'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

ˈWƆN ˗GƆ 5

‹Kwa ˗dhɔ ˈö Klisi ˗kë bhë, ˗a ˈˈshiʋ̈ ˗yö ˗dɔ kwa ˗ta›

‹Kwa ˗dhɔ ˈö Klisi ˗kë bhë, ˗a ˈˈshiʋ̈ ˗yö ˗dɔ kwa ˗ta›

«Kwa ˗dhɔ ˈö Klisi ˗kë bha˗ ˗pɛng ˗yö ˗dɔ yi ˗ta [...] kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈmɛ ˈwo ˈˈyaan ˈwa ˈdho ˗tosɛa kë wo ˗dɩa kë ˈgü ˈzü.»—2 KO. 5:14, 15.

ˈˈTAN 13 Yesu ˈnën ˗tɔ kwa ˗bha ˈwɔnzuan

ˈPË ˈKWA DHO ˗A YÖ a

1-2. (1) ˈKwa kwa ˗zota Yesu ˗bha ˗tosɛta waa˗ ˗bha ˗zlanwopösü ˈgü, ˈmën kwa ˗blü ˗a kë ˗sü ˗bha? (2) ˈMën ˈkwa ˗dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü?

 MƐN ˈbha ˈö˗ ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë ˗ya ga, ˗a ˗dhɔ ˗to kwa ˗zo ˗bha ꞊dedewo. ꞊Ya kë ꞊dhɛ kwa ˗bha mɛn ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö saanˈˈ ˗sü ˈö ꞊kun ga, kwa ˗zo ˗ya ˗da ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗yö ˗mën kwa ˈka. ˈˈKɛɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗ya ʒiö, pë ˗nu ˈö kwa ˗bha mɛn ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈö ˗an ˗zɔn kwa ˗dhɛ, ˗wo ˗nu ˈö ˗an pö kö ˈö kwa ꞊faanmën ɛɛnˈˈ ˈˈyɩɩwɔn ˗nu ˈö ˗an ˗kë ˈkwa kwa ˗zota ˗an ˈgü, kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da.

2 ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka saanˈˈ ˈö Yesu ˗ya sü ˈö dho ˈö ga ˗a ˈka bhë ˈkwa˗ ˗wo pö, ˗wëë ˗yö ˗kpɔ kwa ˗ta. ˗Zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, kwa kwa ˗zota ˈˈsaa˗ ˈö Yesu ˗ya bho bhë, ˗a ꞊bhlëë ˗a ˈgü. (1 Ko. 11:24, 25) ˈˈKɛɛ ˈkwa kwa ˗zota pë ˈˈpɛpɛ ˈö Yesu ˗ya pö ɛɛnˈˈ ˈwɔn ˗nu ˈö ˗an ˗kë kö ˗yö ꞊kun ˈˈsɛ ˗ta yö ˗a ˈgü, kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da ꞊dedewo. Pë ˗nu ˈö ˗an kë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ waa ˗a ˗dhɛ ˗nu ˈö dho ˗a kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü, ˈkwa kwa ˗zota ˗an ˈgü ˈpö ˗yö kwa ꞊faanmën. ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈkwa ˗dho ˗a yö˗ ˈka ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü bhë ˗a ˈdhö, ˈkwa kwa ˗zota pë ˗nu ˈwo bhë waa ˗dhɔ ˈö˗ ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˗an ˈgü, kwa ˗dho ˗a ˈˈnuɛ bho ˗kɔ ꞊va ꞊dede kë.

˗ZLAN ˈˈNUƐ BHO ˗SÜ ˗YÖ KWA ˗BLÜ ˈÖ ˈKWA TO YESU ˈˈPIƲ̈

3. ˈMën ˗kë ˈö ˈkwa dho ˗Zlan waa Yesu ˗an ˈˈnuɛ bho ˗gɔtadhɔpë ˗wɔn ˈgü?

3 ˈKwa kwa ˗zota Yesu ˗bha ˗tosɛta waa˗ ˗bha ga ˗sü ˈgü, ˗Zlan ˈˈnuɛ bho ˗dhɔ ˗da kwa ˈgü. Kö Yesu ˗yö ˗zlanwopö ˗ni ˈgü ˈˈsɛ ˗ta yö, ˈwɔn ˗së ˗nu ˈö ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ dho ˗a kë kwa ˗dhɛ ˗yö ˗an ˗wɔn ˗blɛɛ. Gagade ˗nu ˈwo ˗gban ˗Gblüdëdhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗bha ˗wo kwa ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo. Kwa Zoova waa Yesu ˗an ˈˈnuɛ ˗bho ˗gɔtadhɔpë ˗wɔn ˈgü, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗ya ˗kë ˈö ˈkwa ˗kë ˗an ˈˈtɔŋdë ꞊dede ˗nu ˈka. Mɛn ˗nu ˈwo wo ˗zo yö Yesu ˗dhɛ, ˗yö ga ˗sü ˈka ˗an ˈgü ˈpö ꞊dhɛ wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗tosɛta ˗kë ˗toëpö ˈka, ˈwo ˗kpan wo dhɔɔbhaamɛn ˗nu ˈö ˗wa ga ˗an ˗bha ˈzü. (Zan 5:28, 29; Wlɔ. 6:23) ˈYii ˗kë ꞊dhɛ pë ˈbha ˈnën ˈkwa˗ ˗kë ˗Zlan ˗dhɛ ˈyö˗ ˈwɔn ˈgü ˈö ˈwɔn ˗së ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗kë kwa ˗dhɛ. Pë ˈö waa Yesu ˈwo˗ ˗kë ˈkwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ ˈˈyoo bho ˗an ˗gɔ. (Wlɔ. 5:8, 20, 21) ˈˈKɛɛ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ ˗zɔn ˗an ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈwɔn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, ˗wo kwa ˗dhɛ ˗së. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

˗Zota Madhi ˈö go Madadha ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈgü ˗sü ˗dho kwa ˗blü ˗Zlan ˈˈnuɛbhosü ˗bha ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 4-5 ˗bha, ˗an ˈgü.)

4. Madhi ˈö go Madadha ˗ya ˗zɔn ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ ö Yesu ˈˈnuɛ ˗bho ˈwɔn ˗së ˈö˗ ˗kë ö ˗dhɛ, ˗a ˗wɔn ˈgü? (Pë ˈˈbin ˈö bhë ˗a ˗ga.)

4 ˗Kwa Zuifö dhebɔ do ˈwo˗ ˗dhɛ Madhi ˈö go Madadha ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. ˗Yö ˗kun saanˈˈ ˗ni ˈgü ꞊dedewo, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗zuu yaa ˈˈsɔɔplɛ ˗kun ˗a ꞊sëëbho ˗ni ˈgü. ˗A ˈbha ˗ya kë kö ˗ya ˗ga ˗be ꞊dhɛ ö ˗takunmɛn ˈyaa ˈdhö. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ Yesu ˗ya dha ˗zuu yaa ˗nu bhë ˗an ˗gɔ, ˗kɔ ˈö ˗kë ˗a ˈka ö ˗de ˈgü ˗kwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. Yesu ˈˈnuɛ bho ˗sü ˗dhɔ ˈö ˗kë ˗a ˈgü ˗ya ˗blü ˈö ˗kë ˗a ˗bha gwëëˈˈ ˈka, ˈö ö ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˗nu, ö ꞊faan ˗nu waa ö ꞊slɔɔpë ˗nu sü ˈö ö ˗kɔ ˗ya ˗a ˈka ˗Zlan ˗bha yö ˗gɔ. (Dhu. 8:1-3) ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈwɔn ˈö Yesu ˗ya ˗kë ˗a ˗dhɛ ˗yö ˗pa ˗a zuʋ̈ˈˈ ˈka ꞊dedewo, ˈyaa kun Madhi ˈˈɲaan ˗be ꞊dhɛ ˗a ˗së ˈbha ˈö ˗ʒiö mü ˗yö ˗dho ˗a kë ˈzü. Yesu ˗dho ˈö ö ˗de nu mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗wɔn ˈgü, kë ˈˈdhʋ̈ «kö mɛ ˈˈʋʋ mɛ ˈö dho ˈdhang bho˗ ˈˈdhiʋ» ˗yö ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ꞊slɔɔ. (Zan 3:16) Madhi ˗to ˗klu ˗sü ˈka Yesu ˗bha, kö ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˈwɔn ˈö˗ ˗kë ˗yö ö ˗dhɛ ˗së. ˈDhɛ Yesu kun saanˈˈ sü ˗ni ˈgü ˗gaatadhü ˗bha Madhi ˗kun ˗a ˈˈsuee, kö ˈö Yesu waa mɛn ˗nu ˈwo to ˗an ˗zogban. (Zan 19:25) ˈDhɛ Yesu ˗yö ga, Madhi waa dhebɔ ˗nu ꞊plɛ ˗wo ˗dhasiklɔɔ ˈˈɲɔn ˗dhɔ ˈö ˈwo˗ ˗ʒiö ˗a ꞊gee ˗bha. (Mak. 16:1, 2) ˈDhɛ go ga ˈgü, ˗yö ö ˗de ˗zɔn Madhi ˗dhɛ ˈö waa˗ ˗nu ˈwo ˈˈdoodɔ. ꞊Bhlëë suu ˈö bhë ˗a ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈti˗ ꞊slɔɔ.—Zan 20:11-18.

5. Kwa ˗dho ˗a ˗zɔn ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ kwa Zoova waa Yesu ˗an ˈˈnuɛ ˗bho ˈwɔn ˈˈpɛpɛ ˈwo˗ ˗kë kwa ˗dhɛ, ˗a ˗bha?

5 Kwa ˗de ˈpö, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ, kwa ꞊faan waa kwa ꞊slɔɔpë ˗nu sü ˈkwa kwa ˗kɔ ˗ya ˗a ˈka ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗gɔ kö ˈkwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ kwa Zoova waa Yesu ˗an ˈˈnuɛ ˗bho pë ˈˈpɛpɛ ˈwo˗ ˗kë kwa ˗dhɛ bhë ˗a ˗bha. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗de nu kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˗ya Zoova ˗dhɔkëgükɔ dɔ ˗sü ɛɛnˈˈ ˗a baaˈˈ ˗sü ˗gɔ.

ZOOVA WAA YESU ˗AN ˗DHƆ KWA ˗BLÜ ˗DHƆ ˗KË MƐN ˈˈWƐƐ ˗NU ˈKA ˗SÜ ˗BHA

6. ˈMën ˗kë kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ pö ˗gɔtadhɔpë ˈö bhë gbɔɔdhe ˈö ˗Zlan ˗ya ˗kë mɛn ˈö ˈdhö ˗a ˗dhɛ, yö ˗mü?

6 ˈKwa kwa ˗zota ˗dhɔ ˈö Zoova waa Yesu ˈwo˗ ˗kë kwa ˈka bhë ˗a ˈgü, ˗an ˗dhɔ ˗yö ˗da kwa zuʋ̈ˈˈ ˈgü ˈpö. (1 Zn. 4:10, 19) ˈKwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ Yesu ˗yö ˗ga kwa ˗wɔn ˈgü, ˗an ˗dhɔ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö ˗dadhiʋ̈ ˈzü. Bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ˈˈdhʋ̈, yö ˈnën˗ ˗wɔn ˈgü ˗a ˗bha ˈsëëdhɛ ˈö˗ bɔ Gadhatömɛn ˗nu ˗dhɛ bhë ˗a ˈgü, ˈyö˗ pö: «Zlan ˗bha ˈnë ˈö [bhë] n ˗dhɔ ˗ya ˗kë ˈö ö ˗dɩ nu n ˗wɔn ˈgü.» (Ga. 2:20) Yesu ˗bha ga ˈsaa˗ ˈgü, Zoova ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ü ˗gan ö ˗bha ˈü ˗kë ˗a ˈˈtɔŋdë ˈka. (Zan 6:44) ˗A kë ˗sü kö Zoova ˗yö pë ˗së ˈbha yö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈgü, ˗yö ˈˈsaa˗ suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a bho kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈkwa kë ö ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈka bhë, ˈyaa ˈpa kwa zuʋ̈ˈˈ ˈka ˗ee? ˈYaa Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɔ ˈö kwa ˈgü ˗a ˗dadhiʋ̈ ˗ee? ˗Yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ, ˈkwa˗ pö: «˗Dhɔ suu ˈö bhë ˗mën ˈö n ˗blü ˗a kë ˗sü ˗bha?»

Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɔ ˗yö kwa ˗blü kö ˈkwa ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗nɔɔn pö mɛn suu ˈsaadhö ˗dhɛ. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 7 ˈgü.)

7. ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈkwa˗ yö˗ ˈka pë ˈˈbin ˗ta bhë ˗a ˈdhö, mɛn ˈˈpɛpɛ kwa ˗dho ˗a ˗zɔn ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɔ kwa ˗kë? (2 Kodhɛngtö 5:14, 15; 6:1, 2)

7 ˗Zlan waa Klito ˗an ˗dhɔ ˗yö kwa ˗blü ˗dhɔ ˗kë mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈka ˗sü ˗bha. (2 Kodhɛngtö 5:14, 15; 6:1, 2 ˗wo pö.) ˗Dhɔ ˈö ˈˈdhʋ̈, ˗a ˗zɔn ˗kɔ do ˈnën ˗tɔ ˗zlanwopö kwa ꞊faan ˈka ˗sü. ˗Kwa ˗zlanwopö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗dhɛ, ˈkwa dho mɛn ˗nu ˗zë ˈgü zë ˗an kwi ˈˈɲan, ˗an ˈgodhɛ, ˗an ˗bha ˗kë ꞊nɔɔnmɛn ɛɛnˈˈ ˈˈflɛɛmɛn ˈka ˗sü, ɛɛnˈˈ ˈzü ˗an ˗bha ˗kë ˈsëëdhɛ dɔ ˗mɛn ˈka ˗sü ˗wɔn ˈgü. ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈ kö kwa Zoova dhɔɔbhaawɔn kë ˗ni ˈgü, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö «mɛ ˈˈpɛpɛ ꞊gban ˗wo ˈdhang ꞊në˗ bho tɛanwɔn ˈˈdhiʋ̈ kö ˗wo dha.»—1 Tim. 2:4.

8. Kwa ˗dho ˗dhɔ ˗zɔn kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɛ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

8 ˈKwa ˗dhɔ kë kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈka kö ˈkwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɔ kwa ˗kë. (1 Zn. 4:21) Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wo bɔ ˗ni ˈgü ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈgü, kwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˗an ˗wɔn ˗yö kwa ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈkwa nu ˗an ˗dhɛ. ˗An dhɔɔbhaamɛn do ˗wɔn ˗ya kë, kwa ˗an ˗zogban, ˈö ˈˈyua ꞊yaa˗ ˗an kë ˈkwa dho ˈkwa ˗wo ˗an ˗dhɛ, ˈö go mü ˗an ˗bhawɔn ˗ya yö ꞊faanmëndhe ˗bha, ˈkwa ˗an ˗takun. (2 Ko. 1:3-7; 1 Tes. 5:11, 14) Kwa ˗bhɛɛ ˗an ˗bha ˈka ˗kplawo, ˈyö ˗tɔ kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ «ˈmɛ ˈö pö ˈaa˗ ˗bha ꞊ya bhɛaˈˈ [˗Zlan] ˗dhɛ faan ˗bha, ˈˈtrüün ˗yö ˗kë ˗a ˗bha bhɛawʋ bha˗ ˈgü, ˈö ꞊yaa˗ ˗yɔ bɔ ˈö˗ ˈwɔn ˗yö mɛ kɔn.»—Zak. 5:16.

9. ˗Kɔ ˗mɛɛn ˈbha ˈkwa dho ˗dhɔ ˗zɔn ˗a ˈka kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɛ?

9 ˈKwa pë ˈˈpɛpɛ kë kö kwaa kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗dhikodhɛ kë kwa ꞊zinŋgü, kö kwa˗ ˗zɔn ˗ni ˈgü ꞊dhɛ ˗an ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë. ˗Kwaa ˈˈslö ˗mɛɛn ˈzü kö ˈkwa ˈto Zoova ˗bha mɛn ˗nu ˗bhawɔn ˈto ˗sü ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈. Zoova ˗yö ˗wɩ ˗a ˗bha kö ö Gbö ˗yö ga kwa ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˗nu ˗wɔn ˈgü. ꞊Ya kë ˈˈdhʋ̈ kö kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wa ˈwɔn yaa kë kwa ˈka, kwa dua ˗mü ˈkwa ˗an ˗bhawɔn ˈto ˈpö. ˈKwaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa kë ꞊dhɛ yökëmɛn ˈˈgblüyaasü ˈö Yesu ˗ya ˗wɔn ꞊blɛɛ ˈö ˗bha ˈˈgɔɔn ˈgü bhë ˗a ˈdhö. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗a ˗gɔmɛn ˗yö ö ˗a ˗bha ˈˈpö ꞊va ˈö ˗kë ˗a ˗bha ˗a ˗to ˗a ˗gɔ ˈˈwɛɛwɛ, yö ˗zë ˗yö ˈti ˈˈwɩ˗ ˗bha kö ˗a ˗bha ˈˈpö ˈdɛdɛ ˈö ˗kë ˗a yökëyoo ˗bha ˈö˗ ˈto ˗a ˗gɔ. (Mat. 18:23-35) ꞊Ya kë ꞊dhɛ kwaa kwa ꞊dhegblü do ˈkowogümandhe ˈyaa kwa ꞊zinŋgü, ˈˈsanni ˈkwa ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ kë, ˗kwa kë mɛn ˗blɛɛsü ˈka kö ˈkwa ˗dhikodhɛ ˗ʒian mɛɛnˈˈ. (Mat. 5:23, 24) ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, kö ˈkwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɔ kwa ˗kë ꞊dedewo.

10-11. Mɛn zii ˗nu ˗dho ˗a ˗zɔn ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɔ wo ˗kë? (1 Piɛdhö 5:1, 2)

10 ˗Kɔ ˗mɛɛn ˈö mɛn zii ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ ˗zɔn ˗a ˈka ꞊dhɛ Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɔ ˗yö wo ˗kë? ˗A kë ˗kɔ ˗së do ˈö ˗dhö ˈyö ˗tɔ ˗zokë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ ˗a ˗bha ˗tuëë ˗nu ˈdhö bhë ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗sü. (1 Piɛdhö 5:1, 2 ˗wo pö.) Yesu ˗ya ˗zɔn ˈˈdhʋ̈ ˈˈpuu ˈka bɔmɛn Piɛdhö ˗dhɛ. ˈDhɛ Piɛdhö ˗ya pö ˗gɛnɲan ˈka ˗yaaga ꞊dhɛ ˈyaa Yesu dɔ, ꞊taabha ˗yö ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ꞊dedewo kö ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Yesu ˗dhɔ ˗yö ö ˗kë. Kö Yesu ˗ya ˈgo ga ˈgü, ˗yö Piɛdhö dhɛɛˈˈ ˗kpɔ ˈö˗ pö: «Simɔ Zan gbö, n ˗dhɔ ˗yö i ˗kë [...] ˗ee?» ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Piɛdhö ˗yö pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Yesu ˗dhɔ ˗yö ö ˗kë. ˗A ˗wɔn ˈgü, Yesu ˗ya ˗pö ˗a ˗dhɛ ˈzü: «˗Bhö ma ˗tuʋ̈ ˗nu ˈˈdhiʋ̈ gba!» (Zan 21:15-17) Piɛdhö ˗yö ö ˗zokë ö Dëmɛn ˗bha ˗tuëë ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˈˈpiʋ̈ ö ˗bha ˗tosɛta ꞊gban ˈgü, ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Yesu ˗dhɔ ˗yö ö ˗kë.

11 Mɛn zii ˗nu, ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, ˗kɔ ˗mɛɛn ˈkwa dho ˗a ˗zɔn ˗a ˈka ꞊dhɛ ˗wo ˈö Yesu ˗ya pö Piɛdhö ˗dhɛ bhë ˗a ˗wɔn ˗yö kwa ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗? Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɔ ˗yö ka ˗kë, ˈka ˗wo kwa ꞊dhegblü ˗dhɛ ˗kplawo, ˈö˗ mɛn ˗nu ˈö ˗an ˗kɔ ˗ya ꞊zɔɔ ˗Zlan ˗dhɔkësü ˗bha ˈka ˗an ˗takun kö ˗wo wo ꞊yɛɛ˗ kë Zoova ˈˈpiʋ̈. (Ézéch. 34:11, 12) Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ka ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë Biblö ꞊klaŋnën ˗nu waa mɛn ˗nu ˈwo nu ˗blɛɛsü wo ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˗ta, ˗an ˈgü. ˗Ka ka ˗kɔ ˗ya ˗an ˗gɔ ˗së ˈka kö ˗wa yö ꞊dhɛ wo ˗de ˈpö ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka.

KLITO ˗DHƆ KWA ˗BLÜ ˈGÜDƆGBƖƖSÜ ˗BHA

12. ˈMën ˗kë ˈö ˗wo ˈö Yesu ˗ya pö gbeŋyi ˈwo˗ zë ˗a ˈka bhë ˗a ˈgü ˈö kwa ꞊faanmën? (Zan 16:32, 33)

12 Gbeŋyi ˈö Yesu dho ga ˗a ˈka bhë ˗a ˈgü, ˗ya ˗pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ: «Ka ˗dho sëë bho ꞊dedewo ˈˈkpʋngtaadhɛ ya˗ ˈgü, ˈˈkɛɛ ˗ka ka faan dɔ, n ˗kɔ ꞊ya ziö ˈˈkpʋngtaadhɛ ˗gɔ.» (Zan 16:32, 33 ˗wo pö.) ˈMën Yesu ˗takun ˈö˗ ˗kɔ ˗ʒiö ö ˈyɔɔ˗ ˗nu ˗gɔ, ˈö to ˗klu ˗sü ˈka ˗Zlan ˗bha ˈö dho ˈö ga ˈka? ˗Zoyö Zoova ˗dhɛ ˗sü ˗mü. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ Yesu ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dho bɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ suu do ˈö bhë ˗a ˈgü, ˗ya ˗pö Zoova ˗dhɛ ˗yö ö ˗zokë ˗an ˈˈpiʋ̈. (Zan 17:11) ˈMën ˗kë ˈö kwa ꞊faanmën? ˈYö ˗tɔ ꞊dhɛ Zoova ˈgü ˗yö ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka kwa ˈyɔɔ˗ suu ˈˈpɛpɛ ˗ta. (1 Zn. 4:4) Zoova ˈˈɲan ˗yö pë ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗bha. ˗Yö ga ˗sü ˈka kwa ˈgü ˗dhɛ ˈkwa kwa ˗zo yö ˗a ˗dhɛ ˗yö ˗dho kwa ˗takun ˈö ˈˈsuʋ̈ go kwa ˈgü, ˈö kwa ˈgü ˗kë ˈˈgbɩɩ˗.

13. Zozɛfö ˈö go Adhimate ˗ya ˗zɔn ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ ˈgüdɔgbɩɩsü ˗yö ö ˗gɔ?

13 Zozɛfö ˈö go Adhimate bhë ˗kwaa ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. ˗Yö ˗kun mɛn ˈö Zuifö ˗nu ˗wa ꞊bhlëë ˗ya ꞊dedewo ˗a ˈka, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗yö ˗kun ˗an ˗bha zakanmɛn ˗nu kpö ˈgü. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö Yesu kun ˗zlanwopö ˗ni ˈgü ˗a ˈka bhë, Zozɛfö ˗kun mɛn ˈgügbɩɩsü do ˈka. Zan ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ‹Zosɛfu bha Yesu ˗bha ꞊klangdhiʋ̈ do ꞊në gun˗ ˈka ˈpö, ˈˈkɛɛ ˗yö ˗kun ˗binŋdhe ˈgü, ˗a ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ ˗yö ˗gun ˈˈsuʋ̈ sië Zuifö ˗nu ˗gɔmɛ ˗nu ˗gɔ.› (Zan 19:38) Zozɛfö ˗kun ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗nɔɔn ˈˈdhiʋ̈ ˗mɛn do ˈka, ˈˈkɛɛ ˈyaa kun ˗a ˗zɔn ˗ni ˈgü ꞊dhɛ ö ö ˗zoyö Yesu ˗dhɛ, ˈyö sü ꞊dhɛ ˈyaa kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˗wo ö ˈsü ˗bhaasü. ˈˈKɛɛ Biblö ˗ya ˗pö ˈdhɛ Yesu ga, ‹˗yö ö ˗zʋ ˗gban ˈö dho Pidhatö ˈˈpiʋ̈, ˈö˗ ꞊gee ˗gba ˗dhɛ ˗gɔ.› (Mak. 15:42, 43) ˗Ya ˗zɔn ˈˈpuu ˈka mɛn ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗mü ö ˈka, ˈyii ö ˗dinŋ ˈkpɔ ˈzü.

14. ˈˈSuʋ̈ ˗ya kwa kë mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗gɔ, ˈmën kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa˗ kë?

14 Ka ˗suʋ̈ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗gɔ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka ˗ee? ꞊Ya kë ꞊shiöŋ ka ˗bha ꞊klaŋkɔɔdhö ɛɛnˈˈ yödhiʋ̈, ˗a pö ˗sü ˈö ꞊dhɛ Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗mü ka ˈka bhë yö ˗kë ka ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗ ˗ee? ˗Kɔ ˈö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu dho ka yö ˗a ˈka ˗a ˗wɔn ˈgü, ˈkaa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈka ˗ya ˗zlanwopösü ˗bha ɛɛnˈˈ ˈka bɔ ˈˈyi ꞊bhaa ˗ee? ˈKa dho ka ꞊kwaa pë ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗zü kö ˗wo ka ˗kɔ ˈkun ˈwɔn ˗së kë ˗sü ˗bha. ˗Ka ka zuʋ̈ˈˈ ˈˈpʋ Zoova ˗dhɛ kö ˈka˗ pö ˗a ˗dhɛ ˗yö ꞊faan nu ˈka ˗dhɛ ˈka˗ dhɔɔbhaawɔn kë. ˗Kɔ ˈö ka ˗bha bhɛɛwo ˗nu ˗daakë ˗a ˈka ˈka˗ yö, ˗yö ˗dho ka ˈgü kë ˈˈgbɩɩ˗ ˈö ka ꞊faan dɔ.—Is. 41:10, 13.

ZUƲ̈GBLÜDHI KWA ˗BLÜ ˈKWA ZOOVA ˗BHA ˗YÖKË ˗KPLAWO

15. ˈDhɛ Yesu ö ˗de ˗zɔn ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ, ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi. ˈYö ˈwo ˗mën ˗kë? (Dhukö 24:52, 53)

15 ˈDhɛ Yesu ˗yö ga, ˗wëë ˗bɔ ˗a ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗ta ꞊dedewo. ˗Kwa kwa ˗zota kö ˈwɔn suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö kë kwa ˈka. ˗An ˈˈtɔŋdë dhɔɔbhaasü ˗wɔn ˗ya kë, ˈö go mü ˗an ˗zoyëëpë ˈbha ˈyaa ˈdhö ˈzü. (Dhu. 24:17-21) ˈˈKɛɛ ˈdhɛ Yesu go ga ˈgü ˈö ö ˗de ˗zɔn ˗an ˗dhɛ, ˗yö ö ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˗sü ˈö ˗an ˗takun kö ˗kɔ ˈö Biblö ˗wo ˗yö ˗gban ˗a ˈka ö ˗bha ˗wa dɔ ˗së ˈka. ˗Yö ˗go mü ˈzü ˈö yö ˗wɔngbɩɩsü dɔ ˗an ˗kɔ ˈka. (Dhu. 24:26, 27, 45-48) ˗Dhɛ ˈö ˗dhɛkpaɔyi 40 ˗yö ˗ʒiö, ˈyö Yesu dho dhaŋ˗ ˈgü. ˗Wëë ˈö kun wɔ ˗ni ˈgü ˗a ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗ta ˗be bhë, ˗yö ˗dho ˈö ˗kë zuʋ̈gblüdhi ˈka ˗an ˗gɔ, ˈyö sü ꞊dhɛ ꞊waa˗ ˈwɔn dɔ ˗dhɛ Yesu ˗yö ö ˈˈɲaan, ˈö dho wo ˗takun yö ˈö˗ nu wo ˗dhɛ ˗a kë ˗sü ˗bha. Zuʋ̈gblüdhi ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗ya ˗kë ˈwo Zoova ˈtɔ bhɔ ˗kplawo.—Dhukö 24:52, 53 ˗wo pö; Këw. 5:42.

16. Kwa ˗dho ˈto Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

16 Kwa ˗dho ˈto Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? Kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö dhi Zoova ˗dhɔkësü ˈgü ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, ˈö ˗dhi ˈpö yi ˈˈpɛpɛ ˈka ˗kwɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü. ˈKwa˗ pö ˗yö kë ˈˈdhʋ̈, kwa dua ˗mü ˈkwa ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗wɔn bɔ ˈˈdhiʋ̈ kwa ˗bha ˗tosɛta ˈgü. ˗A wɔnzuan ˈnën ˗tɔ mɛn ꞊vadhɛ ˗wo wo ˗bha yökë ˈˈtʋ̈ŋ ˗nu ˗bho ˈˈgblʋʋ kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈwo ˗zlanwopö, ˈwo nu ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta, ˈwo ˗Zlan ˗dhɔkë ˈkɔɔ ˗kplawo. Mɛn ˈbha ˗nu ˗wo wo ˗kɔ ˗bho ꞊nɔɔnpë ˗nu ˈö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗wo ˗an sü ꞊dhɛ pë ˗wɔngbɩɩsü ˗nu ˈdhö ˗an ˈgü, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈwo wo ˗kɔ ˗da ˗zlanwokɔdhi ˗dhɛ ꞊dedewo, ɛɛnˈˈ kö ˈwo ˈdho ˗dhɛ ˈö ˗zlanwopömɛn ˗nu ˈwaa ˗a ˗bha ꞊va ˗a ˈgü. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ kwa dua ˗mü ˈkwa ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu bun kö kwa ˗kɔ ˗yö ˈto ˗Zlan ˗bha yö ˈgü ˗kplawo, Zoova ˗ya ˈˈplüün ˗bho ꞊dhɛ ˈkwa ö ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗wɔn bɔ ˈˈdhiʋ̈ kwa ˗bha ˗tosɛta ˈgü, ö ˗dho ˈdhuëë˗ ˈkpɔ kwa ˗bha ꞊dedewo.—Prov. 10:22; Mat. 6:32, 33.

˗Zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, ˗kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˈsü kö ˈkwa kwa ˗zota pë ˈö Zoova waa Yesu ˈwo ˗kë kwa ˗dhɛ ˗a ˈgü ˗së ˈka. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 17 ˈgü.)

17. ˈMën ˈkwa dho kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈkwa˗ kë ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˗kwɛ ˈö yö˗ ˈka, ˗a ˈgü? (Pë ˈˈbin ˈö bhë ˗a ˗ga.)

17 Kwa ˈˈɲan ˗yö ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈö dho kë ˗Tɛɛdhooʒiaando ˈka, Avlidhö 4 ˈgü bhë ˗a ˗gɔ. Yi dosɛnŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈka ˈyaa ˈnën ˈkwa dho dɔ ˗a ˗gɔ kö ˈkwa ꞊kun kwa ˗zota Yesu ˗bha ˗tosɛta, ˗a ˗bha ga waa ˗dhɔ ˈö waa Zoova ˈwo˗ ˗zɔn kwa ˗dhɛ, ˗an ˈgü. ˗Kwa ˈˈdhoogɔ ꞊va ˈsü kö ˈkwa˗ kë ˈˈdhʋ̈ ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ, ˗kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˈsü kö ˈkwa Appendix B12 ˈö Traduction du monde nouveau ˈgü bhë, ˗a ˗wo pö. ˗A ˗gɔ ˈnën ˗tɔ « La dernière semaine de Jésus sur la terre ». Kwa˗ Biblö ˈˈɲan ˗nu ˗wo pö ˗ni ˈgü, ˗kwa kwa ˗zota ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗kë ˗an ˈgü. ˗Ya ˈgo mü, ˗a ˗dhɛ ˗nu ˈwo dho kwa ˗blü kö ˈkwa ˗Zlan ˈˈnuɛ bho, ɛɛnˈˈ kö ˗a ˗dhɔ ˈö kwa ˈgü ˗yö ˗dadhiʋ̈, ɛɛnˈˈ kö kwa ˈgü kë ˈˈgbɩɩ˗, ɛɛnˈˈ ˈzü kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi, ˗kwa ˗an ˈsuan bho. ˈKwa kwa bo, ˈpë ˈkwa dho ˗a kë kö ˈkwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ kwa ˗Zlan ˈˈnuɛ ˗bho, ˗kwaa ˗wɔn ˗ya kwa ˗zo ˈˈpiʋ̈. ˗Yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ pë ˈˈpɛpɛ ˈkwa dho ˗a kë kö kwa ˗zo ˗yö ˗bo Yesu ˈka ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ˗bhë, ˗yö ˗dho kë ˗a ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo.—˗Dhɛ. 2:19.

ˈˈTAN 17 ‹˗Yö n ˗zokun!›

a ˗Zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, ˗wo kwa ꞊faanmën kö ˈkwa kwa ˗zota ꞊dedewo Yesu ˗bha ˗tosɛta, ˗a ˗bha ga waa ˗dhɔ ˈö waa ö Dë ˈwo˗ ˗kë kwa ˈka bhë ˗an ˗wɔn ˈgü. ˗A ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗dho kwa ˗blü ˈkwa ˗an ˈˈnuɛ bho. ˗Kɔ ˈö ˈkwa dho ˗a ˗zɔn ˗a ˈka ꞊dhɛ ˗gɔtadhɔpë ˗yö kwa ˗dhɛ ˗së, ˈgo mü Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë, kwa ˗dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü. ˈPë dho kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɔ ˈö kwa ˈgü, kwa ꞊faan waa kwa ˗bha zuʋ̈gblüdhi ˗an ˗dadhiʋ̈ kwa ˗dho ˗a yö.