1. (1) ˈMën Yesu ˗ya pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ˈö ˗gban ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˗bha? (2) ˗Mën ˈö˗ pö ˗an ˗dhɛ ˗wa kë?

 KÖ YESU ga ˗yi ˈyaa ꞊gblɛɛn ˈzü, ˗a ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗yiishiö ˗wa dhɛɛˈˈ ˗kpɔ ˈwo˗ pö: ‹ˈˈSɛ ˈˈdhiʋ̈toyi ˗nu bha, yi ˗dho ˗a ˗nu ˈsuan˗ bho ˗më ꞊në˗ ˗bha?› (Mat. 24:3) ˗A ˈbha ˗ya kë kö ˗a ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗kun ˗a dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˗ni ˈgü ꞊dhɛ ˗kɔ ˗mɛɛn ˈwo ˗dho ˗a ˈsuan˗ bho ˗a ˈka ꞊dhɛ Zedhizadhɛmö ˗dhɛ ˈˈwü ˈˈtʋ̈ŋ ˗ya ˗lo. ˗A ˗yɔ ˈö Yesu ˗ya bɔ ˗an ˗gɔ, ˈyii ˈˈwɩ Zedhizadhɛmö ˗dhɛ ˈgüshiʋ̈sü dosɛnŋ ˈka. ˈˈKɛɛ ˗yö ˗wɩ ˈpö «ˈˈsɛ [ɛɛnˈˈ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈo kwa˗ ˈgü yo ˗a] ˈˈdhiʋ̈toyi» ˈka. ˗Ya ˗po: «Mɛ gbɛ ˈyaa pë ˗nu ˈwo ꞊nɛ ˗an kë ˗yi waa˗ ˗a ˈlɛlɛ ˗nu dɔ; ˗Zlan ˗bha bɔmɛ ˗nu, ˈiin ma ˗de gia˗ ˈa˗ Gbö ˈka yiëë˗ dɔ. N Dë dosɛn ꞊nɛ ˈö˗ dɔ.» ˈDhɛ go mü, ˗ya ˗pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈˈpɛpɛ ˗dhɛ ꞊dhɛ ‹˗wo ˗ya wo ˈˈyaan!›—Mak. 13:32-37, NTBL.

2. ˈMën ˗kë ˈö kletiɛn ˗nu ˈwo kun ˗kwɛ këŋ do ˗blɛɛsü ˈgü bhë ˗an dua ˈdhö ˗mü kö ˗wo ˗ya wo ˈˈɲaan?

² Zuifö ˗nu ˈwo kun kletiɛn ˗nu ˈka ˗kwɛ këŋ do ˗blɛɛsü ˈgü bhë, ˗an dua ˗mü kö ˗wo ˗ya wo ˈˈɲaan, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗wo dha. Pë ˈö ˗dho ˗a ˗zɔn ꞊dhɛ Zedhizadhɛmö ˗dhɛ ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˈˈtʋŋ ˗ya ˗wo, Yesu ˗ya ˗zɔn ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ˈö˗ pö: «Yi ˈö ˈka dho˗ ma˗ ˈka ꞊dhɛ ˗gblü ꞊ya ˈgba dɔ Zedhizadhɛmö ˗dhɛ ˗bha ˗dhɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü ꞊ya ꞊klëën˗ ˈka˗ ˗zü, ˗yö kë ka ˈˈyaan ꞊dhɛ kö ˗a ˈwü ˈˈtʋ̈ng ꞊ya ꞊loo.» ˈˈTʋ̈ŋ ˈö bhë ˗a ˈka, ˗an dua ˗mü kö ˗wo Yesu ˗wo ˗ya ꞊bhlëë ˈgü «˗wo ˗bɛang ˈsü ˗wo ˈdho ˗tɔn ˗gbeng ˈgü ˗dhɛ ˗nu ˈgü.» (Dhu. 21:20, 21) ˈDhɛ Wlɔmömɛn ˗nu ˗wo Zedhizadhɛmö ˗dhɛ ˈgü ꞊shiʋ̈, mɛn ˗nu ˈwo wo ˈˈtʋ to Yesu ˗bha ˈnën ˈwo dha.

3. ˈMën ˈkwa ˗dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü?

 ³ ˈˈKpɔnŋtaadhɛ yaa ˈö ˈkwa˗ ˈgü yö ˗a ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˈˈtʋ̈ŋ ˈyaa ꞊glɛɛn ˈzüdho. ˗A ˗wɔn ˈgü, kwa dua ˗mü kö ˈkwa ˗ya kwa ˈˈɲaan ˈpö. Kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗ni ˈgü ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ˗wɔn ˗nu ˈgü, kwa ˗dho ˈwɔn ˗nu kë ö ˗naan ˈka ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? Kwa ˗dho kwa ˗zokë kwa ˗de ˈˈpiʋ̈ ɛɛnˈˈ kwa ˗dho kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ sü kö ˈkwa ˈwɔn ˗së ˈka ˗a ˈka ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗yö ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa dhɛɛˈˈ ˗nu bhë ˗an ˗yɔ ꞊slɔɔ.

4. ˈWɔn ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ bhë, ˈmën ˗kë ˈö ˗an ˗bha ˗yökodhiʋ̈sü dɔ ˗sü ˈdhö kwa ˗dhɛ ˗së?

⁴ ˈWɔn ˗nu ˈö Biblö ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ ˈwo yö ˗ni ˈgü ˈko ˈˈdhiʋ̈ ˈˈkpɔnŋ ꞊taa yö bhë, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗an ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ Yesu ˗yö ˈwɔn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗bhüöö ˗bho kwa ˗dhɛ kö Sɔtraan ˗bha ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˈˈtʋ̈ŋ ˗ya ˗wo, ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ. (Mat. 24:3-14) Bɔmɛn Piɛdhö ˗yö kwa ꞊faanmën kö ˈkwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗an ˗bha ˗yökodhiʋ̈sü ˈgü, kë ˈˈdhʋ̈ kö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö kë ˈˈgbɩɩ˗. (2 Piɛ. 1:19-21) ˈSëëdhɛ ˗be ˗totaabhasü ˈö Biblö ˈgü bhë, ˗a zü ˗yö ˗dɔ ˗wo kpö ˈö yö ˗a ˗ta: «ˈSëëdhɛ ˈdhɛ ya ˈwɔn ˈö yöö kë ˗dhɛ ˈbha ꞊kpaɔyi ˈka ꞊në Yesu Klisi ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈyö˗ ˗zɔn [˗Zlan] ˗bha gwëëzë ˗nu ˗dhɛ.» (˗Dhɛ. 1:1) ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈ ˈwɔn ˗nu ˈwo kë ˗ni ˈgü ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ꞊dɛɛ bhë ˗kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë ˗an ˈgü, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈkwa Biblö ˗wo ˗yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ ˗kɔ dɔ, ˗ya ˈgo mü kö ˈkwa˗ wɔn blɛɛˈˈ kwa ˈko ˗dhɛ.

5. (1) ˈMën ˈkwa dho ˈˈkan ˗a kë ˗sü ˗bha? (2) ˈMën kwa dua ˈdhö ˗mü ꞊ʒiaan kö ˈkwa˗ kë? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗nu ˗bha.)

⁵ ˈWɔn ˈö Biblö ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ ꞊blɛɛ kwa˗ ˈˈdoodɔ ˗ni ˈgü, kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˗an ˗yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ ˗kɔ ˈö kwa ˗zo ˈˈpiʋ̈ ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ ˗kɔ ꞊dede ˈö dho kë ˗a ˈka, ˗yö ˗mü. ˈMën ˗kë? ˈYö ˗tɔ ꞊dhɛ ˈkwaa ˈˈpiʋ̈ kö ˈpë ˗dho ˗kankwëëdhe ˗da ˗zlanwokɔdhi ˈgü ˈkwa˗ pö. ˗A ˈwɔnzuan do ꞊nɛn: ˗Bhluubhludhe ˈbha ˗ya ˗da, ˈˈsɛkɔɔnmɛn ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ pö ꞊dhɛ wo˗ ˈˈslö mɛɛnˈˈ ˗ni ˈgü kö ˈwo˗ ˈˈɲan bhɔ kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗yadeflëëgüsü waa ˈkowogümandhe ˗wo kë. ˈˈSanni ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ 1 Tesadhonikö 5:3 ˈnën yö ˗ni ˈgü ö ˈko ˈˈdhiʋ̈ bhë, ˗kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ꞊ʒiaan kwa ˗bha nɔɔn˗ ˗dɛɛ ˗nu ˈgü. ˈKwa kwa ˗bha ˈˈdoo ˗nu ˗gban Zoova ˗bha ˗kɔlokota ˗bha ˈsëëdhɛ ˗nu ˗ta, ˗yö ˗dho ˗a kë ˈö ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu «zuëpiʋ̈wɔn ˗yö kë do.»—1 Ko. 1:10; 4:6.

6. ˗Gleŋ ˗mɛɛn ˈö 2 Piɛdhö 3:11-13 ˗ya ˗da kwa ˗bha?

⁶ ˗Bhö 2 Piɛdhö 3:11-13 wo pö. Bɔmɛn Piɛdhö ˗yö kwa ˗takun kö kwa kwa ˗zota ˗ni ˈgü ˗wo ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an pö ˗an ˈgü, ˈkwa ˈwɔn ˗nu kë ö ˗naan ˈka. ˗Ya ˗pö kwa ˗dhɛ ‹ˈkwa kwa ˗zʋ ˈto kwa ˗dɩ ˈgü kö ˗yö ˈto˗ ˈka ˈˈdhʋ̈ ˗yö zun˗ ˈka yi ˈö ˗Zlan ˗zʋ ˈˈpiʋ̈ bha˗ ˗bha.› ˈMën ˗kë? ˈYö ˗tɔ ꞊dhɛ ˈkwaa˗ ˈˈslö mɛɛnˈˈ kö ‹yi ˗nu waa ˈlɛlɛ ˗nu› ˈö Zoova dho Aamagedɔn ˗gblü ˗da ˗a ˈka bhë, ˈkwa ˗an dɔ. ˈˈKɛɛ kwa˗ ˈˈpiʋ̈ ꞊ʒiaan kö ˈˈtʋ̈ŋ ˈö to kwa ˗gɔ ˈkwa˗ ˈsü ˈkwa ‹˗kplü ˗Zlan ˗bha, kö pö ˈya ˈdho kë kwa ˈˈta ˗kɔ ˗bha.› (Mat. 24:36, NTBL; Dhu. 12:40) ˗A ˗pö ˗kɔ ˈˈwɛɛ ˈgü ˗sü ˈka kwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö kwa ˈˈtakɔ kë ˗së, kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗dhɔ ꞊dede ˈnën kwa ˗blü ˈwɔn ˗nu kë ˗sü ˗bha. ˈKwa˗ pö ˗yö kë ˈˈdhʋ̈, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˗zokë kwa ˗de ˈˈpiʋ̈.

7. Kwa˗ ˗zɔn ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ kwa kwa ˗zokë kwa ˗de ˈˈpiʋ̈? (Dhukö 21:34)

⁷ Yesu ˗ya ˗pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ˗wo wo ˈˈtʋ̈ŋ kë ˈwɔn ˗nu ˈwo nu ˗ni ˈgü ˈˈkpɔnŋ ꞊taa, ˗an ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗ya ˗pö ˗an ˗dhɛ ˈzü ˗wo wo ˗zokë wo ˗de ˈˈpiʋ̈. ˗Ya ˗blɛɛ ˈˈdhʋ̈ ˈˈpuu ˈka Dhukö 21:34 ˈgü. (˗A ˗wo pö, NTBL.) ˗Ya ˗pö: «˗Ka ka ˗zo kë ka ˗de ˈpiö!» Mɛn ˈö˗ ˗zo ˈdhö ö ˗de ˈˈpiʋ̈ ˗yö pë  ˗nu ˈwo dho waa Zoova ˗an ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ shiʋ̈ˈˈ ˗an ˗dɔ, ˈö pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˈö ˈˈkan ˗an ˗bha. ˗A ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗ya ˗kë ˈö to ˗klu ˗sü ˈka ˗Zlan ˗dhɔ ˗bha.—Prov. 22:3; Zud. 20, 21.

8. ˗Dhioo ˗mɛɛn ˈö bɔmɛn Pɔdhö ˗ya dɔ kletiɛn ˗nu ˗ta?

⁸ Bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˗pö kletiɛn ˗nu ˗dhɛ ˗wo wo ˗zokë wo ˗de ˈˈpiʋ̈. ˗Ya ˗pö Efɛzömɛn ˗nu ˗dhɛ: ‹˗Ka ka ˗zo kë ka ˗de ˈpiö ka ˈta ˗kɔ ˗wun ˈgü. Kö ꞊kun ka ˈta sü ꞊nɛ mɛ ˗nu ˈö ˈwaa ˈwun dɔ ˗an ˈdhö. ˈKɛɛ ˗kaa kë ꞊zianˈ ꞊nɛ mɛ ˈkpaakpa ˗nu ˈdho.› (Efɛ. 5:15, 16, NTBL) Sɔtraan ˗ya ˈˈpiʋ̈ ˗kplawo kö ˈkwa ˈˈkan Zoova ˗bha. ˗A ˗wɔn ˈgü, Biblö ˗yö kwa ˗kpɔɔ ˈö˗ ˗pö ꞊dhɛ ‹˗kɔ ˈka dho˗ kë˗ ˈka kö ˈka kwa Dëmɛ ˗dhidhɛwɔn kë ˗kaa mɔɔ˗.› ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, kwa ˗dho kwa ˗de ˗takpa Sɔtraan ˗gɔ.—Efɛ. 5:17.

9. Kwa Zoova dhɔɔbhaawɔn ˗dɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁹ Pë ˗nu ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo kwaa Zoova kwa ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ shiʋ̈ˈˈ, Biblö ˈti ˗an ꞊gban blɛɛˈˈ. ˗Ya kë ꞊shiöŋ ˈkwa˗ pö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˈbha ˗nu ˗ʒian ˗ta, pë ˈö ˈkwa ˗dho ˗a kë Biblö ˈyaa pö vɛɛdhö. ˈWɔn ˗nu suu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˈgü, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa «Zoova dhɔɔbhaawɔn» dɔ. ˗A ˗wɔn ˈgü kwa dua ˗mü kö ˈkwa Biblö ˗wo pö, ˈkwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. Kwa Zoova dhɔɔbhaawɔn waa «ˈwɔndɔdhe ˈö Klisi ˗gɔ» ˗an dɔ ˗së ˈka, kwa ˗dho ˈwɔn ˗nu kë ꞊dhɛ ‹mɛn ꞊kpɔɔsü ˗nu› ˈdhö, ˈkö ˗kë ˗ʒiaanwo ꞊dhɛ ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈwo ˗dho ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˈka ˈwaa ˗ya ˗sü ˈka vɛɛdhö Biblö ˈgü. (1 Ko. 2:14-16) ˈWɔn yaa ˈbha ˗nu dɔ ˗dhɛ ˈyaa ˈˈgbɩɩ˗, ˈˈkɛɛ ˗a ˈbha ˗nu ˗de ˈpö ˗wo ˗bin ˗sü ˈka.

10. ˈWɔn yaa ˈbha ˗nu ˗mɛɛn ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa ˈˈkan ˗an ˗bha?

¹⁰ ˈWɔn yaa ˗nu ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa ˈˈkan ˗an ˗bha ˈnën ˈwo ˗tɔ dhe waa gɔn˗ ˈwii wo ˈko ˈsü ˗an ˗bha ꞊nënŋ ˈkwëë˗ ˗sü, we ꞊va mü ˗sü, ˗bhöpë ˗va ˗bhö ˗sü, ˈˈdhiwo yaa ˗pö ˗sü, ˈˈvaanvandhɛ trʋʋkë ˗sü, mɛn ˈkpee˗ ˈˈbin ˗ga ˗sü waa pë yaa ˈˈwɛɛ ˈbha ˗nu. (Ps. 101:3) Kwa ˈyɔɔ˗ ˈö ˗kë Dügɔmɛn ˈka bhë ˗a ˈˈɲan ˗yö kwa ˗bha kö ˈö kwaa Zoova kwa ˗bha ˗mlɛɛn shiʋ̈ˈˈ. (1 Piɛ. 5:8) Kwa ˈti kwa ˗zokë kwa ˗de ˈˈpiʋ̈, Sɔtraan ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö zuʋ̈ˈˈ ˗bhɔ pë ˗bha ˗sü, ˈwɔn ˈö ˈyaa kpɛnŋdhö ˗a kë ˗sü, ꞊nɔɔn ˗dhɔ, ˈko ˗san, ˗desüva waa ˈwɔn ˗kun ö ˗zopiʋ̈ ˗sü ˗nu ˗da kwa zuʋ̈ˈˈ ˈgü. (Ga. 5:19-21) ˗A züdɔdhɛ ˈgü, pë ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗dhɔ ˈö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈgü ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë ˈˈtɩtɩ. ˈˈKɛɛ kwa ˈti˗ bho mü, ˗yö ˗dho ˈˈgla ˈö ˗kë ꞊dhɛ ꞊blëë yaa ˈdhö ˈö nu ˈwɔn ˈˈgbɩɩ ˈka kwa ˗ta.—Zak. 1:14, 15.

11. ˈWɔn yaa do ˗mɛɛn ˈö ˗bin ˗sü ˈka ˈkwa ˗dho ˈˈkan ˗a ˗bha? ˈYö ˈmën ˗kë?

¹¹ ˈWɔn yaa ˗nu ˈwo ˗bin ˗sü ˈka ˗a do ˈnën ˗tɔ ˗nënŋ mɛn yaa ˗bha ˗sü. ˗A ˈwɔnzuan do ꞊nɛn: ˗Ka ka ˗zota kö mɛn do ˈbha ˈö ˈyaa Zoova ˗dhɔkëmɛn ˈka ˗yö ka yökëyɔɔ ˈka. Ka˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˗ya yö ꞊dhɛ Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wo ˗tiaandhö. ˗A ˗wɔn ˈgü, ka ˈˈgblüsë ˗kë ˗a ˈka ˈö ˈka˗ ˗takun. ˗A yi ˈyii ꞊gwëë ˈö kaa˗ ˗nu ˈka ˗ya ˗bhöpë ˗bhö ˗sü ˗bha ka ˈkwëë˗ zoodhö zoodhö. ˗Dhɛ ˈö ˈka ꞊ɲɔɔn mü, ˈyö ˗ya ˈˈɲangüyaa ˈˈdoo ˗nu dɔ ˗sü ˗bha. ˗A züdɔdhɛ ˈgü ka ka ˈˈtʋ ˗bho ˗a ˈˈpiʋ̈, ˈˈkɛɛ ꞊taabha kö ˈyaa ka ˈgü ˈwɔn yaa ˈka ˈzü. ˗Dhɛkpaɔyi do ˈka kö ˈka ka bo yökë ˗sü ˈka ˗yö ka ˗dhɛ kö ˈka we mü ka ˈkwëë˗, ka ˗wɩ ˗a ˗bha. ˗Yö kë ka ˈˈɲaan ꞊dhɛ ka ˗dho ˗ya ˈwɔn ˗nu kë ˗sü ˗bha ꞊dhɛ ˗a ˈdhö. ˗Yö ˈˈdhʋ̈ gagade ˈka ꞊dhɛ kwa ˈˈgblü ˗yö ˗së mɛn ˈˈpɛpɛ ˈka, ˈö ˈkwa ˗an ꞊bhlëë ˗ya. ˈˈKɛɛ kwa dua ˗mü kö ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˗kë mɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗dho ˗a kë ˈö ˗an ˈˈtakɔ to kwa ˗bha. (1 Ko. 15:33) ˈKwa kwa ˗zokë kwa ˗de ˈˈpiʋ̈ ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö Yesu ˗ya pö˗ ˈka ˗a ˈdhö, kwa ˗dho ˈˈkan ˗nënŋ mɛn ˗nu ˈö ˈwaa Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ꞊bhlëë ˗ya ˗an ˗bha ˗sü ˗bha. (2 Ko. 6:15) Kwa ˗dho ˗a yö ꞊dhɛ ˈwɔn yaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ꞊slɔɔ, ˈö ˈkwa ˗kan mɛn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗bha.

12. Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗wo ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü, ˈmën ˗an dua ˈdhö ˗mü kö ˗wa kë?

¹² Yesu ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗wo ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü, ˗an ˗kɔ ˗yö kë yö ˈgü ꞊dedewo. Yö ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗ya ˗dɔ ˗an ˗kɔ ˈka. ˗Ya ˗pö ˗an ˗dhɛ ˗wo nɔɔn˗ ˗së pö ‹Zedhizadhɛmö pö ˈgü, Zude ˗sɛ ˈgü ˗dhɛ ˗todhʋ̈sü waa˗ Samadhi ˗dhɛ ˗nu ˈgü, ˗yö ˈdho ˈˈdhʋ̈ ˗yö zun˗ ˈka ˈˈsɛ ˈˈdhiʋ̈todhɛ ˈgü.› (Këw. 1:6-8) ˗Yö ˗kun yö ꞊va ꞊dede ˈka! ꞊Waa˗ pö ˈwo ˈwɔn ˗së kë wo ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈka, ˗an dua ˗mü kö ˗wo wo ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˗wo ˗zlanwopö.

13. ˈMën ˗kë ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈsü ˈkwa ˈwɔn ˗së kë? (Kodhɔsö 4:5)

¹³ ˗Bhö Kodhɔsö 4:5 ˗wo pö. ˈKwa˗ pö ˈkwa kwa ˗zokë kwa ˗de ˈˈpiʋ̈, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa kwa ˗zota ꞊dedewo pë ˗nu ˈö ˈkwa ˗an ˗kë kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈka ˗an ˈgü. «ˈWɔn yaa -nu ˈö -an ˈgodhɛ ˈyaa ˈdhö» -wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗wo -kan mɛn ꞊gban kwa ˈgü. (Eccl. 9:11) Ga ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö yö kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈpɛpɛ ˈka.

14-15. Kwa ˗dho ˈwɔn ˗së kë kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈka ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Eblö 6:11, 12) (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

¹⁴ ˈWɔn ˗së ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ kë kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈka ˈnën ˗tɔ Zoova dhɔɔbhaawɔn kë ˗sü ˈö ˈkwa pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö kwaa˗ ˗nu kwa ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ kë ˈˈgbɩɩ˗. (Zan 14:21) Kwa dua ˗mü  kö ‹kwa ˗bha ˗zʋ ˗yö ˗Zlan ˗dhɛ ˗sü bhë ˈkwa˗ ˈkun ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈkwa kwa faan dɔ ˗a ˗bha yö ˗bha.› (1 Ko. 15:58) ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ kwa ga ɛɛnˈˈ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˗yö ˗to, kwa ˈti ˗dho ˗a ˈpö yi do ˈka ꞊dhɛ ˈkwii Zoova ˗bha yö kë ꞊va.—Mat. 24:13; Wlɔ. 14:8.

¹⁵ ꞊Dɛɛ, Yesu ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü ˗ni ˈgü ˗kplawo ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ nɔɔn˗ pö ˗sü ˈgü ˈˈsɛtadhɛ ꞊gban ˈgü. Pë ˈö˗ ˈˈplüün bho ˗an ˗dhɛ bhë ˗ya ˗kë. ˗Yö ˗bɔ Zoova ˗bha ˗kɔlokota ˗ta ˈö kwa ˗kian, ˈgo mü ˈö kwa gba yökë ˗a ˈka ˗kwɛɛ ˗nu ˈka kö ˈkwa ˗mɔn nɔɔn˗ ˗së pö ˗sü ˗bha. (Mat. 28:18-20) Kwa ˈwɔn ˗man Yesu ˗ta ˈö ˈkwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈkwa ˗zlanwopö, ˈkwa mɛn ˗nu ꞊klaŋkë. ˗Ya ˈgo mü ˈzü, kwa kwa ˗zokë kwa ˗de ˈˈpiʋ̈ ˈö ˈkwa Zoova ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan kö ˗yö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ yaa ˈö yö ˗a ˈgü shiʋ̈ˈˈ. ˈKwa Eblö 6:11, 12 ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, kwa ˗dho ˈto ˗klu ˗sü ˈka kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗bha ˈö «ˈk[w]a˗ ˗gɔ ˗da ˈplöö.»—˗A ˗wo pö.

16. ˈMën ˈkwa ˗dho kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈkwa˗ kë?

¹⁶ Zoova ˗yö ˗dhɛkpaɔyi waa ˈˈlɛlɛ ˈö ˗dho Sɔtraan ˗bha ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈgü ˗a ˈka, ˗an ˗dɔ. ˈˈKɛɛ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kë kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈyaa˗ kë ˗ni ˈgü ˈˈvaandhö. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, Zoova ˗bha ˗dhɛkpaɔyi «ˈti ˗dho ˈto ˈzlöö!» (Hab. 2:3) ˗A ˗wɔn ˈgü ˗kwa pë ˈˈpɛpɛ kë kö ‹ˈkwa kwa ˈˈɲan ˈto Zoova ˗gɔ,› ˈkwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ‹˗Zlan ˈö kwa dhamɛn ˈka bhë kwa˗ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü zuʋ̈saadhɛ ˈka.›—Mich. 7:7.