Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

UJTEM BΛ TIʼ TOJLEL

An c chaʼle wersa c tsajcʌben wem bʌ i melbal yambʌlob

An c chaʼle wersa c tsajcʌben wem bʌ i melbal yambʌlob

«¿A wujil ba jaypʼejl c jabilel?», cheʼ tsaʼ j cʼajtibe. «Wen cujil jaypʼejl a jabilel», cheʼen Izak Marais. Tsiʼ chaʼle tʼan ti Patterson (Nueva York) cheʼ bʌ yaʼañon ti Colorado. Laʼto c subeñet bajcheʼ tsaʼ tejchi ili tʼan.

TSAʼ quila pañimil (chʼocʼayon) ti 10 i chaʼan diciembre, 1936, yaʼ ti tejclum Wichita (Kansas, Estados Unidos). Joñon jiñi ascuñʌl bʌ, i an yambʌ uxtiquil querañob ijtsʼiñʌl bʌ c chaʼañob. Jiñi c tatob, William yicʼot Jean, i testigojobix Jehová. Jiñi c papá an tiʼ wenta jiñi eʼtel (troñel) tac muʼ bʌ i mel juntiquil coordinador i chaʼan ancianojob ili ora. Jiñi c mamá tsiʼ cʌñʌ i sujmlel chaʼan Biblia tiʼ tojlel c chuchuʼ (j coʼ), i cʼabaʼ Emma Wagner. Jiñi j coʼ cabʌl majqui tsiʼ cʌntesa tiʼ sujmlel. Juntiquil jiñʌch Gertrude Steele, tsaʼ bʌ majli bajcheʼ misionera ti Puerto Rico * (qʼuele jiñi nota). Añʌch cabʌl majqui miʼ mejlel c tsajcan weñoʼ bʌ i melbal.

HERMANOJOB TSAʼ BΛ I PΛSBEYOÑOB CHUQUI WEN

Jiñi c tat woliʼ puc revista tac tiʼ xujc calle.

Cʼajal c chaʼan cheʼ bʌ tsaʼ majliyon ti subtʼan quicʼot c papá cheʼ ti icʼan ti jumpʼejl sábado. Joʼpʼejl jaxto c jabilel. Tsaʼ c pucbe lon xñumelob ti calle jiñi revista Lac Tsictesʌbentel yicʼot jiñi revista Consolación, cʌmbil bʌ wʌle bajcheʼ ¡Despertad! Ti jiñi bʌ ora, jiñi país tsiʼ ñumen otsa i bʌ yaʼ ti Segunda Guerra Mundial. Pero jiñi c papá xucʼul tsaʼ ajñi. Cheʼ woliyon lojon ti subtʼan ti jiñi bʌ qʼuin, tsiʼ lʌcʼtesa i bʌ juntiquil doctor yʌc bʌ (qʼuixin bʌ). Tsiʼ sube chaʼan xbʌqʼuen jiñi c papá come maʼañic tsiʼ jacʼʌ majlel ti guerra. Tsiʼ lʌcʼtesa i bʌ i tsiʼ sube jiñi c papá: «xBʌqʼuen, ¿chucoch maʼañic maʼ bajbeñon?». Tsaʼ c wen chaʼle bʌqʼuen, pero jiñi c papá tsiʼ bej pucu jiñi revista tac. Tsiʼ wen aqʼueyon c tijicñʌyel cheʼ bʌ tsaʼ j qʼuele jiñi. Cheʼ jiñi tsaʼ ñumi juntiquil soldado, i jiñi wiñic tsiʼ yota: «¡Laʼ chucu ili xbʌqʼuen!». Pero jiñi soldado tsiʼ qʼuele chaʼan yʌc jiñi wiñic. Jin chaʼan tsiʼ sube: «¡Cucux ti a wotot!». Ti wiʼil, tsaʼ sujtiyob tiʼ chaʼticlel. Mic wen aqʼuen wocolix i yʌlʌ Jehová chaʼan tsiʼ yʌqʼue i chʼejlel c papá. Yaʼ ti Wichita an chaʼpʼejl i peluquería c papá i yaʼ miʼ yajñel jiñi doctor.

Quicʼotob c tat cheʼ majlel mucʼon lon ti colem tempa bʌ tsaʼ bʌ ujti ti Wichita, cheʼ bʌ ti 1940.

Cheʼ bʌ añix 8 c jabilel, jiñi c papá tsiʼ choño i yotot yicʼot i peluquería, i tsiʼ mele jumpʼejl alʌ otot muʼ bʌ i mejlel ti ñijcʌntel. Cheʼ jiñi, tsaʼ majliyon lon baqui ñumen yom to subtʼan, lʌcʼʌl ti jiñi tejclum Grand Junction (Colorado). Jiñi c papá yicʼot c mamá tsaʼ ochiyob bajcheʼ precursor i tsiʼ chaʼleyob tsʼitaʼ eʼtel ti cholel yicʼot tiʼ cosʌntel alʌcʼʌl tac. Chaʼan i bendición Jehová yicʼot i yeʼtelob jaʼel, tsaʼ mejli jumpʼejl congregación yaʼi. Cheʼ ti 20 i chaʼan junio, 1948, jiñi c papá tsiʼ yʌcʼʌyon ti chʼʌmjaʼ ti jumpʼejl paʼ, yicʼot yambʌlob tsaʼ bʌ i ñopoyob i sujmlel. Yaʼan jaʼel jiñi Billie Nichols yicʼot i yijñam. Cheʼ ñumeñix ora, tsiʼ chaʼleyob eʼtel bajcheʼ superintendente i chaʼan circuito, lajal bajcheʼ i yalobil yicʼot i yʌʼlib.

Joñon yicʼot c familia an lon camigojob muʼ bʌ i wen melbeñob i yeʼtel Jehová. Jiñi camigo lon jiñobʌch bajcheʼ jiñi familia Steele: Don yicʼot Earlene, Dave yicʼot Julia, yicʼot Si yicʼot Martha. Mic wen mulan lon c taj ti tʼan am bʌ ti Biblia. Tsaʼʌch i wen coltayon jiñi wem bʌ i melbalob. Tsaʼ j cʌñʌ chaʼan añʌch i sujmlel laj cuxtʌlel i chaʼan cheʼ mi la cʌcʼ ti ñaxan i yumʌntel Dios mi lac taj lac tijicñʌyel.

TSAʼ CHAʼ LOQʼUIYON TI COTOT

Cheʼ bʌ 19 c jabilel, Bud Hasty, juntiquil i cʌñʌyoʼ bʌ c familia, tsiʼ pʌyʌyon majlel bajcheʼ precursor yaʼ ti sur i chaʼan Estados Unidos. Cheʼ jiñi, jiñi superintendente i chaʼan circuito tsiʼ subeyon lon majlel ti Ruston (Luisiana). Ti jiñi tejclum an Testigojob tsaʼ bʌ i cʌyʌyob i tempan i bʌ. Jiñi superintendente tsiʼ subeyon lon c mel ti jujumpʼejl semana jiñi tempa bʌ tac anquese maʼañic majqui miʼ cʼotel. Tsaʼ c sʌcla lojon baqui miʼ mejlel lon c mel i tsaʼ c wen tojʼesa lojon. Ti ñaxan, c bajñel jach tsaʼ c ñusa lojon jiñi tempa bʌ tac, laja lajal tsaʼ j colta lon c bʌ. Cheʼ bʌ jiñi yambʌ miʼ mel cʼajtiya tac, joñon mic jacʼ. Mi an jumpʼejl demostración, ti lon c chaʼticlel mi lon c mel, ¡anquese maʼañic majqui yaʼan! Ti jumpʼejl bʌ qʼuin juntiquil hermana ñoxix bʌ tsaʼ caji ti cʼotel. Xucʼu xucʼul tsaʼ cʼotiyob majlel jiñi wolito bʌ i cʌntesʌntelob jaʼel yicʼot yambʌ hermanojob tsaʼ bʌ cʼunʼayob. Mach jalic tsaʼ tejchi jumpʼejl congregación.

Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, tsaʼ c pejca lon juntiquil pastor i chaʼan jiñi Iglesia de Cristo. Tsiʼ melbeyon lojon cʼajtiya tac yicʼot tsiʼ taja ti tʼan texto tac mach bʌ j cʌñʌyic. Maʼañic tsaʼ c mulaj bajcheʼ jiñi, i tsaʼ caji c chaʼ wen ñaʼtan chuqui mic ñop. Jumpʼejl semana tsaʼ c wen chaʼle estudio cʼʌlʌl ti acʼʌlel chaʼan mic tajben i jacʼbal jiñi cʼajtiya tac. Tsiʼ wen pʼʌtʼesayon tiʼ tojlel Jehová i tsaʼ c mulaj cheʼ muqʼuic c taj yambʌ ñuc bʌ i yeʼtel ti ñopbalʌl.

Ti wiʼil, jiñi superintendente i chaʼan circuito tsiʼ subeyon majlel yaʼ ti tejclum i cʼabaʼ El Dorado (Arkansas). An jumpʼejl congregación yom bʌ coltʌntel. Cheʼ bʌ yaʼañon ti jiñi tejclum, wen tsajñiyon ti Colorado yaʼ ti oficina baqui mi la cotsʌntel ti soldado. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin tsajñiyon quicʼot yambʌ precursorob, pero tsaʼ lon c taja jumpʼejl accidente yaʼ ti Texas. Maʼañix i cʼʌjñibal tsaʼ cʌyle jiñi j carro. Tsaʼ c pejca lon juntiquil hermano i tsiʼ pʌyʌyon lojon majlel tiʼ yotot yicʼot ti tempa bʌ. Ti jiñi tempa bʌ tiʼ tsictesayob chaʼan tsaʼ c taja lojon wocol, i jiñi hermanojob tsiʼ coltayon lojon ti taqʼuin. Cheʼ jaʼel, jiñi hermano tsiʼ choño jiñi j carro ti 25 dólar.

Tsaʼ lon c taja juntiquil tsaʼ bʌ i pʌyʌyon lojon majlel ti Wichita. Yaʼ chumul jiñi hermano McCartney, juntiquil precursor yicʼot wen i yamigo bʌ jiñi c familia. Añob chaʼtiquil i yalobil xlutoʼ bʌ, i cʼabaʼ Frank yicʼot Francis. Cʼʌlʌl wʌle, wem bʌ camigojob. Tsiʼ chombeyoñob i ñoxiʼ carro ti 25 dólar, jaxacña jach bajcheʼ i tojol tsaʼ c choño c chaʼan. Yaʼʌch baqui tsaʼ c ñaxan taja j qʼuel chaʼan Jehová miʼ yʌqʼueñon i cʼʌjñibal bʌ c chaʼan, come mi cʌcʼ ti ñaxan i Yumʌntel. Cheʼ bʌ yaʼañon lojon, jiñi familia McCartney tsiʼ yʌqʼueyoñob j cʌn juntiquil hermana i cʼabaʼ Bethel Crane. Jiñi i mamá jiñʌch Ruth, juntiquil chʼejl bʌ Testigo yaʼ ti Wellington (Kansas). Anquese añix 90 i jabilel, tsaʼto i chaʼle eʼtel bajcheʼ precursora. Tsaʼ ñujpuñiyon quicʼot Bethel ti 1958, cheʼ maxto cʼoti jumpʼejl jab cʌmbil c chaʼan. Cheʼ tsaʼix ñujpuñiyon lojon, tsaʼ ajñiyon lojon bajcheʼ precursor yaʼ ti El Dorado.

TSAʼ PΛJYIYON TAC LON TI EʼTEL

Come com c tsajcan lojon bajcheʼ tsiʼ mele yambʌ Testigojob tsaʼ bʌ lon j cʌñʌ cheʼ chutonto lojon, tsaʼ c jacʼʌ lon chuqui jach tsaʼ subentiyon lojon tiʼ yorganización Jehová. Tsaʼ ñaxan chojquiyon lojon majlel bajcheʼ precursor especial ti Walnut Ridge (Arkansas). Cheʼ ti 1962 tsaʼ pʌjyiyon lojon ti jiñi Cʌntesʌntel i chaʼan Galaad, ti clase 37. Wen tijicña tsaʼ cubi lojon cheʼ bʌ tsaʼ lon cubi chaʼan yaʼ mi caj i yajñel jaʼel jiñi Don Steele. Cheʼ bʌ tsaʼ ujti jiñi cʌntesʌntel, tsaʼ chojquiyon lojon majlel ti Nairobi (Kenia). Chʼijiyem tsaʼ lon cubi cheʼ tsaʼ loqʼuiyon lojon ti Nueva York, pero tsaʼ c wen ubi lon c tijicñʌyel cheʼ tsaʼ cʼotiyon lojon yaʼ ti aeropuerto i chaʼan Nairobi come yaʼix woli (choncol) i pijtañon lojon jiñi hermanojob.

Subtʼan ti Nairobi quicʼot Mary yicʼot Chris Kanaiya.

Ti ora jach tsaʼ lon c wen mulaj jiñi tejclum yicʼot subtʼan. Jiñi tsaʼ bʌ c ñaxan cʌntesa lojon yicʼot tsaʼ ochiyob tiʼ sujmlel jiñʌch Chris yicʼot Mary Kanaiya. Cʼʌlʌl wʌle muʼto i chaʼleñob subtʼan tiʼ pejtelel ora yaʼ ti Kenia * (qʼuele jiñi nota). Cheʼ ñumeñix jumpʼejl jab, tsaʼ chojquiyon lojon majlel ti Kampala (Uganda). Jiñi ñaxam bʌ misionerojob tsaʼ bʌ cʼotiyob ti jiñi país, joñon lojon. Wen utsʼat tsaʼ lon c ñusa, come cabʌl yomoʼ bʌ i cʌn i sujmlel i chaʼan Biblia. Cabʌl tsaʼ bʌ sujtiyob tiʼ testigo Jehová. Pero cheʼ añix uxpʼejl jab yicʼot ojlil yaʼañon lojon ti África, tsaʼ chaʼ sujtiyon lojon majlel ti Estados Unidos chaʼan mij cosan lon calobilob. Ñumen chʼijiyem tsaʼ lon cubi cheʼ tsaʼ j cʌyʌ lojon África i mach jiñic cheʼ tsaʼ lon j cʌyʌ Nueva York. Tsaʼ c wen cʼuxbi lojon yaʼ bʌ chumulob ti África i tsaʼ j cʌlʌ lojon chaʼan mic chaʼ majlel lon.

TSAʼ QʼUEXTΛYI BAJCHEʼ AÑON LOJON

Tsaʼ majliyon lojon ti chumtʌl yaʼ baqui chumul jiñi c tat yicʼot c ñaʼ. Mach wen jalic tsiʼ yila pañimil jiñi ñaxam bʌ lon quixicʼal (quixicpʼeñal), Kimberly. Ti wiʼil, lʌcʼʌ jumpʼejl jab yicʼot ojlil tsaʼ chʼocʼa Stephany. Tsaʼ c wen qʼuele lon ti ñuc jiñi lon queʼtel bajcheʼ tatʌl. Jin chaʼan, tsaʼ c chaʼle lon wersa chaʼan mi lon j cʌntesañob tiʼ sujmlel. Cheʼʌch tsaʼ c ñaʼta lon c mel bajcheʼ tsaʼ j cʌñʌ lojon tiʼ tojlel yambʌ hermanojob. Cujil lojon chaʼan jiñi lon calobilob miʼ cʌñob cheʼ bajcheʼ yilalon lojon. Pero cujil lojon jaʼel chaʼan jiñobʌch mi caj i yajcañob i melben i yeʼtel Jehová o maʼañic, cheʼ bajcheʼ tsaʼ ujti tiʼ tojlelob quijtsʼin. Tsiʼ cʌyʌyob i melben i yeʼtel Jehová. Mic ñop chaʼan ti jumpʼejl bʌ qʼuin, miʼ chaʼ tsajcʌbeñob i melbal jiñi hermanojob tsaʼ bʌ lon j cʌñʌ cheʼ bʌ alobonto lon.

Tijicña tsaʼ lon j cosa jiñi quixicʼalob, i ti bele ora tsaʼ lon c sʌcla chuqui yom mi lon c mel. Lʌcʼʌl tsaʼ chumleyon lojon yaʼ ti tejclum Aspen (Colorado). Come an bajcheʼ miʼ yujtel alas ti hielo cʌmbil bʌ bajcheʼ esquí, tsaʼ j cʌñʌ lojon jiñi alas. Cheʼ bʌ mi lon c majlel yaʼi, mic chaʼlen lon tʼan yicʼot jiñi quixicʼalob. Cheʼ jaʼel, mi lon c mulan majlel ti xʌmbal ti mateʼel i cheʼ ti icʼan mic chaʼlen lon tʼan quicʼotob. Anquese maxto colemobic, miʼ melob cʼajtiya tac bajcheʼ: «¿Chuqui mi caj lon c mel cheʼ añix lon c jabilel?» yicʼot «¿Majqui mi caj c ñujpuñel quicʼot lon?». Tsaʼ c wen cʌntesa lojon chaʼan miʼ cʼuxbiñob Jehová. Tiʼ pejtelel ora tsaʼ c subeyob lojon i yʌcʼob i bʌ tiʼ melol i yeʼtel Jehová i chaʼan cojach yom miʼ ñujpuñel yicʼotob yom bʌ i melbeñob i yeʼtel Jehová. Tsaʼ lon j coltayob i chʼʌmbeñob isujm jaʼel chaʼan maʼañic miʼ ñujpuñelob cheʼ wen xcolelob to. Mic chʌcʌ subeñob lojon: «Ñumen wen cheʼ a bajñel jaxto maʼ wajñel jinto cheʼ añix 23 a jabilel».

Joñon yicʼot Bethel tsaʼ lon c tsajcʌbe i melbal c tatob. Jin chaʼan, tsaʼ c chaʼle lon wersa chaʼan mic pʌyob lon majlel ti tempa bʌ yicʼot ti subtʼan jiñi lon quixicʼalob. Mic pʌy lojon jiñi hermanojob muʼ bʌ i yʌcʼob i bʌ tiʼ melol i yeʼtel Jehová tiʼ pejtelel ora chaʼan miʼ cʌytʌlob ti lon j cotot. Cheʼ jaʼel, ti bele ora mic suben lojon bajcheʼ tsaʼ lon c ñusa cheʼ bʌ misionerojon lojon. Tsaʼ c mulaj lojon cheʼ muqʼuic c majlel lon ti África quicʼot quixicʼalob.

Maʼañic tsaʼ c wis cʌyʌ lon c mel jiñi estudio ti familia. Mic pʌsben lojon bajcheʼ miʼ mejlel i jacʼob jiñi cʼajtiya tac muʼ bʌ i mejlelob ti melbentel ti escuela. I mucʼʌch i wen mulañob yicʼot miʼ ñumen tajob i chʼejlel. Pero cheʼ wolix i ñumen colelob majlel an i tajol tsiʼ cʼajtiyob chucoch mic mel lojon jiñi estudio. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin tsaʼ michʼayon i tsaʼ c subeyob chaʼan maʼañix chuqui mi caj lon c mel i chaʼan laʼix majlicob tiʼ cuarto. Maʼañix chuqui tsiʼ yʌlʌyob. Tsaʼ cajiyob ti uqʼuel i tsiʼ yʌlʌyob chaʼan yomobʌch miʼ mejlel jiñi estudio. Cheʼʌch tsaʼ c ñaʼta lojon chaʼan wolʌch i qʼuelob ti ñuc i cʌntesa Jehová. Tsaʼ cʼoti i wen qʼuelob ti ñuc jiñi estudio ti familia. Miʼ mulañob i subeñon lojon chuqui miʼ ñaʼtañob yicʼot bajcheʼ yubil miʼ yubiñob i bʌ. An i tajol miʼ yʌlob chaʼan maʼañic miʼ wen mulañob jumpʼejl cʌntesa am bʌ ti Biblia. Anquese maʼañic mic wen mulan lojon bajcheʼ jiñi, miʼ cʼotel lon j cʌn chuqui miʼ ñaʼtañob. Cheʼ bʌ tsaʼix c wen aqʼue lon i ñaʼtan, muqʼuix i ñopob muʼ bʌ i yʌl Jehová.

TSAʼ LON J QʼUELE TI WEN CHUQUI TAC TSAʼ UJTI

Mach jalic tsaʼ ñumi cheʼ tsaʼ j cosa lon quixicʼalob. Tiʼ coltaya i yorganización Dios, tsaʼ j cʌntesa lojon i cʼuxbiñob Jehová. Wen tijicña tsaʼ lon cubi cheʼ bʌ tsaʼ ochiyob bajcheʼ precursora cheʼ tsaʼix ujtiyob ti qʼueljun ti secundaria i tsiʼ cʌñʌyob jumpʼejl eʼtel. Tsaʼ majliyob yicʼot yambʌ chaʼtiquil hermanajob ti Cleveland (Tennessee), come yom to ñumen coltʌntel chaʼan subtʼan. Tsaʼ c wen ñaʼtayob lojon, pero tijicñayon lojon come tsiʼ yʌcʼʌyob i bʌ tiʼ yeʼtel Jehová chaʼan subtʼan. Joñon quicʼot quijñam tsaʼ chaʼ ochiyon lojon bajcheʼ precursor. Cheʼ bajcheʼ jiñi, tsaʼ sujtiyon lojon bajcheʼ xcoltaya i chaʼan superintendente i chaʼan circuito yicʼot mic chaʼlen eʼtel ti colem tempa bʌ tac.

Cheʼ maxto majliyob ti Tennessee jiñi quixicʼalob, tsajñiyob ti Londres (Inglaterra) i tsiʼ julaʼtayob Betel. Stephany tsiʼ cʌñʌ juntiquil hermano yaʼ ti Betel i cʼabaʼ Paul Norton. Ti jiñi bʌ ora Stephany 19 i jabilel. Cheʼ bʌ chaʼ tsajñiyob ti Inglaterra, Kimberly tsiʼ cʌñʌ Brian Llewellyn, juntiquil i piʼʌl ti eʼtel Paul yaʼ ti Betel. Stephany tsaʼ ñujpuñi yicʼot Paul cheʼ tsaʼ tsʼʌctiyi 23 i jabilel. I cheʼ tsaʼ ñumi jumpʼejl jab, cheʼ bʌ Kimberly añix 25 i jabilel, tsaʼ ñujpuñi yicʼot Brian. Stephany yicʼot Kimberly tsaʼ ñujpuñiyob cheʼ tsaʼix i tajayob 23 i jabilelob. Tsaʼ c wen ubi lojon c tijicñʌyel cheʼ wen tsiʼ yajcayob i ñoxiʼal.

Quicʼot lon Paul, Stephany, Kimberly yicʼot Brian yaʼ ti sucursal ti Malaui cheʼ ti jabil 2002.

Jiñi quixicʼalob miʼ yʌlob chaʼan coltʌbil i chaʼañob chaʼan miʼ ‹ñaxan sajcañob i yumʌntel Dios› jiñi wem bʌ lon c melbal yicʼot i melbal i tatuchob, i chaʼan coltʌbil i chaʼañob cheʼ mach wen añobic i taqʼuin (Mateo 6:33). Ti abril i chaʼan 1998, Paul yicʼot Stephany tsaʼ pʌjyiyob ti clase 105 yaʼ ti Cʌntesʌntel i chaʼan Galaad, ti wiʼil, tsaʼ chojquiyob majlel ti Malaui (África). Cheʼ jaʼel, Brian yicʼot Kimberly tsaʼ pʌjyiyob ti eʼtel yaʼ ti Betel ti Londres. Ti wiʼil, tsaʼ chojquiyob majlel yaʼ ti Betel am bʌ ti Malaui. Wen tijicña tsaʼ lon cubi come jiñʌch ñumen wem bʌ bajcheʼ tsaʼ caji i cʼʌñob i cuxtʌlel.

TSAʼ AQʼUENTIYON LOJON YAMBΛ EʼTEL WEN UTSʼATAX BΛ

Cheʼ ti enero i chaʼan 2001 tsiʼ pejcayon jiñi hermano Marais cheʼ bajcheʼ tsaʼ j cʌlʌ tiʼ tejchibal. Jiñi hermano an tiʼ wenta jiñi Oficina chaʼan Traducción. Tsiʼ subeyon chaʼan jiñi hermanojob woli (yʌquel) i chajpañob jumpʼejl cʌntesʌntel chaʼan jiñi mucʼoʼ bʌ ti traducir ti yan tac bʌ tʼan miʼ ñumen chʼʌmbeñob isujm jiñi inglés. Anquese añix 64 c jabilel, tsiʼ yʌlʌ chaʼan yom i chajpañoñob chaʼan mi cʌcʼ jaʼel jiñi cʌntesa. Tsaʼ c pejca Jehová ti oración quicʼot quijñam yicʼot tsaʼ j cʼajtibe lon ticʼojel jiñi lon c ñaʼ. Anquese ñoxobix tiʼ chaʼticlel i yomix mij coltan lojon, tsiʼ yʌlʌyob chaʼan mucʼʌch c jacʼ lojon. Tsaʼ c chaʼle tʼan ti Patterson i tsaʼ j cʌlʌ chaʼan mucʼʌch lon c jacʼ.

Pero ti wiʼil, jiñi c ñaʼ tsaʼ subenti chaʼan an i chaʼan cáncer. Jin chaʼan, tsaʼ c chaʼle tʼan quicʼot i tsaʼ c sube chaʼan mi caj cʌytʌl quicʼot quijtsʼin Linda chaʼan mij cʌntan lojon. Pero tsiʼ subeyon: «Mi maʼañic maʼ majlel, mach ñumen tijicñayic mi caj cubin». I cheʼʌch tsiʼ subeyon jaʼel jiñi Linda. Tsaʼ majliyon lojon yaʼ baqui miʼ yʌjqʼuel cʌntesa i chaʼan Watchtower, am bʌ ti Patterson. Joñon quicʼot quijñam tsaʼ c wen aqʼue lon wocolix i yʌlʌ chaʼañob i coltaya. Tsaʼ lon cʌqʼue wocolix i yʌlʌ jiñi hermanojob jaʼel tsaʼ bʌ i coltayob c ñaʼ. Cheʼ añix jumpʼejl qʼuin j cʼotel lojon yaʼ ti Patterson, tsiʼ pejcayon lojon jiñi Linda chaʼan tsaʼix chʌmi lon c ñaʼ. Pero tsaʼ cʌcʼʌ lon c pensar ti lon queʼtel, cheʼʌch bajcheʼ tajol tsiʼ mulaj jiñi c ñaʼ.

Cheʼ bʌ tsaʼ subentiyon lon chaʼan ñaxan mi caj c majlel lojon yaʼ ti sucursal am bʌ ti Malaui, wen tijicña tsaʼ lon cubi come yaʼan lon quixicʼal yicʼot lon c ñijʼal. Utsʼatax tsaʼ cubi cheʼ tsaʼ tem ajñiyon lojon. Cheʼ jiñi tsaʼ majliyon lojon ti Zimbabue, ti wiʼil ti Zambia. Cheʼ bʌ añix uxpʼejl jab yicʼot ojlil j cajel lojon ti cʌntesa, tsaʼ chaʼ subentiyon lojon sujtel ti Malaui. Tsaʼ j colta lojon jiñi hermanojob tsaʼ bʌ ticʼlʌntiyob chaʼan miʼ tsʼijbuñob bajcheʼ tsiʼ ñusayob cheʼ maʼañic tsiʼ yotsayob i bʌ ti política * (qʼuele jiñi nota).

Subtʼan quicʼot lon c buts.

Wen chʼijiyem tsaʼ lon cubi cheʼ bʌ tsaʼ j cʌyʌ lojon África cheʼ ti 2005. Tsaʼ chaʼ sujtiyon lojon ti otot yaʼ ti Basalt (Colorado). Yaʼʌch tsaʼ bej cajiyon lojon ti eʼtel bajcheʼ precursor. Cheʼ ti 2006, Brian yicʼot Kimberly tsaʼ sujtiyob baqui añon lojon chaʼan miʼ cosañob chaʼtiquil i yixicpʼeñal, Mackenzie yicʼot Elizabeth. Paul yicʼot Stephany yaʼto añob ti Malaui, Paul jiñʌch juntiquil ochem bʌ yaʼ ti Comité i chaʼan Sucursal. Añix lʌcʼʌ 80 c jabilel, tijicñayon cheʼ mij qʼuel chaʼan jiñi hermanojob xcolelob to bʌ woliʼ tsʼʌctesañob jiñi eʼtel am bʌ c chaʼan ti ñaxan. An c chaʼle lon wersa chaʼan mi lon c mel cheʼ bajcheʼ tsaʼ lon j cʌñʌ ti yambʌ hermanojob, i cheʼʌch miʼ mejlel lon j coltan jiñi quixicʼalob yicʼot c butsob. Jin chaʼan wen tijicñayon lojon.

^ parr. 5 Mi a wom a ñumen cʌn chaʼan i yeʼtelob bajcheʼ misionero yambʌ i familiajob jiñi hermana Steele, qʼuele La Atalaya 1 i chaʼan febrero, 1957, i yopol 76 cʼʌlʌl ti 79, yicʼot La Atalaya 15 i chaʼan agosto, 1971, i yopol 506 cʼʌlʌl ti 511.

^ parr. 17 Jiñi hermana Kanaiya tsaʼ chʌmi cheʼ wolito i tsʼijbuntel iliyi.

^ parr. 30 Jumpʼejl ejemplo, qʼuele tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Trophim Nsomba yaʼ ti La Atalaya 15 i chaʼan abril, 2015, i yopol 14 cʼʌlʌl ti 18.