Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

¿Chuqui miʼ yʌl jiñi i testigojob Jehová chaʼan bʌ ciencia?

¿Chuqui miʼ yʌl jiñi i testigojob Jehová chaʼan bʌ ciencia?

 Jiñi i testigojonbʌlon Jehová mi lon j qʼuel ti ñuc chuqui tajbil bʌ i chaʼan jiñi ciencia yicʼot miʼ mucʼʌch i pʌs chaʼan i sujmʌch.

 Jumpʼejl diccionario miʼ yʌl chaʼan jiñi tʼan ciencia «jiñʌch i cʌñol tiʼ sujm chuqui melbil tac bʌ yicʼot baqui tsaʼ tejchi i chucoch cheʼ an tac bajcheʼ jiñi» (Clave. Diccionario de uso del español actual). Anquese jiñi Biblia mach jumpʼejlic libro chaʼan bʌ ciencia, jiñi muʼ tac bʌ i yʌl miʼ ñijcan lac pusicʼal chaʼan mi lac ñumen cʌn chuqui am bʌ ti lac joytilel yicʼot chaʼan mi lac ñaʼtan chuqui tajbil tac i chaʼan jiñi ciencia. Laʼ laj qʼuel jumpʼej chaʼpʼej ejemplo:

  •   Astronomía: «Letsan a wut chaʼan maʼ wen qʼuel chuqui an. ¿Majqui i melbal jini ecʼ tac? Dios miʼ yʌcʼob ti ajñel ti jujumpʼejl. Miʼ pejcañob tiʼ cʼabaʼ» (Isaías 40:26).

  •   Biología: Salomón «Tsiʼ wen ñaʼta bajcheʼ an ti pañimil pejtel cuxul tac bʌ, jini bʌteʼel, yicʼot teʼlemut, yicʼot lucum, yicʼot chʌy, yicʼot teʼ, jini colem chʼujteʼ am bʌ ti Líbano, yicʼot jaʼel pejtel chʼoʼchʼoc tac bʌ cheʼ bajcheʼ jini hisopo muʼ bʌ i ñot colel ti pam xajlel» (1 Reyes 4:​33).

  •   Medicina: «Jini cʼocʼoʼ bʌ mach yomobic tsʼʌcʌntel, cojach jini cʼamoʼ bʌ» (Lucas 5:​31).

  •   Meteorología: «¿Tsaʼ ba a qʼuele baʼ tsaʼ pʼojli i ñaʼal tsʌñal yicʼot tuñijaʼ? ¿Baqui chʼoyol jini tiquin bʌ icʼ am bʌ i ticwʌlel?» (Job 38:22-24).

 Ti lon jun tac mi lon cʌl chaʼan yom miʼ qʼuejlel ti ñuc i chaʼan bʌ ciencia, an qʼuiñil mi lon cʌl chaʼan chuqui tajbil i chaʼan jiñi científicojob yicʼot chaʼan jiñi melbil tac bʌ. Jiñi testigojonbʌlon mic lon c subeñob jiñi lon calobilob chaʼan yom wen bʌ ajqʼuejuñob chaʼan miʼ ñumen ñaʼtañob chuqui añoʼ bʌ ti joytilel. I an testigojob jeʼel añoʼ bʌ i troñel chaʼan bʌ jiñi ciencia cheʼ bajcheʼ bioquímica, matemática yicʼot física.

Maʼañic bʌ miʼ mejlel i mel jiñi ciencia

 Mi lon j qʼuel chaʼan jiñi ciencia mach mejlic i luʼ jacʼben i cʼajtiya tac añoʼ bʌ i chaʼan jiñi quixtañujob a. Ñaʼtancu iliyi: Miʼ mejlel i tsictesʌbeñonla bajcheʼ melbil ili Pañimil, yicʼot miʼ mejlel i subeñoñobla bajcheʼ mucʼ ti troñel ti chajp ti chajp am bʌ ti lac bʌcʼtal. Pero ¿bajcheʼ melbil ili Pañimil chaʼan mucʼʌch miʼ mejlel ti chumtʌntel?, yicʼot ¿chuqui jiñi muʼ bʌ i yʌcʼ chaʼan junlajal miʼ chaʼlen troñel jiñi lac bʌcʼtal?

 Cʼotem lon c ñaʼtan chaʼan cojach jiñi Biblia miʼ mejlel i yʌqʼueñonla wem bʌ i jacʼbal ili cʼajtiya tac (Salmo 139:13-​16; Isaías 45:18) Jin chaʼan, mi cʌl lojon chaʼan jumpʼejl wem bʌ cʌntesʌntel jiñʌch cheʼ lajal miʼ qʼuejlel i chaʼan bʌ ciencia yicʼot i chaʼan bʌ Biblia.

 An qʼuiñil, mach lajal yilal muʼ bʌ i yʌl jiñi ciencia yicʼot jiñi Biblia. Cheʼʌch miʼ yujtel bajcheʼ ili come maʼan miʼ chʼʌmbeñob isujm ti wen muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia. Jumpʼejl ejemplo, jiñi Biblia maʼan miʼ pʌs chaʼan ti 6 qʼuin chaʼan yicʼot 24 ora tsaʼ mejli ili Pañimil (Génesis 1:1; 2:4).

 An yan tac muʼ bʌ i ñaʼtʌntel chaʼan jiñi ciencia pero maʼañic mi wen chʼʌjmel ti ñuc chaʼan jiñi ñumen yujiloʼ bʌ tiʼ chaʼan ciencia come maʼan muʼ bʌ i pʌs chaʼan i sujmʌch jiñi. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ bʌ miʼ wen qʼuejlel bajcheʼ melbil jiñi an tac bʌ wʌʼ ti Pañimil, cheʼ mi lon c ñaʼtan bajcheʼ cabʌl científicojob tsaʼ bʌ cʼoti i ñaʼtañob chaʼan pejtel am bʌ wʌʼ ti Lum mach cheʼ jach tsaʼ sʌc mejli o tiʼ evolución tsaʼ tili.

a Jiñi científico tsaʼ bʌ aqʼuenti jiñi majtañʌl Nobel chʼoyol bʌ ti Austria, Erwin Schrödinger tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi ciencia «cabʌlʌch chuqui miʼ mejlel i tsictesan [...] pero maʼañic miʼ mejlel i tsictesʌbeñonla tiʼ sujm chaʼan jiñi com bʌ lac ñumen ñaʼtan». Albert Einstein tsiʼ yʌlʌ jeʼel: «Jiñi ñusʌbil bʌ lac chaʼan miʼ pʌsbeñonla chaʼan mach cojach jach i chʼʌmbentel i sujm, muʼ bʌ caj i tojʼesan jiñi lac wocol am bʌ ti laj cuxtilel».