JIÑI XCOLELOB MIʼ CʼAJTIÑOB
¿Chuqui mi cʌcʼ ti ñaʼtʌntel?
¿Ñuc ba i cʼʌjñibal bajcheʼ yilal jiñi a pislel muʼ bʌ a lʌp? Cheʼ bajcheʼ yilal jiñi a pislel jiñʌch muʼ bʌ caj i pʌs bajcheʼ yilalet. Ixcu jatet, ¿chuqui miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel muʼ bʌ a lʌp?
Mach bʌ yomic mi lac mel cheʼ bʌ an chuqui tsijib tac miʼ loqʼuel
Ñaxam bʌ: Cheʼ la com jax lac mʌn bajcheʼ yilal jiñi pisil woli bʌ i loqʼuel.
Juntiquil xchʼoc i cʼabaʼ Teresa, miʼ yʌl: «Cheʼ maʼ wen qʼuel bajcheʼ yilal jiñi pisil woli bʌ i loqʼuel maʼ wen mulan, pero ñumento maʼ mulan cheʼ bʌ muqʼuix a qʼuel bajcheʼ yilal miʼ cʌytʌl cheʼ bʌ xojolix i chaʼan yambʌlob».
Mach cojach miʼ mulan xchʼocob jiñi pisil muʼ bʌ i tsijib loqʼuel tac. Jiñi libro The Everything Guide to Raising Adolescent Boys (Una guía completa para criar chicos adolescentes), miʼ yʌl: «Jiñi chʼitoñob mucʼʌch i mulañob jaʼel chuqui tsijib tac bʌ miʼ loqʼuel cʼʌlʌl cheʼ bʌ chutobto».
Muʼ bʌ i mejlel a mel. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Jini mach bʌ cʌntesʌbilic miʼ ñop pejtel chuqui miʼ yʌlob winicob. Jini cʌntesʌbil bʌ miʼ wen tsajin i bijlel» (Proverbios 14:15). Jin chaʼan, wen ñaʼtan chuqui woliʼ yʌqʼueñet a ñaʼtan jiñi tsijib pisil tac leco tac jax bʌ ti qʼuelol woli bʌ i loqʼuel i woliʼ sujbel, i cʼajtiben a bʌ:
«¿Majqui mi caj i taj i wenlel?»
«¿Chuqui mi caj i yʌcʼ ti cʌñol tic tojlel cheʼ bajcheʼ mic lʌp c bujc?»
«¿Muʼ ba caj i pʌs bajcheʼ quilal yicʼot chuqui mic ñop?»
Ticʼojel. Yʌlo jumpʼejl semana wen qʼuele bajcheʼ yilal jiñi pisil woli bʌ i choñob. I qʼuele bajcheʼ yilal yom i yʌqʼuetob ti cʌñol. ¿Yʌlo tsajal ba i chaʼañob miʼ pʌsbeñetob jiñi pisil chaʼan maʼ mʌn? Juntiquil xchʼoc i cʼabaʼ Keren, miʼ yʌl: «Jiñi muʼ bʌ i subob yujilob chaʼan jiñi xcolelob yomob chaʼan wen miʼ lʌpob i bujc o i pislel, jin chaʼan miʼ poj pʌsob baqui bʌ i wenlel cheʼ muqʼuic i mʌñob».
I chaʼpʼejlel: Cheʼ mi lac mʌn jiñi lac bujc o lac pislel, ¿chaʼan jach ba la com wen miʼ qʼueloñobla yañoʼ bʌ?
Juntiquil chʼiton i cʼabaʼ Manuel, miʼ yʌl: «Mi maʼañic maʼ mʌn yicʼot maʼ lʌp jiñi tsijib bujcʌl tac o pislelʌl tac muʼ bʌ i loqʼuel, miʼ wajleñoñobla». Juntiquil xchʼoc i cʼabaʼ Anna, miʼ yʌl jaʼel: «Mach cojic jach yom chaʼan maʼ mʌn o maʼ lʌp jiñi tsijiʼ bʌ a pislel, yom bʌ jaʼel jiñʌch chaʼan miʼ chʼʌmetob ti ñuc jiñi a wamigojob».
Muʼ bʌ i mejlel la mel. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Cʌyʌ laʼ tsajcʌben i melbal jiñi quixtañujob ti ili pañimil» (Romanos 12:2). Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl ili texto, qʼuele bajcheʼ yilal jiñi a pislel tac i cʼajtiben a bʌ:
«¿Majqui woli c ñaʼtan cheʼ mic mʌn jiñi c pislel?»
«¿Ñuc ba i cʼʌjñibal cheʼ wen lets i tojol c pislel?»
«¿Com jach ba chaʼan mij qʼuejlel ti ñuc?»
Ticʼojel. Cheʼ bʌ maʼ mʌn tsijiʼ bʌ a pislel mach cojach yom maʼ ñaʼtan: ¿Muʼ ba caj i chʼʌmoñob o maʼañic? Jatet yom maʼ ñaʼtan bajcheʼ a wom maʼ qʼuejlel. Mi tijicña maʼ wubin a bʌ chaʼan bajcheʼ yilalet, maʼañic mi caj a cʼojoʼtan chuqui mi caj i yʌlob yañoʼ bʌ.
I yuxpʼejlel: Mi ñumen lecojax jiñi c pislel ñumen wen.
Jenifer miʼ yʌl: «An i tajol com c lʌp c pislel cheʼ cʌlʌx tsʌts, cʌlʌx pʼots o cheʼ jay».
Muʼ bʌ i mejlel a mel. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Mach jiñic yom ti laʼ chʼʌjlib jiñi cʼajpan tsiquil tac bʌ. [...] Acʼʌla chaʼan jiñi laʼ wutsʼatlel muʼ bʌ i qʼuejlel jiñʌch am bʌ ti laʼ pusicʼal» (1 Pedro 3:3, 4). Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jiñi texto, ¿a wom jach ba chaʼan miʼ chʼʌmetob ti ñuc cheʼ bajcheʼ yilal jiñi a bujc o pislel o jin cheʼ miʼ cʌñetob chaʼan bajcheʼ yilal a melbal?
Ticʼojel. Jiñi ñumen wem bʌ lac chʼʌjlib jiñʌch cheʼ wen jach mi lac xoj lac pislel. Anquese ili ora mach jiñix miʼ wen qʼuejlel ti ñuc, ñaʼtan ili:
¿Am ba a chaʼle tʼan a wicʼot juntiquil mucʼ jach bʌ i bajñel al i bʌ? Mi cheʼ miʼ mel bajcheʼ jiñi, maʼañic woliʼ ñaʼtan chaʼan maʼañic majqui mi caj i ñochtan.
Mi lecojax maʼ lʌp a pislel lajalʌch bajcheʼ woli a wʌl «qʼueleyoncula» i tajol chan mi caj a wubin a bʌ. Tajol yʌlo a wom jach chaʼan miʼ qʼueletob i jiñi mach weñic chuqui mi caj i yʌcʼ ti ñaʼtʌntel.
Mi mach lecojic a wom qʼuejlel pʼisbil jach bajcheʼ yom maʼ lʌp a bujc o a pislel. Monica miʼ yʌl: «Mi pʼisbil jach bajcheʼ maʼ lʌp a pislel mach yomic i yʌl chaʼan cheʼ woli a lʌp a pislel bajcheʼ a chuchuʼ. Yom i yʌl chaʼan maʼ chʼʌm a bʌ ti ñuc yicʼot maʼ chʼʌm ti ñuc yambʌlob».