ˈˈLüman ˗gblü ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, n ˗mɛn ˗nu ˗wo ˗go Ɛstoni ˈwo dho ˈwo ˗ya ˈˈLüman ˗sɛ ˈgü. ˗Dhɛ ˈö bhë ˈyö ˈa bhɔ ˗a ˗bha. ˈDhɛ ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈyö ˈwo ˗ya wo ˗de baaˈˈ ˗sü ˗bha kö ˈwo ˈdho ˈwo ˗ya Kanada. Yi ˗bha ˈkɔ ˗blɛɛsü ˈö kun Otawa, Kanada ˗sɛ ˈgü, ˗yö ˗kun ˈˈtɩtɩ, ˈö ˗tɔ ˗nu kun mü ˈpö. Yi ˗kun ˈˈflɛɛsü ꞊dedewo. ˈˈKɛɛ ˗dhɛkpaɔyi ˈˈpɛpɛ ˈka, yi ˗tɔɲaan ˗kë dhiapiʋ̈ ˗bhöpë ˈka.

˗Dhɛkpaɔyi do ˈka, Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wo ˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 21:3, 4 ˗wo ˗pö n dhe ˗dhɛ. ˗Yö ˗pa ˗a zuʋ̈ˈˈ ˈka, ˈö ˗ya ˈˈgbʋ bɔ ˗sü ˗bha. N dhe waa n dë ˗wo ˗ya Biblö draansü ˗bha, ˈö ˗an ˗gɛn ˗yö dho ˈˈdhiʋ̈ ˈzozodhö, ˈwo bɔ ˈˈyi ꞊bhaa.

ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈwaa kun ꞊Glee˗ ˗wo man ˗ni ˈgü ˗së ˈka, ˗wo Zoova ˗dhɔkë wo ꞊faan ˈka ꞊dedewo. ˈˈSɩyi ˈˈpɛpɛ ˈka, n dë ˗ya ö bo yökësü ˈka gbeŋ ˗todhʋ̈sü ˈka Nikɛlö ˈˈyibhodhɛ ˗bha Subari, Ontario ˗dhɛ ˈˈpian ˗ta, ˗yö yaa n ˈzlaa˗ Silvia yi ˗sü ˈyi dho ˗zlanwopö. ˈˈDhoogɔ ˈˈpɛpɛ ˈka, yi ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗tɔn ˗draan yi ˗gɔ ˈkɔɔ. N dhe waa n dë ˗wo ˗Zlan ˗dhɔ ꞊dede ˗da n zuʋ̈ˈˈ ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, a n ˗de ˗nu Zoova ˗dhɛ ˗kwɛ 1956 ˈgü kö n ˗kwɛ ˗ya kë ˗kɔŋ do. Zoova ˗dhɔ ꞊dede ˈö kun n ˗mɛn ˗nu ˈgü bhë, ˗yö n ꞊faanmën kö ˈa˗ ˗bha yökë ˗kplawo.

˗Dhɛ ˈa n bo kolɛʒiö ꞊klaŋ ˗bha, n ˗kɔ ˗yö ˗zɔɔ ˈdɛdɛ ˈka Zoova ˗dhɔkësü ˗bha. A˗ ˗pö n ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈman kë ˗yödhiʋ̈ ˈka, n ˈti ˗dho ˈwëëga ꞊va ꞊slɔɔ kö ˈa ˗ya ˈviɔn˗ ˈgü, ˈa ˈˈglü ˈˈkpɔnŋ ꞊taa. ˗Wo n ˗sü ꞊ladio ˗kɔ do ˈgü, ˈa ˗kë ˈˈtan ˈˈwɩmɛn ˈka. Yö ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗dhɔ ˗yö n ˗kë ꞊dedewo. ˈˈKɛɛ ˗dhɛ ˈö ˗kë ꞊dhɛ a ˗kun yökë ˗ni ˈgü gbeŋ bhë, ˈmaan kun ˈdho ˗ni ˈgü ˗bhɔkwëë ꞊gban ˗ta. A ˗ya ꞊nënŋ ˗sü ˗bha ˈzü mɛn ˗nu ˈö ˗Zlan ˗dhɔ ˈyaa ˗an kë ˗an ˗bha. ˈˈKɛɛ ꞊taabha, n zuʋ̈ga ˈö Biblö ꞊yaa˗ dɔɔˈˈ bhë ˗yö n ˗takun ˈa n ˈˈtakɔ bho ˈˈgblʋʋ.

A ˗dho ˈa ˗ya Oshawa, Ontario ˗dhɛ ˈˈpian ˗ta. ˗Dhɛ ˈö bhë, ˈyö yaa Re Nɔɔmanö, ˗a ˈzlaa˗ˈnëndhe Lɛsli waa ˗yödhiʋ̈ ˈbha ˗nu ˈyi yi ˈko dɔ ˗a ˗bha. ˗An ˈˈpɛpɛ ˗wo wo ˗kɔ ˗ya n ˗gɔ ˗së ˈka. Zuʋ̈gblüdhi ˈö kun ˗an ˗gɔ ˗yö n ˗takun ˈa n ˗zota pë ˈa dho ˗a kë n ˗man ˗tosɛta ˈgü, ˗a ˈgü. ˗Wo n ꞊faan ˗mën kö ˈa kë ˗yödhiʋ̈ ˈka. ˗Kwɛ 1966 Sɛtanblö ˈˈsu ˈgü, ˈyö ˈa ˗yödhiʋ̈dhɛ züdɔ. N zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi, ˈö n ˗man ˗tosɛta ˗yö ˗kë n ˗dhɛ ˗së. ˈˈKɛɛ ˗a ˈwɔn ˈyaa kun n ˈˈɲaan ꞊dhɛ pë ˈbha ˈö dho n ˗man ˗tosɛta bho ˈˈgblʋʋ ˗yö n ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü ˈzü.

ˈDhɛ ˈa kun ꞊klaŋ ˈˈdhiʋ̈, a ˈsëëdhɛ ˗bɔ Betɛdhö ˈö Torɔnto, Kanada ˗sɛ ˈgü ˗a ˗dhɛ kö ˈa yökë mü. ꞊Taabha, kö ˈman kë ˗yödhiʋ̈ ˈka, ˗wo n ˗dhɛ kö ˈa  yökë Betɛdhö ˗kwɛ ˗yiishiö ˈˈpiʋ̈. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˗kë ꞊dhɛ Lɛsli ˗dhɔ ˗yö n ˗kë ˈgbɛ bhë, a ˗kun ˗a pö ˗ni ˈgü n ˗de ˗dhɛ ˈman ˈˈwɩ ˈdho ˗sü ˗bha, n ˈti dho ˗kpan ˗a ˗bha ˈzüdho. ˗Dhɛ ˈa ꞊bhɛɛ ꞊dedewo ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gblɛɛn ˈˈpiʋ̈, a ˗wɩ ˈdho ˗sü ˗bha, ˈö ˈa n ˗wo ˗da Lɛsli ˗dhɛ ˈˈgbʋ ˈka.

A yö züdɔ Betɛdhö sɔzudhɛ ˗bha, ˈö ꞊taabha ˈa ˗kë ˈsëëdhɛ ˗bɛnzëmɛn ˈka. Lɛsli ˗de ˈpö ˗yö ˗kë ˗yödhiʋ̈ ˗detasü ˈka Gatino, Kebɛkö ˗dhɛ ˈˈpian ˗ta. A ˗kun n ˗zota ˗ni ˈgü ˗a ˗wɔn ˈgü, ˈö n zuʋ̈ˈˈ dɔ ˈdudhö ˈwɔn ˈa ˗da ˗a ˗ʒian ˗ta bhë ˗a ˗bha ˗kë ˗së ˗sü ˗wɔn ˈgü. ˗Dhɛ ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈwɔn ˗së do ˈbha ˗yö ˗kan n ˈgü. ˗Wo Lɛsli ꞊dhoo Re ˗dhɛ Betɛdhö, ˈö yaa˗ ˗nu ˈyi ˗kë ˈkɔ do ˈgü. ˗Ya ˗kë ˈö yaa Lɛsli ˈyi yi ˈko ꞊slɔɔ ˈzü. N ˗man ˗kwɛ ˗yiishiö ˗bha ˗naan ˈö Betɛdhö ˗a ˈˈdhiʋ̈toyi ꞊dede ˈka, ˗kwɛ 1971 Fevlie 27 ˈka, yaa˗ ˗nu yi yi ˈko ˗sü.

Yaa Lɛsli ˗wo yi ˗bɔ ˈˈkwiwopömɛn ˗nu ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈgü Kebɛkö. ˗Dhɛ ˈö ˗kwɛ ˈbha ˗yö ˗ʒiö, kö n ˗kwɛ ˗ya kë 28, ˗wo n ˗kë ˈˈpian do ˈˈpiʋ̈ ˗maankëmɛn ˈka. ˗Yö ˗kan n ˈgü ꞊dedewo. A ˗kun ˗a pö ˗ni ˈgü n ˗de ˗dhɛ a ꞊kun ˈˈtɩtɩ, ˈö ˈmaan pë ꞊va dɔ ꞊köŋ. ˈˈKɛɛ Jérémie 1:7, 8 ˗wo n ꞊faan ˗mën ꞊dedewo. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈka kö gɔ ˗ya ˗puö Lɛsli ˈka ˈko ˗ta ꞊va, kö yizësü ˗ya kë ˗a ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗. ˗A ˗wɔn ˈgü yi˗ ˗pö yi ˗de ˗dhɛ ˗kë ˗maankëmɛn ˈka ˗sü ˗dho kë yi ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗. ˈˈKɛɛ ˈkö ˗kë ˈˈdhʋ̈, Lɛsli ˗ya ˗pö: «Zoova ꞊yaa˗ pö ˈkwa pë ˈbha kë, ˗kwaa ˈˈslö mɛɛnˈˈ ˈkwa˗ kë.» Yi ˗wɩ yö ˈö bhë ˗a ˗bha, ˈö˗ ˈˈyi ˗yö ˗kan yi ˗dhɛ ˈyi ˗kwɛ 17 ˗kë ˗a ˈgü.

Kö a ˗maankëmɛn ˈka, yö ˗kun n ˗kɔ ˗ta ꞊va, ˈö ˈˈtʋ̈ŋ ˈyaa kun n ˗gɔ kö ˈa n ˗zokë Lɛsli ˈˈpiʋ̈ ˗së ˈka. A ˗gleŋ do ˈbha ˗sü ˈwɔn ˈö bhë ˗a ˈgü ˈzü. ˗Tɛɛdhooyi dhiapiʋ̈ do ˈka, ˗wo yi ˗bha ˈˈkwɛɛ ˗ta ˗man. ˈDhɛ ˈyi ˈˈkwɛɛ ˗pʋ yi ˈti ˗kpan mɛn gbɛ˗ ˗bha, pë ˈyi ˗kpan ˗a ˗bha ˈyö ˗tɔ ꞊töö do, ˈö ˗kpɔ ˈtablö ˗ta ˗sɔ, ˈˈdhübhɛ ˗nu, ˈblubhɛ ˗nu, we ˗sandhe do waa ˈˈvɛdhɛ ˗nu ˈdhö˗ ˈgü. ˈSëëdhɛ ˈˈklu do ˗kë mü, ˈö˗ ˗bɛnzëmɛn ˈtɔ ˈyaa kun ˗a ˗ta. Pë ˈö kun ˗a ˗ta ˈyö ˗tɔ: «˗Bhö ü ˗bha dhebɔ ˈsü, ˈka ˈdho ˈka ˈˈtʋ̈ŋ ˗së kë ka ˈkwëë˗ ˈˈblüblü.» Yi ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈka, ˈɲënŋ˗ ˗kun ˗wo ˗ni ˈgü ˗së ˈka. ˈˈKɛɛ a˗ ˗pö Lɛsli ˗dhɛ ꞊dhɛ a ˗dho n ˗de baaˈˈ n ˗man ˈˈdhɛɛtadhiaŋ˗ ˗bha, n ˈti ˗dho ˈdho. ˗Ya ˈgüman n ˗gɔ, ˈˈkɛɛ ˗a ˈwëëdhɛ pë ˈˈtɩɩ ˗kë ˗wëësü. ˗Dhɛ ˈa ˈɲaannu ˈtablö ˈˈdhiʋ̈, ˈyö n zuʋ̈ˈˈ ˗yö za dɔ n ˗man. A n ˗zota Efɛzö 5:25, 28 ˈgü. A˗ ˗yö ꞊dhɛ Zoova ˗bɔ Biblö ˈˈɲan ˈö bhë ˗a ˗ta kö ˈö˗ pö n ˗dhɛ ꞊dhɛ n dua ˗mü kö pë ˈö n ˗man dhebɔ ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈa˗ kë ˗a ˗dhɛ. ˈDhɛ ˈa n bo bhɛɛsü ˈka, ˈa˗ pö Lɛsli ˗dhɛ: «˗Ko ˈdho,» ˗yö ˗kë ˗a ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo. Yi ˗dho ˈˈyi ˈˈkpoŋdhiʋ̈dhɛ do ˗së ˈgü, ˈyi sɔ kpɔ ˈˈshia˗ ˈyi ˗ya ˗a ˗ta. ˗Yö ˗kë ˗dhɛkpaɔyi ˗së ꞊dede ˈö ˈyi˗ ˗kë yi ˈkwëë˗ ˗a ˈka, ˈö ˈa n ˗de ꞊baa ˈzü n ˗man ˈˈdhɛɛtadhiaŋ˗ ˗nu ˗bha.

˗Kë ˗maankëmɛn ˈka ˗sü ˗yö yi zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi ꞊dedewo. Yi ˗wo ˗zlanwokɔdhi ˗nu ˗dhɛ Kolɔnbi Blitanikö, ˈö ˈyi dho ˗a ˈka Tɛɛ-Növë. ˗Dho ˈˈta ˗nu ˈgü ˗sü ˈö˗ ˗wɔn kun n ˗gɔ ˈgü n ˈnëndhɛ ˈgü bhë, ˗yö ˗yö ˈko ˈˈdhiʋ̈. A ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈzü kö ˈa ˈdho Galaadö ꞊klaŋ ˗bha, ˈˈkɛɛ ˈmaan kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˗wo n bɔ ˈˈsɛ ˈˈwɛɛ ˈgü. ˗Yö ˗kë n ˈgü ꞊dhɛ ˈmaan ˗mɔn ˗kë bɔmɛn ˈka ˗sü  ˗bha. ˗Ya ˈgo mü ˈzü ˗dho Aflikö ˗sü ˈˈsuʋ̈ ˗kun n ˈgü, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗gblü ˗nu waa ˈˈyua ˗nu ˗wo ˗kun mü ˈgbɛ. N zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗kun dhi ˗sü ˈka Kanada.

˗Kwɛ 1992 ˈgü, ˗wo wo ˗kɔ ˗bho Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗bha yö ˗ta ˈˈsɛ ˈbha ˗nu ˈwo kun Iniɔn Sovietikö ˈgü ˗be, ˗an ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗wo yi dhɛɛˈˈ ˗kpɔ kö ˗ya kë ꞊dhɛ yi˗ ˈˈpiʋ̈ ˈyi kë bɔmɛn ˗nu ˈka Ɛstoni, ˈyi˗ pö. ˗Yö ˗kan yi ˈgü ꞊dedewo, ˈˈkɛɛ yi ˗bhɛɛ ˗a ˗wɔn ˈgü. Yi˗ ˗pö yi ˗de ˗dhɛ ˈzü: «Zoova ꞊yaa˗ pö ˈkwa pë ˈbha kë, ˗kwaa ˈˈslö mɛɛnˈˈ ˈkwa˗ kë.» Yi ˗wɩ ˈdho ˗sü ˗bha, ˈö ˈyi˗ pö: ‹˗Dhɛ ˈkö Aflikö ˗dhɛ ˈyaa ˗mü, kö ˗yö ˗së.›

Yi ˗to mü ˈyi ˗ya Ɛstoni ˗wo draanˈˈ ˗sü ˗bha. ˗Dhɛ ˈyi ˈˈsu ꞊plɛ ˗kë mü, ˈyö ˈwo˗ pö yi ˗dhɛ ˈyi kë ˗maankëmɛn ˈka. Yi dua ˗mü kö ˈyi ˗wo ˗zlanwokɔdhi 46 waa ˗zlanwopömɛn ˗nu kpö ˗yaaga ˗dhɛ Ɛstoni, Letoni waa Lituani, kö ˈyi ˈdho ˈyi ˗lo ˗a ˈka Kaliningladö, Rusi ˗sɛ ˈgü. ˗A ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ yi dua ˗mü kö ˈyi Letoni ˗wo, Lituani ˗wo waa Rusi ˗wo draanˈˈ. ˈYaa kun ˈˈplëëplë, ˈˈkɛɛ yi ˗bha ˈgüdɔgbɩɩsü ˗yö ˗pa kwa ꞊dhegblü ˈka, ˈö ˈwo yi ˗takun. ˗Kwɛ 1999 ˈgü, ˗wo Betɛdhö ˗kɔ ˗dɔ Ɛstoni, ˈwo n ˗kë ˗a ˈwɔnyëë˗ do ˈka. Mɛn ˗nu ˈa kpa ˗an ˗bha kö ˈyi yö ˈö bhë ˗a kë, ˈyö ˈwo ˗tɔ Toma Edu, Lembitö Reilö, waa Tomi Kauko.

Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo ˗an kun ˈwo dho ˗an ˈka Siberi ˈkpa bhë, yi ˗kpan ˗a mɛn ꞊vadhɛ ˗bha. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗wo ˗an ˈˈklʋʋ ˗bhɔ ˗kasho ˈgü, ˈwo dho ˗an ˈka ˗an ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈka ꞊gblɛɛn, ˈwɔn ˈyii ˗shiö ˗an ˗dhɛ kö ˗wa pö ˈwo wo ˗bha ˈˈpɔ bho. Zuʋ̈gblüdhi ˗kë ˗an ˗gɔ, ˈö ˈwo ˗Zlan ˗bha yökë wo ꞊faan ˈka. ˗Yö ˗yi ˗takun ˈyi˗ yö ꞊dhɛ yi ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈpö ˈyi bɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈˈpɛpɛ ˈgü zuʋ̈gblüdhi ˈka.

Yi yö ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dede ˗kë ˗kwɛ ꞊va ˈˈpiʋ̈, ˈö yi ˈti yi ˈˈtɛɛpa. ˗A ˗wɔn ˈgü Lɛsli ˗kun blɔ ˗sü ˈka ꞊dedewo. ˈˈKɛɛ ˈpë kun ˗a ꞊sëëbhɔ ˗ni ˈgü ˈyö ˗tɔ ˈˈyua ˈwo˗ fiblomö ˗kë bhë. Yi ˈti˗ ˈwɔn dɔ ˈˈdhʋ̈ ˈˈvaandhö. ˗Dhɛ ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈyö ˈyi˗ pö ˈyi yi ꞊yɛɛ˗ kë ˈzü Kanada. ˈDhɛ ˈwo yi ˗dhɛ Betɛdhö ˈwɔnyëë˗ ˗nu ˗bha ꞊klaŋ ˈˈdhiʋ̈ Patɛɛsɔnö, Nuyɔɔkö ˈˈpian ˗ta Zeta zuni, ˗a ˈwɔn ˈyaa kun n ˈˈɲaan ꞊dhɛ yi ˗dho ˗mɔn ˈdho ˗sü ˗bha. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈyi ꞊bhɛɛ ꞊dedewo, ˈyö ˈyi ˗wɩ ˗a ˗bha. Zoova ˗yö ˈdhuëë˗ ˗kpɔ yi ˗bha. ˈDhɛ ˈyi dho ꞊klaŋ ˈö bhë ˗a ˗bha, ˈyö ˈyi ꞊dhɔtrɔɔ˗ ˗tiaandhö ꞊slɔɔ kö ˗yö Lɛsli ˈˈdhɛkë. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗a ˗kɔ ˗yö ˗mɔn yökësü ˗bha ˈzü.

˗Kwɛ 2008 ˈgü kö ˈya yi ꞊yɛɛ˗ kë Ɛstoni, gbeŋ do ˈka kwa ˗bha Betɛdhö ˈkɔ ˈkpii˗ ˈö ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ˗a ˈgümɛn ˗nu ˗wo n ˗dhɛ telefɔnö ˈˈdhiʋ̈, ˈwo n dhɛɛˈˈ kpɔ kö ˗ya kë ꞊dhɛ yi˗ ˈˈpiʋ̈ ˈyi ˈdho yökë Kɔngo, ˈwo˗ ˈwɔn dɔ. ˗Yö ˗kan n ˈgü ꞊dedewo, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ n dua ˗mü kö ˗a ˗tadhɛ ˗ya ꞊kpɔɔ, ˈa˗ ˗yɔ bɔ ˗an ˗gɔ. ˗A züdɔdhɛ ˈgü, n ˈti˗ blɛɛˈˈ Lɛsli ˗dhɛ, ˈyö ˗tɔ a˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ꞊yaa˗ man, ˈyii ˗dho yi zë gbeŋ ˈö bhë ˗a ˈka. Man ˗zë n ˈti yi zë. A ˗to bhɛɛˈˈ ˗sü ˗bha Zoova ˗dhɛ, ˗dho Aflikö ˗sü ˗wɔn ˈgü.

˗Dhɛ ˈö˗ ˗tadhɛ ꞊kpɔɔ a˗ ˗blɛɛ Lɛsli ˗dhɛ, ˈyo ˈyi pö: «Zoova ˗ya ˗pö ˈko ˈdho Aflikö. Ko ˈti ˈdho, ko ˗dho ˗a ˈwɔn dɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ kö ˗mɔn ˗a ˗bha?» ˗Dhɛ ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈, yi ˗go Ɛstoni ˗sɛ ˈö ˈya ˗kwɛ 16 kë mü bhë ˗a ˈgü, ˈö ˈyi dho Kɔngo Kinshasa. ˗An ˗bha Betɛdhö  ˗dhɛ ˗kun ˈˈdhüdhɛɛdhɛ ˗së do ˈgü, ˈö ˗dhɛ kun dhɔŋlöödhɛ ˗së ꞊dede ˈka. Pë ˗blɛɛsü ˗nu ˈö Lɛsli ˗yö ˗an ˗ya yi ˗bha ˈkɔ ˈˈbhaŋ ˗bha ˗a do ˈnën ˗tɔ ˈsëëdhɛ do ˈö kun ˗a ˗gɔ ˈyi go ˗a ˈka Kanada. Pë ˈwo˗ ˗bɛnzë ˗a ˗ta ˈyö ˗tɔ: «ˈDhɛ ˈwo ü ta ˗a ˗bha, ˗bhö bhɔ ˗a ˗bha.» ˈDhɛ ˈyi ˗kpan kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗bha, ˈö yi ˗bha Biblö ꞊klaŋnën ˗nu ˗wo ˗kë ˗dhö, ˈö ˈyi ˗kë bɔmɛn ˈka ˗sü ˗dhɛ ˗sëdhɛ yö, yi ˗bha zuʋ̈gblüdhi ˗yö ˗dadhiʋ̈. ˈDhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗yö ˗ʒiö, kwa ˈˈdhiʋ̈ʒiöwomɛn ˗nu yi ˗bɔ kö ˈyi ˗wo Betɛdhö ˗nu ˈwo ˈˈsɛ 13 ˈgü Aflikö ˗an ˗dhɛ. ˗Yö yi ˗takun ˈö mɛn ꞊va ˈö ˗an ˗bha wɔkɔ ˗nu ˈwaa do ˈyi ˗an dɔ, ˈö ˗kë ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗kë yi ˗dhɛ ˗së. ˈˈSuʋ̈ ˗go n zuʋ̈ˈˈ ˗ta, ˈö ˈyi ˗ya Zoova ˈˈnuɛ bho ˗sü ˗bha yi bɔ ˈö˗ wo Aflikö bhë ˗a ˗wɔn ˈgü.

Kö yi ꞊kun Kɔngo, ˗wo ˗bhöpë suu ꞊va ˗nu yi ˗dhɛ. ˗A ˈbha ˗nu ˗kun pëbhɩɩdhe ˗nu ˈö ˈyaa kun yi ˈˈɲaan ˗be ꞊dhɛ yi ˗dho ˗an ˗bhö, ˗an ˈka. ˈˈKɛɛ ˗dhɛ ˈyi kwa ꞊dhegblü ˗nu yö kö ˗wo ˗an ˗bhö ˗ni ˈgü, yi ˗an ˗bhö ˗sü ˈgüdan, ˈö ˈwo ˗kë yi ˗dhɛ ˗së.

Yi ˗dho ˈˈsɛ ˈö bhë ˗a ˈɲënŋ˗ ˗wo ˗ʒian ˈka, kö ˈyi kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗takun pë ˗nu ˈö ˗an ˗bhawɔn ˈdhö˗ ˗bha ˗an ˈka. ˗Dhɛ ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˈgü, mɛn ˗nu ˗kun ˗gblü ˗da ˗ni ˈgü ˈpödhɛ ˗nu ˗ta, ˈö ˈwo pë ˈˈdhiʋ̈˗ ˗nu ˗kë dhebɔ ˗nu waa ˈnën ˗nu ˈka. Kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊vadhɛ ˈwo mü ˗wo ˗kun ˈˈflɛɛsü. ˈˈKɛɛ ˗an ˗bha ˗zoyö ˗go ga ˈgü ˗sü ˗dhɛ ˗sü, ˗an ˗bha Zoova ˗dhɔ, waa ˗an ˗bha ˗klu ˗a ˗bha ˗kɔlokota ˗bha ˗sü ˗wo ˗pa yi zuʋ̈ˈˈ ˈka. ˗An ˗bha ˈwɔnzuan ˗nu ˗wa ˗kë ˈö ˈyi yi ˗zota ˗së ˈka ˈpë ˗kë ˈö yi Zoova ˗dhɔkë ˗a ˈgü, ˈö yi ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗yö ˗gban. Kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊vadhɛ ˗bha ˈkɔ waa ˗an ˗bha ˈbhladhɛ ˗nu ˗wo ˗shiʋ̈. ˗Yö n ˗zo ˗bö ꞊dhɛ ꞊nɔɔn ꞊kwɛɛ˗ ˗nu ˈgü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ꞊shiʋ̈ ˈˈvaandhö. Kwaa Zoova kwa ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ ˈnën˗ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗kun bɔ ˗ni ˈgü ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈgü, ˈwɔn ˈyaa kun ˗shiö ˗ni ˈgü ˗an ˗dhɛ. ˗A ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗yö yi ꞊faan ˗mën ˈö ˈyi yi ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu waa ˈˈyua ˗nu kun yi ˗bha ˗zogbandhe ˈka.

ˈWɔn ˈˈwɛɛ ˈbha ˗yö ˗kan yi ˈgü ˈzü. ˗Wa ˗pö yi ˗dhɛ ˈyi ˈdho Betɛdhö, Ɔn Kɔnŋgö. ˈYaa kun yi ˗zo ˈˈpiʋ̈ ˗be toŋtoŋdhö ꞊dhɛ yi ˗dho ˈdho Azi. ˈˈKɛɛ ˗dhɛ ˈö ˗kë ꞊dhɛ Zoova ˗ya ˗dhɔ ˗zɔn yi ˗dhɛ yö ˈˈpɛpɛ ˈö˗ nu yi ˗dhɛ ˗be ˗a kë ˗sü ˈgü bhë, yi ˗wɩ ˗a ˗bha. ˗Kwɛ 2013 ˈgü, yi ˗go yi ˈˈtɔŋdë ˗tiaandhö ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗dhɛ ˗së ˈgü  Aflikö ˈˈgbʋ ˈka, ˈˈkɛɛ kö ˈwɔn ˈö yi ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü ˈyaa˗ dɔ.

ˈWɔn ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗go ˈˈgblʋʋ yi ˗bha ˈka Ɔn Kɔnŋgö. Mɛn ꞊va ˈwo go ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü, ˗wo ˗kun ˈˈkwipö ˈö bhë ˗a ˈgü. Shinɔa ˗wo draansü ˗kun ˈˈgbɩɩ˗. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wo wo ˗kɔ ˗ya yi ˗gɔ ˈˈwowosü ˈka, ˈö ˗an ˗bha ˗bhöpë ˗nu ˈwo kun ˈmü ˈwo ˗kë yi ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo. Yö ꞊va ˗kun Betɛdhö, ˈˈkɛɛ ˗dhɛ do ˈö bhë ˗a ˈgü ˈkɔ ꞊saan ˗kun ˗da ˗ni ˈgü ˈˈdhiʋ̈ ˈˈvaandhö. ˈYö kwa ˈˈdhiʋ̈ʒowomɛn ˗nu ˗wa yö ꞊dhɛ ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈwo Betɛdhö ˗bha ˗dhɛ ˈbha ˗nu ˈˈdhoodɔ. ˗A ˗dhɛ ˈti ꞊gwëë, ˈyö ˈwo yi bɔ Kodhe di Sidö, ˗kwɛ 2015 ˈgü. ˗Wo ˈö˗ pö ˗dhɛ ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ˈzü yi dua ˗mü kö ˈyi˗ draanˈˈ. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈyaa dɔ ˗a pö ˗dhɛ ˈka ˗së ˈka, kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wo yi ꞊faan ˗mën, ˈö ˈwo˗ pö yi ˗dhɛ ꞊dhɛ yi ˗gɛn ˗yö ˈdho ˗ni ˈgü ˈˈdhiʋ̈.

ˈˈTɔŋdëdhɛ ˗dɛɛ ˈkun ˗sü ˈyaa ˈˈplëëplë. ˈˈKɛɛ mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ yi ˗gɔ ˈkɔɔ ˗sü ˗ya ˗kë ˈyi ˗an dɔ ˈˈvaandhö. Yi˗ ˗yö ꞊dhɛ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗wo ˗bhɔ wo ˈkwëë˗ ˈgbɛ, ˈwɔn ˗nu ˈwo go wo ˈko ˈˈpiʋ̈ ˗an ˗gɔ ˈwaa ꞊va. Yi˗ ˗yö ˈpö ꞊dhɛ Zoova ˗yö kwa ˗da ˗së ˈka, kö ˈkwa kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈpʋ kwa ˈko ˗nu ˗dhɛ, kö ˗dhɔkaadhe ˗yö kë kwaa kwa ˈˈtɔŋdë ˗nu kwa ꞊zinŋgü.—2 Ko. 6:11.

Yi˗ yö ꞊dhɛ yi dua ˗mü kö ˈyi yi ˗kɔ ˈkpɔ mɛn ˗nu ˗gɔ ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö Zoova ˗ya ˗kë ˗a ˈka ˗a ˈdhö, kö ˈyi˗ yö ˈzü ꞊dhɛ yi ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë, ˈö ˈˈdhiʋ̈sü yi ˈka. ˈGügadhe ˗ya nu yi ˗ta, ɛɛnˈˈ ˗ya kë yi ˈgü ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka ꞊dhɛ yi ˗dhɔ ˈyaa mɛn ˗nu kë, yi ˈsëëdhɛ ˗nu ˈö yi ˈˈtɔŋdë ˗nu ˗an bɔ ˗yi ˗dhɛ ˗an ˗wo ˗pö, ˈö yi ꞊faanmën. Zoova ˗yö yi ˗bha bhɛɛwo ˗nu ˗daakë, ˈö yi ˗zogban ꞊dhɛ yi ˗dhɔ ˗yö ö ˗kë, ˈö go mü ˈö yi ꞊faanmën kö ˈyi˗ ˗bha yö kë.

˗Kwɛ ꞊va ˈˈpiʋ̈, yaa Lɛsli yi˗ ˗yö ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë yi ˈko ˈˈpiʋ̈ ˗sü, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ yö suu ˈˈoo ˗su ˗kë yi ˗kɔ ˗ta bhë, ˗a ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗. Yi˗ ˗yö ˈzü ꞊dhɛ yi ˗wo ˗dɛɛ ˗nu draanˈˈ ˗ni ˈgü yi ˗wo ˗nu ˗wa zë, ˈya ˈˈyɩɩ ˈto yi ˗de ˗bha ˗yö ˗kë ˗së. ˈˈDooka ˈˈpɛpɛ ˈka, yi yi ˗zota pë ˈbha ˈö ˗kë yi ˗dhɛ ˗së ˈö ˈyi˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈyi Zoova ˈˈnuɛ bho ˗a ˗bha, ˗a ˗wɔn ˈgü.

Gagade ˈka, ˈyaa kun n ˈˈɲaan ˗be toŋtoŋdhö ꞊dhɛ a ˗dho kë bɔmɛn ˈka ɛɛnˈˈ a ˗dho ˗ya ˈˈsɛ ˈˈwɛɛ ˗nu ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗a ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ Zoova ˈsaa˗ ˈgü ˈwɔn ˈˈpɛpɛ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë bhë, ˗ya n zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dhi. ˗Wo ˈö ˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn Zedhemi ˗ya pö n ˗zo ˗ya ˈˈpiʋ̈. ˗Ya ˗pö: «ˈAa Zoova, ˈbha n ꞊slɔɔ.» (Jér. 20:7) ꞊Ii, ˗yö ˈwɔn ˗sɛŋbɔ ˗nu ˈö ˗an ˗wɔn ˈyaa kun yi ˈˈɲaan ˗an ˗kë yi ˗dhɛ, ˈö ˈdhuëë˗ ˗nu ˈö ˈwaa yi ˗zo ˈˈpiʋ̈ ˗be ˗an kpɔ yi ˗bha. ˗Yö ˗dho ˗ʒiaanwo ˈö n dhɔɔbhaawɔn ˈö ˗kë ˗ya ˈviɔn˗ ˈgü ˗sü ˈka bhë, ˗a ˗kë n ˗dhɛ. Yi ˗ya ˈviɔn˗ ˈgü, ˈyi dho ˈˈsɛ ˈˈpian ˈˈsoodhu ˈö ˈyaa kun n ˈˈɲaan ˗be ꞊dhɛ yi ˗dho bɔ ˗an ˈgü, ˗an ˈgü. Lɛsli ˗bha ˗wɩ ˗a ˗bha ˗sü kö ˗yö n ˗takun n ˗man yö ˗nu ˈgü bhë, a˗ ˈˈnuɛ ˗bho ˗a ˗bha ꞊dedewo.

Yi ˗zo ˗yö ˗bö ˗kplawo ꞊dhɛ pë ˈˈpɛpɛ ˈyi ˗an ˗kë bhë, Zoova ˗dhɔ ˈnën yi ˗blü ˗an kë ˗sü ˗bha. ˈDhuëë˗ ˗nu ˈö Zoova ˈdhö ˗an ˈkpɔ ˗ni ˈgü kwa ˗bha ꞊dɛɛ, ˗wo ˗a ˗dhɛ ˗nu ˈö dho ˗an ˈkpɔ kwa ˗bha ˗tokpa ˈka, ˈˈtʋ̈ŋ ˈö dho ö ‹˗kɔ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈpʋ ˗a ˈka kö pë ˈˈbhɩɩ˗ ˈˈpɛpɛ ˈwo ˗dhö ˗yö ˗an zuʋ̈bhɔbhapë nu ˗an ˗dhɛ› bhë, ˗a blɛɛnˈˈ ˗zɔn kwa ˗dhɛ.—Ps. 145:16.