Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

Jiñi xpejcaya juñob miʼ cʼajtibeñob i bʌ

Jiñi xpejcaya juñob miʼ cʼajtibeñob i bʌ

¿Muʼ ba i mejlel i cʼʌn jumpʼejl xñujpuñel xñoptʼan bʌ jiñi dispositivo intrauterino (DIU) chaʼan maʼañic miʼ tilelob i yalobil?

Iliyi añʌch tiʼ wenta jujumpʼejl xñujpuñel chaʼan miʼ wen tsajiñob bajcheʼ miʼ cʼʌjñel jiñi DIU yicʼot chuqui ti principio tac am bʌ ti Biblia yom miʼ yʌjqʼuel ti ñuc, i cheʼ jiñi, miʼ ñaʼtañob chuqui mi caj i melob chaʼan chʌn sʌc miʼ yajñelob i conciencia tiʼ tojlel Dios.

Cheʼ bʌ Adán yicʼot Eva i bajñelobto, Jehová tiʼ subeyob: «Laʼ pʼojliquetla. Butʼula jini pañimil». Cheʼ tsaʼ ujti jiñi ñuc bʌ Butʼjaʼ, Jehová lajalʌch tiʼ sube Noé yicʼot i familia (Gn. 1:28; 9:1). Pero jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl mi yomto mi lac jacʼ jaʼel jiñi mandar. Jin chaʼan, ti jujumpʼejl xñujpuñel an tiʼ wenta miʼ ñaʼtan mi an chuqui mi caj i cʼʌn o maʼañic chaʼan mach wen cabʌlic i yalobil miʼ yʌcʼ o chaʼan baqui ora yom miʼ taj i yalobil. ¿Chuqui tac yom miʼ wen ñaʼtan?

Cheʼ bʌ jiñi xñoptʼan woliʼ ñaʼtan chuqui mi caj i mel, yomʌch miʼ qʼuel jiñi principio tac am bʌ ti Biblia. Jiñi xñoptʼañob maʼañic miʼ yʌlo chocob i yalobil maxto bʌ i yila pañimil chaʼan jach mach yomobic i cʌntan. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan mach utsʼatic cheʼ juntiquil miʼ yʌlo choc i yalobil come maʼañic woliʼ qʼuel ti ñuc jiñi cuxtʌlel. Cheʼ bʌ juntiquil xʼixic xñoptʼan bʌ yujil chaʼan añix ti pijt (o ti quixtañu) maʼañic miʼ sʌclan chuqui miʼ mejlel i mel chaʼan miʼ yʌlo choc (Éx. 20:13; 21:22, 23; Sal. 139:16; Jer. 1:5). ¿Ixcu cheʼ miʼ cʼʌjñel jiñi DIU?

Ili temaj tsaʼ qʼuejli yaʼ ti La Atalaya 15 i chaʼan septiembre, 1979, yaʼ tiʼ yopol 31 yicʼot 32. Ti jiñi bʌ ora, jiñi DIU muʼ bʌ i ñumen cʼʌjñel melbil ti plastico, iliyi miʼ yotsʌntel tiʼ matriz jiñi xʼixic chaʼan maʼañic miʼ mejlel i yʌcʼ i yalobil. Jiñi temaj tsiʼ yʌlʌ chaʼan ti jiñi bʌ ora maxto wen cʌmbilic bajcheʼ miʼ mel i yeʼtel. An wen yujiloʼ bʌ tsaʼ bʌ i yʌlʌyob chaʼan miʼ mʌctan jiñi espermatozoide chaʼan maʼañic miʼ cʼotel i taj i bʌ yicʼot jiñi óvulo i miʼ temob i bʌ. Cheʼ bajcheʼ iliyi, maʼañic miʼ mejlel ti tilel alʌl.

Pero an qʼuelbil chaʼan jiñi espermatozoide an i tajol mucʼʌch i cʼotel i taj i bʌ yicʼot jiñi óvulo i miʼ temob i bʌ. Ili tsaʼix bʌ i temeyob i bʌ miʼ mejlel ti colel majlel yaʼ ti trompas de Falopio (ili cʌmbil bajcheʼ embarazo ectópico o extrauterino), o miʼ cʼʌlʌ cʼotel yaʼ ti matriz. Jiñi DIU miʼ mejlel i mʌctan chaʼan jiñi óvulo ñochtʌbilix bʌ maʼañic miʼ cʌytʌl yaʼ baqui yom miʼ tsuytʌl tiʼ mal jiñi matriz mi chaʼañic miʼ colel majlel, cheʼ bajcheʼ miʼ yujtel cheʼ wen jach miʼ colel jiñi alʌl. Cheʼ miʼ yujtel bajcheʼ iliyi lajalʌch bajcheʼ i yʌlo choc alʌl. Jiñi temaj tsaʼ bʌ tili ti ili La Atalaya tsiʼ chaʼ alʌ: «Jiñi xñoptʼan muʼ bʌ i qʼuel ti ñuc chaʼan bajcheʼ yom miʼ cʼʌjñel jiñi DIU, yomʌch miʼ wen ñaʼtan iliyi chaʼan miʼ qʼuel mi woliyʌch i chʼʌm ti ñuc muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia chaʼan chʼujulʌch jiñi cuxtʌlel» (1 Ti. 6:13).

Pero cheʼ tsaʼ loqʼui ili temaj ti 1979, jiñi doctorob yicʼot científicojob añix chuqui ñumen weñʼesʌbil tilel i chaʼañob.

Ili ora an chaʼchajp jiñi DIU. Jiñi ñaxam bʌ jiñʌch yicʼot bʌ cobre, i añix ora miʼ mejlel ti tajtʌl tilel. Jiñi yambʌ jiñʌch am bʌ i chaʼan hormona tac, i maxto wen cabʌl jabil tsaʼ caji ti chojñel. ¿Bajcheʼ cʼʌmbil tac iliyi?

DIU yicʼot bʌ cobre. Cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele, jiñi DIU miʼ mʌctan jiñi espermatozoide chaʼan maʼañic miʼ cʼaxel yaʼ ti matriz i maʼañic miʼ taj i bʌ yicʼot jiñi óvulo. Cheʼ jaʼel, miʼ mejlel i tsʌnsan jiñi espermatozoide come ñaʼtʌbil chaʼan mach utsʼatic miʼ taj i bʌ yicʼot jiñi cobre. * Cheʼ jaʼel, miʼ ñaʼtʌntel chaʼan ili DIU miʼ qʼuextan am bʌ tiʼ mal jiñi matriz baqui yom miʼ tsuytʌl cʌytʌl jiñi óvulo ñochtʌbilix bʌ.

DIU yicʼot bʌ hormona. An cabʌl DIU muʼ bʌ i chʼʌm tilel hormona, lajal bajcheʼ yambʌ tsʼac tac muʼ bʌ i cʼʌn i cʌntañob i bʌ jiñi xʼixicob. Ili DIU lajal miʼ cʼʌjñel bajcheʼ jiñi DIU melbil bʌ ti plastico pero miʼ cʌy hormona tiʼ matriz jiñi xʼixic. Ñaʼtʌbil chaʼan iliyi maʼañic miʼ yʌcʼ ti colel jiñi óvulo, i cheʼ bajcheʼ jiñi, maʼañic chuqui miʼ mejlel i ñochtan jiñi espermatozoide. Jiñi DIU yicʼot bʌ hormona miʼ chutʼesan am bʌ tiʼ mal jiñi matriz baqui yom miʼ tsuytʌl cʌytʌl jiñi óvulo ñochtʌbilix bʌ. * Cheʼ jaʼel, miʼ tʌtʼesan jiñi jaʼ am bʌ ti tiʼ jiñi matriz, cheʼ bajcheʼ iliyi maʼañic miʼ yʌcʼ ti ñumel jiñi espermatozoide yaʼ ti matriz.

Tsaʼix laj qʼuele chaʼan jiñi chaʼchajp DIU tsaʼ bʌ la cʌlʌ tajol miʼ mejlel i chutʼesan am bʌ tiʼ mal jiñi matriz baqui yom miʼ tsuytʌl cʌytʌl jiñi óvulo. Pero mi añʌch jiñi óvulo i miʼ tem i bʌ yicʼot jiñi espermatozoide, tajol mucʼʌch i cʼotel yaʼ ti matriz, cojach cheʼ maʼañic miʼ colel come maʼañic bajcheʼ miʼ mejlel ti ñottʌl yaʼ ti matriz. Cheʼ bajcheʼ ili, jiñi xʼixic maʼañic miʼ mejlel ti tilel i yalobil. Pero jiñi científicojob miʼ yʌlob chaʼan maʼañic baqui wen ujtem iliyi, i chaʼan an i tajol cheʼʌch miʼ mejlel ti ujtel jaʼel yicʼot yan tac bʌ tsʼac muʼ bʌ i cʼʌjñel.

Jin chaʼan, maʼañic majqui miʼ mejlel i yoque al chaʼan jiñi DIU yicʼot bʌ cobre o yicʼot bʌ hormona miʼ mʌctan chaʼan jiñi espermatozoide miʼ taj i bʌ yicʼot jiñi óvulo. Pero jiñi científicojob miʼ yʌlob chaʼan cheʼ miʼ cʼʌjñel tac iliyi mucʼʌch i cʌntan chaʼan maʼañic miʼ taj i yalobil jiñi xʼixic, come wen ñaʼtʌbilʌch bajcheʼ melbil.

Mi jumpʼejl xñujpuñel xñoptʼan bʌ woliʼ ñaʼtan i cʼʌn jiñi DIU, miʼ mejlel i cʼajtiben jiñi doctorob wen yujiloʼ bʌ chaʼan baqui tac bʌ an yicʼot baqui bʌ ñumen wen. Mach yomic miʼ yʌcʼ chaʼan yambʌ quixtañu o juntiquil doctor miʼ yʌl chuqui yom miʼ melob (Ro. 14:12; Gá. 6:4, 5). Iliyi jiñʌch an tiʼ wenta jiñi xñujpuñel chaʼan miʼ ñaʼtan chuqui mi caj i mel chaʼan maʼañic miʼ ñusʌben i tʼan Dios yicʼot chʌn sʌc miʼ yajñel i conciencia (laja yicʼot 1 Timoteo 1:18, 19; 2 Timoteo 1:3).

^ parr. 3 Jumpʼejl jun ti inglés muʼ bʌ i yʌl chaʼan tsʼac tac, miʼ tsictesan chaʼan «jiñi DIU ñumen am bʌ i chaʼan bʌ cobre cheʼ bʌ 99% ñumen utsʼat miʼ mel i yeʼtel. Ili yom i yʌl chaʼan ti 100 xʼixicob muʼ bʌ i cʼʌñob iliyi, tajol juntiquil jach muʼ bʌ i mejlel i tilel i yalobil ti jumpʼejl jab. Jiñi DIU mach bʌ wen añic i chaʼan cobre, maʼañic miʼ wen mel i yeʼtel».

^ parr. 4 Jiñi doctorob an i tajol miʼ suben jiñi xʼixicob ñujpuñemoʼ bʌ o maxto bʌ, muʼ bʌ i wen yajlel i tsuculelob i ñʌcʼ, chaʼan miʼ cʼʌñob jiñi DIU yicʼot bʌ hormona come iliyi miʼ chutʼesan am bʌ tiʼ mal jiñi matriz baqui yom miʼ tsuytʌl cʌytʌl jiñi óvulo ñochtʌbilix bʌ.