¡YOM CHɅN YɅXɅL LA CO!
¿Weñʌch ba jiñi inteligencia artificial o mach weñic? | ¿Chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia?
Maxto wen añic ora, jiñi yumʌlob, científicojob yicʼot jiñi wen yujiloʼ bʌ chaʼan tecnología an i yʌlʌyob chaʼan jiñi inteligencia artificial cabʌl chuqui miʼ mejlel i mel. Pero an i yʌcʼʌyob ti pensar jaʼel come tajol mach weñic bajcheʼ miʼ cʼʌjñel ili.
«Jiñi inteligencia artificial jumpʼejlʌch tecnología cabʌl bʌ chuqui miʼ mejlel i mel ili ora i muʼto i mejlel i weñʼesan bajcheʼ yilal añob jiñi quixtañujob […]. Pero cheʼ jaʼel miʼ mejlel i tech cabʌl wocol, maʼañix mi caj i qʼuejlel ti ñuc i derecho yicʼot i privacidad jujuntiquil lac piʼʌlob, i cheʼ jaʼel miʼ mejlel ti ujtel chaʼan chuqui miʼ yʌl jiñi yumʌlob maʼañix miʼ ñopbentelob ti jiñi lac piʼʌlob» (Kamala Harris, vicepresidenta de Estados Unidos, 4 de mayo chaʼan 2023).
«Anquese jiñi inteligencia artificial cabʌl chuqui miʼ mejlel i mel chaʼan bajcheʼ mi laj cʌntan laj cuxtʌlel, miʼ mejlel i yʌcʼ ti wocol jaʼel» (Grupo internacional de médicos y profesionales de la salud, am bʌ tiʼ wenta jiñi doctor Frederik Federspiel, BMJ Global Health, 9 de mayo chaʼan 2023). a
«Miʼ mejlel ti cʼʌjñel chaʼan miʼ yʌjlel mach bʌ i sujmic.Miʼ mejlel i yʌqʼuen i sʌt i yeʼtelob jiñi lac piʼʌlob. I an i yʌlʌyob jaʼel jiñi expertojob chaʼan jiñi tecnología muʼto i mejlel i yʌcʼ ti wocol ili pañimil» (The New York Times, 1 de mayo chaʼan 2023).
Mi caj i tsictiyel majlel mi wen o mach weñic bajcheʼ mi caj i cʼʌjñel jiñi inteligencia artificial. ¿Chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia?
¿Chucoch miʼ yʌcʼonla ti cabʌl pensar jiñi melbil tac bʌ i chaʼan jiñi wiñicob?
Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi wiñicob mach mejlic i yʌlob chaʼan wen mi caj i cʼʌjñel jiñi tenología tac melbil bʌ i chaʼañob.
1. Anquese weñʌch chuqui yom i mel jiñi wiñicob, maʼañic miʼ mejlel i wʌn ñaʼtañob jiñi wocol tac muʼ bʌ mejlel i tajob.
«Toj miʼ lon qʼuelob i bijlel winicob xʼixicob, pero miʼ cajelob ti chʌmel jini muʼ bʌ i xʌñob majlel» (Proverbios 14:12).
2. Maʼañic juntiquil muʼ bʌ i mejlel i ñaʼtan mi weñʌch o mach weñic mi caj i cʼʌjñel jiñi tecnología tsaʼ bʌ i chaʼle ti inventar.
«Wersa mi caj j cʌyben tiʼ wenta j qʼuexol muʼ bʌ caj i yochel ti cajñib. Mach c ñaʼtayic bajcheʼ an i pusicʼal jini winic muʼ bʌ caj i laj chʼʌm, mi cabʌl i pusicʼal o mi tonto. Pero mi caj i yochel tiʼ yum pejtel c chubʌʼan tsaʼ bʌ c taja ti queʼtel yicʼot tic ñaʼtibal ti yebal panchan» (Eclesiastés 2:18, 19).
Cheʼ bʌ mi la cubin bajcheʼ jiñi, miʼ yʌqʼueñonla lac ñaʼtan chaʼan i cʼʌjñibalʌch lac chaʼan chaʼan Dios miʼ tojʼesañonla majlel.
¿Baqui yom mi la cʌcʼ lac ñopoñel?
Jiñi tsaʼ bʌ i meleyonla miʼ yʌl chaʼan mi jiñicto jiñi wiñicob yicʼot i tecnologíajob mi caj i jisañob ili lum yicʼot quixtañujob.
«Jini lum an tiʼ pejtelel ora» (Eclesiastés 1:4).
«Mi caj i yʌqʼuentelob jini pañimil jini tojoʼ bʌ. Mi caj i yajñelob tiʼ pejtelel ora» (Salmo 37:29).
Jiñi tsaʼ bʌ i meleyonla mi’ yʌqʼueñonla ticʼojel tac yaʼ ti Biblia muʼ bʌ i mejlel i coltañonla chaʼan tijicña mi lac chumtʌl ti talto bʌ qʼuin yicʼot chaʼan maʼañic chuqui mi lac bʌcʼñan. Mi a wom a bej cʌn majlel chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia, pejcan ili tema tac»«¿Am ba baqui miʼ mejlel a taj a coltʌntel chaʼan wen maʼ wajñel ti talto bʌ qʼuin?» yicʼot «Jumpʼejl i sujm bʌ pijtaya chaʼan miʼ tojʼan ili pañimil».
a Jiñi artículo «Threats by Artificial Intelligence to Human Health and Human Existence» (Las amenazas de la inteligencia artificial a la salud y existencia humanas), por Frederik Federspiel, Ruth Mitchell, Asha Asokan, Carlos Umana y David McCoy.