Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

Siete muʼ bʌ caj i coltañet chaʼan maʼ weʼsan a bʌ ti wen

Siete muʼ bʌ caj i coltañet chaʼan maʼ weʼsan a bʌ ti wen

 ¿Ñuc ba i cʼʌjñibal chuqui mi laj cʼux?

 Mi a wom cʼoqʼuet yom maʼ cʌntan chuqui maʼ cʼux. Mi sʌc bajcheʼ maʼ mel jiñi bʌlñʌcʼʌl yicʼot pʼisbil jach chuqui tac maʼ cʼux, cʼocʼ mi caj a wajñel. Pero mi mach wen bajcheʼ maʼ mel jiñi bʌlñʌcʼʌl yicʼot chuqui tac jach maʼ cʼux mi caj a tajben i wocolel, lajal bajcheʼ jiñi gasolina mach bʌ weñic muʼ bʌ i mejlel i yʌsiben i motorlel juncojt carro. Tajol mach ti ora mi caj a waʼ qʼuelben i wocolel pero mucʼʌch caj a tajben, cojach yom maʼ pijtan (Gálatas 6:7).

 Jiñi Organización Mundial de la Salud (OMS) miʼ yʌl chaʼan «tiʼ pejtelel jiñi país ti pañimil mach weñic bajcheʼ miʼ weʼsan i bʌ jiñi lac piʼʌlob». Jiñi tʼan mach weñic miʼ weʼsan i bʌ mach cojach yaʼ ochem jiñi desnutrición, yaʼ ochem jaʼel cheʼ wen jujpʼeñonla. Jiñi bʌlñʌcʼʌl yicʼot jiñi muʼ tac bʌ lac jap mach tac bʌ ñoj weñic miʼ mejlel i cʼamʼesan lac pusicʼal, mi lac taj derrame, diabetes o cáncer. Jumpʼejl estudio tsaʼ bʌ mejli ti 2017 miʼ yʌl chaʼan ñumen ti 11 millón lac piʼʌlob tsaʼ chʌmiyob tiʼ caj mach wen miʼ weʼsañob i bʌ. Jiñi OMS miʼ yʌl chaʼan jiñi bʌlñʌcʼʌl tac mach tac bʌ weñix an i tsʌnsa mil lac piʼʌlob ti jujumpʼejl qʼuin, i jujumpʼejl jab miʼ yʌjlel chaʼan cabʌl lac piʼʌlob miʼ cʼamʼañob.

 Jiñi Biblia miʼ cʌntesañonla chaʼan mi lac wen qʼuel ti ñuc iliyi. Miʼ cʼajtesʌbeñonla chaʼan Dios jiñʌch tsaʼ bʌ i yʌqʼueyonla laj cuxtʌlel (Salmo 36:9). Jiñi laj cuxtʌlel jumpʼejlʌch lac majtan, i mi lac pʌs chaʼan mi laj qʼuel ti ñuc cheʼ bʌ mi laj cʌntan yicʼot i chaʼan lac familia. Ti ili tema mi caj a qʼuel chuqui tac miʼ mejlel i coltañet.

 Chʌnchajp bajcheʼ yom miʼ lojtel jiñi bʌlñʌcʼʌl yicʼot bajcheʼ yom miʼ chajpʌntel

 1. Yom sʌc bajcheʼ maʼ mel.

 ¿Chucoch? Come jiñi i bʌl lac ñʌcʼ yicʼot jiñi jaʼ miʼ mejlel i chʼʌm tilel bacteria a i mi tsaʼ ochi ti lac bʌcʼtal miʼ mejlel i cʼamʼesañonla

 Muʼ bʌ i yʌl jiñi wen yujiloʼ bʌ:

  •   Poco a cʼʌb ti jaʼ yicʼot ti xapom cheʼ bʌ muʼto caj a mel i bʌl a ñʌcʼ. b 20 segundo yom maʼ jucʼ. Yaʼ ochem i mal a cʼʌb, i pat a cʼʌb, i jajp yicʼot tiʼ yebal a wejcʼach. Cheʼ jiñi chaʼ pocox i tiquesan.

  •   Cʼʌñʌ jaʼ yicʼot xapom chaʼan maʼ poc jiñi a tabla cheʼ an chuqui mi caj a tsep, jiñi plato o yan tac bʌ. I cʼʌñʌ yambʌ a tabla chaʼan maʼ tsep jiñi maʼañic bʌ mi caj a tiqʼuesan.

  •   Poco tiʼ pejtelel jiñi frutas yicʼot verduras. Mi yaʼ baqui chumulet miʼ cʼʌjñel mach bʌ sʌquic jaʼ chaʼan miʼ muljaʼlentel jiñi frutas yicʼot verduras, chaʼlen ti desinfectar.

 2. Parte yom maʼ wʌcʼ jiñi tsijto bʌ yicʼot tʌcʼañix bʌ.

 ¿Chucoch? Come jiñi tsijto bʌ an i bacteria, jiñi weʼel yicʼot i yaʼlel, miʼ mejlel i yʌsin jiñi yambʌ.

 Muʼ bʌ i yʌl jiñi wen yujiloʼ bʌ:

  •   Jiñi bʌlñʌcʼʌl tsijto bʌ, ñumento mi weʼel, mach yomic miʼ yajñel yicʼot jiñi tʌcʼañix bʌ, mi tsaʼ mʌñʌ ti mercado o mi caj a lot ti a wotot, yom parte maʼ wʌcʼ.

  •   Cheʼ tsaʼix ujti a tʼoj jiñi weʼel i cheʼ muʼto caj a tsep yan tac bʌ, poco ti wen jiñi a cʼʌb, a cuchillo yicʼot a tabla.

 3. Tʌqʼuesan ti wen jiñi bʌlñʌcʼʌl.

 ¿Chucoch? Come jiñi bacteria cojach miʼ chʌmel mi wen ticʌw jiñi jaʼ.

 Muʼ bʌ i yʌl jiñi wen yujiloʼ bʌ:

  •   Cheʼ bʌ mi caj a tʌqʼuesan jiñi bʌlñʌcʼʌl yom wen ticʌwix baqui mi caj a mel. Chaʼan miʼ tʌcʼan jiñi weʼel, yom miʼ taj 70 °C i yom miʼ jalʼan 30 segundo.

  •   Jiñi bʌlñʌcʼʌl an tac bʌ i yaʼlel cʌyʌ chaʼan miʼ chaʼlen lojc.

  •   Mi woli jach a chaʼ qʼuixñesan, wen qʼuele mi mucʼʌch i chaʼlen lojc.

 4. Yom yaʼ jach an i ticwʌlel o i tsʌwanlel jiñi i bʌl lac ñʌcʼ.

 ¿Chucoch? Come mi jiñi bʌlñʌcʼʌl maʼañic tsaʼ lojti ti 20 minuto i miʼ cʌlel baqui an 5 o 60 °C i ticwʌlel miʼ mejlel ti ñumen pʼojlel jiñi bacteria. Mi jiñi weʼel mach yaʼ jach an i tsʌwanlel bajcheʼ miʼ lojtel, jiñi bacteria tac an chuqui yambʌ mi caj i locʼsan muʼ bʌ i mejlel i ticʼlañonla anquese ticʼañix.

 Muʼ bʌ i yʌl jiñi wen yujiloʼ bʌ:

  •   Chaʼan maʼañic miʼ pʼojlel jiñi bacteria, jiñi i bʌl laʼ ñʌcʼ yom ticʌw o tsʌwan pero mach yom qʼuixin jach.

  •   Mach a cʌy chaʼpʼejl hora o ñumen jiñi i bʌl a ñʌcʼ baqui mach wen tsʌwañic.

  •   Cheʼ tsaʼix ujti a mel jiñi i bʌl a ñʌcʼ, yom ticʌw cʼʌlʌl cheʼ maʼ luch.

 Uxchajp muʼ bʌ caj i coltañet chaʼan wen jach chuqui tac maʼ cʼux

 1. Ti jujumpʼejl qʼuin cʼuxu frutas yicʼot verduras.

 Jiñi frutas yicʼot verduras ñucʌch i cʼʌjñibal chaʼan mi lac taj vitamina, minerales o yan tac bʌ muʼ bʌ i coltañonla chaʼan cʼocʼ mi la cajñel. Jiñi OMS miʼ yʌl chaʼan ti jujumpʼejl qʼuin yomixto mi laj cʼux 400 gramos jiñi frutas yicʼot verduras. Pero mach yaʼic ochem jiñi papas yicʼot jiñi tsʼijm.

 2. Mach a cʌlʌx cʼux grasa yicʼot aceite.

 Jiñi OMS miʼ yʌl chaʼan tsʼitaʼ jach yom mi laj cʼux chuqui tac chʼilbil cheʼ bajcheʼ an tac bʌ ti lata come iliyi miʼ chʼʌm tilel grasa mach tac bʌ weñic. c Mi mucʼʌch i mejlel cheʼ bʌ maʼ chajpan i bʌl a ñʌcʼ, cʼʌñʌ jach aceite mach bʌ wen añic i grasajlel.

 3. Mach a wen cʼʌn atsʼam yicʼot azúcar.

 Jiñi OMS miʼ yʌl chaʼan jiñi ñucobix bʌ mach i taja jumpʼejl cuchara yom miʼ cʼuxob atsʼam ti jujumpʼejl qʼuin. Cheʼ jaʼel, miʼ yʌl chaʼan mach i taja 12 alʌ cuchara yom miʼ japob azúcar ti jujumpʼejl qʼuin. d Jiñi azúcar jiñʌch muʼ bʌ i ñumen otsʌbentel cabʌl bʌlñʌcʼʌl yicʼot chuqui tac miʼ jajpel. Jumpʼejl ejemplo, jumpʼejl refresco 355 mililitro an i chaʼan 10 alʌ cuchara azúcar. Jiñi refresco an cabʌl i chaʼan azúcar i mi añicto bajcheʼ miʼ coltañonla.

 Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Jini cʌntesʌbil bʌ miʼ wʌn ñaʼtan chuqui bʌbʌqʼuen miʼ yujtel. Miʼ chajpan i bʌ. Jini tonto bʌ maʼanic miʼ yotsan tiʼ pusicʼal. Muqʼuix i toj» (Proverbios 22:3). Mi mucʼʌch laj cʌntan chuqui mi laj cʼux i mucʼʌch laj qʼuextan, mi lac pʌsben Dios chaʼan mi laj qʼuel ti ñuc jiñi laj cuxtʌlel yicʼot laj cʼocʼlel.

 An muʼ bʌ i yʌlob

 Muʼ bʌ i yʌjlel: «Jiñi bʌlñʌcʼʌl wem bʌ ti qʼuelol, wen sumuc bʌ i yujtsʼil yicʼot sumuc bʌ ti cʼuxol maʼañic majqui miʼ ticʼlan».

 I sujmlel: Chaʼan mi bibʼan jumpʼejl litro jaʼ yom ñumen ti 10 mil millón bacteria, pero chaʼan mi laj cʼamʼan jasʌl jach 15 o 20 bacteria. Chaʼan wen jiñi bʌlñʌcʼʌl yicʼot muʼ bʌ i jajpel, chajpan ti wen, cʼuxu jach tiʼ yorajlel yicʼot loto ti wen.

 Muʼ bʌ i yʌjlel: «Jiñi ja o us maʼañic chuqui miʼ tumben jiñi bʌlñʌcʼʌl».

 I sujmlel: Jiñi ja o us miʼ cʼux chuqui tac bibiʼ i miʼ pʼojlel baqui mach tac sʌquic, bajcheʼ ti taʼ. Jin chaʼan, yaʼ tiʼ yoc miʼ chʼʌm majlel cabʌl bacteria muʼ bʌ i mejlel i cʼamʼesañonla. Chaʼan jiñi ja maʼañic miʼ bibʼesan jiñi bʌlñʌcʼʌl chajpʌbilix bʌ, wen mʌcʌ.

 Muʼ bʌ i yʌjlel: «Añix ora i cajel j cʼux chuqui tac jachix com. Chaʼan mij qʼuextan maʼañix miʼ coltañon»

 I sujmlel: Jiñi wen yujiloʼ bʌ miʼ yʌlob chaʼan mi muqʼuix a tech a cʼux ti wen a waj, tajol maʼañic mi caj seb chʌmel. I cheʼ muqʼuix a tech a cʌntan a bʌ, mi caj a ñumen qʼuelben i wenlel.

a Jiñi gérmen cuxulʌch i maʼañic mi lac taj laj qʼuel. Yaʼ ochem bacterias, virus yicʼot parásitos. Jiñi gérmen an wem bʌ, i an mach bʌ weñic muʼ bʌ i ticʼlañonla o miʼ tsʌnsañonla.

b Mi cojach jaʼ mi laj cʼʌn chaʼan mi lac poc laj cʼʌb maʼañic miʼ chʌmel jiñi gérmen yom mi laj cʼʌn xapom.

c Jiñi aceite mach bʌ cabʌlic i grasajlel lʌmʌl jach, mach tsʌtsic.

d Jiñi azúcar miʼ mejlel lac taj bajcheʼ ti bolsa, ti chab, ti jarabe o ti jugo tac. I mach yaʼic ochem jiñi azúcar añix bʌ i chaʼan jiñi leche, jiñi verduras yicʼot frutas.