Mae’r “Alffa a’r Omega” yn cyfeirio at Jehofa Dduw, yr Hollalluog. Mae’r term hwn yn ymddangos tair gwaith yn y Beibl.—Datguddiad 1:8; 21:6; 22:13. a

 Alffa ac omega yw’r llythrennau cyntaf ac olaf yn y wyddor Roeg, sef yr iaith a’i defnyddiwyd i ysgrifennu’r rhan o’r Beibl sy’n cael ei hadnabod fel y Testament Newydd, yn cynnwys llyfr y Datguddiad. Mae lleoliadau’r llythrennau hyn yn y wyddor Roeg yn cael eu defnyddio i ddarlunio mai Jehofa yn unig yw’r dechrau a’r diwedd. (Datguddiad 21:6) Ef oedd Duw Hollalluog erioed a fydd yn parhau i fod yn Dduw Hollalluog am byth. Ef yw’r unig un sydd “o dragwyddoldeb hyd dragwyddoldeb.”—Salm 90:2, Beibl Cymraeg Newydd Diwygiedig.

 Mae’r Beibl yn defnyddio’r term hwn naill ai am Jehofa neu am ei Fab, Iesu, ond gydag ystyron gwahanol. Ystyriwch ddwy esiampl.

•   Yn Eseia 44:6, mae Jehofa’n dweud: “Fi ydy’r cyntaf, a fi ydy’r olaf! Does dim duw arall yn bod ar wahân i mi.” Yma, mae Jehofa yn amlygu mai ef yw’r tragwyddol wir Dduw; heblaw ef, nid oes un arall. (Deuteronomium 4:35, 39) Felly, yma mae gan y dywediad “cyntaf a’r olaf” yr un ystyr â’r “Alffa a’r Omega.”

•   Hefyd, mae’r term “Cyntaf [pro’tos, nid alffa] a’r Olaf [e’scha·tos, nid omega]” yn ymddangos yn Datguddiad 1:17, 18 a 2:8. Yn yr adnodau hyn, mae’r cyd-destun yn dangos bod yr un a gyfeiriwyd ato wedi marw ac yna yn dod yn ôl yn fyw. Felly, ni all yr adnodau hyn gyfeirio at Dduw am nad yw ef erioed wedi marw. (Habacuc 1:12) Ond, bu farw Iesu ac yna cafodd ei atgyfodi. (Actau 3:13-15) Ef oedd y dyn cyntaf i gael ei atgyfodi i fywyd ysbrydol tragwyddol yn y nef, lle mae nawr yn byw “am byth bythoedd.” (Datguddiad 1:18; Colosiaid 1:18) Iesu yw’r un sy’n gweithredu pob atgyfodiad o hynny ymlaen. (Ioan 6:40, 44) Felly, ef oedd yr un olaf i gael ei atgyfodi yn uniongyrchol gan Jehofa. (Actau 10:40) Yn yr ystyr hwn, gall Iesu gael ei alw’n gywir y “Cyntaf a’r Olaf.”

 Nac ydy. Nid yw’r adroddwr yn Datguddiad 22:13 wedi ei enwi’n benodol, ac mae ’na amryw o adroddwyr yn y bennod hon. Yn ei esboniad o’r rhan hon o Datguddiad, ysgrifennodd yr Athro William Barclay: “Nid yw pethau wedi eu hysgrifennu mewn unrhyw drefn amlwg, . . . ac yn aml mae’n anodd fod yn sicr pwy yw’r adroddwr.” (The Revelation of John, Cyfrol 2, Rhifyn Diwygiedig, tudalen 223) Felly, gallwn adnabod yr “Alffa a’r Omega” yn Datguddiad 22:13 fel yr un Person sydd â’r teitl hwn mewn mannau eraill yn Datguddiad​—Jehofa Dduw.