Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿A wujilix ba?

¿A wujilix ba?

¿Bajcheʼ yilal jiñi molino muʼ bʌ i cʼʌjñel ti ototʌl tac ti wajali?

Ti wajali, yaʼ ti ototʌl tac an i chaʼañob jumpʼejl ñaʼatun o molino chaʼan miʼ cʼʌn i melob harina. Jiñi juchʼbal jiñʌch junchajp i yeʼteloʼ bʌ ti jujumpʼejl qʼuin jiñi xʼixicob o jiñi xʼeʼtelob (xtroñelob) ti ototʌl. Jiñi juchʼbal muʼ bʌ i sub i bʌ ti ototʌl tac ti wajali, jiñʌch muʼ bʌ i yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chuqui miʼ melob ti jujumpʼejl qʼuin (Éxodo 11:5; Jeremías 25:10).

Yaʼ ti Egipto ti wajali, an tajbil dibujo yicʼot estatua tac baqui miʼ pʌs bajcheʼ miʼ cʼʌñob ti eʼtel jiñi molino tac. Melbil ti chaʼpʼejl xajlel (tun): Jiñi ñaxam bʌ tsʼitaʼ pʌtsʼʌl melbil yicʼot tsʼitaʼ lochʼol tiʼ yojlil (xiñil) i jiñʌch baqui miʼ yʌcʼob i juchʼbal, jiñi yambʌ jiñʌch muʼ bʌ i cʼʌñob ti juchʼbal i mach wen colemic. Jiñi quixtañu miʼ ñocchocon i bʌ, cheʼ jiñi miʼ chuc tiʼ chaʼpʼejlel i cʼʌb jiñi mach bʌ wen colemic xajlel. Ti wiʼil, miʼ cʼʌn jiñi i pʼʌtʌlel chucul bʌ tiʼ tajn chaʼan miʼ teñeʼ jubel jiñi i juchʼbal, i cheʼ jiñi miʼ junyajlel bicʼtiyel. Jiñi revista Biblical Archaeology Review miʼ yʌl chaʼan jiñi chut jach bʌ xajlel, cheʼ bʌ chaʼpʼejl o chʌmpʼejl kilo i yʌlel. Juntiquil muʼ bʌ i jajtsʼel yicʼot jiñi, miʼ mejlel ti chʌmel (Jueces 9:50-54, TNM).

Jumpʼejl familia ti wajali, wen ñuc i cʼʌjñibal i chaʼan jiñi molino. Jin chaʼan, jiñi Biblia miʼ yʌl: «Mach yomic maʼ chʼʌmben i yej molino chaʼan i qʼuexol chuqui maʼ wʌcʼ ti majan, come lajalʌch bajcheʼ woli a chʼʌmben i chʼujlel [«cuxtʌlel», TNM] i yum» (Deuteronomio 24:6).

Chuqui yom i yʌl cheʼ Jesucristo an tiʼ «tajn i Tat»?

Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Jesucristo an tiʼ «tajn i Tat» (Juan 1:​18, TNM). Ili tʼan yom i yʌl chaʼan Jesús wen lʌcʼʌl an yicʼot i Tat. Ili an i tejchibal ti wajali cheʼ bʌ jiñi judíojob miʼ lijob i bʌ cheʼ bʌ miʼ chaʼle­ñob uchʼel.

Cheʼ bʌ tiʼ yorajlel Jesús, jiñi judíojob miʼ jexchocoñob i bʌ yaʼ ti pecʼ bʌ mesa baqui miʼ chaʼleñob uchʼel. Ti jujuntiquil jiñi xʼuchʼelob miʼ lijob i bʌ yaʼ ti mesa, miʼ tsʼitaʼ tsʼejchocoñob i bʌ chaʼan miʼ sʌtsʼob i yoc, i miʼ xucʼchocoñob jiñi i xujcʼub ti jumpʼejl alʌ cʼʌnjolʌl. Cheʼ bajcheʼ jiñi, libre miʼ cʌytʌl jiñi ñoj bʌ i cʼʌbob. Jumpʼejl diccionario tiʼ tsictesa: «Cheʼ miʼ yajñelob bajcheʼ ili, i jol jiñi wiñic lʌcʼʌl miʼ cʌytʌl tiʼ tajn jiñi yambʌ wiñic am bʌ tiʼ tsʼej». Jin chaʼan miʼ yʌjlel chaʼan juntiquil quixtañu miʼ yajñel ti «tajn» jiñi yambʌ.

Jiñʌch wen ñuc bʌ cheʼ añonla tiʼ tojlel juntiquil i jol bʌ familia o jiñi tsaʼ bʌ i chajpa jumpʼejl qʼuiñijel. Jin chaʼan, ti jiñi cojix bʌ i cena lac Yum cheʼ yicʼot jiñi xcʌntʼañob i chaʼan, jiñi apóstol Juan jiñʌch tsaʼ bʌ ajñi tiʼ tajn Jesús, jiñi wen «cʼuxbibil bʌ i chaʼan». Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Juan tiʼ tsʼejchoco i bʌ «tiʼ tajn» Jesús chaʼan miʼ melben jumpʼejl cʼajtiya (Juan 13:​23-25; 21:20).