Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

UJTEM BΛ TIʼ TOJLEL

«Anquese pʼumpʼun tsaʼ coliyon, Jehová cabʌl chuqui aqʼuebil i chaʼañon»

«Anquese pʼumpʼun tsaʼ coliyon, Jehová cabʌl chuqui aqʼuebil i chaʼañon»

Tsaʼ quila pañimil (chʼocʼayon) ti jumpʼejl alʌ otot melbil (pʌtbil) bʌ ti teʼ ti jumpʼejl alʌ tejclum i cʼabaʼ Liberty yaʼ ti Indiana (Estados Unidos). Cheʼ bʌ tsaʼ quila pañimil, añix uxtiquil querañob, juntiquil chʼiton yicʼot chaʼtiquil xchʼoc. Pero tsaʼto i yila pañimil yambʌ chaʼtiquil chʼiton bʌ quijtsʼin yicʼot juntiquil xchʼoc.

Jiñi alʌ otot baqui tsaʼ coliyon.

CHEʼ bʌ woliyon (choncolon) ti clase, maʼañic chuqui tsaʼ wen qʼuextʌyi tic tojlel. Jiñi c piʼʌloʼ bʌ ti clase cheʼ tsaʼ ochiyon ti escuela, cʼʌlʌl jiñob jach jinto cheʼ tsaʼ loqʼuiyon. Yaʼ ti tejclum, lʌcʼʌ ti lon c pejtelel j cʌñʌ lon c bʌ ti lon j cʼabaʼ.

Añon lon wuctiquil queran bʌ lon c bʌ, i cabʌl eʼtel tsaʼ j cʌñʌ yaʼ ti rancho cheʼ bʌ xcolelonto.

Liberty joyol ti alʌ rancho tac yicʼot cholel. Cheʼ bʌ tsaʼ quila pañimil, jiñi c tat juntiquilʌch xʼeʼtel (xtroñel) ti jumpʼejl rancho. Jin chaʼan, cheʼ bʌ xcolelonto tsaʼ c ñopo c ñijcan tractor yicʼot tsaʼ j cʌñʌ yambʌ eʼtel tac ti cholel.

Maʼañix tsaʼ j cʌñʌ c tat cheʼ bʌ chʼitonto. Cheʼ bʌ tsaʼ chʼocʼayon, jiñi c ñaʼ 35 i jabilel i jiñi c tat añix 56. Pero juntiquilʌch chʼejl bʌ wiñic yicʼot wen cʼocʼto bʌ. Cheʼ jaʼel, wen yujil eʼtel i cheʼʌch tsiʼ cʌntesayon lojon jaʼel. Mach cabʌlic miʼ taj taqʼuin, pero tiʼ pejtelel ora an chuqui mi lon j cʼux, an lon c pislel yicʼot baqui mi lon c chumtʌl. Tsaʼʌch i chʼʌmʌyon lon tiʼ wenta. Jiñi c tat tsaʼ chʌmi (sajti) cheʼ bʌ añix 93 i jabilel, i jiñi c ñaʼ 86, mach i testigojobic Jehová. Pero an juntiquil queran bajcheʼ anciano cʼʌlʌl cheʼ ti 1972.

CHEʼ BΛ XCOLELONTO

Jiñi c ñaʼ wen ochem tiʼ ñopbal, ti jujumpʼejl domingo miʼ pʌyon lon majlel ti iglesia. Cheʼ bʌ 12 c jabilel, tsaʼ cubi ti ajlel chaʼan uxtiquil dios, i tsaʼ j cʼajtibe c ñaʼ: «¿Bajcheʼ an i sujmlel cheʼ Jesús jiñʌch i Yalobil jiñi Tatʌl, i chaʼ jin jach jiñi Tatʌl?». Cʼajal c chaʼan tiʼ subeyon: «Alʌl, jiñi mach ñaʼtʌbilic. Maʼañic miʼ mejlel lac chʼʌmben isujm». I machʌch añic tsaʼ c ñaʼta. Pero tsaʼ c chʼʌmʌ jaʼ ti alʌ paʼ cheʼ bʌ 14 c jabilel, i uxyajl tiʼ supʼuyoñob ti jaʼ: Jiñi ñaxam bʌ jiñʌch chaʼan lac Tat, yambʌ chaʼan i Yalobil i jiñi cojix bʌ chaʼan chʼujul bʌ espíritu.

1952: Cheʼ bʌ maxto ochemoñic ti soldado, 17 c jabilel.

Cheʼ bʌ añon ti secundaria, tsaʼ c taja juntiquil camigo yujil bʌ box i tsiʼ ñijca c pusicʼal chaʼan mi cochel jaʼel. Tsaʼ caji j cʌn, i tsaʼ ochiyon ti jumpʼejl organización i cʼabaʼ Golden Gloves, baʼ miʼ chajpʌntel tac jiñi jatsʼ. Pero maʼañic tsaʼ c wen cʌñʌ, jin chaʼan tsaʼ loqʼuiyon. Ti wiʼil, tsaʼ pʌjyiyon chaʼan mi cochel ti soldado i chaʼan Estados Unidos, i tsaʼ chojquiyon majlel ti Alemania. Jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel yaʼi, tsiʼ chocoyoñob majlel baʼ miʼ ñumen chajpʌntel soldadojob come tsiʼ qʼueleyob chaʼan wen chʼejlon, i tsiʼ ñaʼtayob chaʼan tilemon ti pañimil (mulawil) chaʼan mic yumʌntel. Yomob chaʼan wen chajpʌbil bʌ soldadojon. Pero joñon mach comic, jin chaʼan tsaʼ jach c tsʼʌctesa jiñi chaʼpʼejl jab yom bʌ mic chaʼlen eʼtel, i tsaʼ j cʌyʌ cheʼ ti 1956. Pero mach jalic tsaʼ ñumi, i tsaʼ ochiyon ti yambʌ soldadojintel.

1954-1956: Chaʼpʼejl jab tsaʼ ajñiyon bajcheʼ soldado ti Estados Unidos.

TSAʼ QʼUEXTΛYI BAJCHEʼ CHUMULON

Ti jimbʌ ora, cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) «wen wiñicoñix». Tsaʼ c ñopo pejtelel muʼ bʌ i ñumel ti película yicʼot muʼ bʌ i yʌl quixtañujob chaʼan bajcheʼ yilal juntiquil wiñic. Tsaʼ c ñaʼta chaʼan jiñi wiñicob mucʼoʼ bʌ ti subtʼan mach wiñicobic tiʼ sujm. Pero an chuqui tsaʼ caji j cʌn tsaʼ bʌ i qʼuexta c ñaʼtʌbal. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, cheʼ woli (yʌquel) c majlel tij carro, tsiʼ pejcayon chaʼtiquil xchʼocob j cʌñʌyoʼ bʌ. Jiñobʌch i jawun jiñi xchʼoc bʌ quijtsʼin, i testigojoʼ bʌ Jehová. Añix i cʌybeyoñob jiñi revista Lac Tsictesʌbentel yicʼot jiñi ¡Despertad!, pero wen wocol ti chʼʌmbentel isujm tsaʼ j qʼuele jiñi Lac Tsictesʌbentel. Jiñi xchʼocob tiʼ subeyoñob majlel ti Estudio chaʼan Libro ti Congregación, jiñʌch jumpʼejl alʌ tempa bʌ muʼ bʌ i mejlel ti ototʌl i miʼ tsajintel yicʼot miʼ yʌjlel am bʌ ti Biblia. Pero tsaʼ c subeyob chaʼan muʼto c ñaʼtan. I tsiʼ cʼajtibeyoñob: «¿Muʼ baʼ wʌcʼ a tʼan?». Tsaʼ c jacʼʌ: «Muʼcu».

Tsaʼto c wiʼil ñaʼta c bʌ, pero tsaʼ c ñaʼta chaʼan yomʌch mic tsʼʌctesan c tʼan. I tsajñiyoñʌch ti jimbʌ acʼʌlel. Tsaʼ bʌ c wen mulaj jiñʌch cheʼ jiñi alobob wen yujilob chaʼan bʌ Biblia. I joñon maʼañic chuqui wen cujil anquese wen tsajñiyon ti iglesia quicʼot c ñaʼ ti jujumpʼejl domingo. Pero tsaʼ c ñaʼta chaʼan com c ñumen cʌn, jin chaʼan tsaʼ c jacʼʌ jumpʼejl estudio. Ti orajach tsaʼ j cʌñʌ chaʼan jiñi Dios maʼañic bʌ i pʼisol i pʼʌtʌlel jiñʌch Jehová. Lajal bajcheʼ tsaʼ caji ti jajmel c wut. Ti wajali, cheʼ bʌ tsaʼ j cʼajtibe c ñaʼ majquiyob jiñi i testigojob Jehová, tiʼ subeyon: «Ah, jin muʼ bʌ i chʼujutesañob juntiquil xñox i cʼabaʼ Jehová».

Cujil chaʼan tsaʼ c taja i sujmlel, jin chaʼan orajach tsaʼ c chʼʌmʌ jaʼ, ti marzo i chaʼan 1957. Tsaʼ jach ñumi bolompʼejl uw cheʼ bʌ tsajñiyon ti jiñi ñaxam bʌ tempa bʌ. Cheʼ mic ñaʼtan bajcheʼ yilalon ti ñaxan cheʼ poj wen wiñicon mi cubin c bʌ, tijicñayon chaʼan tsaʼ j cʌñʌ chuqui miʼ yʌl chaʼan jiñi Biblia chaʼan bajcheʼ yilal juntiquil wiñic bʌ tiʼ sujm. Jesús juntiquil toj bʌ wiñic tsaʼ ñumi. Wen chʼejl yicʼot cabʌl i pʼʌtʌlel bajcheʼ yambʌ wiñicob. Pero maʼañic baʼ ora tsiʼ chaʼle jatsʼ. Cheʼ bajcheʼ wʌn albil, jin «tsaʼ ticʼlʌnti» (Is. 53:2, 7). Tsaʼ j cʌñʌ chaʼan juntiquil isujm bʌ xcʌntʼan i chaʼan Cristo «yom uts miʼ pejcan pejtelel i piʼʌlob» (2 Ti. 2:24).

Cheʼ ti 1958 tsaʼ ochiyon bajcheʼ precursor. Pero mach jalic tsaʼ ñumi i tsaʼ c jumucʼ cʌyʌ. ¡Tsaʼ c ñaʼta ñujpuñel! Tsaʼ ñujpuñiyon quicʼot Gloria, jiñʌch juntiquil xchʼoc tsaʼ bʌ i pʌyʌyon ti tempa bʌ. Maʼañic mic wis ñaʼtan c bʌ chaʼan tsaʼ ñujpuñiyon quicʼot Gloria, come lajalʌch bajcheʼ wen utsʼatax bʌ xajlel, i cʼʌlʌl cheʼʌchi. Ñumen ñuc i cʼʌjñibal bajcheʼ jumpʼejl xajlel wen letsem bʌ i tojol, wen tijicñayon cheʼ tsaʼ ñujpuñiyon quicʼot. Wʌleʼli Gloria mi caj i tsʼitaʼ tsictesʌbeñetla tiʼ tojlel:

«Jiñi c tatob añob 17 i yalobil. Jiñi c ñaʼ xucʼul tsiʼ melbe i yeʼtel Jehová i tsaʼ chʌmi cheʼ 14 c jabilel. Ti jimbʌ ora tsiʼ teche estudio jiñi c tat. Come i bajñel jach jiñi c tat, tsaʼ majli i pejcan jiñi director yaʼ ti escuela. Tsiʼ cʼajtibe mi miʼ mejlel chaʼan yaʼ tiʼ clase c chich mic majlel jumpʼejl qʼuin tiʼ wenta, i ti yambʌ qʼuin jiñix miʼ majlel. Jiñi muʼ bʌ i cʌytʌl ti otot miʼ chʼʌm tiʼ wenta jiñi lon quijtsʼin yicʼot miʼ chajpan jiñi bʌlñʌcʼʌl chaʼan cheʼ miʼ cʼotel lon c tat ti icʼan muqʼuix c tem cʼux lon c waj. Jiñi director tsaʼʌch i jacʼʌ i jinto tsaʼ j cʌyʌ lon c mel cheʼ jiñi c chich tsaʼ loqʼui ti escuela. Chaʼpʼejl familia i testigojoʼ bʌ Jehová tsiʼ yʌqʼueyon lojon estudio, i joñon yicʼot 10 querañob tsaʼ sujtiyon lojon tiʼ testigo Jehová. Mic wen mulan subtʼan anquese wen an c bʌqʼuen. Pero Sam wen coltʌbilʌch i chaʼañon».

Cheʼ ti febrero i chaʼan 1959 tsaʼ ñujpuñiyon quicʼot Gloria. Tsaʼ c wen ñusa lon c bʌ ti subtʼan bajcheʼ precursor. Ti jiñi jach bʌ jab, cheʼ ti julio, tsaʼ c butʼu lon jumpʼejl solicitud chaʼan Betel come wen com lon majlel yaʼi. Jiñi hermano Simon Kraker tsiʼ melbeyon lojon cʼajtiya tac. Pero tiʼ subeyon lojon chaʼan ti jimbʌ ora maʼañic miʼ chʼʌjmelob jiñi ñujpuñemoʼ bʌ yaʼ ti Betel. Anquese maʼañic tsaʼ ñajʌyi lon c chaʼan jiñi com bʌ lojon, cabʌl jab tsaʼ ñumi jinto tsaʼ tsʼʌctiyi.

Tsaʼ c tsʼijbu lon majlel jun yaʼ ti central mundial chaʼan mi lon j cʼajtin baqui mi lon c mejlel ti coltaya. Tsaʼ subentiyon lon chaʼan mi lon c majlel ti Pine Bluff, Arkansas. Ti jimbʌ ora an jach chaʼpʼejl congregación, jumpʼejl chaʼan jiñi hermanojob sʌsʌc bʌ i pʌchʌlelob i yambʌ chaʼan jiñi iʼicʼoʼ bʌ. Tsaʼ chojquiyon lon majlel yaʼ ti congregación chaʼan iʼicʼoʼ bʌ, baqui an 14 xsubtʼañob.

TʼOXBILON LOJON YICʼOT MI LON C TSʼAʼLENTEL TIʼ CAJ I COLORLEL LON C PΛCHΛLEL

Tajol maʼ cʼajtiben a bʌ chucoch jiñi congregación tac tʼoxbil tiʼ caj i colorlelob i pʌchʌlel. Come ti jimbʌ ora maʼañic chuqui miʼ mejlel lon c mel. Jiñi mandar tac miʼ yʌl chaʼan jiñi mach bʌ lajalobic i colorlel i pʌchʌlel maʼañic miʼ mejlelob ti tem ajñel, i bʌbʌqʼuen chuqui mi lon c tumbentel. Cabʌl baqui jiñi hermanojob miʼ bʌcʼñañob chuqui miʼ cʼotelob ti tumbentel yaʼ tiʼ Yotlel Tempa bʌ mi tsiʼ tempayob i bʌ yicʼot mach bʌ lajalic i colorlelob, come añix baqui ujtem tac. Mi jiñi Testigojob miʼ majlelob ti subtʼan yaʼ baʼan sʌsʌcoʼ bʌ, miʼ mejlelob ti chujquel ti policía yicʼot miʼ bajbentelob. Jin chaʼan, chaʼan mic mejlel lon ti subtʼan mic jacʼ lon jiñi mandar jinto baʼ ora miʼ lajmel jiñi wocol.

Machʌch cʼuñic jiñi subtʼan. An i tajol, cheʼ woliyon lon ti subtʼan baʼan jiñi iʼicʼoʼ bʌ, mach tsajalic lon c chaʼan mij cʼotel lon tiʼ yototob jiñi sʌsʌcoʼ bʌ. Ti orajach mi lon c ñaʼtan mi muʼto lon c chaʼlen subtʼan o mij cʼajtin lon c ñusʌbentel i mi lon c sujtel. Cheʼʌch miʼ mejlel ti jimbʌ ora.

Yomʌch mi lon c chaʼlen tsʌts bʌ eʼtel chaʼan mic mʌcʼlan lon c bʌ. Maʼañic jaypʼejl mi lon c tojtʌl ti jiñi eʼtel tac muʼ bʌ lon c mel (chaʼlen). Gloria miʼ chaʼlen eʼtel ti ototʌl tac, i an jumpʼejl baqui mic mejlel j coltan chaʼan ora miʼ yujtel. Cheʼ muqʼuix caj lon c sujtel mi cʌqʼuentel lon c waj. Ti jujumpʼejl semana, Gloria miʼ jucʼben i pisil jumpʼejl familia i joñon mic chaʼlen eʼtel ti jumpat, mic sujcun jiñi ventana yicʼot yan tac bʌ chuqui yom melol. Mic chaʼlen lon poc ventana ti jumpʼejl familia sʌcoʼ bʌ i colorlel, Gloria an tiʼ mal i joñon ti jumpat. Yaʼʌch mi cʌqʼuentel lon c waj, come jumpʼejl qʼuin mic chaʼlen lon eʼtel. Pero Gloria tiʼ mal otot miʼ cʼux i waj anquese mach temelic yicʼot jiñi familia, i joñon yaʼ baʼ miʼ lojtel carro. Pero mach yʌlʌyic, come wen sumuc jiñi bʌlñʌcʼʌl. Jiñi familia wen utsob, jin jach mero qʼuexelob tiʼ caj chuqui miʼ ñaʼtan jiñi quixtañujob. Cʼajal c chaʼan jumpʼejl bʌ qʼuin cheʼ tsaʼ ñumi lon c mʌn gasolina. Tsaʼ j cʼajtibe jiñi wiñic muʼ bʌ ti choñoñel mi jiñi Gloria miʼ mejlel ti ñumel ti baño. Pero tsaʼ jach i chʼuj qʼueleyon i tsiʼ yʌlʌ: «Ñupʼul».

HERMANOJOB TSAʼ BΛ I WEN PΛSΛYOB I YUTSLEL

Pero wen utsʼatax bajcheʼ tsaʼ lon c ñusa quicʼot jiñi hermanojob. ¡Mic wen mulan lon jiñi subtʼan! Cheʼ bʌ tsaʼ cʼotiyon lon ti Pine Bluff, tsaʼ majliyon lon ti chumtʌl tiʼ yotot jiñi hermano am bʌ i yeʼtel bajcheʼ juntiquil coordinador i chaʼan ancianojob. Jiñi i yijñam mach Testigojic, i Gloria tsaʼ caji i yʌqʼuen estudio. Joñon tsaʼ caji cʌqʼuen estudio i yixicʼal (yixicpʼeñal) jiñi hermano yicʼot i ñijʼal. Jiñi ñaʼʌl yicʼot i yixicʼal tsaʼ caji i melbeñob i yeʼtel Jehová yicʼot tsiʼ chʼʌmʌyob jaʼ.

Ti jiñi congregación baʼan hermanojob sʌcoʼ bʌ i pʌchʌlel, tsaʼ c taja wem bʌ camigojob. Mic pʌjyel lon ti uchʼel, pero ti acʼʌlel jach mi lon c majlel chaʼan maʼañic mij qʼuejlel lojon. Ti jimbʌ ora, an junmojt quixtañujob cʌmbiloʼ bʌ bajcheʼ Ku Klux Klan, i miʼ wen tsʼaʼleñob jiñi yambʌloʼ bʌ i colorlel i pʌchʌlel yicʼot wen jontolob. Cʼajalto c chaʼan cheʼ bʌ tsaʼ j qʼuele juntiquil wiñic buchul bʌ tiʼ pat i yotot cheʼ ti acʼʌlel, sʌcpojan i pislel yicʼot cup mosol i jol, cheʼ bajcheʼ jiñi cʌmbiloʼ bʌ bajcheʼ Ku Klux Klan. Pero mach jiñic tsiʼ mʌcta chaʼan jiñi hermanojob miʼ pʌsob i yutslel. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, maʼañic lon c taqʼuin chaʼan mi lon c majlel ti colem tempa bʌ, i juntiquil hermano tsiʼ mʌñʌ jiñi lon j carro. Cheʼ ñumeñix jumpʼejl uw, ti jumpʼejl bʌ qʼuin cheʼ sujtelix mucʼon lon ti subtʼan yicʼot acʼ estudio, ¡toj sajtel lon c pusicʼal cheʼ tsaʼ lon j qʼuele chaʼan yaʼ cotol jiñi carro tiʼ pat lon cotot! Tsaʼ c taja lon jumpʼejl jun muʼ bʌ i yʌl: «Mic chaʼ aqʼueñet lojon jiñi laʼ carro. Laʼ majtañʌch. Joñon laʼ wermaño».

An yambʌ chuqui tsaʼ ujti tic tojlel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ ti toj sajtel c pusicʼal. Cheʼ ti 1962, tsaʼ pʌjyiyon ti jiñi Cʌntesʌntel tiʼ chaʼan bʌ i Yumʌntel Dios yaʼ ti South Lansing, Nueva York. Ili cʌntesʌntel jiñʌch tiʼ tojlelob jiñi superintendente i chaʼan circuito, distrito yicʼot añoʼ bʌ tiʼ wenta congregación tac, i miʼ jalijel jumpʼejl uw. Pero ti jimbʌ ora, maʼañic queʼtel mic taqʼuiñic. An jumpʼejl compañía chaʼan teléfono yaʼ ti Pine Bluff tsaʼ bʌ i melbeyoñob cʼajtiya tac chaʼan jumpʼejl eʼtel. Joñoñʌch jiñi ñaxam bʌ xʼeʼtel iʼicʼ bʌ i pʌchʌlel mi tsaʼʌch i chʼʌmʌyoñob. I cheʼʌch tsaʼ ujti. Pero ¿chuqui tsaʼ c mele? Maʼañic c taqʼuin chaʼan mic majlel ti Nueva York. Tsaʼ c wen ñaʼta c chʼʌm jiñi eʼtel i maʼañic mic majlel ti jiñi cʌntesʌntel. Pero cheʼ muqʼuix caj c tech c tsʼijbun jiñi carta chaʼan maʼañic mi caj c majlel, an chuqui tsaʼ ujti maʼañic bʌ miʼ ñajʌyel c chaʼan.

Juntiquil hermana yaʼ ti congregación, mach bʌ Testigojic i ñoxiʼal, tsaʼ cʼoti i jatsʼ i tiʼ lon cotot i tsiʼ yʌqʼueyon lon taqʼuin ti jumpʼejl sobre. Wen sʌcʼan jach miʼ tejchel ti eʼtel yicʼot i yalobilob yaʼ baqui miʼ pʌjqʼuel tʌñʌm, come tsiʼ ñaʼtayob i tempan taqʼuin chaʼan mic mejlel ti majlel ti Nueva York. Jiñi hermana tiʼ subeyon: «Cucu yaʼ ti cʌntesʌntel, wen cʌñʌ i cheʼ bʌ maʼ chaʼ sujtel, pʌsbeñon lojon pejtel tsaʼ bʌ a cʌñʌ». Cheʼ jiñi, tsaʼ j cʼajti yaʼ ti compañía mi muʼto i mejlel i pijtañoñob joʼpʼejl semana chaʼan mic tech jiñi eʼtel, i maʼañic tsiʼ jacʼʌyob. Pero maʼañic tsaʼ cʌcʼʌ ti ñuc come ñaʼtʌbilix c chaʼan chuqui com c mel. Wen tijicñayon cheʼ maʼañic tsaʼ cʌleyon ti jiñi eʼtel.

Gloria mi caj i yʌl bajcheʼ yilal ti Pine Bluff ti jiñi bʌ ora: «Tsaʼ c wen mulaj subtʼan yaʼi. Tsaʼ cʌqʼue estudio cabʌl quixtañu. Ti sʌcʼan mic chaʼlen lon subtʼan, i ti wiʼil mi cʌcʼ lon estudio. An i tajol acʼʌlelix mi lon cujtel, cʼʌlʌlto ti las 11. ¡Wen utsʼatax mi lon c ñusan ti subtʼan! Yaʼʌch colel j cʌytʌl tiʼ pejtelel ora yaʼi, miʼ mejlel cʌl chaʼan maʼañic colel c jacʼ ochel bajcheʼ superintendente i chaʼan circuito. Pero Jehová añʌch yambʌ chuqui ñaʼtʌbil i chaʼan». ¡Wen tsiquil chaʼan cheʼʌchi!

CHEʼ BΛ TSAʼ AJÑIYON LOJON BAJCHEʼ SUPERINTENDENTE I CHAʼAN CIRCUITO

Cheʼ bʌ yaʼañon lon ti Pine Bluff bajcheʼ precursor, tsaʼ j cʼajti lon ochel bajcheʼ precursor especial. Tsaʼ lon c ñaʼta chaʼan mucʼʌch caj lon cʌqʼuentel come jiñi lon c superintendente i chaʼan distrito yom mi lon c majlel j coltan jumpʼejl congregación ti Texas bajcheʼ precursor especial. Wen ñaʼtʌbilʌch lon c chaʼan jiñi. Tsaʼ lon c wen pijta, pero maʼañic chuqui tsiquil. Jinto cheʼ ti 1965 tsaʼ cʼoti jumpʼejl jun. ¡Tsaʼ waʼchocontiyon lon bajcheʼ superintendente i chaʼan circuito! Cheʼ jaʼel, jiñi hermano Leon Weaver, am bʌ bajcheʼ coordinador chaʼan jiñi Comité i chaʼan Sucursal yaʼ ti Estados Unidos ili ora, tsaʼ waʼchoconti bajcheʼ superintendente i chaʼan circuito.

Tsaʼ c bʌcʼña c mel jiñi eʼtel bajcheʼ superintendente i chaʼan circuito. Cheʼ anto yom jumpʼejl jab chaʼan mic waʼchocontel, jiñi superintendente i chaʼan distrito i cʼabaʼ James Thompson, tsiʼ wen qʼuele jiñi cujil tac bʌ melol. Tiʼ subeyon chuqui tac miʼ mejlel c ñumen tojʼesan yicʼot baqui bʌ wen tac bʌ i melbal yom an i chaʼan juntiquil superintendente i chaʼan circuito. Cheʼ wolix c mel jiñi eʼtel bajcheʼ superintendente, tsaʼ j qʼuele chaʼan jiñi i ticʼojel tac tsaʼʌch i coltayon. Jiñi ñaxam bʌ superintendente i chaʼan distrito tsaʼ bʌ i julaʼtayon lojon cheʼ añon lon bajcheʼ circuito, jiñʌch jiñi hermano Thompson. Cabʌl chuqui tsaʼ j cʌñʌ tiʼ tojlel jiñi hermano.

Cʼajalto c chaʼan jiñi hermanojob tsaʼ bʌ i coltayoñob.

Ti jimbʌ ora, jiñi superintendentejob i chaʼan circuito maxto wen añobic i chajpʌntel. Jumpʼejl semana tsaʼ j qʼuele bajcheʼ miʼ julaʼtan jumpʼejl congregación juntiquil superintendente, i cheʼ ti yambʌ semana, jiñix tsiʼ qʼuele bajcheʼ mic mel joñon. Tsiʼ yʌqʼueyon ticʼojel tac. Cheʼ jiñi, tsaʼ bajñel cʌleyon lojon. Cʼajalto c chaʼan cheʼ bʌ tsaʼ j cʼajtibe Gloria: «¿Yomʌchix ba miʼ majlelob?». Ti wiʼil, an chuqui ñuc bʌ i cʼʌjñibal tsaʼ j cʌñʌ: Tiʼ pejtelel ora an hermanojob muʼ bʌ caj i coltañetob mi mucʼʌch a wʌcʼ a bʌ ti coltʌntel. Wen cʼajalto c chaʼan bajcheʼ tsiʼ coltayoñob jiñi hermanojob añobix bʌ i ñaʼtʌbal bajcheʼ James Brown, juntiquil superintendente i chaʼan circuito, yicʼot Fred Rusk, tsaʼ bʌ i chaʼle eʼtel ti Betel.

Ti jimbʌ ora, ñumen añix i tsʼaʼlentel jiñi yambʌloʼ bʌ i colorlel i pʌchʌlel. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, jiñi cʌmbiloʼ bʌ bajcheʼ Ku Klux Klan tsiʼ tempayob i bʌ chaʼan miʼ joy xʌñob ti jumpʼejl alʌ tejclum woli bʌ c julaʼtan lojon yaʼ ti Tennessee. Ti yambʌ qʼuin, cheʼ bʌ woliyon lon ti subtʼan yicʼot yambʌ hermanojob, tsaʼ ñumi j cʼux lon c waj ti jumpʼejl restaurante. Cheʼ bʌ majlel mucʼon ti baño, tsaʼ c taja j qʼuel chaʼan woliʼ tsajcañon majlel juntiquil wiñic wen am bʌ i tatuaje. Pero juntiquil hermano sʌc bʌ, ñumen colem bʌ yicʼot pʼʌtʌl bʌ bajcheʼ jiñi wiñic tiʼ tsajcayon lon majlel. Tsiʼ cʼajtibeyon: «Hermano Herd, ¿weñʌch ba añet?». Jiñi yambʌ wiñic, ti orajach tsaʼ loqʼui majlel, i maʼañix tsiʼ cʼʌñʌ jiñi baño. Tiʼ pejtelel jiñi jab, tsaʼ cʼoti j cʌn chaʼan jiñi tsʼaʼlentel chaʼan i colorlel lac pʌchʌlel jiñʌch tiʼ caj jiñi mulil tsaʼ bʌ i yotsa Adán, mach jiñic tiʼ caj laj colorlel. Cheʼ jaʼel, tsaʼ j cʌñʌ chaʼan luʼ la quermaño lac bʌ, mach yʌlʌyic i colorlel lac pʌchʌlel, i mi yom mi la cʌcʼ laj cuxtʌlel tiʼ tojlel yambʌ, cheʼʌch mi lac mel.

JEHOVÁ CABΛL CHUQUI AQʼUEBIL I CHAʼAÑON

Tsaʼ ajñiyon lon bajcheʼ superintendente chaʼan circuito 12 jab, i 21 bajcheʼ superintendente i chaʼan distrito. Wen tijicña tsaʼ lon c ñusa, tsaʼ c taja lon cabʌl bendición yicʼot wen tac chuqui tsaʼ lon c ñusa. Pero anto yambʌ. Cheʼ ti agosto i chaʼan 1997, tsaʼ c taja lon jiñi wen pijtʌbil bʌ lon c chaʼan. ¡Tsaʼ pʌjyiyon lon ti Betel yaʼ ti Estados Unidos! Ti jumpʼejl jach uw, yaʼix añon lon ti Betel, cʼʌlʌl cheʼ bʌ tsaʼ c ñaxan ñopo lon j cʼajtin majlel, ñumeñix cheʼ bʌ 38 jab. Tsaʼ c poj ñaʼta lon chaʼan jumucʼ jach tsaʼ pʌjyiyon lon ti eʼtel, pero mach cheʼiqui.

Gloria lajalʌch bajcheʼ wen utsʼatax bʌ xajlel cheʼ bʌ tsaʼ ñujpuñiyon lon, i cʼʌlʌl cheʼʌchi.

Ti ñaxan, tsaʼ c chaʼle eʼtel yaʼ ti Oficina chaʼan Subtʼan. Cabʌl chuqui tsaʼ j cʌñʌ come jiñi hermanojob miʼ jacʼob tsʌts tac bʌ cʼajtiya muʼ bʌ i melob cʼotel jiñi ancianojob yicʼot superintendentejob i chaʼan circuito yaʼ ti país. Mic wen qʼuel ti ñuc bajcheʼ tsiʼ coltayoñob yicʼot cheʼ wen jach bajcheʼ tsiʼ cʌntesayoñob. Cheʼ muqʼuic c chaʼ chojquel majlel yaʼi, mi cʌl cʼʌlʌ maxto añic chuqui cujil.

Gloria yicʼot joñon mic wen mulan lon ajñel ti Betel. Cʼʌlʌl wajali, wen sʌcʼan jach cujil lon chʼojyel, i wen ñucʌch i cʼʌjñibal ti ili eʼtel. Cheʼ ñumeñix lʌcʼʌl jumpʼejl jab, tsaʼ c teche eʼtel yicʼot jiñi Comité am bʌ tiʼ wenta Subtʼan chaʼan jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij, i cheʼ ti 1999, tsaʼ ochiyon jaʼel ti jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij. Tiʼ pejtelel chuqui cʌmbil bʌ c chaʼan ti ili eʼtel, jiñi ñumen ñuc bʌ jiñʌch chaʼan Jesucristo woliʼ chʼʌm tiʼ wenta jiñi congregación, mach juntiquilic wiñic wʌʼ ti pañimil.

Ochemon ti jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij cʼʌlʌl cheʼ ti 1999.

Cheʼ mic ñaʼtan chuqui ñusʌbil c chaʼan, lajal mi cubin c bʌ bajcheʼ jiñi xʼaltʼan Amós. Jehová tsiʼ qʼuele ti ñuc juntiquil xcʌnta tiñʌmeʼ muʼ bʌ i mel pʼumpʼun eʼtel bajcheʼ jochʼ higo, i bʌl i ñʌcʼ jiñi pʼumpʼuñoʼ bʌ. Dios tsiʼ waʼchoco ti xʼaltʼan yicʼot tsiʼ yʌqʼue cabʌl bendición (Am. 7:14, 15). Cheʼʌch tsiʼ mele Jehová jaʼel tic tojlel, come tsaʼ coliyon ti jumpʼejl pʼumpʼun bʌ rancho am bʌ ti Liberty, tsiʼ yʌqʼueyon cabʌl bendición mach bʌ ujtic c luʼ al (Pr. 10:22). Anquese pʼumpʼun tsaʼ coliyon, Jehová cabʌl chuqui chʼujul tac bʌ aqʼuebil i chaʼañon mach bʌ ñaʼtʌbilic c chaʼan.