Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿I sujm ba tsaʼ chumle Juan jiñi Xʼacʼ chʼʌmjaʼ?

¿I sujm ba tsaʼ chumle Juan jiñi Xʼacʼ chʼʌmjaʼ?

 Yaʼ ti Evangelio tac miʼ taj ti tʼan juntiquil wiñic i cʼabaʼ Juan jiñi Xʼacʼ chʼʌmjaʼ. Tsiʼ chaʼle subtʼan yaʼ ti Judea. ¿Chuqui miʼ yʌl jiñi historiadorob chaʼan muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia tiʼ tojlel ili wiñic? Ñaʼtan iliyi:

  •   Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Juan jiñi Xʼacʼ chʼʌmjaʼ tsaʼ caji ti subtʼan yaʼ tiʼ tiquiñal lum am bʌ ti Judea›. Tsiʼ yʌlʌ: ‹Chaʼ ñaʼtañix laʼ bʌ come tsaʼix lʌcʼtiyi jiñi i Yumʌntel panchan›» (Mateo 3:1, 2). ¿Am ba yambʌ libro tac muʼ bʌ i taj ti tʼan iliyi? Añʌch.

     Flavio Josefo, yujil bʌ chaʼan historia ti ñaxam bʌ siglo, tsiʼ taja ti tʼan juntiquil wiñic i cʼabaʼ Juan cʌmbil bʌ bajcheʼ xʼacʼ chʼʌmjaʼ, tiʼ sube jiñi judíojob «chaʼan wen bajcheʼ yom miʼ qʼuelob i bʌ yicʼot wen miʼ chʼujutesañob Dios i miʼ majlelob ti chʼʌmjaʼ» (Antigüedades judías, libro XVIII).

  •   Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Juan tsiʼ tiqʼui Herodes Antipas, juntiquil yumʌl am bʌ yaʼ ti Galilea yicʼot Perea. Herodes tsiʼ yʌlʌ chaʼan juntiquilʌch judío i miʼ tsʼʌctesan i Mandar tsaʼ bʌ aqʼuenti Moisés. Juan tiʼ sube chaʼan mach weñic cheʼ tsaʼ ñujpuñi yicʼot Herodías, i yijñam jiñi i yeran (Marcos 6:18). Yan tac bʌ libro miʼ taj ti tʼan jaʼel iliyi.

     Jiñi historiador Josefo tsiʼ yʌlʌ chaʼan Antipas «tsiʼ mulaj Herodías» i «tsiʼ cʼajtibe chaʼan miʼ ñujpuñel yicʼot». Herodías tsiʼ jacʼʌ i tsaʼ ñujpuñi yicʼot.

  •   Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan «jiñi chʼoyoloʼ bʌ ti Jerusalén, ti Judea yicʼot yaʼ ti jiñi tejclum tac am bʌ tiʼ joytilel Jordán tsaʼ majli i qʼuelob. Juan tsiʼ yʌcʼʌ chʼʌmjaʼ yaʼ ti Jordán jaʼ» (Mateo 3:5, 6).

     Josefo miʼ taj ti tʼan jaʼel iliyi. Miʼ yʌl chaʼan «jiñi quixtañujob» tsaʼ majli i qʼuelob Juan i «wen tijicña miʼ yubiñob cheʼ bʌ miʼ ñʌchʼtʌbeñob i tʼan».

 Tsiquil chaʼan jiñi historiador ti ñaxam bʌ siglo Flavio Josefo, yujil chaʼan Juan jiñi Xʼacʼ chʼʌmjaʼ tsaʼʌch chumle ila ti pañimil. Joñonla jaʼel mucʼʌch i mejlel lac ñop chaʼan cheʼʌchi.