'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

MƐN ˗BHA ˗KWƐZLAN

«A ˗gleŋ ꞊va ˗sü mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha»

«A ˗gleŋ ꞊va ˗sü mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha»

GBEŊYI do ˈka, yaa n ˗gblügɔnyoo ˗nu ˈyi go Flansö yi ˗kun ˗tɔn ˈgü ˗dhɛ ˈbha ˈgü Aʒeli ˗sɛ ˈgü, kö ˗dhɛ ˗ya tröö. ˗Gblü ˈyi dho ˗a ˗gɔn ˈˈsɛ bhë ˗a ˈgü, ˗yö ˗kun ꞊gbɔɔn ˗ni ˈgü ꞊dedewo. Bu ˗kun n ꞊kwɛɛ˗, ˈa kun ˈˈglaadhiʋ̈ ˈsü ˗ni ˈgü bhlɔɔ˗ ˗nu ˈwo ˈˈɲɛɛn ˗lo ˗an ˈgü, ˗an ꞊zlöö. ˈYö pë ˈbha ˈö bhɔ mɛn ˗gɛn ˗vin ˗bha ˈa man, kö ˗yö nu ˗ni ˈgü n ˗gɔ. ˈYö ˈˈnɛnnɛn ˗saa ˗kan n ˗ta. ˗A ˈˈtʋ̈ŋ bhë ˗a ˈgü, ˈdhɛ ˗kë ꞊dhɛ a ˗kun ˈnëngɔnnën ˈka bhë, ˈyaa kun n ˈˈpiʋ̈ ˈa mɛn zë ɛɛnˈˈ ˗wo n zë. ˈYö ˈa ˗gbla ˈa˗ pö: «˗Zlan ˗bhö nu n ˗dhɛ!»

ˈˈSuʋ̈wɔn ˈö ˗kë n ˈka bhë, ˗yö n ˗bha ˗tosɛta ˗bho ˈˈgblʋʋ, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗ya ˗kë ˈa ˗ya ˗Zlan mɛɛnˈˈ ˗sü ˗bha. ˈˈSanni ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗kë ꞊taabha gbeŋyi bhë ˗a ˈgü ˈa ˗an blɛɛˈˈ ka ˗dhɛ, ˗a ˗dho pë ˗nu ˈa bɔ ˗an ˈgü n ˈnëndhɛ ˈgü ˈwo n ˗zota ˗kɔ ˗nu bho ˈˈgblʋʋ, ˈa ˗ya n ˗zota ˗sü ˗bha ˗Zlan ˗wɔn ˈgü, ˗a ˗gɛn dɔ.

˗GLEŊ ˗NU ˈA˗ SÜ N DË ˗BHA

A ˗bhɔ Flansö 1937 ˈgü ˈˈkwipö ˈwo˗ ˗dhɛ Gɛshnɛ ˈö ˈshaanbhodhɛ ˈka bhë, ˗a ˈgü. N dë ˗kun ˈshaanbhomɛn ˈka. ˗Ya ˗zɔn n ˗dhɛ ꞊dhɛ yö ˗kë ö ꞊faan ˈka ˗sü ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗. ˗Ya ˗zɔn n ˗dhɛ ˈzü ꞊dhɛ n dua ˗mü kö ˈwɔn yaa ˗san ˗yö n kë. ˗Dhɛ ˈö˗ yö ꞊dhɛ ˈshaanbhomɛn ˗nu ꞊vadhɛ ˗wo yö ˗kë ga ˗yɛ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈkɛɛ ˈwaa ˗an ˈkun ˗së, ˗yö pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˈö ˗an ˗ta ˗ko zë. ˗Yö ˗da ˗kɔlokota do ˈö ˈshaanbhomɛn ˗nu ˗bha ˈwɔn ˗nu ˗faan sü, ˗a ˈgü. ˗Ya ˈgo mü ˈzü, ˗zlanwogɔmɛn ˗nu ˗bha ꞊sua ˗nu ˈwaa kun ˗a ˗dhɛ ˗së. ˗An mɛn ꞊vadhɛ ꞊bhɔɔmɛn ˗nu ˈka, ˈˈkɛɛ ˗wa ˈgo mü, ˈyö ˈwo ˗bhöpë waa ˈwëëga ˗dhɛ ˈshaanbhomɛn ˗wëësü ˗nu ˗gɔ. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˗zlanwogɔmɛn ˗nu këwɔn ˗kun ˈya˗ bhë, n dë ˈti n ꞊klaŋ kë ˗zlanwo gbɛ˗ ˈka. ˗A ˗wɔn ˈgü, yi ˈti ˈpë ˗gban ˗Zlan ˗bha ˗a ˗wɔn blɛɛˈˈ n ˗dhɛ do.

ˈDhɛ ˈa ˗kë ˈkpii˗, ˈyö ˈwɔn ˈö ˈyaa kpɛnŋdhö ˗a ˗san ˗ya n kë ˗sü ˗bha ˈpö. Pë do ˈbha ˈö ˈyaa kun kpɛnŋdhö n ˈgü, ˈyö ˗tɔ mɛn ˗nu ˈwo kun n ˗züzü ˗wo ˗kun ˗dhɛŋ ˗nu ˗san kë ˗ni ˈgü ꞊gbɔɔnsü Flansö. Yaa ˗dhɛŋ ˗nu ˗bha ˈnën ˗nu yi balɔn ˗zuö yi ˈkwëë˗ ˈö ˗kë ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗sü kun n ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo. ˗Ya ˈgo mü ˈzü n dhe ˗kun polonɛ ˈka, ˗yö ˈti ˈgo Flansö. ˗Yö ˗kun n ˈˈpiʋ̈ kö mɛn ˗nu ˈö ˗an kwi ˈˈɲan ˈyaa do ˗wo kë wo ˈko ˈˈpiʋ̈ ˗dhiködhɛ ˈgü, kö ˗an ˗ta ˗yö kë do.

A ˗YA N ˗ZOTASÜ ˗BHA ˗TOSƐTA KË ˗GƐN ˗WƆN ˈGÜ

Kö a ꞊kun ˈsɔdha ˈka

˗Wo n ˗kë ˈˈsɔdha ˈka ˈˈgbɩɩdhɛ ˈka ˗kwɛ 1957 ˈgü. ˈPë dho n ˈka Aʒeli ˗tɔn ˈgü gbeŋyi ˈa˗ ˗wɔn ꞊blɛɛ ꞊klöö yö ˗a ˈka, ˈyö bhë. ˈDhɛ ˈa ˗gbla ˈa˗ pö «˗Zlan ˗bhö nu n ˗dhɛ!», a˗ ˗ga yi ˈyɔɔ˗ ˗nu ˈwo bhë ˗a mɛn do ˈka ˗be, ˈˈkɛɛ ˈyö ˗kë ꞊sofaŋ ˗to ˈˈblü do ˈka. ˈYa n ˗foo ˗lo. ˈWɔn ˈö bhë waa ˗gblü yi kun ˗a gɔn ˗ni ˈgü, ˗wo n ˗blü ˗tosɛta kë ˗gɛn mɛɛnˈˈ ˗sü ˗bha. A ˗kun ˗a pö ˗ni ˈgü n ˗de ˗dhɛ: «ˈMën ˈkwa nu ˗a kë ˈˈkpɔnŋ ꞊taa? ˗Zlan ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë kwa ˈgü ˗ee? ˗Dhikodhɛ ꞊dede ˗dho kë mɛnbhɩɩdhe ˗nu ꞊zinŋgü ˗ee?»

꞊Taabha ˈdhɛ ˈa dho ˗wo n ˗mɛn ˗nu ˗dhɛ, ˈyö ˈa ˗kpan Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö do ˗bha. ˗Yö n ˗gba La Sainte Bible, ˈö ˗kë Katolikö ˗nu ˗bha Biblö ˈwo˗ ꞊dhiëëta ˈˈkiwo ˈgü ˗a ˈka bhë, ˗a do ˈka. ˈDhɛ ˈa n ꞊yɛɛ˗ ˗kë Aʒeli, ˈyö ˈa ˗ya ˗a ˗wo pö ˗sü ˗bha. Biblö ˈˈɲan do ˈö pa n zuʋ̈ˈˈ ˈka ˈyö ˗tɔ ˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 21:3, 4. ˗Ya ˗po: «˗Zlan yöö ꞊dede ꞊ya nu ˈpö˗ dɔ mɛ ˈˈbhɩɩ˗ ˗nu ˈka ꞊tɔn! [...] ˗Yö ˗dho ö ˗kɔ ziö˗ ˗nu ˈˈyan ˈˈdhiʋ̈ [...] ˈö ga ˈyii ˈdho bhɔ ˈzü, ˈˈɛɛn ˗wëë ˗ya wo ˗sü ˈbha ˈyii ˈdho kë ˈzü, ˗wëëwʋ ˈkpɔ ˗sü waa˗ pë ˗ma mɛ ˈka ˗sü ꞊gbaan yën.» * ˗Wo ˈö bhë, n ˈti man do. A n ˗de dhɛɛˈˈ ˗kpɔ, ˈa˗ pö: «˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗ee?» ˗A ˈˈtʋ̈ŋ bhë ˗a ˈka, kö ˈmaan pë gbɛ˗ dɔ ˗Zlan waa Biblö ˗an ˗bha.

ˈDhɛ ˈa go ˈˈsɔdhadhɛ ˈgü ˗kwɛ 1959 ˈka, ˈyö ˈa ˗kpan Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö do ˈwo˗ ˗dhɛ Flansɔa ˗a ˗bha. ˗Yö pë ꞊va ꞊dede ˗zɔn n ˗dhɛ Bibö ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan do ˈtɔ ˗ya ˗zɔn n ˗dhɛ Biblö ˈgü ꞊dhɛ ˗Zlan ˈtɔ ꞊dede ˗yö ˗dhö. ˈYö ˗tɔ Zoova. (Ps. 83:18) ˗Ya ˗zɔn n ˗dhɛ ˈzü ꞊dhɛ Zoova ˗dho ˗a kë ˈö ˈwɔn kpɛnŋdhö ˗nu ˗kë ˈˈkpɔnŋ ꞊taa, ˈö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗kë ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˈka, ˈö ˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 21:3, 4 ˗yö yö ˈko ˈˈdhiʋ̈.

꞊Klaŋwo ˗nu ˈwo bhë, a ˗an ˗yö gagade ˈka ˈwo pa n zuʋ̈ˈˈ ˈka. ˈDhɛ ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈyö ˈwɔn ˗yö ꞊shiö n ˗dhɛ ˗zlanwogɔmɛn ˗nu ˗bha, ˈyö ˈa kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈa ˈˈdhɛ bho ˗an ˗bha ꞊sua ˗nu ˗ta. ˈˈKɛɛ ˈwɔn ˗nu ˈö ˈwaa kpɛnŋdhö a ˗kun a ˈˈpiʋ̈ ˈa ˗an bho ˈˈshia ꞊dhɛ n dë ˈdhö. ˗A ˗wɔn ˈgü, n zuʋ̈ˈˈ ˈyaa kun ˗saa. ˗Yö ˗kun n ˈˈpiʋ̈ ˈa ˈto mü ˈa pë ˈbha kë.

Flansɔa waa n ˈtɔŋdë ˗dɛɛ ˗nu ˈwo Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈka, ˗wo n ˗takun ˈyö ˈa n zuʋ̈ˈˈ kun n ˗bha. ˗Wa ˈgü ˗pʋ n ˗dhɛ ꞊dhɛ kletiɛn ˗nu kwa ˗bha yö ˈyaa ˈnën ˗tɔ za ˗dɔ mɛn ˗nu ˗bha ˗sü. ˈˈKɛɛ kwa dua ˗mü ꞊ʒiaan ˈkwa ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗nɔɔn pö ˗an ˗dhɛ. Yö ˈö Yesu ˗ya ˗kë, ˈö˗ pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ˗wa kë ˈpö, ˈyö bhë. (Mat. 24:14; Dhu. 4:43) A ˈwɔn ˗blɛɛ mɛn ˗nu ˗dhɛ ˗sü ˈö ˈˈlëëlë ˗a ˗draan, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ pë ˗nu ˈwo wo ˗zo yö ˗an ˗dhɛ ˈwaa gagade ˈka. Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ «˗a ˗dhɛ ˈyaa˗ ˗bha kö kwa Dëmɛ ˗bha yëkëmɛ ˗zë ˗yö ˈˈdhinaa ˈma, ˈˈkɛɛ ˗a ˗bha ˈˈklʋsëdhɛ ꞊në ˗yö mɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈˈyan ˗ma kun.»​—2 Tim. 2:24.

A n ˈˈtakɔ ˗bho ˈˈgblʋʋ, ˈa bɔ ˈˈyi ꞊bhaa ˈa ˗kë Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˈka ˗kwɛ 1959 ˈgü, ˈˈpian do ˈˈpiʋ̈ ˗bhɔkwëë ˗ta. ˗Dhɛ ˈö bhë ˗a ˗bha, ˈyö ˈa ˗kpan kwa ꞊dhegblü ˈnëndhiëŋ do ˈö˗ ˗dhɔ n ˗kë ˗a ˗bha. A ˗ya ˈdho ˗sü ˗bha ˗a ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈgü, ˈö yaa˗ ˗nu ˈyi yi ˈko sü ˗kwɛ 1960 ˈgü. ˗Yö ˗kun dhebɔ ˗tiaandhö ꞊dede ˈö Zoova ˗ya gbɔɔ n ˗gɔ, ˗a ˈka.​—Prov. 19:14

Yi ˗bha ˈko ˈsü ˗dhɛkpaɔyi ˈka

A ˗GLEŊ ˗SÜ MƐN ˗NU ˈWO ꞊KPƆƆSÜ, ˈÖ ˗WA BƆ ˈWƆN ꞊VADHƐ ˈGÜ, ˗AN ˗BHA

˗Kwɛ ꞊va ˈˈpiʋ̈, a ˗gleŋ ˗sü kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo ꞊kpɔɔsü ˈö ˗wa bɔ ˈwɔn ꞊va ˈgü, ˗an ˗bha. ˗Gleŋ ˈa˗ sü ˗an ˗bha, ˗a ˈkpii˗ do ˈnën ˗tɔ ꞊dhɛ ˈkwa kë ˗dekëtɩɩmɛn ˈka, ˗wo ˈö Proverbes 15:22 ˈgü ˈö˗ pö: «˗dhioodɔmɛn ˗nu ˗wa kë ꞊va, ˈwɔn ˗nu ˗wo ˗ɲan» bhë, ˈkwa˗ ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, yö ˈˈgbɩɩ˗ ˈˈpɛpɛ ˈwo˗ dɔ kwa ˗kɔ ˈka, kwa ˗dho ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha.

Kö a ˈˈpian do ˈˈpiʋ̈ ˗maankëmɛn ˈka Flansö ˗kwɛ 1965 ˈgü.

˗Kwɛ 1964 ˈgü, ˈyö ˈa ˗ya ˗a yö ˗sü ˗bha ꞊dhɛ ˈpë Biblö ˗ya pö bhë, gagade ˗mü. ˗Kwɛ ˈö bhë ˗a ˈka, ˈa ˗kë ˈˈpian do ˈˈpiʋ̈ ˗maankëmɛn ˈka, ˈa ˗ya ˗wo ˗zlanwokɔdhi ˗nu ˗dhɛ ˗sü ˗bha kö ˈa n ꞊dhegblü ˗nu ꞊faan ˈmën. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈka kö n ˗kwɛ 27, kö ˈmaan pë ꞊vadhɛ dɔ ˗maankëmɛn ˗dhɛ ˈgü ꞊köŋ. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˈwɔn ˗nu ˗kun zë ˗ni ˈgü n ˗gɔ. ˈˈKɛɛ a ˗gleŋ ˗nu ˗sü ˗a ˈgü. Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈö ˗wa ˗kian, a ˗gleŋ ˗tiaandhö ˗nu ˗sü ˗an ˗bha. ˗Wo ˗kun «˗dhioodɔmɛn» ˗së ˗nu ˈka.

ˈWɔn do ˈbha ˈö ˗kë kö ˈman kë ˗maankëmɛn ˈka ˗dɛɛ ˈgü, n ˗zo ˈti bhɔ ˗a ˈka. ˈDhɛ ˈa n bo ˈˈdhoogɔ ˗yadetasü do ˈka Padhi, ˈyö kwa ꞊dhegblü ˗zogbansü do ˗ya pö ö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈö ˈwɔn ˈbha blɛɛˈˈ n ˗dhɛ. ˈYa˗ pö ˗ya n ˗zokun.

ˈYö˗ pö:«Lui, de ˗nu ˈö ꞊dhɔtrɔɔ˗ ˗yö ˗wo ˗an ˗dhɛ ˗an ˗gɔ ˈkɔɔ?»

ˈYa˗ pö: «Mɛn ˗nu ˈö ˈwaa wo ˈflëëgü wo ˗mü.»

ˈYö˗ pö: «˗Yö ˈˈdhʋ̈. ˈˈKɛɛ a˗ ˈsuaan˗ ˗bho ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈwo wo ˗de ꞊slɔɔ ˗sü ˈka ˗zuu ˈgü, ꞊dhɛ mɛn zii ˗nu ˈdhö, ˈyö ˈü ü ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ꞊vadhɛ ˗kë ˗an ˈˈpiʋ̈. Yi ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈö yö ˗a ˈgü, kwa ꞊dhegblü ꞊vadhɛ ˈö ˗an ˈgü ˗ya ga, ˈö ˈˈwɩ ˗dhɔ ˈyaa ˗an kë ɛɛnˈˈ ˈö ˈwo nu ˗dɛɛ ˈgü, ˗wo mü. Ü ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗be, ˈü pë ˗bhö ˗an ˗gɔ ˈkɔɔ, ˗yö ˗dho kë ˗an ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo.»

Kwa ꞊dhegblü ˗bha ˗dhioo ˗së ˈö˗ dɔ n ˗ta bhë, a˗ ˈˈnuɛ ˗bho ˗a ˗wɔn ˈgü ꞊dedewo. Zoova ˗bha ˗tuëë ˗nu ˗dhɔ ˈö kun ˗a ˈgü, ˗yö ˗pa n zuʋ̈ˈˈ ˈka. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗wɩ ˗a ˗bha ˗sü ˗kë n ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗, a ˗to mü ˈa˗ ˗ya ꞊bhlëë ˈgü. N ꞊dhegblüzë ˗nu suu ˈwo ˈˈdhʋ̈, a Zoova ˈˈnuɛ ˗bho ˗an ˗wɔn ˈgü.

˗Kwɛ 1969 waa ˗kwɛ 1973 ˈgü, bhɔkwëë ˈkpii˗ ꞊plɛ ˈwo ˗kë Kolɔnŋbö Padhi, man ˈnën ˈwo n ˗ya ˗bhöpë ˗wɔn ˈwɔnyëë ˈka. ˗A ˗dhɛ ˈö ˗kë 1973 ˈgü, mɛn 60.000 ˈwo ˗kë ˗a ˗ta, yi ˗bhöpë ˗nu ˗an ˗dhɛ ˗dhɛkpaɔyi ˈˈsoodhu ˈka. ˗Kɔ ˈyi ˗dho ˗a kë ˗a ˈka kö mɛn ˈˈsinman ˈwo bhë ˗wo ˗bhöpë ꞊slɔɔ, ˈmaan kun ˗a dɔ ˗ni ˈgü. ˗Dhɛ ˈö bhë ˗a ˈgü ˈzü, pë ˈö Proverbes 15:22 ˗ya pö bhë ˗a ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, ˈyö ˈa ˗dhioo ˗dhɛ mɛn ˗nu ˗gɔ. A ˗takundhe ˗dhɛ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈö ˈwo ˗bhöpë ˗wɔn ˈˈɲan dɔ, ˗an ˗gɔ. ˗A mɛn ˈbha ˗nu ˗kun ˗du ˈˈdhoodɔmɛn, ˈˈtʋʋ ˗bhlaa kë ˗mɛn waa pëkpamɛn ˗nu ˈka. Yi ˗kpa yi ˈkwëë˗ ˈyö yö ˈˈdudu bhë ˈyi˗ ˗kë.

˗Kwɛ 1973 ˈgü, yaa man dhebɔ ˗wo yi ˗dhɛ Betɛdhö ˈö Flansö ˗a ˈgü kö ˈyi yö kë mü. Yö ˗blɛɛsü ˈwo˗ dɔ n ˗kɔ ˈka ˈdhɛ bhë ˗a ˈgü, ˗yö ˗kun ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo n ˗bha ˈka ˈzü. N dua ˗mü kö ˈa kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗nu bɔ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo Kamerunö, Aflikö ˗sɛ ˈgü ˗an ˗dhɛ. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö bhë ˗a ˈka, kö ˗wa kwa ˗bha yö ꞊kɛɛ˗ ˈˈkan ˈˈsɛ ˈö bhë ˗a ˈgü. ˗Wa zübho ˗kwɛ 1970 ˈka, ˈö ˈˈdhiʋ̈ ˗yö ta ˗kwɛ 1993 ˈka. N ˈˈɲan ˗kun yö ˈö bhë ˗a ˈka. ˈDhɛ Flansö ˗bha Betɛdhö ˈwɔnyëë ˗ya ˈsuaan˗ bho ˈˈdhʋ̈, ˈyö n ꞊faanmën ˈö˗ pö: «Kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo Kamerunö ˗an ˗bhawɔn ˗yö ˗zuugü ˗bhöpë ˗bha ꞊dedewo. Kwa dua ˗mü ˈkwa˗ nu ˗an ˗dhɛ.» Yi ˗kɔ ˗yö ˗dho ˈö ˗mɔn ˗a ˗bha.

Kö yaa kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo go Kamerunö yi ˗bhɔkwëë ˗detasü do ˈbha ˗ta Niʒeria ˗kwɛ 1973 ˈgü.

A ˗dho ˈˈsɛ ˗nu ˈwo Kamerunö ˗dhɛ ˗züzü ˗an ˈgü, kö yaa mɛn zii ˗nu ˈwo Kamerunö ˈyi ˗kpan ˈkwëë˗. Kwa ꞊dhɛgblü ˗nu ꞊kpɔɔsü ˗nu, ˈgü ˈˈgbɩɩsü ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, ˗wo n ˗takun ˈö ˈyi ˈsëëdhɛ ˗nu bɔ kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈwo Kamerunö ˗an ˗dhɛ ˗kplawo. Zoova ˗yö ˈdhuëë˗ ˗kpɔ yi ˗bha ˈgüdɔgbɩɩsü ˗bha. ˗Kwɛ 20 ˈˈpiʋ̈, ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗Tɔn waa Le service du Royaume ˈsëëdhɛ dosɛnŋ ˈö ˗a ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwo ˈˈsɛ bhë ˗a ˈgü ˈwo dho ˈkun ˗a ꞊slɔɔ ˗sü ˈka, ˈyaa kun ˗dhö.

I˗Kwɛ 1977 ˈgü, yaa Anʒɛlö yi ˗wo ˗maankëmɛn ˗nu ˈwo go Kamerunö waa wo ˗bha dhebɔ ˗nu ˗an ˗dhɛ Niʒeria.

A ˗GLEŊ ˗SÜ ˈPÖ N ˗BHA DHEBƆ ˗BHA

ˈDhɛ yaa Anʒɛlö ˈyi ˗ya yi ˈko ˗ga ˗sü ˗bha, a˗ ˗yö ꞊dhɛ ˗a ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu ˗wo ꞊va. ˈDhɛ ˈyi yi ˈko sü, a˗ ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu bhë ˗an ˗yö ˈzü ˈgbɛ. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˗dhɛkpaɔyi ꞊dede ˈyi yi ˈko sü ˗a ˈka bhë ˗a ˈˈdooka ˈka, ˗ya ˗pö n ˗dhɛ ˈa bhɛɛˈˈ Zoova ˗dhɛ kö ˗yö yi ˗takun ˈyi˗ ˗dhɔkë yi ꞊faan ꞊gban ˈka. Zoova ˗yö yi ˗bha bhɛɛwo ˗daakë.

Anʒɛlö ˗yö n ˗takun ˈzü ˈa n ˗zo yö Zoova ˗dhɛ ˈwɔn ꞊gban ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan do ˈbha ˈnën ˗tɔ, ˈdhɛ ˈwo yi ˗dhɛ Betɛdhö ˗kwɛ 1973 ˈgü, n zuʋ̈ˈˈ ˗dɔ ˈdudhö, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗kë ˗maankëmɛn ˈka ˗sü ˗dhɔ n ˗kë. ˈˈKɛɛ ˈyö Anʒɛlö ˗yö ˗n zo ˗bö ꞊dhɛ Zoova ˈnën ˈyi yi ˗de nu ˗a ˗dhɛ. Pë ˈˈpɛpɛ ˈö˗ ˗bha ˗kɔlokota ˗ya pö, yi dua ˗mü ˈyi˗ kë. (Ebl. 13:17) ˗Yö n ˗zokun ꞊dedewo, ˈyö yi dho Betɛdhö. N ˗bha dhebɔ ˗yö ꞊kpɔɔsü, ˈwɔn ˈgü man ˗mɛn ˗mü, ˈö Zoova ˗dhɔ ˗ya ˗kë. ˗A ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu bhë, ˗wo yi ˗takun ˈö yi ˗bha ꞊mlɛɛn ˗yö yɔ, ˈö ˈyi ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta ˗kwɛ ꞊va ˈö ˈya˗ kë yi ˈkwëë˗ bhë, ˗a ˈˈpiʋ̈.

Yaa Anʒɛlö yi ˈˈtɛɛpadhɛ ˈö Flansö ˗bha Betɛdhö ˗a ˈgü.

꞊Dɛɛ ˈya kë zii, ˈˈkɛɛ Anʒɛlö ˗yö dhebɔ ˗tiaandhö ˈö n ˗takun ˗kplawo ˗a ˈka. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ, ˈdhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˗zlanwopö ˗yö ꞊klaŋ ꞊vadhɛ ˗wo ꞊Glee˗ ˗wo ˈgü bhë, yaa Anʒɛlö yi yi ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈyi˗ ꞊draan. ˗A ˗wɔn ˈgü, yi ˗dho ˗zlanwokɔdhi ˈwo ꞊Glee˗ ˗wo pö mü ˗a ˈgü, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ yi ˗kwɛ ˗yö ˗mɔn 70 ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ bhë ˗a ˈgü. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ Betɛdhö ˈö Flansö ˗a ˈwɔnyëë do ˗mü n ˈka, ˗wo ˈˈwɛɛ draansü ˗kë n ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗. ˈˈKɛɛ yaa Anʒɛlö yi yi ˈko ˗takun. ꞊Dɛɛ yi ˗kwɛ ˗ya kë 80, ˈˈkɛɛ yi yi ˗bha ˗bhɔkwëë ˗nu ˗baa ꞊Glee˗ ˗wo ˈgü, ˈyi ˗an baa ˈˈKwi ˗wo ˈgü.

˗Kwɛ 2017 ˈgü, yaa Anʒɛlö ˗wo yi ˗dhɛ Betɛdhö ˈwɔnyëë waa wo ˗bha dhebɔ ˗nu ˗an ˗bha ꞊klaŋ ˗bha, ꞊klaŋ ˈkɔ ˈkpii˗ ˈö Patɛsɔnö Ni Yɔkö bhë ˗a ˈgü.

Zoova ˗yö mɛn ꞊klaŋkëmɛn ˈkpii˗ ˈka ꞊dedewo. (Is. 30:20) ˈKö ˈkwa ˗kë zii ɛɛnˈˈ wlüünën ˈka, ˗yö kwa ꞊klaŋ ˗kë ˗së ˈka. (Deut. 4:5-8) A˗ ˗yö ꞊dhɛ ˈkö ˗kë wlüünën ˈka, ˗ya ö ˈˈtʋ ˈto Zoova waa kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈö ˗wa ˗kian ˗an ˗bha, ˗a ˗gɛn ˗yö ˗dho ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗kë ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗tiaandhö ˈka. Proverbes 9:9 ˗ya ˗pö: «Mɛn ˈö ꞊kpɔɔsü ˗wa ˗gleŋ ˗da ˗a ˗bha, ˗yö ˗kë ꞊kpɔɔsü ˈzü ˈgbɛ. ˗Wa mɛn ˈö kpɛnŋdhö ˗a ꞊klaŋ kë, ˗a ˗bha ˈwɔndɔdhe ˗yö ˗dadhiʋ̈.»

Yi ˈbha ˗nu ˈka n ˗zo ˗yö ˗da gbeŋyi ˈˈsuʋ̈sü ˈa˗ ˗kë Aʒedhi ˗tɔn ˈgü, ˈö˗ ˗kwɛ ˗ya kë 60 ꞊dɛɛ bhë, ˗a ˈˈpiʋ̈. ˈˈTʋ̈ŋ bhë ˗a ˈka, ˈyaa kun n ˈˈɲaan ˗be ꞊dhɛ ˗tosɛta ˗së ˈbha n ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü. A ˗gleŋ ꞊va ˗sü mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha. Zoova ˗yö ˗tosɛta ˗së ꞊dede ˗nu yaa Anʒɛlö yi ˗dhɛ. Yi ˗dho pë ˈˈpɛpɛ kë kö ˈyi ˗gleŋ ˈsü Zoova waa yi ꞊dhegblü ˗nu ˈö ˗wa ˗kian, ˈö Zoova ˗dhɔ ˗yö ˗an ˗kë bhë, ˗an ˗bha.

^ -Wo -bhüöö kpö 11 La Bible. Traduction du monde nouveau.