Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

¿Chuquiyes jiñi chʼujul bʌ espíritu?

¿Chuquiyes jiñi chʼujul bʌ espíritu?

Muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia

 Jiñi chʼujul bʌ espíritu jiñʌch i pʼʌtʌlel Dios (Miqueas 3:8; Lucas 1:35). Cheʼ bʌ Dios miʼ cʼʌn jiñi i yespíritu chaʼan miʼ mel chuqui yom miʼ tsictiyel jiñi i pʼʌtʌlel (Salmo 104:30; 139:7).

 Ti jiñi Biblia, chaʼan miʼ tajtʌl ti tʼan jiñi «espíritu» miʼ cʼʌjñel jiñi tʼan rúaj (ti hebreo) yicʼot pnéuma (ti griego). Lʌcʼʌ tiʼ pejtelel ora ili tʼan tac woliʼ taj ti tʼan jiñi i pʼʌtʌlel Dios, yom i yʌl, jiñi chʼujul bʌ i yespíritu (Génesis 1:2). Pero miʼ cʼʌjñel jaʼel chaʼan miʼ yʌjlel ili tac:

  •   Jap icʼ (Genésis 2:7).

  •   Icʼ (Génesis 8:1; Juan 3:8).

  •   Jiñi pʼʌtʌlel muʼ bʌ i yʌcʼ chaʼan cuxulonla yicʼot jiñi añimal tac (Job 34:14, 15).

  •   Jiñi Dios yicʼot jiñi ángelob (1 Reyes 22:21; Juan 4:24).

 Pejtelel ili mach ajpan tsiquilic ti lac wut, pero mucʼʌch lac taj laj qʼuel muʼ bʌ i mel jujunchajp. Jiñi chʼujul bʌ i yespíritu de Dios, «lajal bajcheʼ jiñi icʼ, mach mejlic laj qʼuel, mach añic i bʌcʼtal yicʼot wen pʼʌtʌl» (Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo, de William E. Vine).

 Jiñi Biblia miʼ lajin jiñi chʼujul bʌ espíritu bajcheʼ «i cʼʌb» o «i yal i cʼʌb» Dios (Salmo 8:3; 19:1; Lucas 11:20, nota; laja yicʼot Mateo 12:28). Lajal bajcheʼ juntiquil xmel pʼejt miʼ cʼʌn i cʼʌb chaʼan miʼ mel i yeʼtel, Dios an i cʼʌñʌ i yespíritu cheʼ bajcheʼ iliyi:

  •   Chaʼan miʼ mel jiñi universo (Salmo 104:30; Isaías 66:1, 2).

  •   Chaʼan miʼ tsʼijbuntel jiñi Biblia (2 Pedro 1:20, 21).

  •   Chaʼan jiñi i wiñicob ti wajali miʼ melob milagro tac yicʼot miʼ chaʼleñob subtʼan (Lucas 4:18; Hechos 1:8; 1 Corintios 12:4-11).

  •   Chaʼan miʼ coltan jiñi wiñicob xʼixicob muʼ bʌ i jacʼbeñob i tʼan chaʼan miʼ pʌsob wem bʌ melbal tac (Gálatas 5:22, 23).

Jiñi chʼujul bʌ espíritu mach juntiquilic quixtañu

 Cheʼ bʌ jiñi Biblia miʼ laj jiñi chʼujul espíritu bajcheʼ «i cʼʌb», «i yal i cʼʌb» o jiñi «icʼ» tilem bʌ ti Dios, miʼ pʌs chaʼan jiñi espíritu mach juntiquilic quixtañu (Éxodo 15:8, 10). Jiñi i cʼʌb juntiquil xmel pʼejt mach i bajñelic mucʼ ti eʼtel, i cʼʌjñibal i chaʼan i sicojc yicʼot yan tac am bʌ tiʼ bʌcʼtal. Lajal jaʼel, Dios miʼ cʼʌn jiñi i yespíritu jiñʌch baqui ora yom yicʼot cheʼ bajcheʼ miʼ mulan (Lucas 11:13). Cheʼ jaʼel, jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi chʼujul bʌ espíritu lajal bajcheʼ jiñi jaʼ, jiñi lac ñopoñel yicʼot jiñi lac ñaʼtʌbal. Ili miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel jaʼel chaʼan jiñi chʼujul bʌ espíritu mach juntiquilic quixtañu (Isaías 44:3; Hechos 6:5; 2 Corintios 6:6).

 Anquese jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan i cʼabaʼ Dios jiñʌch Jehová yicʼot chaʼan jiñi i yalobil jiñʌch Jesucristo, maʼañic baqui mi lac taj laj qʼuel chaʼan miʼ yʌqʼuen i cʼabaʼ jiñi chʼujul bʌ espíritu (Isaías 42:8, TNM; Lucas 1:31). Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, cheʼ bʌ jiñi xcʌntʼan Esteban an chuqui tsaʼ pʌsbenti ti panchan, chaʼtiquil jach tsaʼ bʌ i qʼuele yaʼi, mach uxtiquil. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Esteban, butʼul bʌ ti chʼujul bʌ espíritu, tsiʼ qʼuele letsel ti panchan i tsiʼ qʼuelbe i ñuclel Dios yicʼot chaʼan Jesús yaʼ waʼal tiʼ ñoj Dios» (Hechos 7:55). Jiñi chʼujul bʌ espíritu jiñʌch jiñi i pʼʌtʌlel Dios tsaʼ bʌ i cʼʌñʌ chaʼan an chuqui miʼ qʼuel Esteban yaʼ ti panchan.

Muʼ bʌ i ñaʼtʌntel chaʼan jiñi chʼujul bʌ espíritu

 An muʼ bʌ i yʌlob: Jiñi chʼujul bʌ espíritu juntiquilʌch quixtañu i ochem ti jiñi Trinidad. Cheʼʌch miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel 1 Juan 5:7, 8 ti yan tac bʌ Biblia, bajcheʼ jiñi Torres Amat yicʼot jiñi Reina-Valera.

 Jiñi i sujmlel: Ti Mateo 28:19, 20 miʼ laja tajtʌlob ti tʼan jiñi Tatʌl, jiñi i Yalobil yicʼot jiñi chʼujul bʌ espíritu. An muʼ bʌ i yʌlob chaʼan ili ochem ti trinidad. Pero pejcancu jiñi versículo tac, ¿am ba chuqui miʼ yʌl ili texto muʼ bʌ i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan chaʼan jiñi Tatʌl, jiñi i Yalobil yicʼot jiñi chʼujul bʌ espíritu juntiquilob jach Dios mach bʌ yujilobic chʌmel, laja bʌ i pʼʌtʌlelob, i yeʼtelob yicʼot i ñaʼtʌbalob? Maʼañic. Cheʼʌch miʼ yujtel jaʼel yicʼot yan tac bʌ texto muʼ bʌ i laja tajob ti tʼan jiñi Tatʌl, jiñi i Yalobil yicʼot jiñi chʼujul bʌ espíritu.

 An muʼ bʌ i yʌlob: Jiñi Biblia miʼ taj ti tʼan jiñi chʼujul bʌ espíritu bajcheʼ juntiquil quixtañu, ili yom i yʌl chaʼan jiñʌchi.

 Jiñi i sujmlel: Jiñi tsʼijbujel tac miʼ taj ti tʼan jiñi chʼujul bʌ espíritu bajcheʼ juntiquil lac piʼʌl. Jumpʼejl ejemplo, Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi chʼujul bʌ espíritu jiñʌch juntiquil «xcoltaya» muʼ bʌ caj i pʌs jiñi i sujmlel, miʼ chaʼlen tʼan, miʼ yubin, miʼ sub, miʼ ñuqʼuesan yambʌlob yicʼot miʼ chʼʌm (Juan 16:7-15). Pero ili mach yomic i yʌl chaʼan jiñi chʼujul bʌ espíritu juntiquil lac piʼʌl. Jiñi Biblia miʼ taj ti tʼan jaʼel jiñi mulil yicʼot chʌmel bajcheʼ juntiquil lac piʼʌl (Romanos 5:17, 21) Jumpʼejl ejemplo, miʼ yʌjlel chaʼan jiñi mulil miʼ pʌyonla lac mel mach bʌ weñic, chaʼan mi lac mulan chuqui jach yicʼot chaʼan xtsʌnsa (Romanos 7:8, 11).

 An muʼ bʌ i yʌlob: Jiñi chʼʌmjaʼ miʼ mejlel tiʼ cʼabaʼ jiñi chʼujul bʌ espíritu, jin chaʼan juntiquilʌch quixtañu.

 Jiñi i sujmlel: An i tajol, jiñi Biblia miʼ cʼʌn jiñi tʼan «tiʼ cʼabaʼ» chaʼan miʼ yʌl chaʼan an majqui an chuqui tsiʼ mele i tsiʼ cʼʌñʌ jiñi pʼʌtʌlel o jiñi i yeʼtel tsaʼ bʌ aqʼuenti (Deuteronomio 18:19-22). Jin chaʼan, cheʼ bʌ an majqui miʼ chʼʌmjaʼ «tiʼ cʼabaʼ» jiñi chʼujul bʌ espíritu, yom i yʌl chaʼan miʼ qʼuel ti ñuc bajcheʼ miʼ mel i yeʼtel jiñi chʼujul bʌ espíritu tiʼ tojlel yicʼot bajcheʼ miʼ chaʼlen coltaya chaʼan miʼ tsʼʌctiyel yom bʌ Dios (Mateo 28:19).

 An muʼ bʌ i yʌlob: Jiñi ñaxam bʌ xcʌntʼañob i chaʼan Jesús yicʼot jiñi apóstolob tsiʼ ñopoyob chaʼan jiñi espíritu juntiquil quixtañu.

 Jiñi i sujmlel: Pero jiñi maʼañic miʼ yʌl jiñi Biblia mi jiñic jiñi historia. Jiñi Encyclopædia Britannica miʼ yʌl «chaʼan jiñi cʌntesa chaʼan jiñi chʼujul bʌ espíritu juntiquilʌch quixtañu yicʼot chaʼan diosʌch [...] tsaʼ waʼchoconti ti jiñi Concilio de Constantinopla cheʼ ti jabil 381 cheʼ bʌ tsajñix Cristo». Ili tempa bʌ tsaʼ mejli cheʼ ñumeñix 250 jab i chʌmel jiñi cojix bʌ apóstol.