1. ˗Mën ˈö Zoova ˗ya ˗kë ka ˗dhɛ?

Ü ˗KË Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˈka ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗A züdɔdhɛ ˈgü, ü nɔɔn˗ ˗së ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗bha ˗a ˗man. ˗A ˈbha ˗ya kë kö ü ˗mɛn ˗nu, ɛɛnˈˈ ü yökëyɔɔ, ɛɛnˈˈ ü ˈˈtɛɛdo ˈö ꞊klaŋplöö, ˈnën ˈwo˗ pö ü ˗dhɛ. (Mak. 13:10) Ɛɛnˈˈ ˈzü kö Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˈbha ˈnën˗ pö ü ˗dhɛ. ˈDhɛ go mü, ˈyö mɛn ˈbha ˗yö ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va sü ˈö Biblö ˗zɔn ü ˗dhɛ. Zoova ˗dhɔ ˗yö ˗da ü ˈgü, ˈü˗ yö ꞊dhɛ ü ˗dhɔ ˗ya ˗kë ˈpö. Zoova ꞊yaa˗ kë ˈbha gagade dɔ, ˈbha kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˈö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈö ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ꞊slɔɔ, ˗a ˈka. (Zan 6:44) ˗A kë ˗sü kö Zoova ˗yö ꞊faan nu mɛn ˈbha ˗dhɛ kö ˗yö ü ꞊klaŋ kë, kö ˗yö ˈˈwɩ˗ ˗bha ˈü kë ˗a ˗dhɔkëmɛn ˈka bhë, ˈyaa za ˈgü ꞊dhɛ ü˗ ˈˈnuɛ ˗bho ˗a ˗wɔn ˈgü.

2. ˈMën ˈkwa ˗dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü?

² ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˈkwa gagade dɔ, mɛn ˗nu ˗takun ˗sü kö ˗wo ˗da ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a kë ˗ʒian ˗ta bhë, ꞊bhlëëwɔn ˈkpii˗ ˗mü kwa ˗gɔ. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kë ˗zlanwopömɛn ˗së ˈka, ˈˈkɛɛ ˈö mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka ˗sü ˗kë kwa ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗. ꞊Ya kë ꞊dhɛ ˗yö ˗kë ka ˈka ˈˈdhʋ̈, kö ˈˈslö ˗nu ˈö ˈkwa ˗dho ˗an yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü bhë, ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ka ˗takun. ˈPë kwa ˗blü mɛn ˗nu ˗kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˈka ˗sü ˗bha kwa ˗dho ˗a yö. Pë ˈbhaa ˗nu ˈwo ˗dho kwa ˗kɔ ˈkun mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka ˗sü ˗bha waa ˗kɔ ˈkwa ˗dho ˗lö ˗a ˈka ˗an ˗zü, kwa ˗dho ˗an yö ˈpö. ˗Kwaa zü dɔ ˈpë ˗kë ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü ˈkwa kë ˗zlanwopömɛn waa mɛn ꞊klaŋkëmɛn ˈka, ˗a ˗ta.

3. ˈMën ˗kë ˈkwa ˗zlanwo pö?

³ ˈDhɛ Yesu kun ˈˈsɛ ˗ta, ˗yö yö ˗gɔa ꞊plɛ ˗dɔ ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗kɔ ˈka. ˗A ˗blɛɛsü ˈnën ˗tɔ ˗wo nɔɔn˗ ˗së ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha  ˗Gblüdëdhɛ ˗bha ˗a pö, ˈyö˗ kë ˗kɔ ˗zɔn ˗an ˗dhɛ. (Mat. 10:7; Dhu. 8:1) ˗Ya ˗zɔn ˗an ˗dhɛ ˈzü ꞊dhɛ mɛn ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗kɔ nɔɔn˗ ˈö bhë ˗a ˈka, ɛɛnˈˈ ˈwo ˗wɩ ˗a ˗bha. (Dhu. 9:2-5) ˗Ya ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗Zlanwopö ˗yö ˗dho ˗dadhiʋ̈, ˈö ˈwo «˗a ˗dhiaŋ zë ˈˈsɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü.» (Mat. 24:14; Këw. 1:8) ˈKö ˗kë ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˗wo ˗wɩ ˗a ˗bha ɛɛnˈˈ ˗wo ˗kɔ ˗a ˈka, Yesu ˗ya ˗pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ˗wo ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ waa ˈwɔn ˗së ˗nu ˈö ˗dho ˗an kë, ˗an ˗dhiaŋ zë mɛn ˗nu ˗dhɛ.

4. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Matiö 28:18-20 ˈgü, ˗ya ˈˈkan ˗zlanwopösü ˗bha, ˗mën ˈˈwɛɛ ˈbha ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü ˈkwa˗ kë?

⁴ Pë ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˈö Yesu ˗ya pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ˗wa kë ˈyö ˗tɔ ˗mën? ˗Ya ˗pö ˗an ˗dhɛ ˗wo mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë ˈwɔn ˈˈpɛpɛ ˈö˗ ˗zɔn ˗an ˗dhɛ, ˗a kë ˗sü ˈka. ˗Zlanwopösü waa mɛn ꞊klaŋkësü ˈö bhë, kletiɛn ˗nu ˈwo kun ꞊kwɛŋzü wo dosɛnŋ ˈnën Yesu ˗ya dɔ ˗an ˗kɔ ˈka ˗ee? ˗Abin. Yesu ˗ya ˗pö yö ꞊bhlëësü ˈö bhë, ˗yö ˗dhö kë «ˈö to˗ ˈka ˈˈdhʋ̈ ˈö zun˗ ˈka ˈˈsɛ ˈˈdhiʋ̈toyi ˗bha.» (Matiö 28:18-20 ˗wo pö.) ˗Yö ˗kë ꞊dhɛ ˈdhɛ Yesu ˗yö ö ˗de ˗zɔn ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu 500 ˗dhɛ kö ˗ya ˈgo ga ˈgü, ˈyö yö ˈö bhë ˗a dɔ ˗an ˗kɔ ˈka. (1 Ko. 15:6) ˈWɔn ˗nu ˈwo ˗dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü ˈö ˗an ˗zɔn Zan ˗dhɛ bhë ˗a ˈgü, Yesu ˗ya ˗pö ˈˈpuu ˈka ꞊dhɛ ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈˈpɛpɛ dua ˗mü kö ˗wo mɛn ˗nu ˗takun Zoova dɔ ˗sü ˗bha.​—​˗Dhɛ. 22:17.

5. 1 Kodhɛngtö 3:6-9 ˈgü, ˈwɔnzuan ˗mɛɛn ˈö Pɔdhö ˗ya sü kö ˗yö ˗zlanwopösü waa mɛn ꞊klaŋkësü ˗an ˗gbankwëëdhɛ ˗zɔn?

⁵ Bɔmɛn Pɔdhö ˗yö ˗zlanwopösü ˗zɔn pëtasü ˈka. ˈYö˗ pö ꞊dhɛ ˗ya ˈˈkan ˗a pëga ta ˗sü ˗bha, yö ꞊va ˈbha ˗yö ˗dhö ˈzü. ˗Ya ˗pö Kodhɛngtömɛn ˗nu ˗dhɛ: ‹ˈÖ ꞊dhɛ pë ta ˗sü ˈdhö kö ma ꞊në ˈa˗ ta, ˈyö Apodhɔsö ˗yö ˈˈyi kpɔ˗ ˗ta. ˈYö ka ˗zë ˈka ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˈbhlaadhɛ ˈdhö.› (1 Kodhɛngtö 3:6-9 ˗wo pö.) ˈMɛn ˈkwa yökë ‹˗Zlan ˗bha ˈbhlaadhɛ› ˈgü, kwa ˗bha yö ˈˈdhiʋ̈ ˈyaa ˈto ˗zlanwo ga ta ˗sü ˗ta dosɛnŋ. Kwa ˈˈyi ˗lo ˗a ˗ta mɛn ˗nu ꞊klaŋkësü ˈka, ˈö ˈkwa kwa ˗zo ˗kë ˗a ˈˈpiʋ̈. (Zan 4:35) ˈˈKɛɛ kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˗Zlan ˈnën ˗dho ˗a kë kö ˗yö bhɔ.

6. Kwa mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë ˗ni ˈgü, ˗mën ˈö ˈkwa ˗dho ˗an ˗takun kö ˗wa kë?

⁶ Mɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo˗ ˈˈpiʋ̈ ˈwo ‹˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ꞊slɔɔ›, ˈyö ˈkwa ˗an ꞊mɛɛn. (Këw. 13:48) ˈKwa˗ pö ˗wo kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka, kwa dua ˗mü ˈkwa ˗an ˗takun kö pë ˈwo ˗an draanˈˈ ˗ni ˈgü bhë, (1) ˗wa ˈgüman, (2) ˗wo ˈˈwɩ ˗a ˗bha, (3) ˗wa ˗ya ꞊bhlëë ˈgü. (Zan 17:3; Kodh. 2:6, 7; 1 Tes. 2:13) ˗Zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˈˈpɛpɛ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo Biblö ꞊klaŋnën ˗nu ˗takun ˗dhɔ ˗zɔn ˗an ˗dhɛ ˗sü waa ˗kɔ ˗ya ˗an ˗gɔ ˗së ˈka ˗sü ˈka ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta. (Zan 13:35) Mɛn ˈö Biblö ˗zɔn ˗ni ˈgü mɛn ˗nu ˗dhɛ ˗a dua ˗mü ˗yö ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˈsü ˗yö ö ˗bha ꞊klaŋnën ˗takun kö ꞊klaŋwo ꞊suasü ˗nu waa ˈˈtakɔ yaa ˗nu ˈö ˗an ˈgü ˗a yi ˗ya ꞊gwëë bhë, ˗yö ö ꞊kwaa ˗an ˗zü. (2 Ko. 10:4, 5) ˗A ˗takun ˗sü kö ˗yö ö ˈˈtakɔ ˗nu bho ˈˈgblʋʋ, kö ˗yö ˈdho ˗yö bɔ ˈˈyi ꞊bhaa, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˈˈsu ꞊va sü. ˈˈKɛɛ ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˗ya kë ˈˈdhʋ̈.

7. ˈMën kwa ꞊faanmën ˗zlanwopösü waa mɛn ˗nu ˗kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˈka ˗sü ˗bha?

⁷ ˈMën ˗kë ˈkwa ˗zlanwo pö, ˈö ˈkwa mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë kö ˗wo kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka? ˗A ˗gɛn ˗blɛɛsü ˈnën ˗tɔ Zoova ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë. ˈKwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈkwa ˗zlanwo pö, ˈkwa mɛn ˗nu kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˈka, kö kwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˗Zlan ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë. (1 Zn. 5:3) ˗Kwa kwa ˗zota: Zoova ˗dhɔ ˗ya kwa ˗blü ˈsaadhö ˗zlanwo ˗pö ˈkɔ ˈgü ˈkɔ ˈgü ˗sü ˗bha. ˗A kë ˗sü ˗kë kwa ˗gɔ ˈˈplëëplë ˗a züdɔdhɛ ˈgü ˗ee? ˗A ˈbha ˗ya kë kö ˗yö ˈti kë ˈˈplëëplë. ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˗blɛɛsü ˈö ˈkwa yö ˗a ˈka  ˈˈkpɛnŋ kö ˈkwa ˗zlanwo pö, ˈˈsuʋ̈ ˗kun kwa ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗a ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ Yesu ˈnën yö ˈö bhë ˗a dɔ kwa ˗kɔ ˈka, ˗ya ˗kë ˈkwa ˗wɩ ˗a kë ˗sü ˗bha. ˈDhɛ ˈkwa˗ ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈkwa dho ˗a ˈka ˈˈdhiʋ̈, ˈyö ˗zlanwopösü ˗yö ˗kë kwa ˗kwaa ˈˈplëëplë. ˈYö mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka ˗sü ˗zë ꞊wɛ? ˗A ˈˈsuʋ̈ ꞊kun kwa ˈgü ˗ee? ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈. ˈˈKɛɛ ˈkwa bhɛɛˈˈ Zoova ˗dhɛ kö ˗yö kwa ˗takun kö kwa ˗zo ˗yö ˗gban mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka ˗sü ˗bha, ˗yö ˗dho kwa ˗takun kö ˗a kë ˗sü ˗dhɔ ˗yö ˗da kwa ˈgü.

8. ˈKwa Makö 6:34 ˗wo pö, ˗mën ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kwa ˗blü mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë ˗sü ˗bha ˈzü?

⁸ ˗A ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ kwa ˗yayɔɔ ˗nu ˗dhɔ. Mɛn ˗nu ˗dhɔ ˗yö kwa ˗blü gagade ˈö Biblö ˈgü, ˗a ˗zɔn ˗an ˗dhɛ ˗sü ˗bha. ˗Dhɛkpaɔyi do ˈka kö Yesu waa ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗wa ˗zlanwo pö ꞊dedewo ˗an ˈgü ˗ya ga, ˗wo ˗kun ˗dhɛ ˈbha mɛɛnˈˈ ˗ni ˈgü kö ˈwo wo ˈˈtɛɛpa, ˈyö mɛn kpö ꞊va ˗yö nu ˗an ˈˈpiʋ̈. ˗An ˗wëë ˗yö Yesu ˗kë, ˈyö ˗an ꞊klaŋ ˗kë «ˈwɔn ˈgbɛ» ˈka. (Makö 6:34 ˗wo pö.) ˈKö ˗kë ˗ʒiaanwo ꞊dhɛ ˗a ˈgü ˗kë ga ˗sü ˈka, ˗yö pë ˈˈpɛpɛ ˗kë ˈö ˗an ˗takun. ˈMën ˗kë? Yesu ˗yö ö ˗de ˗yö mɛn ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗duɛɛ ˈgü. ˗Ya ˗yö ꞊dhɛ ˗wo saanˈˈ ˗ni ˈgü, ˈö ˗an ˗bhawɔn ˈdhö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗bha. Mɛn ˗nu ˈwo ꞊dɛɛ ˗wo ˈwɔn suu do ˈö bhë, ˗a ˈgü. ˈKwa ˗an ˗ga, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ ˗an ˗bha ˗yö ˗së, ˈˈkɛɛ ˈyaa ˈˈdhʋ̈. ˗Wo ꞊dhɛ ˈˈbhlaa ˗nu ˈö ˗an ˗maankëmɛn ˈyaa ˈdhö, ˈö ˗wa ꞊dhɛŋ ˗an ˈdhö. Bɔmɛn Pɔdhö ˗yö ˗an ˗zɔn mɛn ˗nu ˈö ˈwaa ˗Zlan dɔ, ɛɛnˈˈ ˈö ˗an ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈyaa ˈdhö, ˗an ˈka. (Efɛ. 2:12) ˗Wo «ˈgü ꞊siö ˗zian ˈpiö.» (Mat. 7:13, NTBL) ˈKwa kwa ˗zota mɛn ˗nu ˈwo kwa ˗bha ˗zlanwopödhɛ ˈgü ˗an ˗wɔn ˈgü, ˗dhɔ waa ö ˗de ˗yö ˗an ˗duɛɛ ˈgü ˗sü ˗dho kwa ˗blü ˈkwa ˗an ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka.

9. Fidhipö 2:13 ˗ya ˗pö Zoova ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁹ ˗A ˈbha ˗ya kë, kö mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka ˗sü ˈˈsuʋ̈ ˗yö ka ˈgü, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ö ˗de baasü waa mɛn ꞊klaŋkësü ˗wo ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˗dhɛ mɛn ˗gɔ. ˗Ya kë ꞊dhɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈, ˗kaa blɛɛˈˈ Zoova ˗dhɛ. ˗Kaa pö ˗a ˗dhɛ ˗yö mɛn ˗nu mɛɛnˈˈ ˗sü waa ˗an ꞊klaŋkësü ˗dhɔ ˗da ka ˈgü. (Fidhipö 2:13 ˗wo pö.) Bɔmɛn Zan ˗yö kwa ˗zo ˗gban ꞊dhɛ kwa ˗bha bhɛɛwo ˗ya ˗bɛ ˗Zlan dhɔɔbhaawɔn ˗bha, ˗ya ˗daakë. (1 Zan 5:14, 15) ˈKwa˗ pö Zoova ˗dhɛ ˗yö mɛn ˗nu ꞊klaŋkësü ˗dhɔ ˗da kwa ˈgü, ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗yö ˗dho kwa ˗takun.

10-11. ˗Mën ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ya kë kö ˈkwa ˈzëzë dɔ mɛn ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka ˗sü ˗bha?

¹⁰ Kwa ˗bha yö ˈö ˗kë mɛn ˗nu ꞊klaŋkësü ˈka bhë, kwa˗ ˗sü kwa ꞊sɔbhɛɛ ˈka. ˈˈKɛɛ pë ˈbhaa ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ kë ˗sü ˗kë kwa ˗kwaa ˈˈgbɩɩ˗. ˗A ˗dhɛ ˈˈgbɩɩdhɛ ˈö mü waa ˗kɔ ˈö ˈkwa ˗dho ˗a kë ˗a ˈka kö ˈkwa ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha, ˗kwaa ˈbhaa ˗nu ˗ga.

¹¹ ˈWɔn ˈbha ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa kun ˗zlanwo ˗pö kwa ꞊faan ˈka ˗sü ˗bha. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ Zoova ˗dhɔkëmɛn ˈbhaa ˗nu ˗wa kë zii, ɛɛnˈˈ ˈwaa wo ˈflëëgü. Ka ˈwɔn suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü ˗ee? ꞊Ya kë ꞊dhɛ ka˗ ˈgü, ˗ka ka ˗zota ˗gleŋ ˗nu ˈö ˈkwa ˗an sü Kolona Virisö ˈˈtʋ̈ŋ ˈö yö ˗a ˈgü bhë, ˗an ˈgü. Kwa˗ ˗yö ꞊dhɛ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë ˗së ˈka telefɔnö ɛɛnˈˈ parɛ ˈˈwɛɛ ˈbha ˈˈdhiʋ̈. Ka ˗de ˈpö ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ˗ya ka ˗gɔ ˈkɔɔ ka ˈflëëgü, ˈö ˈka mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka. ˗A ˈwɔn ˗së ˈbha ˗yö mü ˈzü. Mɛn ˈbhaa ˗nu ˗wa ˈˈpiʋ̈ ˈwo Biblö draanˈˈ, ˈˈkɛɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈö kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wa ˗ya kö ˈwo ˗zlanwopö ˗a ˈka, ˈwaa ˗an yö. ˗A ˈbha ˗ya kë kö dhiapiʋ̈ ˗kpo tii ˈgü ɛɛnˈˈ gbeŋ ˈnën ˈˈtʋ̈ŋ ˈdhö ˗an ˗gɔ. ˈKaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ˗an ꞊klaŋ kë  Biblö ˈka ˈˈlɛlɛ ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˈgü ˗ee? Yesu ˗yö Nikodɛmö ꞊klaŋ ˗kë gbeŋ, ˈˈlɛlɛ ˈö˗ ˗dhɔ ˗yö Nikodɛmö ˗kë ˗a ˈka.​—Zan 3:1, 2.

12. ˗Mën ˈö kwa ˗zo ˗gban ꞊dhɛ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗kë mɛn ꞊klaŋkëmɛn ˗së ˗nu ˈka?

¹² ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈkwaa mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka ˗dhɛ dɔ. Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka˗ ˗ga ꞊dhɛ ka dua ˗mü ˈka Biblö dɔ ꞊köŋ, kö ˈka ꞊kun mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë. ˗Ya kë ꞊dhɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈, pë ˗yaaga ˈwo yö, ˗wo ˗dho ˗a ˗zɔn ꞊dhɛ ka ˗mɔn mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë ˗sü ˗bha. ˗A ˗blɛɛsü ˈnën ˗tɔ Zoova ˗yö ka ˗sü ꞊dhɛ mɛn ꞊klaŋkëmɛn ˗së ˈdhö. (2 Ko. 3:5) ˗A ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ Yesu ˈö ˗kɔmɔnwɔnbhasü ˈdhö˗ ˗gɔ ˈˈsɛ waa dhaŋ˗ ˗an ˗ta bhë, yö ꞊nën ˈö ka bɔ. (Mat. 28:18) ˗A ˗yaaga ˗bha ˗naan ˈnën ˗tɔ ka ꞊dhegblü ˗nu ˗dho ka ˗takun. Yesu ˗yö ö ˗zo ˗yö pë ˈö˗ Dë ˗ya dɔ ˗a ˈˈdhi kö ˗ya pö ˗a ˗dhɛ. Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˈka˗ ˗kë ꞊dhɛ ˗a ˈdhö ˈpö. (Zan 8:28; 12:49) ˗Ya ˈgo mü, ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˈka˗ pö ˈˈdhiʋ̈sü ka ˗bha ˗zlanwopömɛn kpö ˈka ˗mɛn, ɛɛnˈˈ ˗yödhiʋ̈ ˈbha, ɛɛnˈˈ ˈzü ˗zlanwopömɛn do ˈö ˗ya ˗kian ˗a ˗dhɛ ˗yö ka ˗takun, kö ˈka mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë ˗dhɛ dɔ. ˈKa ˈdho ˗an dɔ ˗an ˗bha Biblö ꞊klaŋ ˗nu ˈˈpiʋ̈, ka ˗zo ˗dho ˗gban.

13. ˈMën ˗kë ˈö ˈkwa ˗dho mɛn ꞊klaŋ kë ˗kɔ ꞊va ˈgüdan?

¹³ Kwa ˗bha ˗zlanwopö ˗kɔ ɛɛnˈˈ mɛn ꞊klaŋ ˗kë ˗a ˈka ˗pë ˗dɛɛ ˗nu ˈgüdan ˗sü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë kwa ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗. Kwa ˗bha mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka ˗kɔ ˗ya ˈgo ˈˈgblʋʋ. Kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗be Zuʋ̈gblüdhi ꞊slɔɔ ˗toëpö ˈka! ˈö bhë, kwa ˗de ˗baa ˗a ˗bha ˗kɔ waa mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë ˗a ˈka ˗kɔ ˈwaa ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛ ˗nu ˈwo kun ˈˈdhiʋ̈ ˗be, ˗an ˈdhö. ˗Wo ˗bhüöö kpö ˗nu ˈwaa˗ ˈgü ꞊va. ˈGo mü, kwaa kwa ˗bha ꞊klaŋnën kwa ˈˈdoo ˗dɔ ˈgbɛ, ˈö kwa yö ˗kë video ꞊va waa JW Library^® ˈka. ˗Ya kë ꞊dhɛ ˈbhaa˗ kë ˗dhɛ dɔ, ˗bhö ˗a pö mɛn ˈbha ˗dhɛ ˗yö ü ˗takun. ˈPë ˈkwa˗ ꞊draan ˈyö to kwa ˗bha. ˗A ˗wɔn ˈgü ˈˈslö ˗dɛɛ ˗ya ˈˈkan kwa ˈgü, ˗a kë ˗sü ˈyaa kë ˈˈplëëplë. ˈˈKɛɛ Zoova waa kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wa kwa ˗takun, kwa ˗dho ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha, ˈö mɛn ˗nu ꞊klaŋkësü ˗yö ˗kë kwa ˗dhɛ ˗së. Kwa ꞊dhegblü do ˈö ˗yodhiʋ̈ ˈka ˗ya ˗pö mɛn ꞊klaŋ kë ˗kɔ suu ˈö bhë, «˗ya ˈˈdhia ˗da ꞊klaŋnën ˈgü, ˈö˗ ꞊klaŋgɔmɛn zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗da.»

14. (1) Kwa ˗zlanwo pö ˗ni ˗dhɛ ˈö ˈwaa wo ˈˈtʋ ˈto kwa ˗bha ˗a ˈgü, ˗mën ˈö kwa ˗zo ˈti ˗dho bhɔ ˗a ˈka? (2) 1 Kodhɛngtö 3:6, 7 ˗yö kwa ꞊faan ˗mën ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁴ ˗A ˈbha ˗ya kë kö ˈdhɛ ˈkwa˗ ˗bha, mɛn ˗nu ˈwaa ˈˈwɩ Biblö draanˈˈ ˗sü ˗bha mü. Mɛn ˈbhaa ˗nu ˈwaa wo ˈˈtʋ̈ ˈto kwa ˗bha, ɛɛnˈˈ ˗wo ˗gban kwa ˗gɔ. ˈMën ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa ˗zlanwopö ˗kplawo? ˗Kwaa ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈkwa˗ ˈgü yö, mɛn ˗nu ˗bha ˗tosɛta ˗go ˈˈgblʋʋ ˈˈvaandhö. Mɛn ˈbhaa ˗nu ˈö ˗zlanwo ˈyaa ˗kaan bho ˗an ˗dhɛ ˗be, ˗wo ˗dho ꞊taabha ˈwo ˗ya ˗Zlan mɛɛnˈˈ ˗sü ˗bha. (Mat. 5:3) Mɛn ˈbhaa ˗nu ˈwo ˗kɔ kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗nu ˈka ˗be, ˗wo ˗dho ˈwo ˗wɩ Biblö draanˈˈ ˗sü ˗bha. Kwa ˗zo ˗yö ˗bö ꞊dhɛ Zoova ˈnën ˗tɔ ˈbhlaadhɛ bhë ˗a Dëmɛn. (Mat. 9:38) ˗Ya ˈˈpiʋ̈ ˈkwa ˗zlanwo ga ˗ta ˗kplawo, ˈkwa ˈˈyi ˗lo ˗a ˗ta. Yö ˈnën ˈö ˗dho ˗a kë kö ˗a ˗bhoŋ ˗yö bhɔ ˗yö ˈˈgla mɛn ˗nu zuʋ̈ˈˈ ˈgü. (1 Ko. 3:6, 7) ˗Ya ˈgo mü, ˗a ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˗bha ˗wɩ Biblö ˗draan kwa ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗bha ˗sü ˈyaa ˈnën ˈö Zoova ˗ya ˗ga, ˈˈkɛɛ kwa ˗bha ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩsü ˗mü, ˗yö kwa ꞊faanmën. *

15. ˈMɛn ˈbha ˗ya ˈˈwɩ Biblö draanˈˈ ˗sü ˗bha, pë ˗nu ˈö ˗an ꞊draan ˗ya ˗ya ˗ni ꞊bhlëë gü, Zoova ˗kë ö ˗de ˈgü ꞊dhɛ?

¹⁵ Gagade ˈö Biblö ˈgü mɛn ˈbha ˗ya ˈˈwɩ ˗a ˗bha, ꞊yaa˗ ˗zɔn ˈpö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ,  Zoova zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da. (Prov. 23:15, 16) Zoova ˗ya ˗kpan kwa ˗bha kö kwa ˗zlanwo pö ˗ni ˈgü, ˗yö ˗kë ˗a ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ ˈˈyua ˈˈgbɩɩ˗ ˗yö ˗da ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈˈpɛpɛ ˈgü ˗kwɛ 2020 ˈö ˗ʒiö yö ˗a ˈgü, mɛn 7.705.765 ˈnën ˈwo Biblö ꞊draan, ˈö mɛn 241.994 ˗wo wo ˗de nu Zoova ˗dhɛ ˈwo bɔ ˈˈyi ꞊bhaa. Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗dɛɛ ˗nu ˈwo bhë, ˗wo ˗dho mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë, ˈwo mɛn ꞊vadhɛ ˗kë ˗a ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka ˈpö. (Dhu. 6:40) ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ kwa mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë ˗ni ˈgü, ˗yö ˗kë Zoova ˗dhɛ ˗së.

16. ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˈö ˈkwa ˗dho ˗a kë ˗sü ˗ya kwa ˗zo ˈˈpiʋ̈?

¹⁶ Mɛn ˗nu ˗kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˈka ˗sü ˈö bhë, yö ˈˈgbɩɩ˗ ˗mü. ˈˈKɛɛ Zoova ˗bha ˗takundhe ˈsaa˗ ˈgü, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗an ꞊klaŋ ˗kë, ˈö kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü ˗a ˗dhɔ ˗yö ˗da ˗an ˈgü. ˗Kwaa ˈˈslö mɛɛnˈˈ, ˈkö˗ ˗de ˈö ˗kë mɛn do ˈka, ˈkwa˗ ꞊klaŋ kë Biblö ˈka. Mɛn ˈˈoo ˗mɛn ˈkwa ˗kpan ˗a ˗bha, ˗kwaa pö ˗a ˗dhɛ kwa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈkwa˗ ꞊klaŋ kë Biblö ˈka. ˗A ˈbha ˗ya kë mɛn ˈwo ˗dho ˈˈwɩ ˗a ˗bha, ˗a ˈwɔn ˗dho kwa ˈkun. ˗Yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗dho ˈdhuëë˗ ˈkpɔ kwa ˗bha ˈgüdɔgbɩɩsü ˗bha.

17. ˈKwa mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë Biblö ˈka, kwa ˗dho kë kwa ˗de ˈgü ꞊dhɛ?

¹⁷ ˗Zlanwopösü waa mɛn ꞊klaŋkësü ˗wo ꞊bhlëëwɔn ˈkpii˗ ꞊dede ˈka kwa ˗bha ˈka. ˗Wo kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗da ꞊dedewo. ˈDhɛ Pɔdhö ˗yö Tesadhonikömɛn ꞊vadhɛ ˗takun ˈwo ˗kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka, ˗ya ˗pö: ‹˗Yö ka ˈgü ꞊dhɛ yi ˗zʋ ˗yö ˗më ˗wɔn ˈˈwɛɛ ˈbha ꞊në˗ ˈgü, ˈö yi ꞊nii ˗da ˗wɔn ˈka, ˈˈɛɛn ˈö yi ˈtɔ bhɔ ˗wɔn ˈka kwa Dëmɛ Yesu nu ˗yi ˈka kö ˈyii kë ka ˈka? Ka ꞊në ˈka yii˗ ˈtɔbhɔdhe waa˗ yii˗ ꞊niidadhe ꞊gban ˈka.› (1 Tes. 2:19, 20; Këw. 17:1-4) Mɛn ꞊vadhɛ zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗da ˗sü ˈka ˈˈdhʋ̈ ˈpö ꞊dɛɛ. Kwa ꞊dhegblü do ˈwo˗ ˗dhɛ Sefani ˈö waa ö ꞊gɔɔn ˈwo mɛn ꞊va ˗takun ˈwo bɔ ˈˈyi ꞊bhaa, ˗ya ˗pö: «Mɛn ˗takun ˗sü kö ˗yö ö ˗de nu Zoova ˗dhɛ bhë, zuʋ̈gblüdhiwɔn ˈö ˗dho kë ˈˈdhʋ̈ ˈyaa ˈdhö.»