Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 42

¿Chajpʌbilet ba chaʼan maʼ jacʼ tʼan?

¿Chajpʌbilet ba chaʼan maʼ jacʼ tʼan?

«Jiñi ñaʼtʌbalʌl tilem bʌ ti panchan […] chajpʌbil chaʼan miʼ jacʼ tʼan» (SANT. 3:17).

CʼAY 101 Laʼ lac tem melben i yeʼtel Dios

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL a

1. ¿Chucoch an i tajol wocol mi la cubin chaʼan mi lac jacʼ tʼan?

 ¿WOCOL ba maʼ wubin chaʼan maʼ jacʼ tʼan? Cheʼʌch tsaʼ ujti jiñi rey David ti wajali, jin chaʼan tsiʼ cʼajtibe Jehová: «Aqʼueñon c wersa chaʼan mic mel chuqui toj [o mic jacʼ tʼan, TNM] ti jumpʼejl c pusicʼal» (Sal. 51:12). Anquese David tsaʼʌch i cʼuxbi Jehová, an i tajol wocolʌch tsiʼ yubi chaʼan miʼ jacʼben i tʼan, i cheʼʌch mi la cujtel jaʼel. ¿Chucoch? Ñaxan, come jiñi ñaxam bʌ lac tat lac ñaʼ, Adán yicʼot Eva, tsiʼ ñusayob tʼan i jin chaʼan cheʼʌch mi lac mel jaʼel. I chaʼpʼejlel, Satanás miʼ chaʼlen wersa i sʌclan bajcheʼ mi lac ñusan tʼan (2 Cor. 11:3). I yuxpʼejlel, come jiñi lac piʼʌlob ti ili ora xñusatʼañob i jiñʌch «jiñi espíritu muʼ bʌ i chaʼlen eʼtel tiʼ tojlel i yalobilob jiñi ñusatʼan» (Efes. 2:2). Jin chaʼan, yom mi lac chaʼlen wersa chaʼan mi lac jacʼben i tʼan Jehová yicʼot jiñi waʼchocobiloʼ bʌ i chaʼan chaʼan maʼañic miʼ mʌlbeñonla (jotbeñonla) jiñi laj cʼunlel, jiñi Satanás yicʼot muʼ bʌ i mel jiñi lac piʼʌlob.

2. ¿ Chuqui yom i yʌl cheʼ chajpʌbilonla chaʼan mi lac jacʼ tan? (Santiago 3:17).

2 (Pejcan Santiago 3:17). Santiago tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi am bʌ i ñaʼtʌbal «chajpʌbil chaʼan miʼ jacʼ tʼan». ¿Chuqui yom i yʌl jiñi? Chaʼan yom mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel, i yom mi lac mel ti jumpʼejl lac pusicʼal. Pero ili mach yomic i yʌl chaʼan mi caj lac jacʼ lac mel am bʌ tiʼ contra i mandar Jehová (Hech. 4:​18-20).

3. ¿Chucoch yom Jehová chaʼan mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel?

3 Tajol mach wocolic mi la cubin chaʼan mi lac jacʼben i tʼan Jehová come luʼ toj muʼ bʌ i subeñonla (Sal. 19:7). Pero chaʼan mi lac jacʼben i tʼan lac papá lac mamá, jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel yicʼot jiñi ancianojob wocolʌch mi la cubin come xmulilob, pero yom mi lac ñaʼtan chaʼan iliyob waʼchocobilob ti Jehová (Pr. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Ped. 2:​13, 14). Jin chaʼan, mi mucʼʌch lac jacʼbeñob i tʼan, woli (choncol) lac jacʼben i tʼan Jehová. Pero ¿chuqui miʼ mejlel lac mel mi wocol mi la cubin chaʼan mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi aqʼuebiloʼ bʌ i yeʼtel? Laʼ laj qʼuel.

JACʼBEN I TʼAN A PAPÁ A MAMÁ

4. ¿Chucoch cabʌl xcolelob miʼ ñusʌbeñob i tʼan i papá i mamá?

4 ¿Chucoch cabʌl xcolelob miʼ ñusañob tʼan? Come cheʼ miʼ qʼuelob chaʼan jiñi i papá i mamá mach cheʼic miʼ melob cheʼ bajcheʼ miʼ yʌlob, maʼañix miʼ yʌcʼob ti ñuc chuqui miʼ subentelob (2 Tim. 3:​1, 2). I an muʼ bʌ i ñaʼtañob chaʼan ñumeñix ti pʼis bajcheʼ miʼ tijqʼuelob o chaʼan jiñi i papá i mamá cheʼto miʼ melob bajcheʼ tsaʼ cʌntesʌntiyob ti wajali, pero chaʼan ili ora mach chʌn lajalix. ¿Am baʼ wubi jaʼel bajcheʼ jiñi? Cabʌlob wocol miʼ yubiñob chaʼan miʼ jacʼob ili i mandar Jehová: «Jacʼbenla i tʼan laʼ tat laʼ ñaʼ cheʼʌch bajcheʼ yom Dios, come tojʌch iliyi» (Efes. 6:1). ¿Chuqui mi caj i coltañet a mel iliyi?

5. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Lucas 2:​46-52, ¿chucoch Jesús jiñʌch ñumen wem bʌ ejemplo chaʼan jiñi xcolelob miʼ jacʼbeñob i tʼan i papá i mamá?

5 Jesús jiñʌch wem bʌ ejemplo chaʼañonla (1 Ped. 2:​21-24). Cheʼ bʌ tsaʼ chumle ila ti pañimil juntiquilʌch toj bʌ wiñic, pero jiñi i papá i mamá xmulilob. Anquese tsiʼ tajayob i sajtemal i an chuqui tac maʼañic tsiʼ chʼʌmbeyob i sujm, Jesús tsaʼʌch i qʼueleyob ti ñuc tiʼ pejtelel ora (Éx. 20:12). Laʼcu lac ñaʼtan tsaʼ bʌ ujti cheʼ bʌ 12 i jabilel (pejcan Lucas 2:​46-52). Jesús yicʼot i familia tsaʼ majliyob ti Jerusalén chaʼan miʼ melob jumpʼejl qʼuiñijel muʼ bʌ i mejlel ti jujumpʼejl jab yaʼ ti Jerusalén. Cheʼ bʌ sujtelix mucʼob tiʼ yotot, José yicʼot María tsiʼ qʼueleyob chaʼan mach yaʼic sujtel yicʼotob Jesús, jin chaʼan tsaʼ caji i wen sʌclañob. Cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti i tajob yaʼ ti templo, María tsiʼ cʼajtibe Jesús chucoch tsiʼ wen acʼʌyob ti pensar. ¿I chuqui tsiʼ mele Jesús? Wen jach bajcheʼ tsiʼ jacʼʌ i maʼañic chuqui tsiʼ cʌlʌx alʌ. Anquese José yicʼot María maʼañic tsiʼ wen chʼʌmbeyob i sujm, Jesús tsaʼʌch i bej qʼueleyob ti ñuc.

6, 7. ¿Chuqui miʼ mejlel i coltan jiñi xcolelob chaʼan miʼ jacʼbeñob i tʼan i papá i mamá?

6 Xcolelob, tajol wocol mi laʼ wubin chaʼan mi laʼ jacʼben i tʼan laʼ papá laʼ mamá cheʼ mi laʼ qʼuel chaʼan miʼ melob mach bʌ weñic o mi laʼ qʼuel chaʼan maʼañic miʼ chʼʌmbeñetla i sujm, pero ¿chuqui miʼ mejlel i coltañetla? Ñaxan, ñaʼtanla bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ Jehová. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan mi jiñi alobob miʼ jacʼbeñob i tʼan i tat i ñaʼ, «jiñi miʼ mulan lac Yum» (Col. 3:20). Jehová yujil mi jiñi a papá a mamá maʼañic miʼ chʼʌmbeñetob i sujm yicʼot mi ñumeñix ti pʼis muʼ bʌ i subeñetob. Pero mi mucʼʌch a jacʼbeñob i tʼan, mi caj a wʌqʼuen i tijicñʌyel Jehová.

7 I chaʼpʼejlel, cheʼ maʼ jacʼben i tʼan a papá a mamá tijicña mi caj a wajñel yicʼot mi caj i ñopob a tʼan, i ñumen lʌcʼʌl mi caj a wajñel yicʼotob (Pr. 23:​22-25). Juntiquil hermano chʼoyol bʌ ti Bélgica, i cʼabaʼ Alexandre, miʼ yʌl: «Cheʼ bʌ tsaʼ caji c ñumen jacʼben i tʼan jiñi c papá yicʼot c mamá ñumen lʌcʼʌl tsaʼ ajñiyon lojon i tijicña tsaʼ lon cubi». b I yuxpʼejlel, cheʼ maʼ jacʼ tʼan mi caj i coltañet ti talto bʌ qʼuin. Paulo, chʼoyol bʌ ti Brasil, miʼ yʌl: «Cheʼ tsaʼ c jacʼbe i tʼan c papá c mamá, tsiʼ coltayon chaʼan mic jacʼben i tʼan Jehová yicʼot jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel». Jiñi i Tʼan Dios miʼ yʌl chucoch yomʌch mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi lac tat lac ñaʼ: «Chaʼan maʼ taj a wenlel yicʼot chaʼan jal maʼ wajñel ti pañimil» (Efes. 6:​2, 3).

8. ¿Chucoch cabʌl xcolelob mucʼʌch i jacʼbeñob i tʼan i papá i mamá?

8 Cabʌl xcolelob an i qʼueleyob chaʼan cheʼ miʼ jacʼob tʼan chaʼañʌch i wenlelob. Laʼ laj qʼuel tiʼ tojlel yambʌ xcolel, i cʼabaʼ Luiza, chʼoyol bʌ ti Brasil. Jiñi i papá i mamá maʼañic tsiʼ yʌqʼue i mʌn i teléfono, wocolʌch tsiʼ yubi come jiñi yambʌ xcolelob añob i chaʼan. Pero ti wiʼil tsaʼ cʼoti i chʼʌmben i sujm chaʼan wolʌch i cʌntʌntel chaʼan maʼañic miʼ taj wocol. Wʌle yujil chaʼan muʼ bʌ i subeñob i papá i mamá chaʼañʌch i wenlel, mach chaʼañic yomob jach i mʌctan. Yambʌ xcolel chʼoyol bʌ ti Estados Unidos i cʼabaʼ Elizabeth, wocol miʼ yubin jaʼel chaʼan miʼ jacʼbeñob i tʼan i papá i mamá. Pero ¿chuqui miʼ coltan? Miʼ yʌl: «Mij cʼajtesan bajcheʼ an i coltayon pejtelel am bʌ i yʌlʌyob». Monica, chʼoyol bʌ ti Armenia, miʼ yʌl chaʼan cheʼ bʌ miʼ jacʼben i tʼan i papá i mamá maʼañic miʼ taj wocol.

JACʼBEN I TʼAN JIÑI AÑOʼ BɅ I YEʼTEL

9. ¿Chuqui miʼ ñaʼtañob jiñi lac piʼʌlob tiʼ tojlel añoʼ bʌ i yeʼtel?

9 Cabʌl lac piʼʌlob miʼ ñaʼtañob chaʼan weñʌch cheʼ mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel (Rom. 13:1). Pero cheʼ ñumeñix ti pʼis chuqui miʼ cʼajtiñob o chuqui miʼ yʌlob maʼañix miʼ jacʼob. Laʼcu lac ñaʼtan chaʼan jiñi tojoñel. Ti jumpʼejl país am bʌ ti Europa, jiñi lac piʼʌlob maʼañic i wocolel miʼ qʼuelob cheʼ maʼañic miʼ yʌcʼob jiñi tojoñel mi letsix miʼ yubiñob. Jin chaʼan, ti chʌntiquil lac piʼʌlob an juntiquil maʼañic bʌ miʼ chaʼlen tojoñel.

¿Chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel José yicʼot María? (Qʼuele jiñi párrafo 10 cʼʌlʌl 12). c

10. ¿Chucoch mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel anquese tajol maʼañic mi lac mulan?

10 Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi yumʌlob miʼ yʌcʼob ti wocol jiñi lac piʼʌlob, añob tiʼ pʼʌtʌlel Satanás i lʌcʼʌlix mi caj i jisʌntelob (Sal. 110:​5, 6; Ec. 8:9; Luc. 4:​5, 6). Pero miʼ yʌl jaʼel chaʼan jiñi maʼañic bʌ miʼ jacʼben i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel «woliʼ yʌcʼ i bʌ tiʼ contra chuqui waʼchocobil i chaʼan Dios». Jehová woli (yʌquel) i yʌcʼ chaʼan miʼ melob i yeʼtel, jin chaʼan yom mi la cʌqʼueñob chuqui yom bʌ miʼ yʌqʼuentelob, yaʼ ochem chaʼan mi lac chaʼlen tojoñel, mi laj qʼuelob ti ñuc yicʼot mi lac jacʼbeñob i tʼan (Rom. 13:​1-7). Tajol mi lac ñaʼtan chaʼan mach weñic chuqui woliʼ yʌlob o chaʼan ñumeñix ti pʼis o cʌlʌx letsix chuqui woliʼ cʼajtiñob, pero Jehová yom chaʼan mi lac jacʼbeñob i tʼan, cojach mi añix tiʼ contra chuqui miʼ yʌl Dios maʼañic mi caj lac jacʼ (Hech. 5:29).

11, 12. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Lucas 2:​1-6, ¿chuqui tsiʼ mele José yicʼot María chaʼan miʼ jacʼob jiñi tʼan anquese wocolʌch tsiʼ yubiyob? ¿Chuqui ti wenlel tsiʼ tajayob? (Qʼuele jaʼel jiñi dibujo).

11 Cabʌl chuqui miʼ mejlel laj cʌn tiʼ tojlel José yicʼot María. Chajpʌbilob chaʼan miʼ jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel, anquese wocolʌch tsiʼ yubiyob chaʼan miʼ melob. María cheʼʌch tsiʼ pʌsʌ cheʼ bʌ lʌcʼʌlix mi caj i yʌcʼ ti pañimil i yalobil (pejcan Lucas 2:​1-6). Jiñi yumʌl César Augusto tsiʼ yʌlʌ chaʼan miʼ mejlel jumpʼejl censo. Pero chaʼan miʼ melob jiñi, José yicʼot María yom miʼ majlelob ti Belén, yom miʼ xʌñob 150 kilómetro. Tajol tiʼ chaʼticlelob tsiʼ ñaʼtayob chuqui miʼ mejlel ti ujtel, María cʌntʌbil bʌ i chaʼan jiñi alʌl muʼ bʌ caj i sujtel ti Mesías, ¿ixcu miʼ tsiʼ yʌcʼʌ ti pañimil cheʼ yaʼañob ti ojlil bij? Jin chaʼan, ¿yom ba i yʌl iliyi chaʼan miʼ mejlel i ñusañob jiñi mandar?

12 José yicʼot María tsaʼʌch i jacʼʌyob jiñi mandar anquese wocolʌch tsiʼ yubiyob chaʼan miʼ melob, jin chaʼan Jehová tsiʼ yʌqʼueyob bendición. María weñʌch tsaʼ cʼoti ti Belén, tsiʼ yʌcʼʌ ti pañimil i yalobil i tiʼ tsʼʌctesayob jumpʼejl profecía (Mi. 5:2).

13. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i coltan jiñi hermanojob cheʼ mucʼʌch lac jacʼ tʼan?

13 Cheʼ mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel, miʼ coltañonla joñonla yicʼot jiñi yambʌlob. ¿Bajcheʼ? Jiñi maʼañic bʌ miʼ jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel miʼ tojob i mul, pero joñonla maʼañic mi caj lac taj jiñi wocol (Rom. 13:4). Cheʼ jaʼel, wen chuqui mi caj i yʌjlel tiʼ tojlel jiñi i testigojob Jehová. Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti ti Nigeria ti wajali. Junmojt soldadojob tsaʼ ochiyob tiʼ Yotlel tempa bʌ, woliʼ sʌclañob lac piʼʌlob muʼ bʌ i melob marcha tac chaʼan miʼ contrajin jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel. Pero jiñi i yum jiñi soldadojob tsiʼ yʌlʌ chaʼan miʼ loqʼuelob yaʼi, i tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi i testigojob Jehová mucʼʌch i chaʼleñob tojoñel i maʼañic miʼ melob marcha tac. Jin chaʼan, cheʼ bʌ maʼ jacʼben i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel, maʼ chaʼlen coltaya chaʼan wen miʼ yʌjlel jiñi i tejclum Jehová. Tajol ti wiʼil miʼ mejlel i coltan jiñi hermanojob (Mat. 5:16).

14. ¿Chuqui tsiʼ colta juntiquil hermana chaʼan miʼ qʼuel ti ñuc yicʼot miʼ jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel?

14 Ti lac pejtelel an i tajol wocol mi la cubin chaʼan mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel. Juntiquil hermana chʼoyol bʌ ti Estados Unidos, i cʼabaʼ Joanna, miʼ yʌl chaʼan wen wocol miʼ yubin chaʼan miʼ jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel come an i toʼol ticʼlʌbeyob i familia. Pero tsaʼʌch i chaʼle wersa chaʼan miʼ qʼuextan chuqui miʼ ñaʼtan. ¿Bajcheʼ tsiʼ mele? Tsiʼ cʌyʌ i pejcan jiñi muʼ bʌ i cʼʌjquesʌntel ti internet muʼ bʌ i yʌl mach bʌ weñic tiʼ tojlel jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel (Pr. 20:3). Tsiʼ cʼajtibe Jehová chaʼan miʼ coltan chaʼan miʼ ñop tiʼ tojlel yicʼot chaʼan maʼañic miʼ pijtan chaʼan jiñi yumʌlob miʼ tojʼesañob jiñi wocol (Sal. 9:​9, 10). Cheʼ jaʼel, tsiʼ pejca tema tac muʼ bʌ i yʌl chaʼan mach yomic mi la cotsan lac bʌ tiʼ chaʼan bʌ pañimil (Juan 17:16). Joanna miʼ yʌl chaʼan an i wen ubi i ñʌchʼtʌlel cheʼ miʼ qʼuelob ti ñuc yicʼot miʼ jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel.

JACʼɅ MUʼ BɅ I YɅL JIÑI I YORGANIZACIÓN JEHOVÁ

15. ¿Chucoch an i tajol wocolʌch mi la cubin chaʼan mi lac jacʼ muʼ bʌ i yʌl jiñi i yorganización Jehová?

15 Jehová yom chaʼan mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi añoʼ bʌ tiʼ wenta jiñi congregación (Heb. 13:17). La cujil chaʼan Jesús mach xmulilic i jiñʌch jiñi mero am bʌ tiʼ wenta jiñi congregación, pero jiñi wiñicob tsaʼ bʌ i waʼchocoyob cʌytʌl chaʼan miʼ cʌntañob majlel, xmulilob. An i tajol wocol mi la cubin chaʼan mi lac jacʼ muʼ bʌ i yʌlob, i ñumento mi maʼañic mi lac mulan lac mel. Jiñi apóstol Pedro wocolʌch tsiʼ yubi jaʼel. Cheʼ bʌ juntiquil ángel tiʼ sube chaʼan miʼ cʼux jiñi añimal tac mach bʌ sʌquic miʼ yʌjlel yaʼ ti Mandar, Pedro uxyajl tsiʼ yʌlʌ chaʼan maʼañic mi caj i cʼux (Hech. 10:​9-16). ¿Chucoch? Come tsiʼ ñaʼta chaʼan maʼañic i sujmlel woli bʌ i subentel i mel. Jin chaʼan, mi jiñi apóstol Pedro wocol tsiʼ yubi chaʼan miʼ jacʼben i tʼan juntiquil toj bʌ ángel, ¿ixcu joñonla? Miʼ mejlel lac chʼʌmben i sujm chucoch an i tajol wocol mi la cubin chaʼan mi lac jacʼben i tʼan jiñi waʼchocobiloʼ bʌ.

16. ¿Chuqui tsiʼ mele jiñi apóstol Pablo cheʼ bʌ tsaʼ subenti i mel mach bʌ i cʼʌjñibalix ti jimbʌ ora? (Hechos 21:​23, 24, 26).

16 Jiñi apóstol Pablo tsiʼ pʌsʌ chaʼan chajpʌbilʌch chaʼan miʼ jacʼ tʼan cheʼ bʌ jiñi ancianojob tiʼ subeyob i mel jiñi mach bʌ cʌlʌx i cʼʌjñibalic. An judíojob tsaʼ bʌ i yubiyob chaʼan Pablo an chuqui woliʼ yʌl am bʌ tiʼ contra i Mandar Moisés i chaʼan maʼañic woliʼ jacʼ (Hech. 21:21). Jin chaʼan, jiñi ancianojob tiʼ subeyob Pablo chaʼan miʼ majlel yaʼ ti templo chaʼan miʼ sʌqʼuesan i bʌ i miʼ pʌy majlel chʌntiquil wiñicob, cheʼ bajcheʼ jiñi miʼ tsictiyel chaʼan wolʌch i jacʼ jiñi Mandar. Anquese Pablo yujil chaʼan mach chuculobix yaʼ ti Mandar, tsaʼʌch i jacʼʌ. Jiñi relato miʼ yʌl: «Tiʼ yijcʼʌlel, Pablo tsiʼ pʌyʌ majlel jiñi wiñicob i tiʼ sʌqʼuesa i bʌ yicʼotob cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jiñi Mandar» (pejcan Hechos 21:​23, 24, 26). Cheʼ bajcheʼ ili, Pablo tsiʼ chaʼle coltaya chaʼan chʌn temel miʼ yajñel jiñi hermanojob (Rom. 14:​19, 21).

17. ¿Chuqui maʼ cʌn tiʼ tojlel Stephanie?

17 Jiñi hermana Stephanie wocol tsiʼ yubi chaʼan miʼ jacʼ tsaʼ bʌ i yʌlʌ jiñi sucursal. Ili hermana tijicña woliʼ chaʼlen coltaya yicʼot i ñoxiʼal ti jiñi grupo am bʌ ti yambʌ tʼan, pero jiñi sucursal tiʼ subeyob chaʼan miʼ majlelob ti yambʌ congregación añoʼ bʌ tiʼ tʼan come jiñi grupo mi caj i jilel. ¿I bajcheʼ tsiʼ yubi i bʌ jiñi hermana? Miʼ yʌl: «Wen chʼijyem tsaʼ cubi i maʼañic tsaʼ c ñaʼta chaʼan ñumen yom coltʌntel jiñi congregación am bʌ ti lon c tʼan cheʼ bajcheʼ jiñi grupo». Pero tsaʼʌch i jacʼʌ tsaʼ bʌ subenti. Ti wiʼil tsaʼ cʼoti i chʼʌmben i sujm chaʼan weñʌch tsaʼ bʌ i mele jiñi sucursal, jiñi hermana miʼ yʌl: «Yaʼ ti tsijiʼ bʌ lon j congregación an cabʌlob mach bʌ añobic i familia tiʼ sujmlel i tsaʼ sujtiyon lojon tiʼ yamigojob. Cheʼ jaʼel, mi cʌqʼuen estudio juntiquil hermana añix bʌ ora inactiva, i muqʼuix c ñumen tajben i yorajlel chaʼan mic pejcan jiñi c Biblia. Cujil chaʼan an c chaʼle wersa chaʼan mic jacʼ tʼan, i jiñi miʼ yʌqʼueñon i ñʌchʼtʌlel c pusicʼal».

18. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla cheʼ mi lac jacʼ tʼan?

18 Ti lac pejtelel miʼ mejlel laj cʌn lac jacʼ tʼan. Jesús «tsiʼ cʌñʌ chuqui jiñi jacʼ tʼan tiʼ caj jiñi wocol tac tsaʼ bʌ i ñusa» (Heb. 5:8). Joñonla jaʼel, cheʼ mi lac ñusan jumpʼejl wocol, mi laj cʌn chaʼan yomʌch mi lac jacʼ tʼan. Laʼcu lac ñaʼtan cheʼ bʌ tsaʼ tejchi jiñi pandemia chaʼan COVID-19. Tsaʼ subentiyonla chaʼan maʼañic mi lac loqʼuel ti subtʼan yicʼot chaʼan maʼañic mi lac tempan lac bʌ. ¿Bajcheʼ yilal tsaʼ qʼuele jiñi tsaʼ bʌ ajli? ¿Wocol ba tsaʼ wubi? Anquese cheʼʌchi, jiñi tsiʼ cʌntayonla, chʌn temel tsaʼ ajñiyonla i tsiʼ tijicñesa Jehová. Wʌle ñumen chajpʌbilonla chaʼan jiñi ñuc bʌ wocol muʼ bʌ caj i tilel, mi mucʼʌch lac jacʼ tʼan tajol cuxulʌch mi caj laj cʌytʌl (Job 36:11).

19. ¿Chucoch a wom a jacʼ tʼan?

19 Ti ili estudio tsaʼ laj cʌñʌ chaʼan cheʼ bʌ mi lac jacʼ tʼan mi lac taj cabʌl bendición. Pero cheʼ mi lac jacʼben i tʼan Jehová, chaʼañʌch mi laj cʼuxbin i la com la cʌqʼuen i tijicñʌyel (1 Juan 5:3). Maʼañic bajcheʼ miʼ mejlel lac tojben Jehová chuqui am bʌ i mele ti lac tojlel (Sal. 116:12). Pero añʌch chuqui miʼ mejlel lac mel, mi lac jacʼben i tʼan Jehová yicʼot jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel. Cheʼ bajcheʼ jiñi, mi lac pʌs chaʼan an lac ñaʼtʌbal i jiñi miʼ yʌqʼuen i tijicñʌyel Jehová (Pr. 27:11).

CʼAY 89 Jacʼben i tʼan Dios

a An i tajol wocol mi la cubin chaʼan mi lac jacʼ tʼan come xmulilonla, anquese la cujil chaʼan yomʌch mi lac jacʼben i tʼan jiñi woli bʌ i subeñonla. Ti ili estudio mi caj laj qʼuel baqui bʌ i wenlel cheʼ mi lac jacʼben i tʼan lac papá lac mamá, jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel yicʼot jiñi hermanojob añoʼ bʌ tiʼ wenta jiñi congregación.

b Cheʼ bʌ wocol maʼ wubin chaʼan maʼ jacʼben i tʼan a papá a mamá, pejcan jiñi tema: «¿Cómo puedo hablar con mis padres sobre las reglas que me ponen?», am bʌ ti jw.org.

c MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: José yicʼot María tsiʼ jacʼʌyob tsaʼ bʌ i yʌlʌ César i tsaʼ majliyob ti Belén. Ili ora mi lac jacʼ muʼ bʌ i yʌl jiñi yumʌlob chaʼan bajcheʼ yom mi lac ñijcan laj carro, mi lac chaʼlen tojoñel yicʼot bajcheʼ yom mi laj cʌntan lac bʌ cheʼ bʌ an jumpʼejl cʼamʌjel.