʼ mejli i taj i yalobil ti ñaxan. Cheʼ bʌ tsiʼ pʌyʌ majlel Samuel yaʼ ti tabernáculo, tsiʼ yʌlʌ chaʼan Jehová «miʼ juʼsan majlel winicob tiʼ yajñib chʌmeñoʼ bʌ» i «miʼ chaʼ techob chʼojyel» (1 S. 2:6). Cheʼ bʌ Dios tsiʼ chaʼ teche chʼojyel o tsiʼ cuxtesa i yalobil jiñi xʼixic, tsiʼ pʌsʌ chaʼan mejlʌch i chaʼ cuxtesan jiñi chʌmeñoʼ bʌ.

9. ¿Bajcheʼ tsaʼ ujti jiñi i yuxchajplel chaʼ tejchel muʼ bʌ i yʌjlel yaʼ ti Biblia?

9 Pero an yambʌ milagro tsaʼ bʌ ujti baqui miʼ tajtʌl ti tʼan Eliseo. 50 jab tsiʼ mele i yeʼtel (troñel) bajcheʼ xʼaltʼan, pero tsaʼ cʼamʼa i tsaʼ chʌmi. Ti wiʼil, cheʼ bʌ cojachix i bʌquel an yaʼ baqui tsaʼ mujqui, tsaʼ ñumiyob yambʌ israelob woli bʌ i majlel i mucob juntiquil wiñic. Pero cheʼ tsiʼ tajayob i qʼuel chaʼan yaʼ tilel i contrajob, tsaʼ putsʼiyob majlel i tsiʼ pʌcʼ chocoyob ochel jiñi xchʌmel yaʼ baqui tsaʼ mujqui Eliseo. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti ti yajlel jini chʼujlelʌl yaʼ tiʼ mal baʼ mucul Eliseo, tsaʼ chaʼ cuxtiyi jini xchʌmel Ti ora jach tsaʼ chaʼ chʼojyi» (2 R. 13:14, 20, 21). Laʼcu lac ñaʼtan bajcheʼ tsiʼ colta Marta ili relato tac. Miʼ mejlel laj cʌn chaʼan Dios añʌch i pʼʌtʌlel chaʼan miʼ tejchesan jiñi chʌmeñoʼ bʌ. I laʼcu lac ñaʼtan chuqui miʼ mejlel laj cʌn jaʼel. Miʼ coltañonla lac ñumen ñop chaʼan jiñi i pʼʌtʌlel Dios maʼañic i pʼisol yicʼot i jilibal.

TSAʼ BΛ UJTI TI ÑAXAM BΛ SIGLO

10. ¿Chuqui tsiʼ chaʼle juntiquil xñoptʼan i cʼabaʼ Tabita, i chuqui tsiʼ mele Pedro?

10 Jiñi Tsʼijbujel Griego miʼ taj ti tʼan jaʼel chaʼan añʌch i wiñicob Dios tsaʼ bʌ mejli i tejchesañob chʌmeñoʼ bʌ. Tsaʼix laj cʌlʌ tsaʼ bʌ i mele Jesús yaʼ ti tʼejl Naín yicʼot tiʼ yotot Jairo. Cheʼ bʌ añix jab tsaʼ ujti tac jiñi, jiñi apóstol Pedro tsiʼ chaʼ tejchesa juntiquil xñoptʼan i cʼabaʼ Dorcas o Tabita. Tsaʼ ochi yaʼ baqui an jiñi xchʌmel, tsiʼ pejca Jehová i tsiʼ yʌlʌ: «Chʼojyen, Tabita». Ti jim bʌ ora tsaʼ tejchi, i Pedro tsiʼ pʌsbe jiñi hermanojob chaʼan chaʼ cuxulix Dorcas. «Cabʌl tsiʼ ñopoyob lac Yum» ti jim bʌ ora cheʼ bʌ tsiʼ qʼueleyob ili ñuc bʌ milagro. Ili tsaʼ jaxto bʌ sujtiyob ti xcʌntʼan, tsaʼ mejli i subob chaʼan Jesús yicʼot Jehová añobʌch i pʼʌtʌlel chaʼan miʼ chaʼ tejchesañob jiñi chʌmeñoʼ bʌ (Hch. 9:36-42).

11. ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ Lucas chaʼan tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel juntiquil chʼiton, i bajcheʼ tsiʼ colta yaʼ bʌ tempʌbilob jiñi milagro tsaʼ bʌ i mele Pablo?

11 Mi caj lac taj ti tʼan yambʌ chaʼ tejchel tsaʼ bʌ i qʼuele yonlel wiñicob xʼixicob (quixtañujob). Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌcʼʌ jumpʼejl discurso tsaʼ bʌ jalʼa cʼʌlʌl ti xin acʼʌlel ti jumpʼejl otot am bʌ yaʼ ti Troas, ili ora yaʼan yaʼ ti noroeste i chaʼan Turquía. Juntiquil chʼiton i cʼabaʼ Eutico yaʼ buchul ti jiñi ventana am bʌ ti yuxpʼejlel piso chaʼan miʼ ñʌchʼtʌben i discurso Pablo, pero tsaʼ ochi i wʌyel i tsaʼ yajli. Tajol tsaʼ bʌ ñaxan cʼoti yaʼ baqui an jiñi chʼiton jiñʌch Lucas, come juntiquilʌch doctor. Tsiʼ yʌlʌ chaʼan chʌmeñix jiñi xcolel. Pablo tsaʼ jubi tilel, tsiʼ meqʼue jiñi chʼiton i tiʼ sube jiñi yaʼ bʌ añob chaʼan cuxulʌch. Yonlel tsaʼ bʌ i qʼueleyob jiñi milagro tsaʼ toj sajtiyob i pusicʼal. Tajol tsaʼ wen pʼʌtʼayob i ñopoñel (chʼujbiya) cheʼ bʌ tsiʼ qʼueleyob jiñi tsaʼ bʌ chaʼ tejchisʌnti (Hch. 20:7-12).

JUMPʼEJL WEM BΛ LAC PIJTAYA

12, 13. Tsaʼix laj qʼuele jiñi relato tac chaʼan jiñi tsaʼ bʌ chaʼ tejchiyob, ¿baqui tac bʌ cʼajtiya yom mi lac jacʼ?

12 Jiñi tsaʼ bʌ laj qʼuele lajal yom miʼ yʌqʼueñonla la cubin lac bʌ bajcheʼ Marta: Mi lac ñop chaʼan Jehová mi caj i chaʼ cuxtesan jiñi chʌmeñoʼ bʌ come jiñʌch tsiʼ yʌqʼueyonla laj cuxtʌlel. Pejtelel tsaʼ bʌ ujti bajcheʼ jiñi, jiñʌch tiʼ tojlel i wiñicob Dios bajcheʼ Elías, Jesús o Pedro. Yicʼot jaʼel, jiñʌch tsaʼ mejli cheʼ bʌ Jehová woli (choncol) i mel cabʌl milagro tac. Cheʼ jaʼel, ¿chuqui miʼ cajel ti ujtel tiʼ tojlel jiñi tsaʼ bʌ chʌmiyob cheʼ ba ora maʼañix miʼ mejlel milagro tac? ¿Mejl ba i ñop jiñi i wiñicob Dios chaʼan cheʼ ti talto bʌ qʼuin mi caj i tejchelob jiñi sajtemoʼ bʌ? ¿Cheʼ ba miʼ ñopob bajcheʼ Marta, cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ: «Cujil mi caj i chaʼ chʼojyel ti jini cojix bʌ qʼuin»? ¿Chucoch tsiʼ ñopo chaʼan cheʼʌch mi caj ti ujtel, i chucoch yom mi lac ñop jaʼel?

13 Yaʼ ti Biblia cabʌl baqui miʼ yʌl chaʼan jiñi i wiñicob Dios yujilob chaʼan ti talto bʌ qʼuin mi caj i chaʼ tejchel jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Laʼ laj qʼuel.

14. ¿Chuqui miʼ mejlel laj cʌn chaʼan jiñi chaʼ tejchel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Abrahán?

14 Isaac jiñʌch jiñi yajcʌbil bʌ tsaʼ bʌ i wen pijta Abrahán. Pero ti jumpʼejl bʌ qʼuin, Dios tiʼ sube Abrahán chaʼan miʼ yʌcʼ bajcheʼ ‹pulbil bʌ majtañʌl› jiñi wen cʼuxbibil bʌ i yalobil (Gn. 22:2). Laʼcu lac ñaʼtan bajcheʼ yubil tsiʼ yubi i bʌ. Jehová tiʼ sube chaʼan tiʼ pʼolbal mi caj i taj i wenlel pejtelel jiñi tejclum (Gn. 13:14-16; 18:18; Ro. 4:17, 18). Cheʼ jaʼel, tiʼ sube chaʼan jiñi pʼolbal mi caj i tajtʌl tiʼ tojlel «Isaac» (Gn. 21:12). Pero ¿bajcheʼ mi caj i tsʼʌctiyel mi jiñi Abrahán miʼ tsʌnsan Isaac? Tiʼ coltaya Dios jiñi apóstol Pablo tiʼ tsictesa chaʼan Abrahán tsaʼʌch i ñopo chaʼan Dios añʌch i pʼʌtʌlel chaʼan miʼ chaʼ tejchesʌben i yalobil (pejcan Hebreos 11:17-19). Yaʼ ti Biblia maʼañic miʼ yʌjlel chaʼan Abrahán tsiʼ ñaʼta chaʼan mi caj i chaʼ tejchesʌntel i yalobil ti jiñi jach bʌ qʼuin o cheʼ ñumeñix chaʼpʼejl uxpʼejl qʼuin mi mucʼʌch i jacʼben i tʼan Dios. Maʼañic tsaʼ mejli i ñaʼtan jala mi caj i tejchesʌntel Isaac. Pero tsaʼʌch i ñopo chaʼan Jehová mi caj i chaʼ tejchesan.

15. ¿Chuqui bʌ pijtaya an i chaʼan Job?

15 Cheʼ jaʼel, Job yujilʌch chaʼan mi caj i chaʼ tejchel mi tsaʼ chʌmi. Yujil chaʼan juntejc teʼ miʼ mejlel ti chaʼ colel mi tsaʼ sejqʼui. Pero mach cheʼic miʼ yujtel tiʼ tojlel quixtañujob (Job 14:7-12; 19:25-27). Mi tsaʼ chʌmi juntiquil, mach mejlic ti bajñel chaʼ loqʼuel yaʼ baqui mucul i miʼ chaʼ cuxtʌyel (2 S. 12:23; Sal. 89:48). Pero mach yomic i yʌl chaʼan Dios maʼañic miʼ mejlel i chaʼ tejchesan jiñi chʌmen bʌ. Cheʼ jaʼel, Job tsiʼ ñopo chaʼan Jehová yujilix jala mi caj i chaʼ tejchesan (pejcan Job 14:13-15). Anquese mach yujilic jala mi caj i yujtel jiñi, tsaʼʌch i ñopo chaʼan Dios mi caj i cʼʌn i pʼʌtʌlel chaʼan miʼ chaʼ tejchesan.

16. ¿Bajcheʼ tsaʼ ñuqʼuesʌbenti i pusicʼal Daniel tiʼ tojlel juntiquil ángel?

16 Ti jiñi Tsʼijbujel Hebreo miʼ taj ti tʼan jaʼel jiñi xʼaltʼan Daniel. Xucʼul tsaʼ ajñi tiʼ tojlel Dios, i maʼañic baqui ora tsiʼ cʌyʌ. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, juntiquil ángel tsiʼ pʌsbe i bʌ Daniel i tiʼ sube chaʼan wen cʼuxbibil ti Dios, tiʼ sube jaʼel: «Mach a chaʼlen bʌqʼuen, mach a mel a pusicʼal. Pʼʌtesan a bʌ» (Dn. 9: 22, 23; 10:11, 18, 19).

17, 18. ¿Chuqui tsaʼ subenti Daniel chaʼan mi caj i yujtel tiʼ tojlel ti talto bʌ qʼuin?

17 Daniel añix cheʼ bʌ 100 i jabilel i tsʼitaʼ jax yom chaʼan miʼ chʌmel. Tajol tsiʼ cʼajtibe i bʌ chuqui mi caj i yujtel tiʼ tojlel cheʼ ti talto bʌ qʼuin. ¿Tsaʼ ba i taja i pijtaya Daniel chaʼan mi caj i chaʼ cuxtʌyel? Tsaʼʌch. Yaʼ ti cojix bʌ libro i chaʼan Daniel, mi laj qʼuel chaʼan Jehová tsiʼ yʌqʼue i tʼan: «Pero jatet Daniel, chʌn chaʼlen a weʼtel [...] cʼʌlʌl baʼ ora maʼ chʌmel. Cʼaja a wo» (Dn. 12:13). Daniel yujil chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ woli (yʌquel) i cʼajob i yoj, i chaʼan «maʼanix eʼtel» yicʼot ‹maʼañix chuqui miʼ wis ñaʼtañob i mel› yaʼ ti mucoñibʌl (Ec. 9:10). Anquese lʌcʼʌlix chaʼan miʼ chʌmel, mach jiñic i jilibal i cuxtʌlel. Dios tsaʼʌch i yʌqʼue i tʼan chaʼan ti talto bʌ qʼuin an chuqui utsʼat miʼ caj ti ujtel tiʼ tojlel.

18 Jiñi tsaʼ bʌ subenti Daniel miʼ yʌl: «Ti cojix bʌ qʼuin mi caj a tejchel chaʼan maʼ chʼʌm a chobejtʌbal». Maʼañic tsaʼ jamʌ tsictesʌbenti jala mi caj i yujtel. Yom miʼ chʌmel yicʼot miʼ cʼaj i yo. Pero cheʼ tsaʼ subenti «mi caj a tejchel chaʼan maʼ chʼʌm a chobejtʌbal» yom i yʌl chaʼan mach ti jim bʌ ora mi caj i tejchel. ¿Jalaqui cheʼ jiñi? «Ti cojix bʌ qʼuin», cheʼ añix ora i chʌmel.

Cheʼ bajcheʼ Marta, miʼ mejlel lac ñop chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ mi caj i chaʼ tejchelob. (Qʼuele jiñi párrafo 19 yicʼot 20).

19, 20. a) ¿Bajcheʼ miʼ taj i bʌ jiñi tsaʼ bʌ laj qʼuele yicʼot jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌ Marta? b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti yambʌ temaj?

19 Marta yujilʌch chucoch tsiʼ ñopo chaʼan jiñi xucʼul bʌ i yeran, Lázaro, «mi caj i chaʼ chʼojyel ti jini cojix bʌ qʼuin». Jiñi tsaʼ bʌ subenti Daniel yicʼot cheʼ ti jumpʼejl i pusicʼal tsiʼ ñopo Marta tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús miʼ ñumen aqʼueñonla lac ñop jaʼel chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ mucʼʌch caj i chaʼ tejchelob.

20 Jiñi tsaʼ bʌ laj qʼuele miʼ pʌsbeñonla chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ mucʼʌch caj i chaʼ tejchelob. Cheʼ jaʼel, tsaʼ lac taja ti tʼan i wiñicob Dios tsaʼ bʌ i ñopoyob chaʼan ti jumpʼejl bʌ qʼuin mi caj i chaʼ tejchelob jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Cheʼ jiñi, ¿am ba chuqui miʼ yʌqʼueñonla lac ñaʼtan chaʼan mucʼʌch caj i chaʼ tejchel jiñi chʌmeñoʼ bʌ anquese añix ora tsaʼ ajli jiñi tʼan? Mi cheʼʌchi, añʌch chucoch mi lac ñop cheʼ bajcheʼ Marta chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ mi caj i chaʼ tejchelob. Pero ¿jalaqui? Ili mi caj laj qʼuel ti yambʌ temaj.