Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

Jiñi i tʼan Jehová mi caj i yajñel tiʼ pejtelel ora

Jiñi i tʼan Jehová mi caj i yajñel tiʼ pejtelel ora

«Miʼ tiquin pimel yicʼot i nich. Miʼ yajlel. Pero i tʼan lac Dios miʼ yajñel tiʼ pejtelel ora» (IS. 40:8).

CʼAY: 95, 97

1, 2. a) ¿Bajcheʼ qui yilal laj cuxtʌlel cheʼ machic an jiñi Biblia? b) ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan mi lac tajben i wenlel jiñi Biblia?

¿BAJCHEʼ qui yilal laj cuxtʌlel cheʼ machic an jiñi Biblia? Tajol maʼañic chuqui miʼ mejlel i tojʼesañonla ti jujumpʼejl qʼuin, mach laj cʌñʌyic jiñi i sujmlel i chaʼan bʌ Dios, chaʼan bʌ laj cuxtʌlel yicʼot jiñi talto bʌ qʼuin, mi jiñic to tsaʼ bʌ i mele Jehová ti wajali tiʼ tojlel jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob).

2 Miʼ mejlel la cubin lac tijicñʌyel chaʼan mach cheʼic añonla bajcheʼ jiñi. Jehová tsiʼ yʌqʼueyonla i Tʼan, jiñi Biblia, i miʼ subeñonla chaʼan maʼañic ba ora mi caj i jilel. Cheʼʌch tsiʼ yʌlʌ jiñi apóstol Pedro yaʼ ti 1 Pedro 1:24, 25 (pejcan), baʼ tsiʼ taja ti tʼan Isaías 40:8. Ili versículo mach jiñic woli (choncol) i yoque i taj ti tʼan jiñi Biblia, pero mucʼʌch i taj ti tʼan jiñi tsʼijbubil bʌ yaʼi. Ti isujm, yomʌch mi lac pejcan ti lac tʼan chaʼan mi lac ñumen tajben i wenlel. I cheʼʌch miʼ ñaʼtañob jaʼel muʼ bʌ i cʼuxbiñob jiñi i Tʼan Dios. Tiʼ pejtelel jiñi jabil ñumen bʌ, an tsaʼ bʌ i chaʼleyob wersa ti traducir jiñi Biblia yicʼot miʼ pʌsbeñob yambʌlob. Jiñi tsaʼ bʌ i mulayob i mel lajalʌch bajcheʼ yom bʌ Dios, come «yom miʼ coltan pejtelel winicob xʼixicob. Yom miʼ cʌñob i sujmlel» (1 Ti. 2:3, 4).

3. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili temaj? (Qʼuele jiñi dibujo am bʌ tiʼ tejchibal).

3 Ti ili temaj mi caj laj qʼuel bajcheʼ tsaʼ coltʌyi jiñi i Tʼan Dios anquese 1) miʼ qʼuextʌyel majlel jiñi tʼan tac, 2) jiñi yumʌlob, i 3) tsaʼ mʌctʌnti chaʼan maʼañic miʼ chaʼlentel ti traducir. Ili mi caj i coltañonla chaʼan mi lac ñumen cʼuxbin jiñi Biblia yicʼot jiñi tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ ti tsʼijbuntel, come jiñʌch tsiʼ yʌqʼueyonla chaʼan mi lac taj lac wenlel (Mi. 4:2; Ro. 15:4).

CHEʼ MIʼ QʼUEXTΛYEL JIÑI TʼAN TAC

4. a) ¿Chuqui miʼ chaʼlen jiñi tʼan tac? b) ¿Chuqui miʼ pʌs chaʼan junlajalʌch miʼ qʼuelonla Dios, i bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ?

4 Jiñi tʼan tac miʼ qʼuextʌyel majlel. Tajol cʌmbil lac chaʼan tʼan tac am bʌ ti lac tʼan tsaʼix bʌ qʼuextʌyi chuqui yom i yʌl. Cheʼʌch tsaʼ ujti jiñi tʼan hebreo yicʼot griego, tsaʼ bʌ ñumen cʼʌjñi ti tsʼijbuntel jiñi Biblia. Ili ora wen yʌñʌlix bajcheʼ ti wajali. Pero jiñi yomoʼ bʌ i chʼʌmben isujm i Tʼan Dios yomʌch miʼ cʼʌñob jumpʼejl traducción anquese yujilob jiñi tʼan hebreo o griego am bʌ ili ora. An muʼ bʌ i ñaʼtañob chaʼan mi caj i ñumen chʼʌmbeñob isujm jiñi Biblia cheʼ muqʼuic i ñaʼtañob jiñi wajalix bʌ tʼan griego yicʼot hebreo, pero tajol maʼañix i cʼʌjñibal iliyi. * Mi la cubin lac tijicñʌyel cheʼ tsaʼ chaʼlenti ti traducir jiñi Biblia ñumen ti 3,200 tʼan tac. Ili miʼ pʌs chaʼan Jehová yom chaʼan «tiʼ pejtelel tejclum tac yicʼot pejtelel winicob xʼixicob yujiloʼ bʌ tʼan ti chajp ti chajp» miʼ tajbeñob i wenlel i Tʼan (pejcan Apocalipsis 14:6). Tiʼ sujm, cheʼ mi laj qʼuelben i cʼuxbiya Jehová yicʼot cheʼ junlajal miʼ qʼuelonla, mi lac ñumen lʌcʼtiyel tiʼ tojlel (Hch. 10:34).

5. ¿Chucoch ñucʌch i cʼʌjñibal tsaʼ qʼuejli jiñi King James Version (Versión del Rey Jacobo)?

5 Cheʼ bajcheʼ woli (yʌquel) laj qʼuel, jiñi tʼan tac miʼ qʼuextʌyel, cheʼ to jaʼel jiñi tʼan tac baqui tsaʼ chaʼlenti ti traducir jiñi Biblia. Tajol cheʼ tsaʼ ñaxan loqʼui mucʼʌch i chʼʌmbentel isujm, pero ti wiʼil maʼañix. Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti chaʼan jumpʼejl Biblia ti inglés wen cʌmbil bʌ: Jiñi King James Version (Versión del Rey Jacobo). Tsaʼ ñaxan loqʼui ti 1611. Ili traducción tsaʼ wen pujqui ti inglés yicʼot tsiʼ wen chʼʌmʌyob ti ñuc. * Pero maʼañic miʼ wen cʼʌmben i cʼabaʼ Jehová. Pejtelel baqui miʼ tilel i cʼabaʼ Dios yaʼ ti Tsʼijbujel Hebreo, tsiʼ cʌyʌ bajcheʼ «LORD» (Yum), i tsiʼ yʌcʼʌ ti mayúscula. Cheʼ jaʼel, jiñi Tsʼijbujel Griego tsaʼ bʌ wiʼil mejli tac, cheʼʌch tsiʼ cʌyʌ jaʼel jiñi versículo tac baqui miʼ tilel i cʼabaʼ Dios. Anquese cheʼ tsiʼ cʌybeyob i cʼabaʼ Dios bajcheʼ iliyi, tsiʼ yʌcʼʌyob ti cʌjñel chaʼan yomʌch miʼ yotsʌntel yaʼ ti Nuevo Testamento.

6. ¿Chucoch mi la cubin lac tijicñʌyel cheʼ an lac chaʼan jiñi Traducción del Nuevo Mundo?

6 Come wajalix tsaʼ mejli jiñi King James Version (Versión del Rey Jacobo) miʼ chʼʌm tilel tʼan tac maʼañix bʌ miʼ chʌn cʼʌjñel. Cheʼʌch tsaʼ ujti yambʌ Biblia tac ti yan tac bʌ tʼan, bajcheʼ jiñi Casiodoro de Reina am bʌ ti español, tsaʼ bʌ loqʼui ti 1569. Jin chaʼan, wen tijicña mi la cubin cheʼ an lac chaʼan jiñi Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras. Ili Biblia miʼ cʼʌn tʼan tac muʼ bʌ i cʼʌjñel ili ora i an melbilix bʌ ti tsʼʌcʌl o maxto cheʼiqui ñumen ti 150 tʼan tac. Ili yom i yʌl chaʼan lʌcʼʌl tiʼ pejtelel quixtañu miʼ mejlel i pejcan. Cheʼ jaʼel, wen jach bajcheʼ tsʼijbubil chaʼan miʼ cʼotel ti lac pusicʼal jiñi muʼ bʌ i yʌl (Sal. 119:97). Pero ñumen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ jiñi i cʼabaʼ Dios miʼ yʌjqʼuel tiʼ pejtelel baqui miʼ chʼʌm tilel jiñi ñaxam bʌ tsʼijbujel tac.

CHEʼ BΛ MIʼ QʼUEXTΛYEL JIÑI YUMΛLOB

7, 8. a) ¿Chucoch cabʌl judíojob maʼañic bʌ miʼ chʼʌmbeñob isujm jiñi Tsʼijbujel Hebreo cheʼ bʌ maxto tilemic Cristo? b) ¿Chuquiyes jiñi Septuaginta?

7 An i tajol, jiñi quixtañujob miʼ qʼuextañob jiñi tʼan muʼ bʌ i cʼʌñob tiʼ caj miʼ waʼchocontel yambʌ yumʌl. Pero ¿chuqui an i mele Jehová chaʼan mucʼʌch i chʌn chʼʌmbentel isujm jiñi i Tʼan? Laʼ laj qʼuel jumpʼejl ejemplo. Jiñi judíojob jiñobʌch tsaʼ bʌ i tsʼijbuyob jiñi ñaxam bʌ 39 libro am bʌ ti Biblia. «Jiñobʌch tsaʼ bʌ aqʼuentiyob i tʼan Dios ti ñaxan» (Ro. 3:1, 2). Pero cheʼ yom jax 300 jab chaʼan miʼ tilel Cristo, cabʌl judíojob mach bʌ yujilobix hebreo. ¿Chucoch? Come Alejandro Magno tsiʼ joto cabʌl guerra i tsaʼ pam pujqui jiñi i tʼan griegojob (Dn. 8:5-7, 20, 21). Pejtelel jiñi wiñicob yujilob griego, i jiñi judíojob chumuloʼ bʌ tiʼ joytʌlel Grecia tsiʼ cʌñʌyob jaʼel. Jin mecu chaʼan, cabʌl judíojob maʼañic tsaʼ caji i wen chʼʌmbeñob isujm jiñi Tsʼijbujel Hebreo. Pero ¿chuqui tsaʼ ujti?

8 Cheʼ bʌ yom jax 250 jab chaʼan miʼ yilan pañimil (chʼocʼan) Jesús, tsaʼ mejli ti griego jiñi ñaxam bʌ joʼpʼejl libro i chaʼan Biblia. Pejtelel jiñi yambʌ libro tac chaʼan jiñi Tsʼijbujel Hebreo, tsaʼto jalʼa 100 jab chaʼan miʼ yujtesʌntel. Ili traducción ti griego tsaʼ cʌjñi bajcheʼ Septuaginta. Ñaʼtʌbil chaʼan jiñʌch ñaxam bʌ traducción melbil chaʼan jiñi Tsʼijbujel Hebreo.

9. a) ¿Bajcheʼ tsiʼ colta cabʌl quixtañu jiñi Septuaginta yicʼot yan tac bʌ Biblia? b) ¿Baqui bʌ maʼ ñumen mulan a pejcan yaʼ ti Tsʼijbujel Hebreo?

9 Jiñi Septuaginta tsiʼ colta yujiloʼ bʌ griego chaʼan miʼ chʼʌmbeñob isujm jiñi Tsʼijbujel Hebreo. ¡Tsaʼʌch i wen mulayob i ñʌchʼtan o i pejcʌbeñob i Tʼan Dios tiʼ tʼañob! Ti wiʼil, an tsaʼ bʌ tʼoxo ñusʌnti ti yambʌ tʼan tac, bajcheʼ ti siríaco, jiñi gótico yicʼot latín. Come jiñi quixtañujob tsaʼ mejli i pejcañob yicʼot i chʼʌmbeñob isujm jiñi i Tʼan Dios, tsaʼ cʼoti i wen cʼuxbiñob. Tajol añʌch texto tac tsaʼ bʌ i wen mulayob, cheʼ bajcheʼ mi lac mel jaʼel ili ora (pejcan Salmo 119:162-165). Cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele, jiñi i Tʼan Dios maʼañic tsaʼ sajti cheʼ tsaʼ qʼuextʌyi jiñi i tʼan quixtañujob.

JIÑI BIBLIA MIʼ TAJ CONTRAJINTEL

10. ¿Chucoch maʼañic majqui miʼ wen mejlel i taj jiñi Biblia cheʼ tiʼ yorajlel John Wyclef?

10 An i tajol, jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel miʼ mʌctañob chaʼan maʼañic miʼ tajob o i pejcañob Biblia jiñi yambʌ quixtañujob. Pero jiñi muʼ bʌ i cʼuxbiñob Dios, añʌch i chaʼleyob wersa chaʼan miʼ yʌcʼob ti cʌjñel jiñi Biblia. Juntiquil jiñʌch John Wyclef, añix bʌ 600 jab tsaʼ chumle. Tsaʼ cʼoti i ñaʼtan chaʼan tiʼ pejtelel quixtañu yom miʼ pejcan i Tʼan Dios. Pero ti jiñi bʌ ora, wocolʌch chaʼan miʼ tajob Biblia ti Inglaterra. ¿Chucoch? Wen lets i tojol come tsʼijbubil ti cʼʌbʌl. Yambʌ jiñʌch cheʼ mach cabʌlobic yujiloʼ bʌ pejcaya jun. Jiñi quixtañujob mucʼʌch i yubiñob cheʼ miʼ pejcʌntel jiñi Biblia ti iglesia tac. Pero maʼañic majqui miʼ wen chʼʌmben isujm, come jiñi Biblia Vulgata am bʌ ti latín, maʼañix miʼ cʼʌjñel. Jin chaʼan, ¿bajcheʼ tsaʼ mejli i cʌñob jiñi wen ñuc tac bʌ chuqui miʼ yʌl i Tʼan Dios? (Pr. 2:1-5).

John Wyclef yicʼot xcoltayajob i chaʼan tsiʼ mulayob chaʼan pejtelel quixtañu añob i chaʼan jiñi Biblia. ¿Jiñʌch ba la com bʌ jaʼel? (Qʼuele jiñi párrafo 11).

11. ¿Bajcheʼ tsaʼ cʼʌjñibʌyi jiñi traducción tsaʼ bʌ i mele John Wyclef?

11 Ti 1382, John Wyclef yicʼot jiñi xcoltayajob i chaʼan tsaʼ ujti i chaʼleñob ti traducir jumpʼejl Biblia ti inglés. Jiñi muʼ bʌ i tsʌclañob majlel Wyclef cʌmbiloʼ bʌ bajcheʼ lolardojob, ti orajach tsaʼ caji i cʼʌñob ili traducción. Tsiʼ wen qʼueleyob ti ñuc jiñi Biblia. Tsiʼ joy xʌñʌyob Inglaterra. Miʼ pejcʌbeñob Biblia jiñi quixtañujob yicʼot miʼ yʌqʼueñob cʌytʌl i copiajlel texto tac tsʼijbubil bʌ ti cʼʌbʌl. Añʌch i cʼʌjñibal cheʼ tsiʼ meleyob bajcheʼ ili, come jiñi quixtañujob tsaʼ caji i chaʼ qʼuelob ti ñuc jiñi i Tʼan Dios.

12. ¿Chuqui tsiʼ meleyob jiñi ñaxañoʼ bʌ ti ñopbalʌl cheʼ bʌ tsiʼ qʼueleyob i yeʼtel Wyclef?

12 ¿Chuqui tsiʼ meleyob jiñi ñaxañoʼ bʌ ti ñopbalʌl? Tsiʼ wen tsʼaʼleyob Wyclef, jiñi i Biblia yicʼot muʼ bʌ i tsʌclañob majlel. Tsiʼ contrajiyob jiñi lolardojob yicʼot tsiʼ jisayob pejtelel jiñi i copiajlel i Biblia Wyclef. Cheʼ bʌ tsaʼix chʌmi jiñi Wyclef, tsiʼ jopʼbeyob i mul chaʼan tsiʼ contraji jiñi Iglesia. Jin chaʼan, tsiʼ chaʼ locʼoyob loqʼuel baqui mucbil yicʼot tsiʼ pulbeyob i bʌquel i tsiʼ chocoyob yaʼ ti jaʼ Swift. Pero maʼañic tsaʼ mejli i mʌctañob chaʼan yonlel quixtañu yomob i pejcan yicʼot i chʼʌmbeñob isujm jiñi Biblia. Cheʼ ñumeñix cabʌl jab, yaʼ ti Europa yicʼot ti yan tac bʌ tejclum, tsaʼ caji ti chaʼlentel ti traducir yicʼot i pujquel jiñi Biblia chaʼan yambʌ quixtañujob miʼ tajbeñob i wenlel jaʼel.

JEHOVÁ MIʼ CΛNTESAÑONLA CHAʼAN MI LAC TAJ LAC WENLEL

13. ¿Chuqui miʼ mejlel lac ñop, i chucoch miʼ pʼʌtʼesan lac ñopoñel iliyi?

13 Jiñi Biblia chʼoyolʌch ti Dios, pero mach yomic i yʌl chaʼan jin tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan miʼ chaʼlentel ti traducir jiñi Septuaginta, jiñi Biblia i chaʼan Wyclef, jiñi King James Version (Versión del Rey Jacobo) o yambʌ Biblia tac. Pero pejtelel tsaʼ bʌ ujti wajali chaʼan miʼ mejlel i chaʼlentel ti traducir ili Biblia tac yicʼot yan tac bʌ, miʼ pʌs chaʼan cheʼ bajcheʼ tsiʼ toj alʌ Jehová, jiñi i Tʼan maʼañic mi caj i jilel. Ili miʼ coltañonla lac wen ñop chaʼan jiñi yan tac bʌ chuqui albil i chaʼan Jehová mucʼʌch caj i tsʼʌctesan (Jos. 23:14).

14. ¿Chuqui miʼ mel ti lac tojlel muʼ bʌ laj cʌn ti Biblia?

14 Jiñi lac ñopoñel yicʼot laj cʼuxbiya tiʼ tojlel Jehová miʼ pʼʌtʼan cheʼ bʌ mi laj qʼuel bajcheʼ cʌntʌbil i chaʼan jiñi i Tʼan. * Laʼ lac ñaʼtan iliyi: ¿Chucoch tsiʼ yʌqʼueyonla i Tʼan yicʼot tsiʼ wʌn alʌ chaʼan mach jisʌntic? Come miʼ cʼuxbiñonla yicʼot yom chaʼan mi lac taj lac wenlel (pejcan Isaías 48:17, 18). Jin chaʼan, mi lac pʌsben laj cʼuxbiya jaʼel yicʼot mi lac jacʼben i mandar (1 Jn. 4:19; 5:3).

15. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel yaʼ ti yambʌ temaj?

15 Cheʼ mucʼʌch laj cʼuxbin i Tʼan Dios, mi lac mulan lac locʼsʌben cabʌl i wenlel. Cheʼ jiñi, ¿chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan mi lac ñumen tajben i wenlel cheʼ mi lac pejcan lac Biblia? ¿Bajcheʼ mi caj laj coltañob i qʼuel ti ñuc jiñi Biblia jiñi muʼ bʌ lac subeñob wen tʼan? Yicʼot jaʼel, ¿bajcheʼ miʼ mejlel i ñaʼtañob jiñi hermanojob mucʼoʼ bʌ ti cʌntesa ti congregación mi loqʼuemʌch tiʼ Tʼan Dios i cʌntesajob? Ili mi caj laj qʼuelben i jacʼbal ti yambʌ temaj.

^ parr. 4 Qʼuele jiñi temaj «¿Ñumen wem ba cheʼ mij cʌn hebreo yicʼot griego?», yaʼ ti La Atalaya 1 i chaʼan noviembre, 2009.

^ parr. 5 Cabʌl tʼan muʼ bʌ i cʼʌjñel ti inglés yaʼʌch loqʼuen tac ti ili traducción.

^ parr. 14 Qʼuele jiñi recuadro « Qʼuele ti a wut».