Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

«Cʼuxbin a piʼʌlob cheʼ bajcheʼ maʼ cʼuxbin a bʌ ti a bajñelil»

«Cʼuxbin a piʼʌlob cheʼ bajcheʼ maʼ cʼuxbin a bʌ ti a bajñelil»

«Cʼuxbin a piʼʌlob cheʼ bajcheʼ maʼ cʼuxbin a bʌ ti a bajñelil.» (MATEO 22:39)

CʼAY: 73, 36

1, 2. ¿Chuqui tac miʼ cʌntesañonla jiñi Biblia chaʼan jiñi cʼuxbiya?

JIÑI cʼuxbiya jiñʌch ñumen ñuc bʌ am bʌ i chaʼan Jehová (1 Juan 4:16). Jesucristo wen lajal bajcheʼ i Tat. Jesús jiñʌch ñaxam bʌ tsaʼ mejli, añix cabʌl millón jab chumul yicʼot Dios yaʼ ti panchan. Cheʼʌch tsaʼ mejli i cʌn chaʼan Jehová wen yujil cʼuxbiya (Colosenses 1:15). Jesús chʌn pʌsbil i chaʼan jiñi cʼuxbiya yaʼ ti panchan yicʼot wʌʼ ti Pañimil. Jin chaʼan, la cujil chaʼan Jehová yicʼot Jesús tiʼ pejtelel ora mi caj i yumañoñobla yicʼot cʼuxbiya.

2 Jumpʼejl bʌ qʼuin, juntiquil wiñic tsiʼ cʼajtibe Jesús baqui bʌ jiñi mandar ñumen ñuc bʌ. «Jesús tsiʼ sube: ‹Cʼuxbin a Yum Dios tiʼ pejtelel a pusicʼal, tiʼ pejtelel a chʼujlel [«cuxtʌlel», TNM] tiʼ pejtelel a ñaʼtʌbal›. Jiñʌch jini ñaxan bʌ mandar, jini cʼax ñuc bʌ. Lajal jini wiʼilix bʌ mandar: ‹Cʼuxbin a piʼʌlob cheʼ bajcheʼ maʼ cʼuxbin a bʌ ti a bajñelil›.» (Mateo 22:37-39.)

3. ¿Majqui jiñi lac piʼʌlob?

3 Ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mi lac pʌsben laj cʼuxbiya tiʼ pejtelel wiñicob xʼixicob (quixtañujob). Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan yom mi laj cʼuxbin Jehová yicʼot lac piʼʌlob. Pero ¿majqui jiñi lac piʼʌloʼ bʌ? Jiñʌch majqui jach lʌcʼʌl bʌ an la quicʼot. Jumpʼejl ejemplo, mi ñujpuñemonla, jiñi lac ñoxiʼal o la quijñam jiñʌch lac piʼʌl ñumen ñuc bʌ chaʼañonla. Jiñi hermanojob ti congregación yicʼot jiñi muʼ bʌ lac subeñob wen tʼan jiñobʌch lac piʼʌlob jaʼel. Ti ili temaj mi caj laj cʌn bajcheʼ mi lac pʌsbeñob laj cʼuxbiya.

PΛSΛ CHAʼAN MAʼ CʼUXBIN A ÑOXIʼAL O A WIJÑAM

4. ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan mucʼʌch i tajob i tijicñʌyel jiñi xñujpuñelob anquese xmulilob?

4 Jehová tsiʼ yʌcʼʌ ti ñujpuñel jiñi ñaxam bʌ wiñic yicʼot xʼixic. Jiñʌch tsaʼ bʌ i Mele ñujpuñel. Tsiʼ ñaʼta chaʼan Adán yicʼot Eva miʼ tajob i tijicñʌyel yicʼot miʼ butʼob ili Pañimil tiʼ yalobilob (Génesis 1:27, 28). Pero tsiʼ sʌtʌyob i tijicñʌyel cheʼ bʌ tsiʼ ñusʌbeyob i tʼan Jehová. Cheʼ jaʼel, tsiʼ ñusʌbeyoñobla jiñi mulil yicʼot chʌmel (Romanos 5:12). ¿Yom ba i yʌl chaʼan jiñi xñujpuñelob maʼañic miʼ mejlel i tajob i tijicñʌyel cheʼ xmulilob? Maʼañic. Mucʼʌch i mejlelob. ¿Bajcheʼ la cujil? Come Jehová miʼ yʌqʼueñob wem bʌ ticʼojel yaʼ ti Biblia (pejcan 2 Timoteo 3:16, 17).

5. ¿Chucoch i cʼʌjñibalʌch jiñi cʼuxbiya ti jumpʼejl ñujpuñel?

5 Jiñi Biblia miʼ cʌntesañonla chaʼan yom an cʼuxbiya chaʼan wen miʼ yajñel jumpʼejl xñujpuñel. Jiñi apóstol Pablo tiʼ tsictesa jiñi isujm bʌ cʼuxbiya: «Jini yujil bʌ cʼuxbiya jal miʼ cuchben i mul yañoʼ bʌ, wen uts i pusicʼal. Jini yujil bʌ cʼuxbiya mach tsʌytsʌyñayic i pusicʼal cheʼ miʼ qʼuel i wenlel i piʼʌlob. Maʼanic miʼ sub i bʌ ti ñuc. Maʼanic miʼ mel i bʌ ti chan tiʼ tojlel i piʼʌlob. Jini yujil bʌ cʼuxbiya mach lecojic i melbal. Maʼanic miʼ sajcan chuqui yom tiʼ bajñel pusicʼal. Maʼanic miʼ bʌcʼ michʼan, maʼanic miʼ lot tiʼ pusicʼal i contrajintel. Mach tijicñayic miʼ yubin cheʼ miʼ ticʼlʌntel jini toj bʌ. Tijicña miʼ yubin cheʼ utsʼat miʼ loqʼuel jini toj bʌ. Miʼ ñusan pejtel wocol, miʼ ñop pejtelel chuqui tac isujm, miʼ chaʼlen pijtaya tiʼ xucʼtʌlel i pusicʼal, miʼ ñusan ti utsʼat pejtelel chuqui tac miʼ yujtel. Mach jilic i cʼuxbiya tiʼ pejtelel ora» (1 Corintios 13:4-8). Cheʼ mi lac ñaʼtan tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo i mi lac jacʼ jiñi ticʼojel, tijicña mi caj i yajñel lac ñujpuñel.

Jiñi Biblia miʼ yʌcʼ ticʼojel chaʼan tijicña miʼ yajñel jumpʼejl ñujpuñel (Qʼuele jiñi párrafo 6 yicʼot 7)

6, 7. a) ¿Chuqui miʼ yʌl 1 Corintios 11:3 chaʼan jiñi am bʌ i yeʼtel? b) ¿Bajcheʼ yom miʼ qʼuel i yijñam jiñi wiñic xñoptʼan bʌ?

6 Jehová tsiʼ yajca majqui an i yeʼtel ti jumpʼejl familia. Pablo tiʼ tsictesa: «I Yum pejtelel winicob jiñʌch Cristo. I yum xʼixic jiñʌch winic. I yum Cristo jiñʌch Dios» (1 Corintios 11:3). Wen tsiquil chaʼan jiñi wiñic an tiʼ wenta jiñi familia. Pero ili mach yomic i yʌl chaʼan mach weñic bajcheʼ mi caj i chaʼlen i familia. Jehová yom chaʼan miʼ cʼuxbiñob. Cheʼ jaʼel, miʼ pʌsben bajcheʼ yomob jiñi añobix bʌ i yijñam come miʼ wen pʌsben i cʼuxbiya Jesús i maʼañic miʼ bajñel cʼuxbin i bʌ. Jin chaʼan Jesús miʼ wen qʼuel ti ñuc Jehová. Tsiʼ yʌlʌ: «Cʼux mi cubin c Tat» (Juan 14:31). Cheʼ jontolic tsiʼ pʌsʌ Jehová, Jesús maʼañic tsiʼ wis alʌ bajcheʼ jiñi.

7 Anquese jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi wiñic an tiʼ wenta i yijñam, pero miʼ yʌl jaʼel chaʼan yom miʼ yʌcʼ ti ñuc (1 Pedro 3:7). ¿Bajcheʼ? Jiñʌch cheʼ miʼ qʼuel chuqui yom yicʼot cheʼ miʼ yʌqʼuen i yubin i tijicñʌyel. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Winicob, cʼuxbin laʼ wijñam cheʼ bajcheʼ Cristo tsiʼ cʼuxbi i chaʼañoʼ bʌ. Tsiʼ yʌcʼʌ i bʌ ti chʌmel chaʼañob» (Efesios 5:25). Jesús tsiʼ wen cʼuxbi xcʌntʼañob i chaʼan yicʼot tsiʼ yʌcʼʌ i cuxtʌlel tiʼ tojlelob. Cheʼ bʌ jiñi wiñic miʼ mel bajcheʼ Jesús yicʼot miʼ cʼuxbin i yijñam, mach wocolic mi caj i cʼuxbintel jaʼel, miʼ qʼuejlel ti ñuc yicʼot miʼ coltʌntel ti chuqui miʼ ñaʼtan i mel (pejcan Tito 2:3-5).

PΛSΛ CHAʼAN MAʼ CʼUXBIN A WERMAÑOJOB

8. ¿Bajcheʼ yom mi laj qʼuel la quermañojob?

8 An yonlel quixtañu muʼ bʌ i melbeñob i yeʼtel (troñel) Jehová tiʼ pejtelel pañimil (mulawil). ¿Bajcheʼ yom mi laj qʼuelob? Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan yom utsonla yicʼot tiʼ pejtel quixtañu, pero ñumento yicʼot la quermañojob (Gálatas 6:10; pejcan Romanos 12:10). Jiñi apóstol Pedro tsiʼ yʌlʌ chaʼan mi caj lac ñumen cʼuxbin la quermañojob mi mucʼʌch lac chʼujbiben i tʼan Dios. Cheʼ jaʼel, tsiʼ yʌlʌ chaʼan wen i cʼʌjñibal cheʼ mi lac wen cʼuxbin lac bʌ (1 Pedro 1:22; 4:8).

9, 10. ¿Chucoch temel añonla i wiñiconbʌla Dios?

9 Maʼañic yambʌ lajal bʌ bajcheʼ i tejclum Jehová. ¿Chucoch? Come mucʼʌch laj cʼuxbin la quermañojob tiʼ pejtelel lac pusicʼal. Mi laj cʼuxbin Jehová yicʼot mi lac jacʼben i mandar. Jin chaʼan miʼ yʌqʼueñonla chʼujul bʌ i yespíritu. Ili espíritu jiñʌch ñumen pʼʌtʌl bʌ yicʼot miʼ coltañonla chaʼan temel añonla quicʼot la quermañojob añoʼ bʌ tiʼ pejtelel pañimil (pejcan 1 Juan 4:20, 21).

10 Pablo tiʼ tsictesa chucoch ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mi laj cʼuxbin lac bʌ. Tiʼ tsʼijbu: «Lʌpʌla tsijiʼ bʌ laʼ pusicʼal yujil bʌ pʼuntaya yicʼot cʼuxbiya. Qʼuele laʼ bʌ ti pecʼ. Yom uts laʼ pusicʼal. Cuchula wocol. Jini ñumen yom bʌ jiñʌch cʼuxbiya, come miʼ yʌqʼuetla ti tem ajñel ti jumpʼejl laʼ pusicʼal» (Colosenses 3:12, 14). Cheʼ jaʼel tsiʼ yʌlʌ: «Yom mi laʼ coltan laʼ piʼʌlob tiʼ yutslel laʼ pusicʼal. Pʼuntan laʼ piʼʌlob. Ñusʌben laʼ bʌ laʼ mul cheʼ bajcheʼ Dios tsiʼ ñusʌbeyetla laʼ mul ti Cristo» (Efesios 4:32). Jiñi xñoptʼañonbʌla juntemel añonla anquese mach junlajalic baqui chʼoyolonla come mi lac pʌsben lac bʌ cʼuxbiya. Wen tijicñayonla chaʼan an laj cʼuxbiya bajcheʼ ili.

11. ¿Chuqui miʼ pʌs chaʼan isujm bʌ ñopbalʌl baqui añonla?

11 Jiñi i testigojonbʌla Jehová mi laj cʼuxbin lac bʌ tiʼ sujm yicʼot temel añonla. Ili miʼ pʌs chaʼan jiñʌch isujm bʌ ñopbalʌl. Jesús tsiʼ yʌlʌ: «Pejtelel winicob mi caj i ñaʼtañob xcʌntʼañetla c chaʼan cheʼ mi laʼ cʼuxbin laʼ bʌ» (Juan 13:34, 35). Jiñi apóstol Juan tiʼ tsʼijbu chaʼan yom mi lac chʼujbin jiñi mandar yicʼot mi laj cʼuxbin la quermañojob chaʼan mi lac pʌs i ‹yalobilonla Dios›. Ti wiʼil tsiʼ yʌlʌ: «Jini tʼan tsaʼ bʌ laʼ wubi cʼʌlʌl tiʼ cajibal, jiñʌch iliyi: Yom mi laj cʼuxbin lac bʌ ti lac pejtelel» (1 Juan 3:10, 11). Jiñi cʼuxbiya yicʼot muchʼtʌlel muʼ bʌ i qʼuejlel ti lac tojlel miʼ pʌs chaʼan isujm bʌ xñoptʼañonla i chaʼan Cristo. Miʼ pʌs jaʼel chaʼan woli (choncol) i cʼʌñonla Dios tiʼ subol jiñi wen tʼan chaʼan Yumʌntel tiʼ pejtelel Pañimil (Mateo 24:14).

CHONCOL I TEMPΛYEL YONLEL WIÑICOB XʼIXICOB CHAʼAN CʼUXBIYA

12, 13. a) ¿Chuqui woliʼ mel jiñi ‹motocña bʌ wiñicob xʼixicob›? b) ¿Chuqui jiñi lʌcʼʌlix bʌ mi caj i qʼuelob?

12 Lʌcʼʌl tiʼ pejtelel jiñi i testigojob Jehová jiñobʌch jiñi ‹motocña bʌ wiñicob xʼixicob›. Ili yonlel muʼ bʌ i yʌqʼueñob i coltaya i Yumʌntel Dios, loqʼuemob tiʼ pejtelel pañimil. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan «tsaʼ loqʼuiyob ti ñuc bʌ wocol. Tsaʼix i wutsʼuyob i pislel. Tsiʼ sʌqʼuesayob tiʼ chʼichʼel jini Tiñʌmeʼ». Yom i yʌl chaʼan miʼ yʌcʼob i ñopoñel (chʼujbiya) tiʼ cuxtʌlel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ Jesús. Miʼ cʼuxbiñob Jehová yicʼot miʼ chʼujutesañob «ti qʼuiñil ti acʼʌlel», cheʼ jaʼel miʼ cʼuxbiñob Jesucristo (Apocalipsis 7:9, 14, 15).

13 Dios lʌcʼʌlix mi caj i jisan ili jontol bʌ pañimil ti jiñi ñuc bʌ wocol (Mateo 24:21; pejcan Jeremías 25:32, 33). Pero Jehová mi caj i cʌntan i wiñicob yicʼot mi caj i yʌcʼob ti chumtʌl yaʼ ti Paraíso come miʼ wen cʼuxbiñob. Cheʼ bajcheʼ albil i chaʼan añix cheʼ bʌ 2,000 jab, «Dios mi caj i sujcubeñob i yaʼlel i wut. Maʼanix majch miʼ caj ti chʌmel. Maʼanix ucʼtaya mi uqʼuel mi wocol tiʼ pejtelel ora». ¡Ñaʼtancu bajcheʼ yilal cheʼ bʌ maʼañix miʼ cajel jontolil, cʼuxyajiyel yicʼot chʌmel! (Apocalipsis 21:4.)

14. ¿Bajcheʼ cʼamel jiñi motocña bʌ wiñicob xʼixicob ti ili ora?

14 Cheʼ bʌ tsaʼ tejchi ti 1914 jiñi cojix bʌ qʼuin tac, cojach an 5,000 i wiñicob Dios. Jiñi xñoptʼañob muʼ bʌ cajel i majlelob ti panchan tsiʼ chʌn chaʼleyob subtʼan anquese tsiʼ ñusayob wocol tac, come miʼ cʼuxbiñob jiñi quixtañu yicʼot añob i chaʼan jiñi chʼujul bʌ espíritu. Jin chaʼan, woli (yʌquel) i tempʌntel ili ora yonlel quixtañu chaʼan miʼ chumtʌlob tiʼ pejtelel ora wʌʼ ti Pañimil. Ili jiñobʌch jiñi i testigojob Jehová añoʼ bʌ cheʼ bʌ 8 millón. Ñumen ti 115 mil 400 congregación miʼ tempañob i bʌ tiʼ pejtelel pañimil. ¡I wolito i ñumen cʼʌjquel majlel! Jumpʼejl ejemplo, cheʼ ti septiembre i chaʼan 2013 cʼʌlʌl ti agosto i chaʼan 2014 tsiʼ chʼʌmʌyob jaʼ ñumen ti 275 mil 500 quixtañu. Ili yom i yʌl chaʼan 5,300 miʼ chʼʌmob jaʼ ti jujumpʼejl semana.

15. ¿Chuqui miʼ coltañonla chaʼan mi lac sub jiñi wen tʼan chaʼan Yumʌntel tiʼ tojlel quixtañujob?

15 Toj sajtel lac pusicʼal cheʼ mi laj qʼuel chaʼan cabʌl choncol i jacʼob jiñi wen tʼan chaʼan Yumʌntel. Jiñi jun tac melbil bʌ ti 700 tʼan tac miʼ coltañonla lac chʼʌm majlel jiñi wen tʼan. Jumpʼejl ejemplo, jiñi revista Lac Tsictesʌbentel jiñʌch ñumen pujquem bʌ tiʼ pejtelel pañimil. Ti jujumpʼejl uw miʼ chaʼlentel ti imprimir ñumen ti 52 millón jiñi revista ti 247 tʼan tac. Yambʌ jiñʌch jiñi libro ¿Qué enseña realmente la Biblia? Tsaʼix bʌ chaʼlenti ti imprimir ili ora ñumen ti 200 millón jiñi libro ñumen ti 250 tʼan tac.

16. ¿Chucoch woliʼ chʌn pʼojlel i wiñicob Jehová?

16 I wiñicob Jehová woliʼ bej pʼojlel majlel come an lac chʼujbiya ti Dios yicʼot mi lac ñop chaʼan jiñʌch tsiʼ yʌcʼʌ ti tsʼijbuntel jiñi Biblia (1 Tesalonicenses 2:13). Chʌn tijicña añonla la quicʼot Jehová anquese Satanás miʼ tsʼaʼleñonla yicʼot yom i jisañonla (2 Corintios 4:4).

PΛSΛ CHAʼAN MAʼ CʼUXBIN A PIʼΛLOB

17, 18. ¿Chuqui yom chaʼan mi lac mel Jehová cheʼ bʌ an muʼ bʌ i pʼajob jiñi wen tʼan?

17 Jiñi quixtañujob mach junlajalic miʼ jacʼob cheʼ mi lac subeñob jiñi wen tʼan. An weñʌch bʌ miʼ jacʼob, pero an maʼañic bʌ. ¿Chuqui yom Jehová chaʼan mi lac mel? Yom chaʼan mi lac jacʼ muʼ bʌ i yʌl yaʼ ti Biblia i mach yʌlʌlic bajcheʼ yilal jiñi quixtañujob. Jumpʼejl ejemplo, ti Colosenses 4:6 miʼ yʌl chaʼan wen jach yom mi lac pejcañob jiñi quixtañu. Come mi laj cʼuxbin lac piʼʌlob, yom mi laj cʼʌn «uts bʌ tʼan yicʼot cʼuxbiya» cheʼ mi laj coltan lac ñopoñel (1 Pedro 3:15).

18 Mi lac pʌsbeñob cʼuxbiya jiñi quixtañu yicʼot mi lac tsajcan bajcheʼ Jesús anquese miʼ michʼañob ti lac tojlel yicʼot miʼ pʼajob jiñi wen tʼan. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Jesús maʼañic tsaʼ caji ti pʼajoñel cheʼ bʌ tsaʼ pʼajli.  «Cheʼ bʌ tsaʼ aqʼuenti wocol, maʼanic tsiʼ chaʼle bʌcʼtesaya [o chʼʌcoñel]», tsiʼ cʌybe tiʼ wenta Jehová (1 Pedro 2:23). Jin chaʼan, mic pʌs lac pecʼlel cheʼ bʌ jiñi quixtañujob mach utsʼatic miʼ qʼueloñobla, i maʼañic mi lac chaʼ sutqʼuibeñob. Mi lac chaʼlen wersa tiʼ melol chuqui wem bʌ tiʼ tojlelob, i maʼañic mi lac chaʼ «qʼuextan jontolil» (1 Pedro 3:8, 9).

19. ¿Bajcheʼ yilal yom mi laj qʼuel laj contrajob?

19 Mi an lac pecʼlel, mi caj lac jacʼ i ticʼojel Jesús: «Tsaʼix laʼ wubi tsaʼ bʌ ajli: ‹Cʼuxbin a piʼʌlob, tsʼaʼlen a contra›. Pero joñon mic subeñetla: Cʼuxbin laʼ contrajob. Tajala ti oración jini muʼ bʌ i contrajiñetla yicʼot jini muʼ bʌ i ticʼlañetla. Cheʼ jini miʼ tsictiyel i yalobiletla laʼ Tat am bʌ ti panchan. Come Dios woliʼ chʌn acʼ ti pasel qʼuin tiʼ tojlel jini tojoʼ bʌ i pusicʼal yicʼot jontoloʼ bʌ jaʼel. Cheʼ jaʼel woliʼ chʌn chocbeñob tilel jaʼal jini tojoʼ bʌ i pusicʼal yicʼot jontoloʼ bʌ» (Mateo 5:43-45). Joñonla yom mi laj cʼuxbin laj contrajob anquese mach weñic miʼ qʼueloñobla.

20. ¿Baqui ora jiñi quixtañujob mi caj i cʼuxbiñob Jehová yicʼot i piʼʌlob wʌʼ ti Pañimil? (Qʼuele jiñi foto am bʌ tiʼ tejchibal.)

20 Tiʼ pejtelel ora yom mi lac pʌs chaʼan mucʼʌch laj cʼuxbin Jehová yicʼot lac piʼʌlob. Anquese an muʼ bʌ i tsʼaʼleñonla o miʼ pʼajob jiñi wen tʼan, mi laj coltañob. Jiñi apóstol Pablo tiʼ tsʼijbu: «Tojo laʼ bet tiʼ pejtelel. Pero an yambʌ junchajp bʌ laʼ bet chaʼan mi laʼ chʌn cʼuxbin laʼ bʌ, come jini muʼ bʌ i cʼuxbin i piʼʌlob tsʼʌcʌl miʼ jacʼ jini mandar. Come miʼ yʌl jini mandar: ‹Mach a chaʼlen tsʼiʼlel, mach a chaʼlen tsʌnsa, mach a chaʼlen xujchʼ, mach a tsʌjyun chubʌʼanʌl›. Jini mandar tac yicʼot pejtelel yan tac bʌ mandar miʼ tsʼʌctiyel cheʼ mi lac jacʼ ili jumpʼejl mandar: ‹Cʼuxbin a piʼʌlob cheʼ bajcheʼ maʼ bajñel cʼuxbin a bʌ›. Jini muʼ bʌ i cʼuxbin i piʼʌlob maʼanic chuqui miʼ chaʼlen tiʼ contrajob. Jini chaʼan cheʼ mi lac chaʼlen cʼuxbiya tsʼʌcʌl mi lac jacʼ jini mandar» (Romanos 13:8-10). Satanás miʼ yʌcʼ chaʼan jiñi quixtañu miʼ tsʼaʼleñob i bʌ, pero joñonla mi laj cʼuxbiñob tiʼ sujmlel (1 Juan 5:19). Cheʼ bʌ Jehová miʼ jisan Satanás, jiñi xibajob yicʼot ili jontol bʌ pañimil, tiʼ pejtelel wʌʼ bʌ añob ti Pañimil mi caj i cʼuxbiñob Jehová yicʼot i piʼʌlob. ¡Jiñʌch wen ñuc bʌ bendición!