“Tyfais i fyny ar fferm yng nghefn gwlad,” meddai Agostinho, sy’n byw ym Mrasil. “Oedden ni’n dlawd iawn. Oedd rhaid imi adael yr ysgol er mwyn gweithio a helpu i ofalu am y teulu.” Roedd Agostinho yn 33 cyn iddo ddysgu sut i ddarllen ac ysgrifennu. “Wnaeth dysgu sut i ddarllen ac ysgrifennu roi mwy o hunan-barch imi,” meddai.

 Mae Agostinho yn un o dros chwarter miliwn o bobl mae Tystion Jehofa wedi eu dysgu i ddarllen ac ysgrifennu dros y 70 mlynedd diwethaf. Pam mae Tystion Jehofa yn cynnal y fath wersi? Sut mae pobl wedi elwa o’r fath addysg?

 Erbyn canol y 1930au, roedd Tystion Jehofa yn pregethu mewn 115 o wledydd. Er mwyn cyrraedd pobl oedd yn siarad ieithoedd gwahanol, roedd cenhadon yn chwarae recordiadau o anerchiadau Beiblaidd oedd wedi cael eu cyfieithu, ac mewn rhai achosion, roedden nhw’n gallu cynnig llenyddiaeth yn yr iaith leol. Er bod llawer o bobl wedi dangos diddordeb mawr yn y Beibl, roedd diffyg llythrennedd yn amharu ar allu llawer ohonyn nhw i ddysgu.

 Heb allu darllen y Beibl drostyn nhw eu hunain, roedd pobl yn cael trafferth dysgu sut i roi egwyddorion y Beibl ar waith yn eu bywydau. (Josua 1:8; Salm 1:2, 3) Gwnaethon nhw hefyd wynebu heriau wrth gyflawni eu cyfrifoldebau Cristnogol. Er enghraifft, os nad oedd rhieni yn gallu darllen, byddai’n gofyn am fwy o ymdrech iddyn nhw ddysgu eu plant beth mae’r Beibl yn ei ddweud. (Deuteronomium 6:6, 7) A byddai Tystion nad oedd yn gallu darllen ddim yn gallu defnyddio’r Beibl gymaint wrth geisio dysgu eraill.

 Yn ystod y 1940au a’r 1950au, gwnaeth Nathan H. Knorr a Milton G. Henschel, sef dau o’r rhai oedd yn cymryd y blaen ymysg Tystion Jehofa, deithio i wahanol wledydd i helpu i drefnu’r gwaith pregethu. Mewn gwledydd lle nad oedd llythrennedd yn gyffredin, gwnaethon nhw annog y swyddfeydd cangen lleol i gychwyn gwersi llythrennedd yn y cynulleidfaoedd.

 Anfonodd y swyddfeydd cangen gyfarwyddiadau i’r cynulleidfaoedd ar sut i gynnal y gwersi. Mewn rhai gwledydd, roedd gan y llywodraeth leol raglenni oedd yn bodoli’n barod, ac roedd modd defnyddio’r rheini. Er enghraifft, ym Mrasil, cafodd y swyddfa gangen adnoddau a gwerslyfrau gan y llywodraeth, a chafodd y rheini eu hanfon at y cynulleidfaoedd. Mewn gwledydd eraill, roedd rhaid i’r Tystion ddatblygu eu rhaglen lythrennedd eu hunain.

 Roedd gwersi llythrennedd ar gael i ddynion a merched, hen ac ifanc. Y nod oedd eu dysgu i ddarllen yn eu mamiaith—hyd yn oed os oedd hyn yn golygu dysgu sawl iaith yn yr un gynulleidfa.

 Sut mae pobl wedi elwa o’r rhaglen lythrennedd hon? Mae Tyst o Fecsico yn dweud: “Nawr, dw i’n gallu deall ystyr y Beibl, ac mae hyn yn caniatáu iddo gyffwrdd â nghalon. Mae gwybod sut i ddarllen wedi fy helpu i siarad yn rhydd â fy nghymdogion, a dw i wedi gallu cyrraedd mwy o bobl â neges y Beibl.”

 Mae buddion y rhaglen lythrennedd wedi mynd y tu hwnt i helpu pobl i ddeall y Beibl. Mae Isaac o Bwrwndi yn dweud: “Mae dysgu sut i ddarllen ac ysgrifennu wedi fy helpu i ddysgu sgiliau adeiladu. Dw i wedi gallu gwneud gyrfa allan o hynny, a bellach dw i’n arolygu prosiectau adeiladu mawr.”

 Roedd Jesusa o Beriw yn 49 oed pan ddechreuodd hi fynd i wersi llythrennedd. “Fel gwraig tŷ,” meddai, “dw i angen gweld prisiau ac enwau pethau yn y farchnad. Yn y gorffennol, roedd hynny’n her imi. Ond diolch i’r gwersi llythrennedd, dw i’n fwy hyderus pan dw i’n siopa ar gyfer y teulu.”

 Dros y blynyddoedd, mae swyddogion mewn amryw wledydd wedi canmol Tystion Jehofa am y gwaith maen nhw wedi ei wneud i wella sgiliau llythrennedd. Heddiw, mae Tystion Jehofa yn dal i gynnal gwersi llythrennedd gan ddefnyddio rhaglenni ac adnoddau sydd wedi cael eu coethi dros y blynyddoedd. Maen nhw hefyd wedi dylunio ac argraffu bron i 224 miliwn o lyfrynnau mewn 720 o ieithoedd er mwyn helpu pobl i ddysgu sut i ddarllen neu i helpu’r rhai sydd heb lawer o addysg. a