Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 32

CʼAY 44 I yoración jiñi chʼijiyem bʌ

Jehová yom chaʼan pejtelel lac piʼʌlob miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ

Jehová yom chaʼan pejtelel lac piʼʌlob miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ

«Jehová […] mach yomic chaʼan mi juntiquilic miʼ jisʌntel, yom chaʼan pejtelel lac piʼʌlob miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ» (2 PED. 3:9).

TEMA

Mi caj laj qʼuel chuqui yom i yʌl cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ, chucoch ñucʌch i cʼʌjñibal i bajcheʼ an i colta Jehová jiñi lac piʼʌlob chaʼan miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ.

1. ¿Chuqui yom i yʌl cheʼ bʌ juntiquil miʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ?

 CHEʼ bʌ juntiquil miʼ mel mach bʌ weñic wen ñuc i cʼʌjñibal miʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ, ¿chuqui yom i yʌl jiñi? Yom i yʌl chaʼan mach utsʼatic miʼ qʼuel jiñi tsaʼ bʌ i mele i maʼañic miʼ chaʼ mel. (Qʼuele jiñi Glosario am bʌ yaʼ ti Biblia «chaʼ ñaʼtan a bʌ»).

2. ¿Chucoch ñucʌch i cʼʌjñibal cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ ti lac pejtelel? (Nehemías 8:​9-11).

2 Ti lac pejtelel yom mi laj cʌn chaʼan ñucʌch i cʼʌjñibal cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ. ¿Chucoch? Come ti jujumpʼejl qʼuin mi lac mel (chaʼlen) mach bʌ weñic. Cheʼ jaʼel xmulilonla yicʼot mi lac chʌmel (sajtel), come i pʼolbalonla Adán yicʼot Eva (Rom. 3:23; 5:12). Pero anquese xmuliloñʌchla, ¿yom ba mi lac wen ubin lac chʼijyemlel tiʼ caj jiñi? Maʼañic. Come Jehová wen yujil pʼuntaya i yom chaʼan tijicñayonla (Rom. 7:​21-24). I sujm chaʼan an xucʼuloʼ bʌ i wiñicob Dios ti wajali tsaʼ bʌ i yubiyob i chʼijyemlel tiʼ caj jiñi mulil, bajcheʼ jiñi apóstol Pablo. Pero Jehová yom chaʼan tijicñayonla. Laʼcu lac ñaʼtan tiʼ tojlel jiñi judíojob tiʼ yorajlel Nehemías (pejcan Nehemías 8:​9-11). Jehová tiʼ subeyob chaʼan mach yomic miʼ chʌn ubiñob i chʼijyemlel tiʼ caj jiñi tsaʼ bʌ i meleyob, i tiʼ subeyob chaʼan yom tijicñayob. Jehová yujil chaʼan junchajp muʼ bʌ i mejlel i yʌqʼueñonla lac tijicñʌyel jiñʌch cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ. I miʼ mejlel lac ñop chaʼan cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ Jehová mi caj i ñusʌbeñonla come miʼ pʼuntañonla.

3. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili estudio?

3 Ti ili estudio mi caj laj qʼuel iliyi: 1) ¿Chuqui tsiʼ pʌsbe Jehová jiñi israelitajob chaʼan mi caj i mel mi mucʼʌch i chaʼ ñaʼtañob i bʌ? 2) ¿Chuqui tsiʼ mele Jehová chaʼan miʼ coltañob i chaʼ ñaʼtañob i bʌ? 3) ¿Chuqui tsiʼ cʌñʌyob jiñi xcʌntʼañob i chaʼan Jesús?

¿CHUQUI TSIʼ PɅSBE JEHOVÁ JIÑI ISRAELITAJOB CHAʼAN MI CAJ I MEL MI MUCʼɅCH I CHAʼ ÑAʼTAÑOB I BɅ?

4. ¿Chuqui tsiʼ pʌsbe Jehová jiñi israelitajob?

4 Cheʼ bʌ Jehová tsiʼ yajca jiñi israelitajob bajcheʼ i tejclum tsiʼ yʌqʼueyob i tʼan chaʼan mi caj i cʌntañob yicʼot mi caj i coltañob mi mucʼʌch i jacʼbeñob i tʼan. I tiʼ subeyob: «Come ili mandar woli bʌ c subeñet wʌle mach wocolic ti jacʼol. Mach ñajtic an» (Dt. 30:​11, 16). Pero mi tsiʼ chaʼleyob mulil, tajol cheʼ miʼ chʼujutesañob yambʌ dios tac, Jehová tiʼ subeyob chaʼan mi caj i tajob wocol yicʼot chaʼan mach utsʼatic mi caj i qʼuelob. Mi jiñi israelitajob miʼ yujtelob bajcheʼ jiñi, ¿maʼañix ba chuqui miʼ mejlelob i mel chaʼan wen miʼ chaʼ qʼuejlelob ti Jehová? Mach cheʼiqui, come jiñi Mandar miʼ yʌl chaʼan miʼ mejlel i chaʼ sʌclañob Jehová yicʼot miʼ chaʼ ñʌchʼtʌbeñob i tʼan (Dt. 30:​1-3, 17-20). Ili yom i yʌl chaʼan yom miʼ ñaʼtañob i bʌ. Cheʼ bajcheʼ jiñi, Jehová miʼ mejlel i ñusʌbeñob i mul yicʼot miʼ chaʼ aqʼueñob i bendición.

5. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Jehová chaʼan maʼañic tsiʼ junyaj choco jiñi i tejclum? (2 Reyes 17:​13, 14).

5 Jiñi i tejclum Jehová mach junsujtel jach tsiʼ mele mach bʌ weñic. Mach cojach tsiʼ chʼujutesayob yambʌ dios tac, tsaʼto i ñumen meleyob tsʌts tac bʌ mulil. Tiʼ caj jiñi tsiʼ tajayob cabʌl wocol. Pero Jehová maʼañic tsiʼ junyajlel chocoyob, tsiʼ chʌn ñopo i coltañob, jin chaʼan tsiʼ choco majlel cabʌl xʼaltʼañob chaʼan miʼ coltañob chaʼan miʼ cʌyob i mul i miʼ chaʼ sujtelob ti Jehová (pejcan 2 Reyes 17:​13, 14).

6. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsbe Jehová jiñi i tejclum tiʼ tojlel jiñi xʼaltʼañob chaʼan yomʌch miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ? (Qʼuele jaʼel jiñi foto).

6 Jehová ti bele ora miʼ choc majlel xʼaltʼañob i chaʼan chaʼan miʼ ticʼ i tejclum chaʼan miʼ cʌyob i mul. Tiʼ tojlel jiñi xʼaltʼan Jeremías, Jehová tsiʼ yʌlʌ: «Tsaʼ cʌyʌyon, Israel, pero sujtenix, […]. Mach michʼonic, come wen cujil pʼuntaya […]. Mach ti pejtelelic ora mi caj c michʼleñet. Jini jach yom maʼ mel a bʌ quicʼot. Subu a mul chaʼan tsaʼ ñusʌbe i tʼan a Yum Dios» (Jer. 3:​12, 13). I tiʼ tojlel jiñi xʼaltʼan Joel, tsiʼ yʌlʌ: «Sutqʼuin laʼ bʌ baʼ añon ti pejtelel laʼ pusicʼal cheʼ anto i yorajlel» (Jl. 2:​12, 13). Tiʼ sube jiñi xʼaltʼan Isaías chaʼan miʼ yʌl: «¡Sʌqʼuesan laʼ bʌ! ¡Cʌyʌx laʼ mel jontolil tiʼ tojel c wut!» (Is. 1:​16-19). I tiʼ sube Ezequiel chaʼan miʼ yʌl: «¿Tijicñayon ba cheʼ miʼ chʌmel winic yicʼot i mul? Maʼanic. Com miʼ cʌy i jontolil chaʼan cuxul miʼ yajñel». «Mach tijicñayonic cheʼ mi laʼ chʌmel mi juntiquilic. Jini chaʼan cʌyʌ laʼ mul chaʼan cuxul mi laʼ wajñel» (Ez. 18:​23, 32). Jehová mach yomic chaʼan mi juntiquilic miʼ jilel. Jin chaʼan cheʼ bʌ miʼ qʼuel chaʼan juntiquil miʼ cʌy i mul tijicña miʼ yubin. Cheʼ bajcheʼ mi laj qʼuel, Jehová mach cheʼ jach miʼ pijtan chaʼan jiñi am bʌ i mul miʼ tilel baʼan chaʼan miʼ cʼajtin i ñusʌbentel i ti jinto bʌ ora miʼ coltan. Laʼ laj qʼuel chaʼpʼej uxpʼejl ejemplo.

Jehová mach juntiquil jach xʼaltʼan tsiʼ cʼʌñʌ chaʼan miʼ coltan i tejclum chaʼan miʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ. (Qʼuele jiñi párrafo 6 yicʼot 7).


7. ¿Chuqui tsiʼ pʌsbe Jehová jiñi i tejclum tiʼ tojlel Oseas yicʼot i yijñam?

7 Laʼ lac ñaʼtan bajcheʼ tsiʼ cʼʌñʌ Jehová tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Oseas yicʼot i yijñam i cʼabaʼ Gómer chaʼan miʼ pʌsben i tejclum bajcheʼ yilal miʼ qʼuel anquese wolito (choncolto) ti mulil. Gómer tsiʼ piʼle yambʌ wiñic, tsiʼ yotsa i bʌ yicʼot yambʌ wiñicob i tsiʼ cʌyʌ jiñi i ñoxiʼal. ¿Bajcheʼ yilal tsiʼ qʼuele Jehová jiñi? Jehová tiʼ sube Oseas: «Yom maʼ chaʼ pʌy a wijñam. Yom maʼ cʼuxbin a wijñam anquese miʼ mulan i tsʼiʼlel. Come mic chʌn cʼuxbin israelob anquese miʼ chʼujutesañob diosteʼ tac» (Os. 3:1; Pr. 16:2). I laʼ laj cʼajtesan chaʼan Gómer wolito ti mulil cheʼ bʌ Jehová tiʼ sube Oseas chaʼan miʼ chaʼ majlel i pʌy. a Cheʼ bajcheʼ ili, Jehová tsiʼ pʌsbe i tejclum chaʼan maʼañic junyaj chocbil i chaʼan yicʼot chaʼan muʼto i bej cʼuxbin anquese wen woliyobto ti mulil. Jin chaʼan, maʼañic tsiʼ cʌyʌ i choc majlel xʼaltʼañob chaʼan miʼ coltañob i chaʼ ñaʼtañob i bʌ. Pero ¿yom ba i yʌl iliyi chaʼan Jehová, muʼ bʌ i qʼuel lac pusicʼal, mi caj i ñop i coltan juntiquil wolito (yʌquelto) bʌ ti mulil chaʼan miʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ? (Pr. 17:3). Laʼ laj qʼuel.

¿BAJCHEʼ MIʼ COLTAN JEHOVÁ JIÑI AM BɅ I MUL CHAʼAN MIʼ CHAʼ ÑAʼTAN I BɅ?

8. ¿Chuqui tsiʼ mele Jehová chaʼan miʼ coltan Caín chaʼan miʼ chaʼan ñaʼtan i bʌ? (Génesis 4:​3-7; qʼuele jaʼel jiñi dibujo).

8 Caín jiñʌch jiñi ñaxam bʌ i yalobil Adán yicʼot Eva, i xmulil tsiʼ yila pañimil (tsaʼ chʼocʼa). Pero cheʼ jaʼel, jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan «jontol jiñi i melbal» (1 Juan 3:12). Tajol jin tiʼ caj chaʼan Jehová «mach utsʼatic tsiʼ qʼuele Caín yicʼot i majtan» tsaʼ bʌ i lon aqʼue. I maʼañic tsiʼ qʼuexta i melbal (chaʼlibal), tsaʼ jach utsi michʼa. ¿I chuqui tsiʼ mele Jehová? Tsiʼ pejca i tsiʼ ñopo i ticʼ ti wen, tiʼ sube chaʼan mi maʼañic miʼ qʼuextan i melbal mi caj i taj wocol (pejcan Génesis 4:​3-7). Pero Caín maʼañic tsiʼ jacʼbe i tʼan Jehová i maʼañic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ. ¿Chuqui tsiʼ mele Jehová? ¿Tsaʼ ba i yʌlʌ chaʼan maʼañix majqui mi caj i chʌn ñop i coltan? ¡Maʼañic!

Jehová tsiʼ ñopo i ticʼ Caín, tiʼ sube chaʼan mi maʼañic miʼ qʼuextan i melbal mi caj i taj wocol. (Qʼuele jiñi párrafo 8).


9. ¿Bajcheʼ tsiʼ colta Jehová jiñi David chaʼan miʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ?

9 Jehová tsiʼ yʌlʌ tiʼ tojlel jiñi rey David: «Juntiquil wiñic muʼ bʌ i tijicñesan c pusicʼal», ¿chucoch? Come miʼ wen cʼuxbin (Hech. 13:22). Pero la cujil chaʼan David tsiʼ mele tsʌts tac bʌ mulil, tsiʼ chaʼle tsʼiʼlel yicʼot tsʌnsa. I wentʌlel tsaʼ tsʌnsʌnti jaʼel come cheʼʌch miʼ yʌl jiñi Mandar (Lv. 20:10; Nm. 35:31). Pero, come Jehová wen uts, tsiʼ choco majlel jiñi xʼaltʼan Natán chaʼan miʼ pejcan i miʼ coltan, anquese David maxto i pʌsʌ chaʼan tsaʼix i ñaʼta i bʌ. b Cheʼ bʌ Natán tsaʼ cʼoti, tsiʼ cʼʌñʌ jumpʼejl ejemplo tsaʼ bʌ cʼoti tiʼ pusicʼal jiñi David. Cheʼ bajcheʼ jiñi, tsaʼ cʼoti i chʼʌmben i sujm chaʼan tsiʼ chaʼle tsʌts bʌ mulil tiʼ tojlel Jehová i tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ (2 S. 12:​1-14). Ti wiʼil, David tiʼ tsʼijbu jiñi Salmo 51 baqui tsiʼ yʌlʌ bajcheʼ yubil tsiʼ yubi i bʌ cheʼ tsiʼ chaʼle tsʌts bʌ mulil. Ili salmo an i colta cabʌl hermanojob yicʼot hermanajob am bʌ i chaʼleyob mulil chaʼan miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ. Cheʼ bajcheʼ mi laj qʼuel, Jehová tsaʼʌch i wen cʼuxbi David i tsiʼ colta chaʼan miʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ.

10. ¿Bajcheʼ yubil maʼ wubi cheʼ a wujil chaʼan Jehová mach orajic miʼ michʼan yicʼotonla i chaʼan miʼ ñusʌbeñonla lac mul?

10 Jehová miʼ tsʼaʼlen pejtelel jiñi mulil (Sal. 5:​4, 5). Pero yujil chaʼan xmulilonla, jin chaʼan mi tsaʼ lac chaʼle mulil yom i coltañonla come miʼ cʼuxbiñonla. I anquese an muʼ bʌ i melob wen tsʌts tac bʌ mulil, Jehová miʼ chaʼlen wersa i coltañob chaʼan miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ yicʼot chaʼan miʼ lʌcʼtesañob i bʌ tiʼ tojlel. ¡Mach ba añic miʼ tijicñesan lac pusicʼal jiñi! Cheʼ mi lac ñaʼtan chaʼan Jehová mach orajic yujil michʼ i yom i ñusʌbeñonla lac mul, jiñi miʼ ñijcañonla chaʼan ti ora mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ mi an chuqui tsaʼ lac mele chaʼan chʌn xucʼul mi la cajñel tiʼ tojlel. Wʌle laʼ laj qʼuel chuqui tsiʼ pʌsbe Jesús jiñi xcʌntʼañob i chaʼan.

CHUQUI TSIʼ CɅÑɅYOB JIÑI XCɅNTʼAÑOB I CHAʼAN JESÚS

11, 12. ¿Chuqui ti lajiya tsiʼ yʌlʌ Jesús chaʼan miʼ pʌs bajcheʼ yilal i pʼuntaya Jehová? (Qʼuele jaʼel jiñi foto).

11 Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj qʼuele yaʼ ti yambʌ estudio, Jehová tsiʼ cʼʌñʌ Juan jiñi Xʼacʼ chʼʌmjaʼ yicʼot Jesucristo chaʼan miʼ tsictesʌben jiñi lac piʼʌlob chucoch yomʌch miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ (Mat. 3:​1, 2; 4:17).

12 Cheʼ bʌ Jesús wʌʼan ti pañimil tiʼ tsictesa chaʼan Jehová ti bele ora yom i ñusʌbeñonla lac mul. Wen tsiquil tsiʼ pʌsʌ cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ jiñi lajiya chaʼan jiñi chʼiton tsaʼ bʌ loqʼui majlel ti yotot i tsaʼ chaʼ sujti. Cheʼ bʌ ili chʼiton tsaʼ loqʼui majlel ti yotot, tsiʼ mele chuqui jach yom. Pero ti wiʼil «tsiʼ chaʼ ñaʼta pañimil» i tsaʼ chaʼ sujti ti yotot. ¿I chuqui tsiʼ mele jiñi i papá? Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan «cheʼ bʌ ñajtto an, jiñi i tat tsiʼ taja i qʼuel i tsaʼ wen ñijcʌyi i pusicʼal. Ti ajñel tsaʼ majli i taj, tsiʼ meqʼue i tiʼ tsʼujtsʼu». Ili chʼiton maʼañix tsiʼ pijta chaʼan jiñi i papá miʼ ñusʌben i mul, jin chaʼan tsiʼ ñaʼta chaʼan miʼ cʼotel i cʼajtiben chaʼan miʼ sujtesan ti xʼeʼtel i chaʼan. Pero jiñi i papá wen yom i qʼuel i yalobil yicʼot i chaʼ otsan ti yotot i tsiʼ ñusʌbe i mul. Jin chaʼan tsiʼ yʌlʌ: «Ili calobil [ . . . ] lon sajtem i tsaʼix chaʼ tajle» (Luc. 15:​11-32). Jesús wen utsʼatax tiʼ tsictesa bajcheʼ yilal jiñi i pʼuntaya Jehová, come cheʼ bʌ yaʼto an ti panchan tsiʼ wen qʼuele bajcheʼ tsiʼ pʼunta jiñi wiñicob xʼixicob tsaʼ bʌ i chaʼleyob mulil.

Ti jiñi lajiya tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús, jiñi tatʌl ti ajñel tsaʼ majli i mecʼ i yalobil cheʼ bʌ tsaʼ chaʼ sujti ti yotot. (Qʼuele jiñi párrafo 11 yicʼot 12).


13, 14. ¿Chuqui tsiʼ cʌñʌ Pedro tiʼ tojlel Jehová, i chuqui tsiʼ pʌsbe yambʌlob chaʼan iliyi? (Qʼuele jaʼel jiñi dibujo).

13 Jiñi apóstol Pedro tsiʼ cʌñʌ chaʼan Jehová mucʼʌch i ñusʌben i mul jiñi muʼ bʌ i chaʼ ñaʼtañob i bʌ. Mach junsujtel jach tsiʼ mele mach bʌ weñic i Jesús tsiʼ ñusʌbe i mul. Jumpʼejl ejemplo, uxyajl tsiʼ yʌlʌ chaʼan mach i cʌñʌyic Jesús, pero ti wiʼil tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ i wen chʼijyem tsiʼ yubi (Mat. 26:​34, 35, 69-75). Cheʼ bʌ Jesús tsaʼix chaʼ chʼojyi, yujil chaʼan Pedro tsaʼʌch i chaʼ ñaʼta i bʌ (Luc. 24:​33, 34; 1 Cor. 15:​3-5). Jin chaʼan, tsiʼ pʌsbe i bʌ chaʼan miʼ yʌqʼuen i ñaʼtan chaʼan tsaʼix i ñusʌbe i mul. Cheʼ bajcheʼ ili, Pedro tsiʼ qʼuele chaʼan Jehová mucʼʌch i ñusʌbeñonla lac mul.

14 Pedro yujil bajcheʼ yubil cheʼ bʌ juntiquil miʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ i miʼ ñusʌbentel i mul. Jin chaʼan tsaʼ mejli i suben yambʌlob chuqui tsiʼ cʌñʌ. Cheʼ bʌ ñumeñix jiñi qʼuiñijel chaʼan Pentecostés, ti wen jach bʌ tʼan tiʼ tsictesʌbe jiñi judíojob tsaʼ bʌ i yʌcʼʌyob i tʼan chaʼan miʼ tsʌnsʌntel Jesús: «Chaʼ ñaʼtan laʼ bʌ i sutqʼuin laʼ bʌ chaʼan mi laʼ yʌpbentel laʼ mul, i cheʼ bajcheʼ jiñi Jehová mi caj i yʌqʼueñetla laʼ ñʌchʼtʌlel» (Hech. 3:​14, 15, 17, 19). Jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pedro miʼ pʌs chaʼan juntiquil muʼ bʌ i chaʼ ñaʼtan i bʌ yom miʼ sutqʼuin i bʌ jaʼel, ¿chuqui yom i yʌl jiñi? Chaʼan miʼ tojʼesan i pensar, i melbal yicʼot miʼ tech i mel muʼ bʌ i mulan Jehová. Cheʼ jaʼel, Pedro tsiʼ pʌsʌ chaʼan Jehová miʼ junyaj ñusan lac mul. Ti wiʼil tsiʼ yʌlʌ: «Pero miʼ pʌsbeñetla i pijt come mach yomic chaʼan mi juntiquilic miʼ jisʌntel, yom chaʼan pejtelel lac piʼʌlob miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ» (2 Ped. 3:9). ¡Wen tijicña mi la cubin cheʼ la cujil chaʼan Jehová miʼ junyaj ñusʌbeñonla lac mul anquese wen tsʌts jiñi tsaʼ bʌ lac mele!

Jiñi apóstol Pedro tsaʼʌch i chaʼ ñaʼta i bʌ, jin chaʼan Jesús tsiʼ ñusʌbe i mul i tsiʼ yʌqʼue i ñaʼtan chaʼan mucʼʌch i cʼuxbin. (Qʼuele jiñi párrafo 13 yicʼot 14).


15, 16. a) ¿Chuqui tsiʼ cʌñʌ jiñi apóstol Pablo? (1 Timoteo 1:​12-15). b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti yambʌ estudio?

15 Juntiquil wiñic tsaʼ bʌ i wen mele mach bʌ weñic jiñʌch Saulo chʼoyol bʌ ti Tarso. Tsiʼ wen contraji jiñi xcʌntʼañob i chaʼan Jesús yicʼot tsiʼ ticʼlayob. Jin chaʼan, tajol an lac piʼʌlob tsaʼto bʌ i ñaʼtayob chaʼan jiñi wiñic mach i qʼuextayix i melbal. Pero Jehová yicʼot Jesús mach cheʼic tsiʼ ñaʼtayob. Añʌch chuqui wem bʌ tsiʼ qʼueleyob tiʼ tojlel, jin chaʼan Jesús tsiʼ yʌlʌ: «Ili wiñic jumpʼejlʌch eʼtijibʌl tsaʼ bʌ c yajca» (Hech. 9:15). Jesús tsaʼto i cʼʌñʌ jumpʼejl milagro chaʼan miʼ coltan i chaʼ ñaʼtan i bʌ (Hech. 7:​58–8:3; 9:​1-9, 17-20). Ti wiʼil, cheʼ bʌ Saulo xcʌntʼañix i chaʼan Jesús i cʌmbilix bajcheʼ jiñi apóstol Pablo, tsiʼ wen aqʼue wocolix i yʌlʌ Jehová yicʼot Jesús chaʼan tsiʼ wen pʌsbeyob i pʼuntaya (pejcan 1 Timoteo 1:​12-15). Jin chaʼan ti jumpʼejl i pusicʼal tiʼ sube jiñi yambʌlob: «Chaʼan ti jiñi ñuc bʌ i yutslel woliʼ ñop i coltañet chaʼan maʼ chaʼ ñaʼtan a bʌ» (Rom. 2:4).

16 Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, Pablo tsiʼ yubi chaʼan yaʼ ti congregación ti Corinto an jumpʼejl wocol, an juntiquil woli bʌ i chaʼlen tsʼiʼlel i yaʼto bej an ti congregación. Tsaʼ bʌ i mele Pablo ti jimbʌ ora, miʼ pʌsbeñonla bajcheʼ Jehová miʼ pʌs i cʼuxbiya yicʼot i pʼuntaya cheʼ bʌ miʼ ticʼonla. Ili mi caj lac ñumen cʌn yaʼ ti yambʌ estudio.

CʼAY 33 Laʼ la cʌqʼuen Jehová jiñi laj cuch

a Ili ora mi jiñi i yijñam o i ñoxiʼal juntiquil ñujpuñem bʌ miʼ chaʼlen tsʼiʼlel yicʼot yambʌ wiñic o xʼixic, Jehová maʼañic miʼ wersa al chaʼan yom miʼ bej chumtʌl yicʼot. Jiñi tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Oseas qʼuexelʌch. Cheʼ jaʼel, Jehová tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan Jesús miʼ tsictesan chaʼan jiñi wiñic o xʼixic maʼañic bʌ i mul, an tiʼ wenta miʼ ñaʼtan mi muʼto caj i bej chumtʌl yicʼot jiñi i piʼʌl tsaʼ bʌ i chaʼle tsʼiʼlel o mi yom i chaʼlen i bʌ ti divorciar (Mat. 5:32; 19:9).

b Qʼuele jiñi tema «¿Qué significa para usted el perdón de Jehová?», yaʼ ti La Atalaya 15 de noviembre 2012, página 21 cʼʌlʌl 23, párrafo 3 cʼʌlʌl 10.