1. ˈMën Zoova ˗ya ˈsuaan˗ bho ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈?

ZOOVA ˗ZLAN «˗bha ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˗dhɔ ˗ya ˗kë ꞊dedewo.» (Ps. 149:4) Mɛn ˗zogban ˗wo ꞊dede ˗mü. Zoova ˗yö kwa ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu ˗yö. ˈMɛn ˈö ˈkwa˗ ˈka ɛɛnˈˈ pë ˈö ˈkwa ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha ꞊yaa˗ yö, ˈyö kwa ˗gan ö ˗bha. ˈKwa ˈto ˗klu ˗sü ˈka ˗a ˗bha, ˗yö ˗dho ˗klu kwa ˗bha ˈpö ˗kplawo.​—Zan 6:44.

2. ˈMën ˗kë ˈö mɛn ˈbha ˗nu ˗wa ˗ga ꞊dhɛ wo ˗dhɔ ˈyaa Zoova kë?

² Mɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ pö: «Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗lokotasü ˗dhɔ ˗ya ˗kë. ˈˈKɛɛ man ˗zë, a ˗dho ˗a ˈwɔn dɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ n ˗dhɔ ˗ya ˗kë?» ˈMën ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ya kë kö mɛn ˗yö dhɛɛˈˈ suu ˈö bhë ˗a ˈkpɔ ö ˗de ˗gɔ? Ɔksana * ˈwo˗ ˗wëë ˗kë wo ˗a ˈnëndhɛ ˈgü, ˗ya ˗pö: «ˈDhɛ ˈa bɔ ˈˈyi ꞊bhaa, ˈa ˗kë ˗yödhiʋ̈ ˈka, n zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ꞊dedewo. ˈˈKɛɛ ˗dhɛ ˈö ˗kwɛ 15 ˗ʒiö, ˈyö ˈwɔn yaa ˈwo˗ ˗kë n ˈka n ˈnëndhɛ ˈgü, n ˗zo ˗yö ˗da ˗a ˈˈpiʋ̈. ˈYö ˈa˗ pö n ˗de ˗dhɛ n ˗dhɔ ˈyaa Zoova kë.» Yua ˈö ˗yödhiʋ̈ ˈka ˈö pë do bhë ˈö ˗kë ˗a ˈka, ˗ya ˗pö: «A ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈa Zoova zuʋ̈ˈˈ gblüˈˈ dhi, ˗a ˗wɔn ˈgü a n ˗de ˗nu ˗a ˗dhɛ. ˈˈKɛɛ ˗yö ˗kë n ˈgü ꞊dhɛ ˈpë n ˗dhɔ ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö Zoova kë ˗a ˈdhö.»

3. ˈMën ˈkwa ˗dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü?

³ ꞊Dhɛ kletiɛn ˗nu ˈkwa ˗an ˗bha ˈwɔnzuan yö bhë ˗an ˈdhö, Zoova ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë. ˈˈKɛɛ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈpë kwa ˗dhɔ ˈyaa˗ kë ˗a ˈdhö. ˈMën ˗kë ˈö ˗dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗a ˗zo ˗yö kwa ˈˈpiʋ̈ ꞊dedewo? ˈYö ˈmën ˗dho kwa ˗takun kö ˗zota ˗kɔ yaa ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, ˈkwa ˈko zë ˗an ˈka? ˗Kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗an ˗yɔ ˗nu ˈgü.

4. ˈMën ˗kë ˈö ˈyaa ˗së kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˗yö dɔ ˈdudhö ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë?

⁴ ˗Dhɔ ˈö bhë, ˈpë mɛn ˗nu ˗blü ˈwɔn ˗nu kë ˗sü ˗bha, yö ˗mü. ˈKwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë ˈö kwa  ˗takun, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ kwa ˗kë ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü, kwa ˗dho ˗a ˗dhɔkë kwa ꞊faan ˈka. ˈˈKɛɛ kwa zuʋ̈ˈˈ ˗ya dɔ ˈdudhö kwa ˗dhɔ ˗bha ˗a kë ˗sü ˗wɔn ˈgü, ˗gban ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗gɔ ˗sü «꞊faan ˈti ˗dho kë kwa ˗gɔ.» (Prov. 24:10) ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, kwa ˈgü ˗dho ga, ˈö Sɔtraan ˗kɔ ˗yö ˗ʒiö kwa ˗gɔ.​—Efɛ. 6:16.

5. Kwa zuʋ̈ˈˈ ˗ya dɔ ˈdudhö ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö ˗Zlan ˗kë, ˈmën ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö ˗kë kwa ˈka?

⁵ Zuʋ̈ˈˈ ˗dɔ ˈdudhö ˗sü ꞊yaa˗ kë ꞊dɛɛ, kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊vadhɛ ˗kɔ ˗ya ꞊zɔɔ ˗Zlan ˗dhɔkë ˗sü ˗bha. Mɛn zii do ˈwo˗ ˗dhɛ Zakö ˗ya ˗pö: «ˈKö ˗kë ꞊dhɛ a yökë Betɛdhö, ˈa ˗zlanwokɔdhi do ˈö ˗wo ˈˈwɛɛ ˈgü ˗a ˈgü, ˈyaa kun ga ˗sü ˈka n ˈgü ꞊dhɛ pë ˗nu ˈa kun ˗an kë ˗ni Zoova ˗dhɛ bhë, ˗wa ˗zokun. ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka, ˗yö ˗kë n ˈgü ꞊dhɛ ˈpë Zoova ˈyaa ö ˈˈtʋ ˈto n ˗bha bhɛɛwo ˗bha ˗a ˈdhö.» Eva ˈö ˗Zlan ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈgü ˗yö ˈgü, ˗ya ˗pö: «Kö ˈkwa kwa ˗zota ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˈyaa Zoova kë, pë ˈˈpɛpɛ ˈkwa ˗dho ˗a kë ˗a ˗dhɛ, ˗yö ˗dho kë kwa ˈgü ˈya˗, ˈö kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˈti ˗dho ˗da Zoova ˗dhɔkë ˗sü ˈgü.» Mɛn zii do ˈwo˗ ˗dhɛ Mikaɛdhö ˈö ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈgü ˗yödhiʋ̈ ˈka, ˗ya ˗pö: «Kö ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ ˗Zlan ˈyaa ö ˈˈtʋ̈ŋ kë kwa ˈgü, kwa ˗dho ˈˈkan ˗a ˗bha.»

6. ˈKwa dɔ ˈdudhö ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö ˗Zlan ˗kë, ˈmën ˈkwa ˗dho ˗a kë?

⁶ ˈWɔnzuan ˗nu ˈwo bhë ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ ˗zotadhe yaa ˗ya kë kwa ˈgü, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kwa ˗bha ˗Zlan ˗dhɔkësü shiʋ̈ˈˈ. ˈKwa dɔ ˈdudhö ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö ˗Zlan ˗kë, ˈmën ˈkwa ˗dho ˗a kë? ˗Kwa ˈto mü ˈkwa˗ bho kwa ˗gɔ ˈgü. ˗Kwaa pö Zoova ˗dhɛ ˗yö «˗zotadhe yaa» suu ˈö bhë ˗a bho kwa zuʋ̈ˈˈ ˈgü, kö ˗yö ‹kwa gba zuëˈˈ ˈwaanu ˗sü ˈö ˗ziö mɛnbhɩɩdhe ˗zʋgɔngüwɔn ˗zë ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈˈdhiʋ̈todhɛ ˗ta›, ˗a ˈka. (Ps. 139:23; Fdh. 4:6, 7) Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ kwa dosɛnŋ ˈyaa ˈnën ˗kë kwa ˈka ˈˈdhʋ̈. ˗Klu ˗Zlan ˗bha ˗mɛn ˈbha ˗nu ˗wo ˈko zë ˗ni ˈgü ˗zotadhe suu ˈö bhë ˗a ˈka ˈpö. ˗A ˗de ˗ʒiaan Zoova ˗dhɔkëmɛn ˈbha ˗nu ˈwo kun ꞊kwɛŋzü, ˗zotadhe do ˈö bhë ˗yö ˗kë ˗an ˗gɔ. ˗Gleŋ ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ sü bɔmɛn Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ˗bha, ˗kwaa ˗ga.

7. ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗mɛɛn ˗nu ˈwo nu Pɔdhö ˗ta?

⁷ Yö ˗nu ˗wa kë ka ˗kɔ ˗ta ꞊va, ˈö ˈpë ˈka ˗dho ˗a kë ˈkaa˗ dɔ ˗ee? ˗Ya kë ꞊dhɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈, kö ˈwɔn ˈö Pɔdhö kun ˗a ˈgü ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka˗ ˈgüman. ˗Zlanwokɔdhi ˈˈkee dosɛnŋ ˈyaa  ˈnën˗ ˗wɔn kun ˗a zuʋ̈ˈˈ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈtɛ ˗ni ˈgü, ˈˈkɛɛ «˗Zlan ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈˈpɛpɛ» ˗mü. (2 Ko. 11:23-28) ˈˈYua ˈˈgbɩɩ˗ ˗yö ka ˗bha, ˈö ka zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˈyaa dhi ˗sü ˈka ˗ee? ‹Pë ˈˈdiʋ̈˗ ˈö ꞊dhɛ ˈˈglɛnga ˈdhö› ˗yö ˗kun Pɔdhö ꞊sëëbho ˗ni ˈgü ꞊dedewo, ˈö ˈpë dho ˗a kë ˈyaa kun ˗a dɔ ˗ni ˈgü. (2 Ko. 12:7-10) ˗Ya kë ꞊shiöŋ, ka ˗bha ˈˈtëëtëdhɛ ˗wɔn ˈgü, ˈgügadhe ˗yö ˗nu ka ˗ta ˗ee? ˗Yö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈpö Pɔdhö ˈka. ˗A ˗wɔn ˈgü ˗yö ö ˗de ˗dhɛ ‹mɛn ˗wëësü›, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗a dua ˗mü kö ˗yö ˈko zë ö ˗de ˈka ˗kplawo, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗yö ˈwɔn ˗së kë.​—Wlɔ. 7:21-24.

8. ˈMën Pɔdhö ˗takun ˈö bɔ ˈwɔn ꞊va ˈgü?

⁸ ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊va ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗wo Pɔdhö ˈgü ga ˗wo ˗nu ˗a ˗ta, ˗yö ö ˗kɔ ˗klu Zoova ˗dhɔkësü ˗bha ˗kplawo. ˈMën˗ ˗takun? ˗Zo ˗yö ˗gɔtadhɔpë ˗dhɛ ˗sü ˗mü. ˗Ya ˈwɔn ˗dɔ ˈzü ꞊dhɛ Yesu ˗ya ˗pö ‹mɛ ˈˈʋʋ mɛ ˈö dho ˈdhang bho ö ˈˈdhiʋ̈, ˗yö ˗dho ˗tosɛa ˈö ˈyaa yën ˗a ꞊slɔɔ.› (Zan 3:16; Wlɔ. 6:23) Pɔdhö ˗kun mɛn ˗nu ˈwo wo ˗zo yö ˗gɔtadhɔpë ˗dhɛ, ˗a mɛn do ˈka. ˗Yö ˗kun ga ˗sü ˈka ˗a ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗ya ˈˈpiʋ̈ ꞊dedewo kö mɛn ˗nu ˈwo ˈwɔn yaa ꞊gbɔɔnsü ˗kë, ˈˈkɛɛ ˈö ˈwo˗ ˈˈpiʋ̈ ˈwo wo ꞊yɛɛ kë ö ˈˈpiʋ̈, ˈö ˗an ˗bhawɔn ˈto.​—Ps. 86:5.

9. ˈPë Pɔdhö ˗ya pö Gadhatö 2:20 ˈgü bhë, ˗gleŋ ˗mɛɛn ˈö˗ ˗da kwa ˗bha?

⁹ Pɔdhö ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ö ˗dhɔ ˗yö ˗Zlan ˗kë, yö ˈnën˗ ˗wɔn ˈgü ˈö Yesu bɔ kö ˗yö ga. (Gadhatö 2:20 ˗wo pö.) Mɛn ˗zogban ˗wo ˈö˗ pö Biblö ˈˈɲan bhë ˗a ˈgü, ˗kwaa ˗ga. ˗Ya ˗pö: «[Klito bha], ˗Zlan ˗bha ˈnë ˈö n ˗dhɔ ˗ya ˗kë ˈö ö ˗dɩ nu n ˗wɔn ˈgü, [yö ˗mü.]» Pɔdhö ˈti˗ pö ꞊dhɛ ö ˗dhɔ ˈyaa ˗Zlan kë, ˈyö ˈsü ꞊dhɛ ö ˈwɔn yaa ˗kë. ˗Yö ˈti˗ pö ˈzü: «ˈPë ˗kë ˈö n ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë a˗ ˗yö. ˈˈKɛɛ ˈpë ˗kë ˈö n ˗dhɔ dho ˗a kë, ˈmaan˗ yö.» ˗Ya ˗pö kletiɛn ˗nu ˈwo kun Wlɔmö ˗an ˗dhɛ: ‹Klisi ˗ga kö kwa ˗tun ꞊kö ˈwɔnyaakëmɛ ˈka.› (Wlɔ. 5:8) ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈ kö pë ˈbha ˈö ˗dho ˗Zlan ˗kɔ ˈkun kwa ˗dhɔ ˗bha ˗a kë ˗sü ˗bha, ˈyaa ˈdhö.

10. ˗Gleŋ ˗mɛɛn ˈö ˈkwa˗ sü Wlɔmö 8:38, 39 ˈgü?

¹⁰ Wlɔmö 8:38, 39 ˗wo pö. ˗Yö ˗kun ga ˗sü ˈka Pɔdhö ˈgü ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˈö ˗Zlan ˗zopiʋ̈ ˗a ꞊faan ˗yö ˈˈgbɩɩ˗. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗ya ˗pö ‹kwa ˗kan ˗Zlan ˗bha ˗dhɔ ˗bha ˗pë ˈbhaa ˈdhö.› ˗Kɔ ˈö Zoova ˗yö ö zuʋ̈ˈˈ ˗kë ˗a ˈka ˗saa Izraɛdhömɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈, Pɔdhö ˗zo ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈. ˗Ya ˈwɔn ˗dɔ ˈzü ꞊dhɛ ö ˗wëë ˈnën Zoova ˗kë. Pɔdhö ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈö˗ pö: ‹Zoova ˗ya ö Gbö bɔ kö ˗yö ga n ˗wɔn ˈgü, ˈmaan ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈa dɔ ˈdudhö ˈzü ꞊dhɛ n ˗dhɔ ˗ya ˗kë.›​—Wlɔ. 8:32.

11. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ Pɔdhö ˗yö ˈwɔn yaa ˗nu ˈwo 1 Timote 1:12-15 ˈgü ˗bhë ˗an ˗kë, ˈmën ˗kë ˈö kun ga ˗sü ˈka ˗a ˈgü ꞊dhɛ ö ˗dhɔ ˗yö ˗Zlan ˗kë?

 ¹¹ ˗Bhö 1 Timote 1:12-15 ˗wo pö. Pɔdhö ˗ya ö ˗zota ˈpë kun ˗a kë ˗ni kö ˗yö ˈti kë kletiɛn ˈka ꞊köŋ ˗a ˈgü, ˗yö ˗kë ö ˗de ˈgü ˈya˗. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ö ˗de ˗sü ˈwɔnyaakëmɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo ˈdhö, ˗a mɛn «˗blɛɛsü» ˈka. ˈˈSanni ˗yö gagade dɔ, ˗yö ˗kun ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ wɔ ˗ni kletiɛn ˗nu ˗ta ˈˈkwipö ˗nu ˈgü, ˈö mɛn ˈbha ˗nu ˗da ˗kasho ˈgü, ˈö ˗wɩ ˗a ˗bha kö ˗wa mɛn ˈbha ˗nu zë. (Këw. 26:10, 11) ˗Ka ka ˗zota ˈwɔn ˈö yö ˗a ˈgü. Wlüünën ˈö kletiɛn ˈka, ˈö Pɔdhö ˗kɔ ˗yö kun ˗a ˗mɛn ˗nu zë ˗sü ˈgü, kö waa˗ ˗nu ˗wo ˗kpan wo ˈko ˗bha ˗bhɔkwëë ˗ta, Pɔdhö ˗dho kë ö ˗de ˈgü ꞊dhɛ? ˈWɔn yaa ˗nu ˈö ˗an ˗kë ꞊kwɛŋzü ˗wo ˗kun ˈmën ˗ni ˗a ˈka. ˈˈKɛɛ ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö pë ˈbha kë ˗a ˈgü. ˗Yö ö ˗zoyö Yesu ˗bha ˈˈsaa˗ ˗dhɛ, ˈyö˗ pö: «[˗Zlan] ˗bha ˗gasitɛ ꞊në˗ ˈsaa˗ ˈgü, ˈyö ˗duɛ ˈdhɛ ˈa˗ ˈgü ꞊dɛɛ ya ˈa˗ ˈgü.» (1 Ko. 15:3, 10) ˗Gleŋ ˗mɛɛn ˈö˗ ˗da kwa bha? ˗Kwa kwa ˗zoyö ꞊dhɛ Yesu ˗yö ˗ga kwa ˗wɔn ˈgü, ˈö ꞊yaa˗ kë ˈkwa kë Zoova ˈˈtɔŋdë ꞊dede ˈka. (Këw. 3:19) ˗A ˈdhɛ ˗Zlan ˗dhɛ ˗së ˈyö ˗tɔ ˈpë ˈkwa˗ kë ˗ni ꞊dɛɛ waa˗ ˈdhɛ ˈkwa ˗dho ˗a kë dhiʋ̈ˈˈ. ˈˈKɛɛ ˈwɔn yaa ˈkwa˗ ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be kö kwa˗ ˗dhɔkëmɛn ˈka ɛɛnˈˈ kö ˈkwaa˗ ˈka ꞊köŋ, ˈyaa ˈnën ˈö ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë ˗a ˈgü.​—Is. 1:18.

12. ˈKwa kwa ˗de yö ꞊dhɛ ˈmɛn ˈö˗ ꞊bhlëë ˈyaa ˈdhö ɛɛnˈˈ ˈö˗ ˗dhɔ ˈyaa mɛn ˗nu kë ˗a ˈdhö, 1 Zan 3:19, 20 ˗dho kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹² ˈKwa kwa ˗zota ꞊dhɛ Yesu ˗yö ˗ga kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗wɔn ˈgü, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ pö: ‹˗Mën ˈa˗ ˈka ˈyö ˈwo ꞊bhlëë suu ˈö yö ˗a ˗ya n ˗bha?› ˗Mën ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ya kë kö ˈkwa kwa ˗de yö ˗bhaasü ˈˈdhʋ̈? Kwa zuʋ̈ga ˈö ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˈdhö˗ ˗bha, yö ˗mü. ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ya kë kö ˈkwa kwa ˗de yö ꞊dhɛ ˈmɛn ˈö˗ ꞊bhlëë ˈyaa ˈdhö, ɛɛnˈˈ ˈö˗ ˗dhɔ  ˈyaa mɛn ˗nu kë ˗a ˈdhö. (1 Zan 3:19, 20 ˗wo pö.) ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈, ˗kwa ˈto mü kwa ˗zo ˗yö ˗bö ꞊dhɛ ‹˗Zlan ˗zë, ˗yö ˈkpii˗ ˈö ˗ʒiö kwa zuʋ̈ga ˗ta.› ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë kwa ˈgü ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˈyaa kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü ˗a kë, ɛɛnˈˈ ˈyaa kwa ˗bhawɔn ˈto. ˈˈKɛɛ gagade ˈyaa ˗mü. Kwa ˗dhɔ ˗ya ˗kë, ˈö kwa ˗bhawɔn to. ˗Yö ˗së kö ˈkwa kwa ˗de yö ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö kwa yö˗ ˈka ˗a ˈdhö. Pë ˗nu ˈwo ˗dho kwa ˗takun ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗bha ˈyö ˈwo ˗tɔ Biblö draansü, bhɛɛsü waa ˗kë kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˈö ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta. ˈMën ˗kë ˈö ˗an ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗?

13. Biblö draansü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈkɔnën « Biblö draansü ˗yö ˗an ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?» ˗bha.)

¹³ ˈKwa Biblö draanˈˈ yi ˈˈpɛpɛ ˈka, kwa ˗dho Zoova ˗bha ˈˈklʋʋsë ꞊vadhɛ dɔ ˗së ˈka, ˈö ˈkwa˗ yö ˈpö ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗ya ˗kë ꞊dedewo. ˗Dhɛkpaɔyi ˈˈpɛpɛ ˈka, ˈkwa kwa ˗zota Biblö ˗wo ˈö ˈkwa˗ pö ˗a ˈgü, ˗yö ˗dho kwa ˗takun kö «pë ˈö kpengdhö» ˈkwa˗ dɔ, ˈkwa˗ ˗ya kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈpiʋ̈. (2 Tim. 3:16) Mɛn zii do ˈwo˗ ˗dhɛ Kevinö ˈö kun ö ˗de yö ˗ni ˈgü ꞊dhɛ ˈmɛn˗ ꞊bhlëë ˈyaa ˈdhö ˗a ˈdhö bhë, ˗ya ˗pö: «ˈMan Psaume 103 ˗wo pö, ˈman n ˗zota ˗a ˈgü, ˗yö n ˗takun ˈa man ˈwɔn yö ˗kɔ bho ˈˈgblʋʋ, ˈö ˗kɔ ˈö Zoova ˗yö n yö ˗a ˈka ˈa˗ dɔ.» Eva ˈkwa˗ ˗wɔn ꞊blɛɛ ꞊klöö yö, ˗ya ˗pö: «ˈˈDoo ˗ya ˗da, a man ˈˈtʋ̈ŋ ˗sü ˈa n ˗zota ˈpë ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ Zoova ˗gɔ ˗a ˈgü. ˈMan˗ kë ˈˈdhʋ̈, ˗yö n zuʋ̈ˈˈ ˈwaannu ˈö man ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban.»

14. Bhɛɛsü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁴ ˗Kwa bhɛɛˈˈ ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈplɛ ˈka. (1 Tes. 5:17) ˈKwa˗ pö ˈˈtɔŋdhɛ ˗së ˗yö kë kwaa mɛn ˈbha kwa ꞊zinŋgü, kwa dua ˗mü kö kwaa˗ ˗nu ˈkwa ˈˈdoo dɔ ˗kplawo. ˗Kɔ do bhë, ˈyö kwaa Zoova kwa ˗bha ˈˈtɔŋdhɛ ˈdhö˗ ˈka. ˈKwa kwa ˗zotagüwɔn waa kwa zuʋ̈dhiʋ̈tɛwɔn ˗nu blɛɛˈˈ Zoova ˗dhɛ bhɛɛwo ˈgü, kö kwa˗ ˗zɔn ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ kwa kwa ˗zoyö ˗a ˗dhɛ, ˈö ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ ˈpö ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗ya ˗kë. (Ps. 94:17-19; 1 Zn. 5:14, 15) Yua ˈkwa˗ ˗wɔn ˗blɛɛ ꞊klöö yö, ˗ya ˗pö: «˗A bhɛɛˈˈ ˗ni ˈgü Zoova ˗dhɛ, pë ˗nu ˈwo ˗kë n ˈka ˗dhɛkpaɔyi bhë ˗a ˈka, ˈyaa ˈnën ˈa ˗an ꞊blɛɛ ˗a ˗dhɛ dosɛnŋ. Pë ˗nu ˈwo n zuʋ̈ˈˈ ˈgü waa ˗kɔ ˈa˗ ˈka n ˗de ˈgü, a ˗an ˗blɛɛ ˗a ˗dhɛ ˈpö. ˗Ya ꞊ɲɔɔn mü, kö Zoova ˈyaa n ˈgü ˈzü ꞊dhɛ ˗gɔmɛn ˈö ö ˈˈɲan ˈto ˗ni ˈgü ö ˗bha yökëmɛn ꞊va ˗bha ˗a ˈdhö. ˈˈKɛɛ ˈa˗ ˗yö ꞊ʒiaan ꞊dhɛ ˈNëndë ˈö˗ ˗bha ˈnën ˗nu ˗dhɔ ˗ya ˗kë ˗a ˈdhö.»​—Kpɔɔˈˈ ˈkɔnën « ˈBha˗ ˗wo pö do ˗ee?» ˗bha.

15. Zoova ˗ya ˗zɔn ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ ö ˈˈtʋ̈ŋ kwa ˈgü ꞊dedewo?

¹⁵ ˗Kwa kpa kwa ˈˈtɔŋdë ˗së ˗nu ˗bha. Zoova ˈnën ˗an gbɔɔ kwa ˗gɔ. (Zak. 1:17) Kwa Dë ˈö dhaŋ˗ ˈgü ˗yö ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë kwa ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ꞊dhegblü ˗nu ˈö kwa ˗dhɔ ˗yö ˗an ‹˗kë ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka›, ˗an ˗nu  kwa ˗dhɛ. (Prov. 17:17) ˈSëëdhɛ ˈö Pɔdhö ˗ya bɔ kletiɛn ˗nu ˈwo kun Kodhɔsö ˗an ˗dhɛ bhë ˗a ˈgü, mɛn ˈbha ˗nu ˈwo˗ ˗takun ˗yö ˗an ꞊tuaa ˗bho. ˗Ya ˗pö ˗wo ‹ö ꞊faan ˗dɔ ꞊dedewo.› (Kodh. 4:10, 11) Yesu ˗de ˈpö ˗a ˗bhawɔn ˗kun ˗a ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈwo kun ˈˈkiö ɛɛnˈˈ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈka ˗an ˗bha ˗takundhe ˗bha, ˈö ꞊waa ˗takun ˈö ˗kë ˗a ˗dhɛ ˗së.​—Dhu. 22:28, 43.

16. Kwa ˈˈtɔŋdë ˗së ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˈkwa ꞊ɲɔɔn Zoova ˗bha?

¹⁶ Kwa ˗wɩ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗bha ˗takundhe ˗bha ˗ee? Kwa ˗bha zuʋ̈dhiʋ̈tɛwɔn ˗blɛɛ kletiɛn ˈö ˗ya ˗kian ˗a ˗dhɛ ˗sü ˈyaa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˈyaa ˗gban ˗sü ˈka. ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö kwa ˗takpa. Zakö ˈkwa˗ ˗wɔn ꞊blɛɛ ꞊klöö yö, ˗ya ˗pö: «ˈˈTɔŋdhɛ ˈa˗ kun kletiɛn ˗nu ˈö ˗wa ˗kian ˗an ˈka bhë ˗yö n ˗takun, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗zotadhe yaa ˗ya nu n ˗gɔ ˈgü, ˗wo wo ˈˈtʋ ˗to n ˗bha zuʋ̈saadhɛ ˈka, ˈwo˗ ˗zɔn ꞊dhɛ n ˗dhɔ ˗yö wo ˗kë. ꞊Waa˗ kë ˈˈdhʋ̈, a ˗to mü ˈa˗ yö ꞊dhɛ n ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë, ˈö˗ ˗zo ˈdhö n ˈˈpiʋ̈.» ˗Yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa ˈˈtɔŋdhɛ ꞊dede ˈkun kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈö Zoova ˗dhɔ ˗yö ˗an ˗kë, ˗an ˗bha.

17-18. ˈDe kwa dua ˈdhö ˗mü ˈkwa kwa ˈˈtʋ ˈto ˗a ˗wo ˗bha? ˈYö ˈmën ˗kë?

¹⁷ Sɔtraan ˈyaa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈkwa ˈwɔn ˗së kë. ˗Ya ˈˈpiʋ̈ kö ˗yö kë kwa ˈgü ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˈyaa Zoova kë, ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˗mü kwa ˈka, Zoova ˈti ˗dho kwa dha. ˈˈKɛɛ ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö ˈkwa˗ yö˗ ˈka bhë ˗a ˈdhö, gagade ˈyaa ˗mü.

¹⁸ Ü ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë. Ü ꞊bhlëë ˗yö ˗dhö ˗a ˈˈɲan ˈˈdhiʋ̈. ˈBha ˈwɔn man ˗a ˗ta, ü ˗dho «ˈto ˗klu ˗sü ˈka ˗a ˗dhɔ ˗bha» ꞊toëpö ˈka ꞊dhɛ Yesü ˈdhö. (Zan 15:10) ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, ˈbha ˗dho ü ˈˈtʋ ˈto Sɔtraan ɛɛnˈˈ ü zuʋ̈ga ˈö˗ pö ˗ni ˈgü ü ˗dhɛ ꞊dhɛ ü ˗dhɔ ˈyaa Zoova kë, ɛɛnˈˈ ü ꞊bhlëë ˈyaa ˈdhö bhë, ˗an ˗bha. ˗Bhö ü ˈˈtʋ ˈto ꞊ʒiaan Zoova ˈö ˈwɔn ˗së yö mɛn ˈˈpɛpɛ kwa zuʋ̈ˈˈ ˈgü bhë, ˗a ˗bha. ˗Yö ga ü ˈgü ꞊dhɛ ˗a ˗bha «ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˗dhɔ ˗ya ˗kë», ˈö ü ˗dhɔ ˗ya ˗kë ˈpö.