Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 45

CʼAY 138 I chʼʌjlib ñoxob: I sʌquelob i jol

Wem bʌ ticʼojel tac tsaʼ bʌ i yʌcʼʌyob i wiñicob Dios ñoxobix bʌ

Wem bʌ ticʼojel tac tsaʼ bʌ i yʌcʼʌyob i wiñicob Dios ñoxobix bʌ

«Añob cabʌl i pusicʼal jini ñoxobix bʌ. Miʼ wen chʼʌmbeñob isujm» (JOB 12:12).

TEMA

Cheʼ mi lac jacʼben i tʼan Jehová mi lac taj cabʌl bendición ili ora, i ti talto bʌ qʼuin mi caj i yʌqʼueñonla laj cuxtʌlel mach bʌ añic miʼ jilel.

1. ¿Chucoch jiñi ñoxobix bʌ cabʌl chuqui miʼ mejlel i pʌsbeñoñobla?

 TI LAC pejtelel i cʼʌjñibal lac chaʼan mi laj coltʌntel chaʼan wen chuqui mi lac yajcan lac mel. Jiñi ancianojob yicʼot yambʌ hermanojob añobix bʌ i ñaʼtʌbal miʼ mejlel i coltañoñobla. I mi ñoxobix jiñi hermanojob muʼ bʌ i yʌqʼueñoñobla ticʼojel mach yomic mi lac ñaʼtan chaʼan maʼañic i cʼʌjñibal jiñi woli bʌ (choncol bʌ) i yʌlob. Jehová yom chaʼan mi laj cʌn tiʼ tojlelob come cabʌlix chuqui ñusʌbilob i chaʼan, ñumen añobix i ñaʼtʌbal yicʼot muqʼuix i ñumen chʼʌmbeñob i sujm (Job 12:12).

2. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili estudio?

2 Ti wajali, Jehová tsiʼ cʼʌñʌ xucʼul bʌ wiñicob añobix bʌ i jabilel chaʼan miʼ coltan yicʼot miʼ tojʼesan majlel i tejclum. Laʼcu lac ñaʼtan tiʼ tojlel Moisés, David yicʼot jiñi apóstol Juan. Ili wiñicob mach junlajalic baqui tsaʼ ajñiyob yicʼot chuqui tac tsiʼ ñusayob, i cheʼ bʌ tsʼitaʼ jachix yom chaʼan miʼ chʌmelob tsiʼ yʌqʼueyob ticʼojel jiñi maxto bʌ wen ñoxobic. Tiʼ yuxticlelob tsiʼ yʌlʌyob chaʼan wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mi lac jacʼben i tʼan Dios, i Jehová tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan miʼ tsʼijbuntel ti Biblia jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌyob. Ili ticʼojel tac miʼ mejlel i coltañonla ti lac pejtelel, mach yʌlʌyic mi xcolelontola o ñumen añix lac jabilel (Rom. 15:4; 2 Tim. 3:16). Ti ili estudio mi caj laj qʼuel chuqui tac tsiʼ yʌlʌyob i chuqui miʼ mejlel laj cʌn.

«JIÑɅCH A CUXTɅLEL YICʼOT I ÑAJTESɅNTEL A JABILEL»

3. ¿Bajcheʼ tac tsiʼ cʼʌñʌ Jehová jiñi Moisés?

3 Moisés xucʼul tsiʼ melbe i yeʼtel (troñel) Jehová tiʼ pejtelel ora. Tsaʼ ajñi bajcheʼ xʼaltʼan, juez, tiʼ tsʼijbu chuqui tac tsaʼ ujti yicʼot tsaʼ ajñi tiʼ wenta jiñi tejclum Israel. Jin tsiʼ tojʼesa majlel jiñi israelitajob cheʼ bʌ tsaʼ loqʼuiyob ti Egipto, i tsiʼ qʼuele cabʌl milagro tsaʼ bʌ i mele Jehová. Cheʼ jaʼel, Jehová tsiʼ cʼʌñʌ chaʼan miʼ tsʼijbun jiñi ñaxam bʌ joʼpʼejl libro am bʌ ti Biblia yicʼot jiñi Salmo 90. I tajol tiʼ tsʼijbu jiñi Salmo 91 yicʼot jiñi libro chaʼan Job. Pejtelel tsaʼ bʌ i ñusa tsiʼ colta chaʼan miʼ taj i ñaʼtʌbal.

4. ¿Chuqui tsiʼ mele Moisés, i chucoch?

4 Cheʼ bʌ Moisés añix 120 i jabilel i tsʼitaʼ jax yom chaʼan miʼ chʌmel, tsiʼ tempa jiñi israelitajob chaʼan miʼ cʼajtesʌbeñob pejtelel chuqui tac tsiʼ mele Jehová tiʼ tojlelob. An tsaʼ bʌ i qʼueleyob jiñi milagro tac tsaʼ bʌ i mele Jehová yicʼot bajcheʼ tsiʼ yʌqʼue i toj i mul jiñi egipciojob (Éx. 7:​3, 4). Tsiʼ chaʼleyob xʌmbal ti mar Rojo, i tsiʼ qʼueleyob bajcheʼ tsaʼ jisʌnti faraón yicʼot i soldadojob (Éx. 14:​29-31). I cheʼ bʌ yaʼix añob ti tiquin bʌ lum tsiʼ qʼueleyob bajcheʼ Jehová tsiʼ cʌntayob (Dt. 8:​3, 4). Jiñi israelitajob muqʼuix caj i yochelob ti jiñi Lum tsaʼ bʌ wʌn subentiyob i Moisés yujil chaʼan muqʼuix caj i chʌmel, jin chaʼan tsiʼ mulaj i ñuqʼuesʌben i pusicʼal jiñi tejclum. a

5. ¿Chuqui tiʼ sube Moisés jiñi israelitajob cheʼ lʌcʼʌlix mi caj i chʌmel? (Deuteronomio 30:​19, 20).

5 ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ Moisés? (Pejcan Deuteronomio 30:​19, 20). Cheʼ lʌcʼʌlix mi caj i chʌmel, Moisés tiʼ sube jiñi israelitajob chaʼan tiʼ coltaya Jehová jal mi caj i chumtʌlob ti jiñi lum tsaʼ bʌ i wʌn subeyob. Ili lum wen utsʼatax i cabʌl chuqui an. Moisés tiʼ subeyob bajcheʼ yilal: «Yaʼan ñuc tac bʌ tejclum mach bʌ laʼ waʼchocobalic yicʼot wen bʌ pʌcʼʌbʌl mach bʌ laʼ pʌcʼbalic [ . . . ]. Butʼulix laʼ wotot ti chubʌʼañʌl mach bʌ laʼ weʼtelic, [ . . . ] anix i yajñib jaʼ mach bʌ laʼ melbalic, yicʼot jaʼel tsʼusubil yicʼot olivoteʼ mach bʌ laʼ pʌcʼbalic, mux cajel laʼ cʼuxben i wut, mux caj laʼ ñajʼan» (Dt. 6:​10, 11).

6. ¿Chucoch Dios tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan jiñi israelitajob miʼ contrajintelob ti yambʌ tejclum tac?

6 Moisés tiʼ sube jaʼel jiñi israelitajob chaʼan mi jal yomob ajñel ti jiñi utsʼatax bʌ lum, yom miʼ jacʼbeñob i mandar tac Jehová. Pero jiñi israelitajob mach cheʼic tsiʼ meleyob, jin chaʼan Dios tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan jiñi asiriojob yicʼot jiñi babiloniojob miʼ contrajiñob jiñi israelitajob i ti wiʼil tsaʼ pʌjyiyob majlel ti yambʌ tejclum (2 R. 17:​6-8, 13, 14; 2 Cr. 36:​15-17, 20).

7. ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla tsaʼ bʌ i yʌlʌ Moisés? (Qʼuele jaʼel jiñi foto tac).

7 ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla tsaʼ bʌ i yʌlʌ Moisés? Chaʼan mi mucʼʌch lac jacʼben i tʼan Jehová mi caj lac chumtʌl tiʼ pejtelel ora. Cheʼ bajcheʼ jiñi israelitajob tsʼitaʼ jachix yom chaʼan miʼ yochelob ti jiñi Lum tsaʼ bʌ wʌn subentiyob, joñonla jaʼel tsʼitaʼ jachix yom chaʼan mi la cochel ti jiñi tsijiʼ bʌ pañimil. Yaʼi mi caj laj qʼuel bajcheʼ mi caj i sujtel ti paraíso ili lum (Is. 35:1; Luc. 23:43). Jiñi Diablo yicʼot jiñi xibajob mi caj i ñujpʼelob (Apoc. 20:​2, 3). Jiñi mach bʌ i sujmic ñopbalʌl maʼañix mi caj i lotin lac piʼʌlob (Apoc. 17:16). Cheʼ jaʼel, jiñi yumʌlob mi caj i jisʌntelob (Apoc. 19:​19, 20). I maʼañix majqui mi caj i mel mach bʌ weñic (Sal. 37:​10, 11). Pejtelelob mi caj i jacʼbeñob i tʼan Jehová i jin chaʼan miʼ cajel ñʌchʼtʌlel, juntemel mi caj i yajñelob yicʼot mi caj i cʼuxbiñob i bʌ (Is. 11:9). ¡Wen la comix miʼ tsʼʌctiyel iliyi! Mi mucʼʌch lac chʌn jacʼben i tʼan Jehová mi caj lac chumtʌl tiʼ pejtelel ora (Sal. 37:29; Juan 3:16).

Mi mucʼʌch lac jacʼben i tʼan Jehová mi caj lac mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora. (Qʼuele jiñi párrafo 7).


8. ¿Bajcheʼ tsiʼ colta juntiquil misionero cheʼ tsiʼ chʌn cʼajtesa chaʼan miʼ mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora? (Judas 20, 21).

8 Cheʼ mi lac chʌn cʼajtesan chaʼan mi lac mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora miʼ coltañonla chaʼan mi lac chʌn jacʼben i tʼan Jehová mach yʌlʌyic chuqui ti wocol mi lac ñusan (pejcan Judas 20, 21). Cheʼ jaʼel, miʼ mejlel i yʌqʼueñonla lac pʼʌtʌlel chaʼan mi lac mʌlben (jotben) laj cʼunlel. Cheʼʌch tsaʼ ujti tiʼ tojlel juntiquil hermano misionero bʌ ti África. Wen wocol tsiʼ ñusa come miʼ tilel tiʼ pusicʼal i mel mach bʌ weñic, pero miʼ yʌl chuqui tsiʼ colta: «Tsaʼ caji c wen ñaʼtan chaʼan mi tsaʼ c mele mach bʌ weñic mi caj c sʌt j cuxtʌlel i jin tsiʼ yʌqʼueyon c pʼʌtʌlel chaʼan maʼañic miʼ mʌlbeñon jiñi j cʼunlel. Cheʼ jaʼel, tsaʼ j cʼajtibe i coltaya Jehová. Ili ora, tijicña woli (yʌquel) c bej melben i yeʼtel».

«UTSʼAT MI CAJ I YUJTEL PEJTEL CHUQUI MAʼ ÑAʼTAN A MEL»

9. ¿Chuqui tac ti wocol tsiʼ ñusa David?

9 David juntiquilʌch wem bʌ rey. Tsiʼ mele i yeʼtel bajcheʼ soldado, bajcheʼ xʼaltʼan, yujil i ñijcʌntel música i tiʼ tsʼijbu cʼay tac. Cheʼ jaʼel, tsiʼ ñusa cabʌl wocol, tsaʼ putsʼi ñumel cabʌl jab come jiñi rey Saúl yom i tsʌnsan. I cheʼ bʌ reyix, tsaʼ chaʼ putsʼi come jiñi i yalobil, Absalón, yom i tsʌnsan yicʼot i chilben i yumʌntel. Anquese cabʌl chuqui tsiʼ ñusa yicʼot tsiʼ chaʼle mulil, xucʼul tsaʼ ajñi cʼʌlʌl tsaʼ chʌmi. Jehová tsiʼ yʌlʌ chaʼan David tsiʼ tijicñesʌbe i pusicʼal. Jin chaʼan, yom mi lac chʼʌm ti ñuc jiñi ticʼojel tac tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ (Hech. 13:22; 1 R. 15:5).

10. ¿Chucoch David tsiʼ yʌqʼue ticʼojel tac Salomón cheʼ bʌ muʼto caj i yochel bajcheʼ rey?

10 Laʼcu lac ñaʼtan tsaʼ bʌ subenti Salomón cheʼ bʌ muʼto caj i yochel bajcheʼ rey. Jehová tsiʼ yajca ili chʼiton chaʼan jin miʼ chʼʌm tiʼ wenta i mel (pʌt) jiñi templo yicʼot chaʼan miʼ chʼujutesʌntel Jehová (1 Cr. 22:5). Wen ñucʌch jiñi eʼtel yom bʌ miʼ mel i mi caj i taj cabʌl wocol, jin chaʼan i cʼʌjñibal i chaʼan i coltaya Jehová. Laʼ laj qʼuel chuqui ti ticʼojel tsiʼ yʌqʼue David.

11. ¿Chuqui ti ticʼojel tsaʼ aqʼuenti Salomón, i baqui bʌ i wenlel tsiʼ taja cheʼ tsaʼʌch i jacʼʌ? (1 Reyes 2:​2, 3; qʼuele jaʼel jiñi foto).

11 ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ David? (Pejcan 1 Reyes 2:​2, 3). David tiʼ sube Salomón chaʼan mi mucʼʌch i jacʼben i tʼan Jehová wen mi caj i mel i yeʼtel bajcheʼ rey yicʼot mi caj i yʌqʼuen i bendición. Come tsaʼʌch i jacʼʌ, tijicña tsaʼ ajñi cabʌl jab (1 Cr. 29:​23-25). Salomón tsiʼ mele jumpʼejl utsʼatax bʌ templo, tiʼ tsʼijbu yicʼot tsiʼ chaʼle coltaya chaʼan miʼ tsʼijbuntel chaʼpʼejl uxpʼejl libro am bʌ ti Biblia. Cheʼ jaʼel, tsaʼ wen cʼoti ti cʌjñel chaʼan cabʌl i ñaʼtʌbal yicʼot i chubʌʼan (1 R. 4:34). Pero ti wiʼil, tsaʼ caji i chʼujutesan yambʌ dios tac, jin chaʼan Jehová maʼañix tsiʼ yʌqʼue i bendición yicʼot i ñaʼtʌbal chaʼan wen miʼ chaʼlen yumʌntel (1 R. 11:​9, 10; 12:4).

Jiñi ticʼojel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ David miʼ pʌsbeñonla chaʼan mi mucʼʌch lac jacʼben i tʼan Jehová mi caj i yʌqʼueñonla lac ñaʼtʌbal chaʼan wen chuqui mi lac yajcan lac mel. (Qʼuele jiñi párrafo 11 yicʼot 12). b


12. ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla tsaʼ bʌ i yʌlʌ David?

12 ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla tsaʼ bʌ i yʌlʌ David? Chaʼan mi mucʼʌch lac jacʼben i tʼan Jehová mi caj i coltañonla yicʼot mi caj i yʌqʼueñonla i bendición (Sal. 1:​1-3). Ili mach yomic i yʌl chaʼan mi caj la cʌqʼuentel lac chubʌʼan yicʼot lac ñuclel cheʼ bajcheʼ tsaʼ ujti tiʼ tojlel Salomón. Pero mi tsaʼ lac jacʼbe i tʼan Jehová, mi caj i yʌqʼueñonla lac ñaʼtʌbal chaʼan wen chuqui mi lac yajcan lac mel (Pr. 2:​6, 7; Sant. 1:5). Jiñi ticʼojel tac muʼ bʌ i yʌqʼueñonla miʼ coltañonla lac ñaʼtan bajcheʼ yilal yom mi laj qʼuel jiñi taqʼuin, jiñi eʼtel, jiñi lac ñusaqʼuin yicʼot mi muqʼuixto lac bej chaʼlen clase. Mi tsaʼ lac chʼʌmʌ ti ñuc jiñi i ticʼojel tac Jehová, chʌn lʌcʼʌl mi caj la cajñel tiʼ tojlel yicʼot mi caj lac mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora (Pr. 2:​10, 11). Cheʼ jaʼel, mi caj lac taj wem bʌ la camigojob yicʼot wen mi caj lac chumtʌl la quicʼot lac familia.

13. ¿Chuqui tsiʼ colta Carmen chaʼan tijicña miʼ chumtʌl?

13 Carmen chumul bʌ ti Mozambique tsiʼ ñaʼta chaʼan ñumen tijicña mi caj i chumtʌl mi tsiʼ bej chaʼle clase, jin chaʼan tsaʼ ochi ti universidad chaʼan miʼ sujtel ti arquitecta. Carmen miʼ yʌl: «Tsaʼ c wen mulaj jiñi woli bʌ j cʌn, pero miʼ wen chilbeñon c tiempo yicʼot mic wen lujbʼan. Mij cochel ti clase ti las siete y media i mic loqʼuel cʼʌlʌlto ti las seis de la tarde. Jin chaʼan, wocol tsaʼ cubi chaʼan mic majlel ti tempa bʌ tac i tsaʼ caji c ñajtʼesan c bʌ ti Jehová. Tsaʼ cʼoti j cʌn chaʼan maʼañic woli c jacʼ muʼ bʌ i yʌl Jehová» (Mat. 6:24). Carmen tsiʼ cʼajtibe i coltaya Jehová i tiʼ sʌcla información ti lac publicación. ¿I chuqui tsaʼ ujti? Carmen miʼ yʌl: «Jiñi c mamá yicʼot yambʌ hermanojob añobix bʌ i ñaʼtʌbal tsiʼ yʌqʼueyoñob wen tac bʌ ticʼojel. Tsaʼ j cʌyʌ jiñi universidad i tsaʼ caji c ñumen c melben i yeʼtel Jehová. Cujil chaʼan jiñi tsaʼ bʌ c mele jiñʌch jiñi ñumen wem bʌ, i wʌle wen tijicñayoñix».

14. ¿Baqui bʌ jiñi ticʼojel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌyob Moisés yicʼot David?

14 Moisés yicʼot David miʼ wen cʼuxbiñob Jehová i yujilob chaʼan wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mi lac jacʼben i tʼan. Ti jiñi cojix bʌ ticʼojel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌyob tiʼ subeyob jiñi woli bʌ i ñʌchʼtañob chaʼan yom miʼ lajiñob yicʼot xucʼul miʼ yajñelob. Cheʼ jaʼel, tsiʼ jamʌ alʌyob chaʼan jiñi muʼ bʌ i ñajtʼesañob i bʌ tiʼ tojlel Jehová, mach chʌn utsʼatix mi caj i qʼuejlelob i mi caj i sʌtob jiñi bendición tac wʌn albil bʌ. Jiñi ticʼojel tac tsaʼ bʌ i yʌcʼʌyob miʼ wen coltañonla jaʼel ili ora. Wʌle mi caj laj qʼuel jiñi ticʼojel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ jiñi apóstol Juan, ili xucʼul bʌ wiñic tsiʼ yʌlʌ chaʼan wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ xucʼulonla ti Jehová.

«MAʼAÑIC CHUQUI YAMBɅ MIʼ ÑUMEN AQʼUEÑON C TIJICÑɅYEL»

15. ¿Chuqui tac tsiʼ ñusa yicʼot tsiʼ qʼuele jiñi apóstol Juan?

15 Juan juntiquilʌch apóstol yicʼot wem bʌ i yamigo Jesús (Mat. 10:2; Juan 19:26). Tsiʼ chaʼle subtʼan ñumel yicʼot Jesús, tsiʼ qʼuele jiñi i milagro tac i xucʼul tsaʼ ajñi tiʼ tojlel. Tsiʼ qʼuele jaʼel cheʼ bʌ tsiʼ chʼijiyob ti teʼ yicʼot cheʼ bʌ chaʼ chʼojyemix. Cheʼ jaʼel, tsiʼ qʼuele bajcheʼ tsaʼ coli jiñi congregación ti ñaxam bʌ siglo yicʼot bajcheʼ tsaʼ sujbi jiñi wen tʼan tiʼ pejtelel pañimil (mulawil) (Col. 1:23).

16. ¿Majqui tsiʼ tajayob i wenlel chaʼan jiñi carta tsaʼ bʌ i tsʼijbu Juan, i majqui miʼ tajob i wenlel ili ora?

16 Cheʼ bʌ Juan wen ñoxix tiʼ tsʼijbu jiñi libro chaʼan Apocalipsis (Apoc. 1:1). Cheʼ jaʼel tiʼ tsʼijbu jumpʼejl evangelio yicʼot uxpʼejl carta. Ti jiñi i yuxpʼejlel i carta tiʼ tsʼijbube majlel juntiquil xñoptʼan i cʼabaʼ Gayo, muʼ bʌ i qʼuel bajcheʼ juntiquil i yalobil (3 Juan 1). Ti jimbʌ ora Juan tsiʼ qʼuele bajcheʼ i yalobilob cabʌl xñoptʼañob. Jiñi carta tac tsaʼ bʌ i tsʼijbu tsiʼ wen colta jiñi xñoptʼañob ti wajali i miʼ coltañonla jaʼel ili ora.

17. ¿Chuqui tsiʼ yʌqʼue i tijicñʌyel Juan? (3 Juan 4)

17 ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ Juan? (Pejcan 3 Juan 4). Cheʼ bʌ Juan tiʼ tsʼijbu jiñi i yuxpʼejlel i carta tsiʼ yʌlʌ chaʼan wen tijicña miʼ yubin come yujil chaʼan jiñi hermanojob woliʼ chʌn jacʼbeñob i tʼan Jehová. Ti jimbʌ ora an tsaʼ bʌ caji i pucob mach bʌ i sujmic cʌntesa i jin chaʼan an tʼox bʌ ti congregación. Pero an xñoptʼañob tsaʼ bʌ chʌn ajñiyob tiʼ sujmlel i tsiʼ jacʼbeyob i tʼan Jehová (2 Juan 4, 6). Ili xñoptʼañob mach jin jach tsiʼ yʌqʼueyob i tijicñʌyel Juan, tsiʼ yʌqʼueyob i tijicñʌyel Jehová jaʼel (Pr. 27:11).

18. ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla tsaʼ bʌ i yʌlʌ Juan?

18 ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla tsaʼ bʌ i yʌlʌ Juan? Chaʼan cheʼ xucʼulonla ti Jehová tijicñayonla yicʼot mi lac tijicñesan yañoʼ bʌ (1 Juan 5:3). Wen tijicña mi la cubin cheʼ la cujil chaʼan woli lac tijicñesan Jehová. I Jehová tijicña miʼ yubin i bʌ jaʼel cheʼ bʌ miʼ qʼuel chaʼan maʼañic mi lac mel mach bʌ weñic i mi lac jacʼben i tʼan (Pr. 23:15). Cheʼ jaʼel, jiñi ángelob miʼ yubiñob i tijicñʌyel cheʼ xucʼulonla ti Jehová (Luc. 15:10). I wen tijicña mi la cubin cheʼ mi laj qʼuel chaʼan an hermanojob maʼañic bʌ miʼ cʌyob Jehová anquese miʼ ñusañob wocol tac (2 Tes. 1:4). I cheʼ bʌ jiñi i pañimil Satanás miʼ jisʌntel mi caj lac wen ubin lac tijicñʌyel come xucʼul tsaʼ ajñiyonla tiʼ tojlel Jehová.

19. ¿Bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ Rachel cheʼ miʼ coltan yañoʼ bʌ chaʼan miʼ cʌñob i sujmlel? (Qʼuele jaʼel jiñi foto tac).

19 Junchajp muʼ bʌ i wen aqʼueñonla lac tijicñʌyel jiñʌch cheʼ miʼ mejlel lac pʌsbeñob i sujmlel yañoʼ bʌ. Rachel, chumul bʌ ti República Dominicana, miʼ yʌl chaʼan miʼ qʼuel bajcheʼ jumpʼejl utsʼatax bʌ majtañʌl cheʼ miʼ mejlel cʌntesan yañoʼ bʌ. Ili hermana añix i colta cabʌlob chaʼan miʼ chʼujutesañob Jehová, miʼ yʌl: «Maʼañic miʼ mejlel c tsictesan bajcheʼ cʼamel jiñi tijicñʌyel muʼ bʌ cubin cheʼ mij qʼuel chaʼan jiñi c estudiantejob miʼ tech i cʼuxbiñob Jehová, miʼ ñopob tiʼ tojlel i miʼ qʼuextañob i melbal come yomob i tijicñesan. Jiñi tijicñʌyel muʼ bʌ cubin ñumento bajcheʼ pejtelel tsaʼ bʌ c mele chaʼan mij coltañob».

Cheʼ mi laj cʌntesan yañoʼ bʌ chaʼan miʼ cʼuxbiñob Jehová yicʼot miʼ jacʼbeñob i tʼan miʼ yʌqʼueñonla lac tijicñʌyel. (Qʼuele jiñi párrafo 19).


LAʼ LAC CHɅN JACʼ JIÑI TICʼOJEL TAC TSAʼ BɅ I YɅCʼɅYOB JIÑI XUCʼUL BɅ WIÑICOB

20. ¿Chucoch lajalonla bajcheʼ Moisés, David yicʼot Juan?

20 Moisés, David yicʼot Juan mach cheʼic tsaʼ chumleyob bajcheʼ joñonla i mach lajalic chuqui tac tsiʼ ñusayob. Pero lajalonla bajcheʼob come mi lac melben i yeʼtel Jehová, mi lac melben oración, mi lac ñop tiʼ tojlel yicʼot mi lac chʌn sʌclan i coltaya. I joñonla jaʼel mi lac ñop chaʼan Jehová miʼ yʌqʼuen i bendición jiñi muʼ bʌ i jacʼbeñob i tʼan.

21. ¿Chuqui ti bendición mi caj lac taj mi mucʼʌch lac jacʼ jiñi ticʼojel tac tsaʼ bʌ i yʌcʼʌyob Moisés, David yicʼot Juan?

21 Laʼ lac chʼʌm ti ñuc jiñi ticʼojel tac tsaʼ bʌ i yʌcʼʌyob Moisés, David yicʼot Juan. Mi mucʼʌch lac jacʼben i tʼan Jehová, mi caj i yʌqʼueñonla i bendición yicʼot mi caj i coltañonla. Cheʼ jaʼel, mi caj lac mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora (Dt. 30:20). I tijicña mi caj la cubin come woli lac tijicñesan Jehová yicʼot mi caj laj qʼuel cheʼ bʌ miʼ tsʼʌctesan pejtelel albil bʌ i chaʼan (Efes. 3:20).

CʼAY 129 Laʼ lac bej cuch wocol

a Lʌcʼʌ tiʼ pejtelel jiñi israelitajob tsaʼ bʌ i qʼueleyob jiñi milagro tac tsaʼ bʌ i mele Jehová yaʼ ti mar Rojo maʼañic tsaʼ ochiyob ti jiñi Lum tsaʼ bʌ i wʌn subeyob (Nm. 14:​22, 23). Jehová tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi añobix bʌ 20 i jabilel o ñumeñix bʌ mi caj i chʌmelob yaʼ ti tiquin bʌ lum (Nm. 14:29). Pero Josué, Caleb, jiñi tribu chaʼan Leví yicʼot jiñi maxto bʌ i tajayob 20 i jabilel tsaʼʌch ñumiyob ti jiñi Jordán jaʼ i tsaʼ ochiyob ti Canaán, ti jiñi Lum tsaʼ bʌ wʌn subentiyob (Dt. 1:​24-40).

b MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Ti a tsʼej: Cheʼ bʌ David tsʼitaʼ jax yom chaʼan miʼ chʌmel tsiʼ tiqʼui Salomón. Ti a ñoj: Cabʌl hermanojob woliʼ chʼʌmob i cʌntesʌntel ti jiñi Escuela chaʼan precursor.