DYDY’R Beibl ddim yn dweud pryd cafodd Iesu ei eni. Sut bynnag, mae yna resymau da dros gredu na chafodd Iesu ei eni ym mis Rhagfyr.

Ystyriwch sut oedd y tywydd adeg yna o’r flwyddyn ym Methlehem, lle cafodd Iesu ei eni. Mis oer a glawog oedd Cislef, y mis Iddewig sy’n cyfateb i Dachwedd/Rhagfyr yn ein calendr ni. Y mis nesaf oedd Tebeth (Rhagfyr/Ionawr). Dyma adeg oeraf y flwyddyn, gydag ambell gawod o eira ar y tir uchel. Gadewch inni weld beth mae’r Beibl yn ei ddweud am hinsawdd yr ardal honno.

Yn llyfr Esra yn y Beibl mae’n dangos yn glir fod tywydd oer a glaw yn gyffredin ym mis Cislef. Ar ôl disgrifio’r dyrfa oedd wedi ymgasglu yn Jerwsalem “ar yr ugeinfed dydd o’r nawfed mis [Cislef],” mae Esra’n dweud eu bod nhw “yn crynu . . . o achos y glawogydd.” Ynglŷn â’r tywydd adeg yna o’r flwyddyn dywedodd rhai yn y dyrfa: “Y mae’n dymor y glawogydd, ac ni  allwn aros yn yr awyr agored.” (Esra 10:9, 13; Jeremeia 36:22) Does dim rhyfedd felly fod bugeiliaid yn ardal Bethlehem yn mynd â’u praidd dan do gyda’r nos ym mis Rhagfyr, yn hytrach na’u gadael nhw allan yn y caeau.

Sut bynnag, ar y noson cafodd Iesu ei eni, mae’r Beibl yn dweud mai yn y caeau yn gwarchod y praidd oedd y bugeiliaid. Yn wir, mae Luc yn dweud bod y bugeiliaid bryd hynny “allan yn y wlad yn gwarchod eu praidd liw nos” neu “trigo allan yn y maes,” yn ardal Bethlehem. (Luc 2:8-12, Cyfieithiad Newydd y Testament Newydd, W. Edwards) Sylwch mai byw yn yr awyr agored oedd y bugeiliaid, nid cerdded y caeau yn ystod y dydd yn unig. Roedd y preiddiau yn y caeau liw nos. Ydy’r disgrifiad hwnnw o fugeiliaid yn byw yn yr awyr agored yn cyd-fynd â’r math o dywydd oer a gwlyb sy’n gyffredin ym Methlehem ym mis Rhagfyr? Nac ydy. Felly, mae amgylchiadau genedigaeth Crist yn dangos na chafodd Iesu ei eni ym mis Rhagfyr. *

Mae Gair Duw yn dweud yn union pryd y bu farw Iesu, ond nid yw’n manylu ar ddyddiad ei enedigaeth. Mae hyn yn dwyn i gof eiriau Brenin Solomon: “Y mae enw da yn well nag ennaint gwerthfawr, a dydd marw yn well na dydd geni.” (Pregethwr 7:1) Nid yw’n syndod, felly, fod y Beibl yn rhoi llawer o fanylion am weinidogaeth a marwolaeth Iesu ond ychydig iawn y mae yn ei ddweud am adeg ei enedigaeth.