1. ˈMën ˗kë ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛ ˗mü kö Ablaamö ˗yö ˈdhaŋ˗ bho Zoova ˈˈdhiʋ̈?

 ZOOVA ˗ya ˗pö ö ˈˈtɔŋdë Ablaamö ˗dhɛ ꞊dhɛ ö ˗dho bɔ ˗a suugünën do ˗ta kö ˈˈsɛgɔ ˈˈpɛpɛ ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ˈö ˈdhuëë˗ ˈkpɔ ˗an ˗bha. (ˈWun. 15:5; 22:18) ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˗zoyödhe ꞊dede ˗kun Ablaamö ˗gɔ bhë, ˗yö ˗kun ga ˗sü ˈka ˗a ˈgü ꞊dhɛ pë ˈö Zoova ˗ya ˈˈplüün bho ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˗dho ˗a kë. ˈˈKɛɛ ˈkö ˗kë ˈˈdhʋ̈, Ablaamö ˗kwɛ ˗yö ˗kë 100, ˈö˗ ˗bha dhebɔ ˗bha ˗kë 90 kö ˗klu ˗Zlan ˗bha mɛn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˈwii ˈnën ˈkpɔ ꞊köŋ. (ˈWun. 21:​1-7) Biblö ˗ya ˗pö Ablaamö ˗yö ‹ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗a pö ˈö ˗Zlan ˗ya wo ꞊dhɛ ˗a suu ˈgü ˗në ˗nu ˗dho pa ˈwo ˗kë ˈˈsɛgɔ ˗zii ˗sü do ˈka› bhë, ˗a ˈˈdhiʋ̈. (Wlɔ. 4:18) Kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˗wo ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö ˗yökodhiʋ̈ˈˈ. Ablaamö ˗yö ˈnën ˈö kun ˗a dhiʋ̈ˈˈ ˗gan ˗ni ˈgü ˈö˗ yi ˗ya ꞊gwëë ˈwo˗ Izaakö ˗kë bhë, ˗a ˗kpɔ. Ablaamö ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗kun ˗gban ˗sü ˈka ˗mën ˗ta?

2. ˈMën ˗kë ˈö kun ga ˗sü ˈka Ablaamö ˈgü ꞊dhɛ pë ˈö Zoova ˗ya ˈˈplüün bho ˗yö ˗dho ˗a ˗kë?

² ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ Ablaamö ˗yö Zoova ˗dɔ ˗së ˈka bhë, «˗yö ˗kun ga ˗sü ˈka ˗a ˈgü ˈkpakpadhö ꞊dhɛ pë ˈö ˗Zlan ˗ya ˈˈplüün bho ˗yö ˗dho ˗a kë.» (Wlɔ. 4:21) Ablaamö ˗bha ˗zoyödhe ˗wɔn ˈgü, ˗a ˈˈdhiaa ˗kun Zoova ˈgu ˈö˗ ˗dhɛ mɛn kpɛnŋdhö. (Zak. 2:23) ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈö Wlɔmö 4:18 ˗ya pö˗ ˈka ˗a dhö, ˗zoyö ˗Zlan ˗dhɛ ˗sü waa ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗kun Ablaamö ˗gɔ. Pë ˈö bɔmɛn Pɔdhö ˗ya pö ˈö ˗gban ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗bha Wlɔmö ˈˈɲan ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ 5 ˈgü bhë, ˗kwaa ˗ga.

3. ˈMën Pɔdhö ˗ya pö ˈö ˗gban ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗bha?

³ ˈPë ˗kë ˈö ˗dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ‹ˈˈyan to ˗Zlan ˗bha mɛ ˗dhɛ ˗gɔ ˗sü ˈyiʋ̈˗ ˈyaa dɔ mɛn ˗bha› bhë, Pɔdhö ˗ya ˈgü ˗pʋ. (Wlɔ. 5:5)  ˗Yö kwa ˗takun kö ˗kɔ ˈö kwa ˗bha ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗yö ˗gban ˗a ˈka, ˈkwa˗ dɔ. Kwa Wlɔmö 5:​1-5 ˗wo pö ˗ni ˈgü, ˗kɔ ˈö kwa ˗bha ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗ya ˗da ˗a ˈka ˈˈdhiʋ̈, ˗kwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun kö kwa ˗bha ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗yö ˗gban ˗yö ʒiö ˗a ˈka ˗a ˗dhɛ ˈö kun kwa ˗gɔ ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗a ˗ta. ˗Kwaa züdɔ ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˈö ˈyaa ˈlëë˗ dɔ mɛn ˗bha ˈö Pɔdhö ˗yö ˗wɩ ˗a ˈka bhë, ˗a ˗ta.

4. ˈMën Wlɔmö 5:​1, 2 ˗ya pö?

⁴ ˗Bhö Wlɔmö 5:​1, 2 ˗wo pö. Pɔdhö ˗yö ˗wo ˈö bhë ˗a ˗pö ˗zlanwokɔdhi ˈö kun Wlɔmö ˗a ˗dhɛ. Mɛn ˗nu ˈwo kun mü -wo ˈwɔn ˈö ˗gban Zoova waa Yesu ˗an ˗bha ˗a -draan ˈwo ˈdhaŋ˗ bho ˗a ˈˈdhiʋ̈, ˈwo ˗kë kletiɛn ˗nu ˈka. ‹˗An ˗bha ˈdhang ˗bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗sü bha˗ ˗wɔn ˈgü, ˗Zlan ꞊ya ˗an kë ˈmɛ ˈö pö ˈaa˗ ˗bha ˗an ˈka,› ˈö ö ˗bha ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ nu ˗an ˗dhɛ. ꞊Ii, ˗wo ˗kun wo ˈˈɲan ˈto ˗ni ˈgü ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ꞊dede ˗gɔ.

5. ˗Dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗mɛɛn ˈö dɔ sü ˈka ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗gɔ?

⁵ ꞊Taabha, Pɔdhö ˗yö ˈsëëdhɛ ˗bɔ ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˈwo kun Efɛzö ˗an ˗dhɛ, ˈö ˗an ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ꞊saan ˗wɔn ꞊blɛɛ ˗a ˈgü. ˗Ya ˗pö ꞊dhɛ ˗wo ˗dho «ˈkɛnŋpë ˈö ˗ya ˗sü ˈka mɛn ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗nu ˗gɔ,» ˗a ꞊slɔɔ. (Efɛ. 1:​18, NWT) Pɔdhö ˗yö ˗go mü ˈzü ˈö˗ pö Kodhɔsömɛn ˗nu ˗bha «˗dhɛkpaɔ dhiaˈˈ saan [˗yö] ˗ya ˗sü ˈka ˈdhang˗ ˈgü.» (Kodh. 1:​4, 5) ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗dho ˈgo ga ˈgü kö waa Yesu ˗nu ˗wo ˗Gblüdëdhɛ kë dhaŋ˗ ˈgü.—1 Tes. 4:​13-17; ˗Dhɛ. 20:6.

6. ˈMën ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo do ˗ya pö ˈö ˗gban ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗bha?

⁶ ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈö bhë, ˗yö ˗an ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo. ˗A mɛn do ˈwo kun ˗a ˗dhɛ ˗ni ˈgü Frederikö Flanzö ˗ya ˗pö: «Kwa ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗yö pë ꞊dede ˈö dho kë, ˗a ˈka. Mɛn 144.000 ˈö ˈkwa bhë, ˗kɔ ˈkwa˗ ˗bha do do ˈka, pë ˈö ˗Zlan ˗ya ˈˈplüün bho ˗yö ˗dho ˗a kë ˈkwa ˗dhɛ. Kwa ꞊saan ˗dho ʒiö pë ˈˈpɛpɛ ˈö ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈkwa kwa ˗zota ˗a ˈgü bhë, ˗a ˗ta ꞊gblɛɛn.» ˗Dhɛ ˈö Zoova ˗dhɔkë  ˗kwɛ ˗kɔŋ ꞊va ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa dɔ ˗kwɛ 1991 ˈgü, Flanzö ˗ya ˗pö: «˗Kwa kwa ˗bha ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü yö ꞊dhɛ pë ˗wɔngbɩɩsü ꞊dede ˈdhö ˗kplawo. Kwa˗ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü, ˗a ˗dhɔ ˈö ˈkwa ˈgü ˗yö ˗dho ˗dadhiʋ̈. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ kwa ˗dho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗kwɛ ˈˈmliɲɔn ꞊va ˈˈpiʋ̈, ˗a ˗dhɛ ˗mü kö ˈkwa˗ kë ˈˈdhʋ̈. Kwa ˗bha ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˈö bhë, ˗a ˗dhɔ ˗ya ˗da n ˈgü ꞊dedewo ˗ya ʒiö ˗a ˈka ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗ta.»

7-8. ˗Dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗mɛɛn ˈö dɔ sü ˈka Zoova ˗dhɔkëmɛn ꞊vadhɛ ˗gɔ? (Wlɔmö 8:​20, 21)

⁷ Zoova ˗dhɔkëmɛn ꞊vadhɛ ˈwo ꞊dɛɛ ˗an ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈyaa ꞊dhɛ ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗bha ˈdhö. ꞊Dhɛ Ablaamö ˈdhö, ˗wo ˗dho ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a kë ˈˈsɛ ˗ta yö ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗kɔ ꞊löö. (Ebl. 11:​8-10, 13) Pɔdhö ˗yö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˈwo˗ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗wɔn ˗blɛɛ. (Wlɔmö 8:​20, 21 ˗wo pö.) Pë ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an ˈˈplüün bho bhë, ˈdhɛ ˈka ˗ya ˗an draansü ˗bha, ˗a ˗mɛɛn ˗nu ˈwo kun ˈka ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo? ˗A ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ ˗dhɛkpaɔyi do ˗dho ˗wo ˈö kwa ˈti ˗dho ˈwɔn yaa kë ˈzü toŋtoŋdhö, yö ˗mü ˗ee? Ɛɛnˈˈ kwa dhɔɔbhaamɛn ˗nu ˗bha ˗go ga ˈgü ˈsü kö kwaa˗ ˗nu ˈkwa kë ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta bhë, yö ˗mü ˗ee? ˗Zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˈö ˗Zlan ˗yö ˗an ˈˈplüün bho kwa ˗dhɛ bhë ˗a ˗wɔn ˈgü, kwa ˈˈɲan ˗yö ˈwɔn ˗së ꞊va ꞊dede ˗gɔ.

⁸ ˈKö ˗kë ꞊dhɛ kwa ˗dho ˗tosɛta kë dhaŋ˗ ˈgü ɛɛnˈˈ ˈˈsɛ ˗ta yö, ˗a ˗dhɛ ˗mü kö kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗yö kwa ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈkwa kwa ˗bha ˗zoyö ˗a ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗gban ꞊dedewo. ˗Kɔ ˈkwa dho ˗a kë ˈka, Pɔdhö ˗ya ˈgü ˗pʋ. Pë ˈö˗ pö ˈö ˗gban kwa ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗bha, ˗kwaa ˗ga. ˗A ˗wo ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, ˗wo ˗dho kwa ˗takun kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ pë ˗nu ˈkwa ˗an ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü ˗wo ˗dho kë.

9-10. ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈö Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ˗ya ˗zɔn ˗a ˈka bhë ˗a ˈdhö, ˈwɔn ˗mɛɛn ˗nu ˈwo ꞊mɔɔn ˗bha kö ˗wo nu kletiɛn ˗nu ˗ta? (Wlɔmö 5:3) (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗nu ˗bha.)

⁹ ˗Bhö Wlɔmö 5:3 ˗wo pö. Pɔdhö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ kwa bɔ ˗ni ˈgü ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈgü, kwa ˗bha ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗yö ˗gban. ˗Wɔnmɛnkunwɔn ꞊dede ˗mü. Gagade  ˈka, ˈˈklʋʋbhɔdhe ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö nu Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈˈpɛpɛ ˗ta. ˗Kwa Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. ˗Ya ˗pö Tesadhonikömɛn ˗nu ˗dhɛ: «Ka˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ng ˈyi gun˗ ˈka ka ˈˈpiʋ̈ mü bha, ˈyii ˈwɔn bha˗ ˈbha ˗bin ka ˗gɔ. ˈYi˗ ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈyi˗ pö ka ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈwɔn˗ ˗dho ꞊gbaɔn kwa ˗ta, ˈö ˈkwa sëë bho ꞊dhɛ ˗kɔ ꞊dede ˈö kë sië˗ ˈka bha˗ ˈdhö.» (1 Thess. 3:4) ˗Ya ˗pö ˈzü Kodhɛngtömɛn ˗nu ˗dhɛ: «N dheebhang ˗nu ˈyaa yi ˈˈpiʋ̈ tongtongdhö ꞊dhɛ sëë ˗ziisü ˈyi˗ bho [ . . . ] bha ˈka kë˗ ˈgü ka tii ˗bha. [ . . . ] ˈÖ dɔ mü kö yi dha ˗wɔn ˗zian ˈyaa yi ˈˈyaan ˈzu.»—2 Ko. 1:8; 11:​23-27.

¹⁰ ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ suu do bhë ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö nu kletiɛn ˗nu ˗ta ꞊dɛɛ. (2 Tim. 3:12) ˈYö ka ˗zë ꞊wɛ? ˈDhɛ ˈka ˗ya ˗zoyö Yesu ˗dhɛ ˗sü waa ˗ʒiö ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗bha, ˗wo ka ˈˈklʋʋ ˗bhɔ ˗ee? ˗A ˈbha ˗ya kë kö ka ˈˈtɛɛbɔ ˗nu waa ka ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗wo ˈˈyɩɩto ka ˗bha. ˗Wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ʒiaanwo ˈwo pë ˈˈdhiʋ̈˗ ˗kë ka ˈka. Ɛɛnˈˈ ˗a ˈbha ˗ya kë, ka ˗bha ˗kë kpɛnŋdhösü ˗wɔn ˈgü, ka ˗gɔmɛn ɛɛnˈˈ ka yökëyoo ˗nu ˗wo ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗wɔ ka ˗ta yö ˈˈdhiʋ̈. (Ebl. 13:18) Ka ˗bha ˗zoyödhe ˗wɔn ˗blɛɛ mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ ˗sü ˗wɔn ˈgü, ˈˈsɛgɔdhiʋ̈mɛn ˗nu ˗wo ˗gban ka ˗gɔ ˗ee? ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ suu ˈˈoo ˗su ˈö nu kwa ˗ta, Pɔdhö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ kwa dua ˗mü kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi ˗an ˈgü. ˈMën ˗kë?

11. ˈMën ˗kë ˈö kwa ˗bhawɔn ˈdhö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗kun kwa ˗bha ˗sü ˗bha?

¹¹ Kwa bɔ ˗ni ˈgü ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü, kwa dua ˗mü kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗yö ˗dho ˗a kë kö ˈkwa ˈˈklʋʋsë ˗wɔngbɩɩsü do ˈbha draanˈˈ. Wlɔmö 5:3 ˗ya ˗pö: «Saanˈˈ ꞊në mɛ ꞊yaa˗ wo ˈyö mɛ zuëˈˈ ˈdhö ˗kë ˗sɛa.» Kletiɛn ˈˈpɛpɛ ˗dho bɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü, ˗a ˗wɔn ˈgü kwa dua ˗mü kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˗yö kë ˗saa. ˈKwa ˈto Zoova ˗dhɔkë ˗sü ˗bha ˗kplawo ˈyö ˈkwa dho kwa ꞊saan ˈö ˈkwa˗ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü bhë, ˗a ꞊slɔɔ. ˈKwaa ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa bhɔ mɛn ˗nu ˈö Yesu ˗yö ˗an ˗zɔn pëga ˗nu ˈwo ˗puö ˗gwö ˗ta ˗an ˈka bhë, ˗an ˗bha. ˗Wo ˗wɩ nɔɔn˗ ˗së ˗bha zuʋ̈gblüdhi ˈka, ˈˈkɛɛ «ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊ya ˗da ˗nu ˗ta,» ˗an ˗gɛn ˈˈdhiʋ̈ ˗yö ˗zuö. (Mat. 13:​5, 6, 20, 21) Gagade ˈka, kwa bɔ ˗ni ˈgü ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈgü ˈyaa kë ˈˈplëëplë, ˈˈkɛɛ ˈkwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈkwa Zoova ˗dhɔkë ˗kplawo, kwa ˗dho ˈwɔn ˗së ꞊slɔɔ ˗a ˈgü. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

12. ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˈkwa dho ˗a ꞊slɔɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗kun kwa ˗bha ˗sü ˈgü?

¹² ꞊Trɔɔn ˗së ˈö go ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗kun ö ˗bha ˗sü ˈgü, Zakö ˗ya ˈbha ˗wɔn ˗blɛɛ ˈö˗ pö: «Ka ˗bha zuësɛadhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˗yö kë pa ˗sü ˈka, kë ˈˈdhʋ̈ kö ka ˗bha ˗kë Yesu Klisi ˗bha mɛ ˈka ˗sü bha ˗yö kë ˈwɔn ˗ta ˈˈpuu ˈö pö ˈaa˗ ˗bha ˗a ˈka ˈpö.» (Zak. 1:​2-4) Zakö ˗ya ˗pö zuʋ̈saadhɛ dua ˗mü kö ˗yö yö kë. Yö ˗mɛɛn ˗mü? Yö ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈnën ˗tɔ kwa ˗takun ˗sü kö kwa ˗bha ˗zoyö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü waa ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗Zlan dhiʋ̈ˈˈ ˗sü ˗wo ˗dadhiʋ̈. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈzü ˈkwa zuʋ̈saadhɛ ꞊trɔɔn ˈˈwɛɛ ꞊slɔɔ.

13-14. (1) ˈMën kwa ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗kun kwa ˗bha ˗sü ˗ya kë kwa ˗dhɛ? (2) ˗Yö ˗gban kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗bha ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Wlɔmö 5:4)

¹³ ˗Bhö Wlɔmö 5:4 ˗wo pö. Pɔdhö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ zuʋ̈saadhɛ ˗yö «ˈwɔn ꞊gban ˈkun bho mɛ ˈgü.» ˈKwa kwa zuʋ̈ˈˈ kë ˗saa, kwa ˗kë Zoova ˗dhɛ ˗së. ˗A ˗gɛn ˈyaa ˈnën ˗tɔ ꞊dhɛ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗wo nu ˗ni ˈgü kwa ˗ta, ˗yö ˗kë Zoova ˗dhɛ ˗së. Pë ˈö˗ zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi ꞊ʒiaan ˈyö ˗tɔ kwa ˗bha ˗a ˗kun kwa ˗bha ˗sü. Kwa ꞊faanmën ˗wɔn ꞊dedewo ˗mü!—Ps. 5:12.

¹⁴ Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ Ablaamö ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗kun ö ˗bha ˗sü ˗wɔn ˈgü, ˗a ˈˈdhiaa ˗yö ˗kë Zoova ˈgü. Zoova ˗ya ˗dhɛ ˈö ˈˈtɔŋdë, ˈö˗ sü ꞊dhɛ mɛn kpɛnŋdhö ˈdhö. (ˈWun. 15:6; Wlɔ. 4:​13, 22) Zoova ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa sü ˈˈdhʋ̈ ˈpö. Kwa ˈˈdhiaa ˗bha ˗kë Zoova ˈgü ˗sü ˈyaa ˈsü yö ꞊va ˈkwa˗ ˗kë ˗a ˗dhɛ ɛɛnˈˈ ˗dhɛ ˈö ˈkwa yö ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗kë ˗a ˗bha, ˗a ˗bha. ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗wa ˗nu kwa ˗ta ˈkwa ˈto ˗klu ˗sü ˈka Zoova ˗bha, kwa ˗kë ˗a ˗dhɛ ˗së. Kwa ˗kë wlüünën ɛɛnˈˈ mɛn ˈö ˗ya kë zii ˗a ˈka, kwa ˗kë ˈwɔn suu ˈˈoo ˗su ˈgü ɛɛnˈˈ  kwa ˈwɔn ˈbha kë ˗dhɛ ˗dɔ ˗së ˈka, mɛn ꞊gban ˈˈpɛpɛ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈkun kwa ˗bha. Ka ˗klu ˗sü ˈka Zoova ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈgü, ˈˈtʋ̈ŋ ˈö yö ˗a ˈgü ˗ee? ˗Ya kë ꞊dhɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈, ˗yö kë ka ˈˈɲaan ꞊dhɛ ka Zoova zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dhi ˗ni ˈgü. ˈKwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ˈˈdhʋ̈ ˗yö ˗pa kwa zuʋ̈ˈˈ ˈka ꞊dedewo, ˈö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban.

15. ˗Mën ˈˈwɛɛ ˈbha ˈö Pɔdhö ˗yö ˗wɩ ˗a ˈka? ˈYö ˈmën ˗kë ˈö mɛn ˈbha ˗nu ˈwaa˗ ˈgüman?

¹⁵ ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈö Pɔdhö ˗ya pö ˗a ˈka bhë ˗a ˈdhö, ˈkwa ˗klu Zoova ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈgü ˗ya zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi. ˗Ya ˗pö ˈzü: «Zuësɛadhɛ ˗yö ˈwɔn ꞊gban ˈkun bho mɛ ˈgü. [ . . . ] ˈMɛ ˈö ö ˈˈyan to [˗Zlan] ˗bha mɛ ˗dhɛ bha˗ ˗gɔ, ˈyiʋ̈˗ ˈyaa dɔ˗ ˗bha.» (Wlɔ. 5:​4, 5) ˗Wo ˈö bhë ˗a ˈgümandhɛ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë ˈˈgbɩɩ˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗gɔ. ˈMën ˗kë? ˈYö sü ꞊dhɛ Pɔdhö ꞊yaa˗ pö ˈsaadhö Wlɔmö 5:2 ˈgü ꞊dhɛ ˗an ˗bha ˗kë «[˗Zlan] ˗bha ˈtɔbhɔdhe ˈgü ˗mɛ ˈka ˗wɔn ˗yö ˗dhö.» ˗A ˗wɔn ˈgü, mɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo ˗de dhɛɛˈˈ kpɔ ˈwo˗ pö: ‹˗Ya kë ꞊dhɛ ˗zoyödhe ˗yö kletiɛn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗gɔ ˈsaadhö, ˈmën ˗kë ˈö Pɔdhö ˗ya ˗wɔn ꞊blɛɛ ˈzü ö ˗bha dhiaŋ ˈgü?›

16. Kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö ˗dadhiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗nu ˗bha.)

¹⁶ ˈKwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˗zoyödhe ˈö bhë pë ˈö ˗gla yö ˗mü, ˗wo ˈö Pɔdhö ˗ya pö kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ ˈgüman. ˗Kwaa ˈwɔnzuan ˗ga. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈka˗ yö ˗a ˈka ˗blɛɛsü ˗Zlan ˈˈDhiwo ˈgü ꞊dhɛ ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ꞊dede ˗yö ˗dhö bhë, ka ˗zo ꞊kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗ee? ˗Yö ˗kë ka ˗dhɛ ˗së, ˈˈkɛɛ ˈyaa kun ka ˈgü ꞊dhɛ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë gagade ˈka. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈdhɛ ˈka ˗ya Zoova waa pë ˗nu ˈö ˗an ˈˈplüün bho Biblö ˈgü bhë ˗an draanˈˈ ˗sü ˗bha, ˗yö ˗ga ka ˈgü ꞊dhɛ ˗wo ˗dho kë.

17. ˈKwa kwa ˗de nu ˗Zlan ˗dhɛ ˈkwa bɔ ˈˈyi ꞊bhaa, kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö ˗dadhiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁷ ˈDhɛ ˈkwa bɔ ˈˈyi ꞊bhaa ˈkwa ˗ya Zoova dɔ ˗sü ˗bha ˗së ˈka, ˗a ˗dhɔ ˈö kwa ˈgü ˗yö ˗dadhiʋ̈ ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö ˗an ˈˈplüün bho ˗wo ˗dho kë. (Ebl. 5:13–6:1) ˗A ˈbha ˗ya kë kö ˈkwa bɔ ˗wo ˈö Wlɔmö 5:​2-4 ˈgü bhë, ˗a ˈgü. ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊va ˈwo ˗nu kwa ˗ta kwa ˗an ˗kun kwa ˗bha. ˗A ˗wɔn  ˈgü, kwa ˈˈdhiaa ˗yö Zoova ˈgü. ˗A ˈwɔn dɔ ˗sü ˈö ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗ya ˗kë ˈö kwa ˈˈdhiaa ˈdhö˗ ˈgü bhë, ˗ya ˗kë ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö ˗an ˈˈplüün bho ˗wo ˗dho kë. Kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗ya kë ˈˈgbɩɩ˗ ˗ya ʒiö ˗a ˈka ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗ta. ˗Yö ga ˗sü ˈka kwa ˈgü, ˈö ˈkwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˗yö ˗gban ˗sü ˈka kwa ˗bha ꞊dedewo. ˗A ˗wɔn ˈgü kwa ˗bha ˗tosɛta kë ˗kɔ, kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈkun ˗kɔ, ˈwɔn ˗nu ˈkwa ˗da ˗an ˗ʒian ˗ta waa ˈpë ˈkwa˗ ˗kë kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˗nu ˈka ˗an ꞊gban ˗wa ˈgo ˈˈgblʋʋ.

18. ˗Zogbandhe ˗mɛɛn ˈö Zoova ˗ya nu kwa ˗dhɛ?

¹⁸ Kwa ˈˈdhiaa ˗ya kë ˗Zlan ˈgü, ˗kɔ ˈö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗yö ˗kë ˗a ˈka, bɔmɛn Pɔdhö ˗yö pë ˗wɔngbɩɩsü do ˈbha ˗wɔn ˗blɛɛ ˗a ˗bha. ˗Yö kwa ˗zogban ꞊dhɛ ˈpë ˈkwa kwa ˗zo yö ˗a ˗dhɛ ˗yö ˗dho kë. ˈMën ˗kë? Pɔdhö ˗yö kletiɛn ˗nu ˗zogban ˗wo ˈö go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈka, ˈö˗ pö: «ˈMɛ ˈö ö ˈˈyan to [˗Zlan] ˗bha mɛ ˗dhɛ bha˗ ˗gɔ, ˈyiʋ̈˗ ˈyaa dɔ˗ ˗bha. ˗A ˈklɔɔ˗ ˗mü ꞊dhɛ ꞊ya ö ˗bha ˈNii˗ ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ꞊gbaɔ kwa ˗gɔ. ˗A ˗bha ˈNii˗ ˈö ˈˈdhʋ̈ bha ꞊në kwa pa ˗a ˗dhɔ ˈka.» (Wlɔ. 5:5) ˗A ˗dhɛ ˗ya ˗bha ꞊dedewo kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˈö Zoova ˗ya ˈˈplüün bho bhë, ˗yö ˗dho yökodhiʋ̈.

19. ˈMën ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ˈö ˗gban kwa ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗bha?

¹⁹ ˗Kwa kwa ˗zota pë ˈö Zoova ˗ya ˈˈplüün bho Ablaamö ˗dhɛ ˗a ˈgü. ˗Ya ˈgo mü ˗kɔ ˈö˗ ˈˈdhiaa ˗yö ˗kë ˗a ˈka Zoova ˈgü ˈö˗ ˗dhɛ ö ˈˈtɔŋdë, ˗kwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. ˈPë Ablaamö ˗yö ˗zo yö ˗a ˗dhɛ ˗yö ˗kë. Biblö ˗ya ˗pö: ‹Ablaamö ˗yö kë ö zuëˈˈ ˗kë ˗sɛa ˈö to˗ ˈka ˈˈdhʋ̈ ˈö zun˗ ˈka yi ˈö ˗Zlan ˗ya ˈgü ˗wɔn ˗kë ˈka bha˗ ˗bha.› (Ebl. 6:15;11:​9, 18; Wlɔ. 4:​20-22) ˈLëë˗ ˈyii dɔ ˗a ˗bha toŋtoŋdhö. ˗Yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈkwa ˈto ˗klu ˗sü ˈka ˗Zlan ˗bha, pë ˈö˗ ˈˈplüün bho kwa ˗dhɛ ˗yö ˗dho ˗a kë. ˈPë ˈkwa kwa ˗zo yö ˗a ˗dhɛ bhë, ˗yö ˗dho kë ꞊dedewo. Kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dhi ˗wɔn ˗mü, ˈlëë˗ ˈyi ˗dho dɔ kwa ˗bha. (Wlɔ. 12:12) Pɔdhö ˗ya ˗pö: ‹˗Zlan ˈö mɛ gba ˗zʋ ˗yö ö ˗dhɛ ˗faan ˈka bha ˗yö ka zuëˈˈ ˈwaanu kö ˗yö ka ꞊nii ˗da ˗tɛkpɛ ˗tɛkpɛdhö, ˈdhang ˗bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˈgü, kö ˗yö ka gba ˗ya ˗a ˗gɔ ˗sü ˗faan ˈkpii˗ ˈka ˗a ˗bha ˈNii˗ ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ bha˗ ˗faan ˈka.›—Wlɔ. 15:13.