'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

ˈWƆN ˗GƆ 5

ˈˈTAN 27 ˗Zlan Gbö ˗nu ˗bha ˗gblüdëdhɛ kë ˈˈtʋ̈ŋ

«ˈMii ˈdho n ˗kɔ ˈˈkan i ˈˈdhiʋ̈ tongtongdhö»

«ˈMii ˈdho n ˗kɔ ˈˈkan i ˈˈdhiʋ̈ tongtongdhö»

˗Zlan ˗ya ˗pö: N ˗zʋ ˈyii ˈdho bhɔ i ˗wɔn ˈka, ˈmii ˈdho n ˗kɔ ˈˈkan i ˈˈdhiʋ̈ tongtongdhö.›EBL. 13:5.

˗A ˗GƆ

˗Zlan ˗yö ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗zogban ꞊dhɛ ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, ö ˈti ˗dho ˈˈkan mɛn ˗nu ˈwo dho ˈto ˈˈsɛ ˗ta yö, ˗an ˗bha.

1. ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗dho kë dhaŋ˗ ˈgü ˈˈtʋ̈ŋ ˗mɛɛn ˈka?

 ˗A ˗KWƐ ˗ya ʒiö ꞊va ˈö Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwo wo ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˗ni ˈgü, ˈwo˗ pö: «ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗totabhaasü ˗nu ˗dho ˈdho dhaŋ˗ ˈgü ˈˈtʋ̈ŋ ˗mɛɛn ˈka?» ˈˈDhiʋ̈ ˗be kwa kwa ˗zota ꞊dhɛ Aamagedɔn ˗gblü ˗ya ɲën, ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗dho ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha kë kwa ˈˈpiʋ̈ ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta. ˈˈKɛɛ ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗tɔn ˈö yö ˈˈkpɛnŋ ˗kwɛ 2013 Ʒue 15 ˈgü bhë, ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˈˈpɛpɛ ˈwo kwa ˈˈpiʋ̈ ˈˈsɛ ˗ta yö ꞊dɛɛ ˗wo ˗dho ˈdho dhaŋ˗ ˈgü ˈö Aamagedɔn ˗gblü zü ˗yö ꞊kun dɔ.—Mat. 24:31.

2. Dhɛɛˈˈ ˗mɛɛn ˈö kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ ˈkpɔ kwa ˗de ˗gɔ? ˈYö ˈmën ˈkwa dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ yö ˗a ˈgü?

2 Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ kpɔ ˈkwa˗ pö: «ˈMën ˗dho kë Yesu ˗bha ‹˗tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu› ˈwo dho kë Zoova ˗dhɔkë ˗ni ˈgü ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ‹ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗› ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, ˗an ˈka?» (Zan 10:16; Mat. 24:21) ‹˗Tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu› zuʋ̈ˈˈ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö to ꞊zlöö, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗an ˗bha ˈgü ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü kö mɛn ˈö dho ˗an ˗takun kö ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü ˗an ˈka, ˈyaa ˈdhö ˈzü. ˗Kwɛzlan ꞊plɛ ˈwo Biblö ˈgü ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo ˗gban ˗an ˗ta ˗wa pö ˈˈdhʋ̈, ˗kwa ˗an ˗ga. ˗Ya ˈgo mü ˈpë ˗kë ˈö kwa zuʋ̈ˈˈ dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö ˈto ꞊zlöö, kwa ˗dho ˗a yö.

˗MËN ˈÖ ˈTI ˗DHO KË ˗TUËË ˈˈWƐƐ ˗NU ˈKA?

3-4. ˈMën mɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo ˗de dhɛɛˈˈ kpɔ ˗a ˈka? ˈYö ˈmën ˗kë?

3 Mɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ pö ꞊dhɛ ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˈwaa kwa ˈˈpiʋ̈ kö ˗wo ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˈka, ˗tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗kan Zoova ˗bha. ˗Wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗gban ˗kwɛzlan ˈbha ˗nu ˈwo Biblö ˈgü ˗an ˗ta ˈwo wo ˗zota ˈˈdhʋ̈. ˗Kwaa ˈwɔnzuan ꞊plɛ ˗ga. ˗A ˗blɛɛsü ˗yö ˗gban ˈˈsaabhomɛn ˈkpii˗ Ʒoadö ˈö kun ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn kpɛnŋdhö ˈka bhë, ˗a ˗bha. Waa ö ˗bha dhebɔ Ʒeoshabatö ˗wo wo ˗kɔ ˗kpa ˈnëngɔnnën ˈˈtɩtɩ do ˈwo˗ ˗dhɛ Ʒoasö ˗a ˗ta, ˈö ˈwo˗ ˗takun ˈö ˗kë ˗gblüdë ˗tiaandhö ˈö ˗klu ˗Zlan ˗bha ˗a ˈka. Kö Ʒoadö ˗yö ꞊kun ö ˈˈɲaan, Ʒoasö ˗kun ˈwɔn ˈö kpɛnŋdhö Zoova ˈwëëdhö ˗a kë ˗ni ˈgü. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ Ʒoadö ˗yö ga, Ʒoasö ˗yö ˗ya pë ˗nu ˈö ˈwaa Zoova ˗dhɛ ˗së ˗an ˗kë ˗sü ˗bha, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗yö ö ˈˈtʋ̈ ˗to ˗gblüdë gbö ˗nu ˈwo kun ˈwɔn yaa kë ˗ni ˈgü ˗an ˗bha, ˈö ˗kan Zoova ˗bha.—2 Chron. 24:​2, 15-19.

4 ˗A ˈwɔnzuan ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˗yö ˗gban kletiɛn ˗nu ˈwo kun kö ˗kwɛ këŋ do ˗blɛɛsü ˗ya ʒiö ˗an ˗bha. Zan ˈö kun bɔmɛn ˗totaabhasü ˈka bhë ˗a ˗bha ˈwɔn kë ˗kɔ ˗nu ˗wo kletiɛn ˗nu ˗takun ˈwo to ˗a ˈˈgbɩɩ˗ ˈka, ˈwo Zoova ˗dhɔkë ˗kplawo. (3 Zn. 4) ꞊Dhɛ Yesu ˗bha bɔmɛn ˗dhɛ ˗nu ˈwo to ˗an ˈdhö, Zan ˗kun pë ˈˈpɛpɛ kë ˗ni ˈgü kö ꞊klaŋwo ꞊suasü ˗nu waa ˈwɔn kë ˗kɔ yaa ˗nu ˈwa ˗dho ˗da ˗zlanwokɔdhi ˈgü. (1 Zn. 2:18; 2 Tes. 2:7) ˈˈKɛɛ ˈdhɛ Zan ˗yö ga, ˗gban ˗Zlan ˗gɔ ˗mɛn ˗nu ˗bha ꞊klaŋwo ˗nu ˗wo ˗da ˗zlanwokɔdhi ꞊vadhɛ ˈgü. ˗Dhɛ ˈö ˗kwɛ ˗nu ˗wo ˗ʒiö, kletiɛn ˗nu ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˗yö ˗pa ꞊klaŋwo ꞊suasü ˗nu waa ˈwɔn kë ˗kɔ yaa ˗nu ˈka.

5. ˈWɔn yö ˗kɔ ˗mɛɛn ˈö dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö kë kwa ˗gɔ ˈö ˗gban ˗kwɛzlan ꞊plɛ ˈwo bhë ˗an ˗bha?

5 ˗Kwɛzlan ꞊plɛ ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ pë ꞊dede ˈö dho kë Klito ˗bha ˗tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu ˈka kö ˈˈɲɔn ꞊troo ˗nu ˗wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, ˈyö bhë ˗ee? ˈˈTʋ̈ŋ ˈö bhë ˗a ˈka, kletiɛn ˗nu ˈwo dho to ˈˈsɛ ˗ta ˗wo ˗dho ˗ya ˈwɔn ˗nu kë ˗sü ˗bha ꞊dhɛ Ʒoasö ˈdhö ɛɛnˈˈ ˗wo ˗dho ˗gban ˗Zlan ˗gɔ ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö kletiɛn ꞊vadhɛ ˗nu ˗wa ˗kë ˗a ˈka ꞊kwɛŋzü, ˗a ˈdhö ˗ee? ˗Abin toŋtoŋdhö! ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗wa ˈgo ˈˈsɛ ˗ta yö, ˗tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dho Zoova ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së kë ˈö ö ˗zokë ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗kplawo. ˈMën ˗kë ˈö dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗yö ˗dho kë ˈˈdhʋ̈?

ZOOVA ˗DHƆKË ˗KƆ ˗SË ˗DHO ˈTO ˗KPLAWO

6. ˈˈTʋ̈ŋ ˗yaaga ˗mɛɛn ˗nu ˈkwa dho ˗an ˗wɔn blɛɛˈˈ ˈdɛdɛ ˈka?

6 ˈMën ˗kë ˈö dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗Zlan ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së ˗dho ˈto ö pinŋ˗ ˈgü ˈö ˈkwa dho ˈkwa bɔ ˗a ˈka ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈwo kwa ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü bhë, ˗an ˈgü? ˗Yö ˗sü pë ˗nu ˈkwa ˗an ꞊draan Biblö ˈgü ˈwo ˗gban ˈˈtʋ̈ŋ ˈkwa˗ ˈgü ꞊dɛɛ yö ˗a ˗bha bhë, ˗an ˗bha. Biblö ˗ya ˗pö kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ꞊dɛɛ ˈyaa ꞊dhɛ Izraɛdhömɛn ˗nu waa kletiɛn ˗blɛɛsü ˗nu ˗an ˗bha ˈdhö. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, ˗kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˗yaaga ˈwo bhë ˗an ˗ga ˗së ˈka: (1) Izraɛdhömɛn ˗nu ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ, (2) ˈˈtʋ̈ŋ ˈö kun kö bɔmɛn ˗nu ˗wa ga waa (3) «pë ꞊gban ˈˈpɛpɛ kë ˗dee ˈˈtʋ̈ng» ˈö ˈkwa˗ ˈgü ꞊dɛɛ.—Këw. 3:21.

7. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗gblüdë ˗nu waa ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˗wo ˗kun ˈwɔn yaa kë ˗ni ˈgü, ˈmën ˗kë ˈö ˗klu ˗Zlan ˗bha ˗mɛn ˗nu ˗wo to wo ˗wo ˗ta?

7 Izraɛdhömɛn ˗nu ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ. ˈDhɛ Moizö ga ˗yi ˗yö to ꞊klöö˗, ˗ya ˗pö Izraɛdhömɛn ˗nu ˗dhɛ: «A˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈman ga, ka ˗dho ˗ya ˈwɔn yaa kë ˗sü ˗bha ˈö ˈka go ʒian ˈa˗ pö ka ˗dhɛ ˈka˗ ˈsü bhë, ˗a ˗ta.» (Deut. 31:29) Moizö ˗yö ˗an ꞊kpɔɔ˗ ˈzü ꞊dhɛ ˗wa ˗gban ˗Zlan ˗gɔ, ˗wo ˗dho ˈdho ˗an ˈka ˈˈgan ˈgü. (Deut. 28:​35, 36) ˗Wo ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗wo ˗yökodhiʋ̈ ˗ee? ꞊Ii. ˗Kwɛ këŋ ꞊va ˈˈpiʋ̈, ˗gblüdë ꞊vadhɛ ˗wo ˈwɔn yaa ˗kë Zoova ˈˈɲan ˈˈdhiʋ̈, ˈwo ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˗blü ꞊sua ˗zlan ˗dhɔkësü ˗bha. ˗A ˗wɔn ˈgü, Zoova ˗yö ˈwɔn ˗bho ˗an ˈgü ˈö ˈyii ˈˈwɩ ˗a ˗bha kö Izraɛdhö ˗gblüdë ˈˈwɛɛ ˈbha ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü ˗an ˈka ˈzü. (Ézéch. 21:​25-27) ˈˈKɛɛ ˗klu ˗Zlan ˗bha ˗mɛn ˗nu ˈwo kun ˗an ꞊zinŋgü mü, ˈdhɛ ˈwo˗ yö ꞊dhɛ Zoova ˗wo ˗nu ˗wo ˗yökodhiʋ̈, ˗yö ˗an ꞊faanmën ˈwo to wo ˗wo ˗ta.—Is. 55:​10, 11.

8. Kletiɛn ˗nu ˈwo kun kö ˗kwɛ këŋ do ˗blɛɛsü ˗ya ʒiö bhë, ˗an ˗bha ˗Zlan ˗dhɔkë ˗kɔ yaa kë ˗sü ˈwɔn ˗yö kwa ˗kun ˗ee? ˗A ˈgü ˈˈpʋ.

8 ˈDhɛ bɔmɛn ˗nu ˗wo ga, kletiɛn ˗nu ˈwo kun kö ˗kwɛ këŋ do ˗blɛɛsü ˗ya ʒiö bhë, ˗an ˗bha ˗Zlan ˗dhɔkë ˗kɔ yaa kë ˗sü ˈwɔn ˗yö kwa ˗kun ˗ee? ˗Abin toŋtoŋdhö! Yesu ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ˗gban ˗Zlan ˗gɔ ˗sü ˗dho ˈˈsɛ bho. (Mat. 7:​21-23; 13:​24-30, 36-43) Bɔmɛn ˗nu Pɔdhö, Piɛdhö waa Zan ˗wa ˗pö Yesu ˗wo ˈö bhë ˗yö ˗yökodhiʋ̈sü züdɔ ˗kwɛ këŋ do ˗blɛɛsü ˈgü. (2 Tes. 2:​3, 7; 2 Piɛ. 2:1; 1 Zn. 2:18) ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü, ˗Zlan ˗dhɔkë ˗kɔ yaa ˗yö ˗da kletiɛn ˗nu ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, Babidhɔnö ˗pö ˈkpii˗ ˈö ˗kë ꞊sua ˗zlanwo ˗nu ˗lokotasü ˈka ˈˈkpɔnŋ ꞊taa bhë, kletiɛn ˗nu ˗bha ˗zlanwo ˗yö ˗dho ˈö ˗kë ˗a ˈˈpian ˈkpiisü ˈka. ˗Wo ˈö Yesu ˗ya pö bhë, ˗ya ˗yö ˈko ˈˈdhiʋ̈.

9. Kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ꞊dɛɛ ˈyaa ꞊dhɛ Izraɛdhömɛn ˗nu waa kletiɛn ˗nu ˈwo kun kö ˗kwɛ këŋ do ˗blɛɛsü ˗ya ʒiö bhë, ˗an ˗bha ˈdhö ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

9 «Pë ꞊gban ˈˈpɛpɛ kë ˗dee ˈˈtʋ̈ng.» Kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ꞊dɛɛ ˈyaa ꞊dhɛ Izraɛdhömɛn ˗nu ˗bha waa ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˗gban ˗Zlan ˗gɔ ˗sü ˈkpii˗ ˗yö ˗kë ˗a ˈka kö ˗kwɛ këŋ do ˗blɛɛsü ˗ya ʒiö bhë, ˗an ˈdhö. Biblö ˗yö kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈö yö ˗a ˗dhɛ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? -Ya -dhɛ «ˈˈkpʋngtaadhɛ [yaa ˈö yö ˗a ] yën ˈˈtʋ̈ng.» (2 Tim. 3:1) ˗Ya ˗pö ˈzü ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˈö˗ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ˈˈkɛɛ ˈö ꞊gblɛɛn, ˗a zü ˗ya dɔ. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö ˗dho ˈdho ˈö yö Klito ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗bha mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗kë ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈sü waa ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗bha ˗kë ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˈka ˗sü ˗an ˗bha. Biblö ˗ya ˗dhɛ «pë ꞊gban ˈˈpɛpɛ kë ˗dee ˈˈtʋ̈ng.» (Këw. 3:21) ˗A zü ˗yö ˗dɔ ˗kwɛ 1914 ˈgü. ˈMën ˗tɔ pë ˗dɛɛ ˗nu? ˗A do ˈnën ˗tɔ Yesu ˗bha ˗kë ˗Gblüdë ˈka ˗sü ˈö dhaŋ˗ ˈgü. ˗Kɔ ˈö bhë ˗a ˈka ˈyö Zoova ˗yö Davi suugünën do sü ˈzü kö ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈka. ˈˈKɛɛ Zoova ˗yö pë ˈˈwɛɛ ˈbha ˗kë ˗dɛɛ. ꞊Taabha, ˗yö ö ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së ꞊dede ˗ya. (Is. 2:​2-4; Ézéch. 11:​17-20) ˗Zlan ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗dhii ˗dho -ya -bha ˈzü ˗ee?

10. (1) ˈMën Biblö ˗ya pö ˈö ˗gban ˗Zlan ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈö yö ˗a ˈgü? (Isaïe 54:17) (2) ˗Wo ˈö bhë ˗yö kwa ˗zogban ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

10 ˗Bhö Isaïe 54:17 ˗wo pö. ˗Kwa kwa ˗zota ˗wo ˈö Biblö ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö yö ˗a ˈgü. ˗Ya ˗pö: «˗Gblü ˗gɔn ˗a ˈka ˗kwɛɛ suu ˈˈoo ˗suu ˈö ˈwo˗ ˗pëkë kö ˗wo nu ˗a ˈka ü ˗gɔ, yö ˈti ˗dho ˈwɔn ˈkun.» ˗Wo ˈö bhë, ˗yö yö ˗ni ˈgü ˈko ˈˈdhiʋ̈ ꞊dɛɛ. Mɛn ˗zogban ˗wo ˈö yö ˈzü, ˗yö ˗gban kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˗bha. ˗Ya ˗pö: «Ü ˗bha ˈnën ˗nu ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗dho kë Zoova ˗bha ꞊klaŋdhiʋ̈nën ˗nu ˈka, ˈö ˗yadeflëëgüsü ꞊dede ˗yö ˗kë ü ˗bha ˈnën ˗nu ˗gɔ. Ü ˗dho ˗ya kpɛnŋdhödhɛ ˈgü ꞊dedewo. [ . . . ] ˈˈSuʋ̈ ˈti ˗dho ü ˗kë pë ˈbha ˗gɔ ɛɛnˈˈ pë ˈbha ˈti ˗dho ˈˈsuʋ̈ ˗da ü ˈgü.» (Is. 54:​13, 14) ˗A ˗de ˗ʒiaan «Sɔtraan ˈö ˈˈkpʋng ꞊taa […] ˗zlan ˈka» bhë, ꞊faan ˈti ˗dho kë ˗a ˗gɔ kö ˗yö Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗bha mɛn ˗nu ꞊klaŋkësü ˈduaannu. (2 Ko. 4:4) ˗Zlan ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së ꞊dede ˈö bhë ˗ya ˗ya ˈö ˗yö ˈti ˗dho ˈgo ˈˈshia ˈzü toŋtoŋdhö. ˗Yö ˗dho ˈto ˗toëpö ˈka. ˗Gblü ˗gɔn ˗a ˈka ˗kwɛɛ ˈˈpɛpɛ ˈwo dho nu ˗a ˈka kwa ˗gɔ, ˈyi ˗dho ˈwɔn ˈkun!

ˈMËN DHO KË?

11. ˗Mën ˗kë ˈö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, Zoova ˈti ˗dho ö ˗kɔ bho ˗tuëë kpö ˗ziisü ˈgü?

11 ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, ˈmën dho kë? Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ kwa ˗Maankëmɛn ˈnën ˗tɔ Yesu. Yö ˈnën ˗tɔ kletiɛn ˗nu ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˗gɔmɛn. Yesu ˗ya ˗pö ˈˈpuu ˈka: «Ka Dëmɛ ˗yö doseng, yö ˗mü [˗Zlan] ˗bha ˗Yamɛ bha ꞊në˗ ˈka.» (Mat. 23:10) Yesu ˈö ˗Gblüdëdhɛ kë ˗ni ˈgü bhë, ˗yö ˗dho ö ˗zokë ˗kplawo ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈˈpiʋ̈. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ Klito ˈnën ˈˈdhiʋ̈sü ˗ni ˈgü ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka, ˗an dua ˈyaa ˗mü kö ˗wo ˈˈsuʋ̈ pë ˈbha ˗gɔ. Gagade ˈka, ˗kɔ ˈö Yesu dho ˈˈdhiʋ̈sü ˗a ˈka ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü, ˈkwaa ꞊gban dɔ. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, ˗kwɛzlan ˈbha ˗nu ˈwo Biblö ˈgü ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo kwa ˗zogban, ˗kwa ˗an ˗ga.

12. Zoova ˗yö ö ˗zokë ö ˗bha ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ˗dhɛ (1) kö Moizö ˗ya ga? (2) kö Zoova ˗ya yö ˈˈwɛɛ dɔ Edhi ˗kɔ ˈka? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

12 Moizö ˗yö ˗ga ˈö Izraɛdhömɛn ˗nu ˗wo ꞊kun ˗da ˈˈsɛ ˈö ˗Zlan ˗ya ˈˈplüün bho ˗an ˗dhɛ bhë ˗a ˈgü. ꞊Taabha, ˈmën ˗kë ˗Zlan ˗bha ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˈka? ˗Dhɛ ˈö ˗klu ˗Zlan ˗bha ˗mɛn ˈö bhë ˈö ga, Zoova ö ˗kɔ ˗bho ˗an ˈgü ˗ee? ˗Abin. ˗Wa ˈto ˗klu ˗sü ˈka Zoova ˗bha ˗kplawo, ˗yö ö ˗zokë ˗an ˈˈpiʋ̈. ˈˈSanni Moizö ˗yö ga, Zoova ˗ya ˗pö ˗a ˗dhɛ ˗yö ö ˗kɔ ˈˈyɛ Ʒozue ˗bha kö ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü ˈö ˗bha ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˈka. Moizö ˗yö Ʒozue ˗kian ˗kwɛ ꞊va ˈˈpiʋ̈. (Ex. 33:11; Deut. 34:9) ˗Ya ˈgo mü, gɔɔn˗ ˗nu ˈö ˗kɔmɔnwɔnbhasü kun ˗an ˗gɔ ˗wo ˗kun ˗ya ˗sü ˈka mɛn ˈˈgblü do, mɛn këŋ do ɛɛnˈˈ ˗kɔŋ ˈˈsoodhu ɛɛnˈˈ ˈzü ˗kɔŋ do ˗nu ˗gɔ ˈˈdhiʋ̈. (Deut. 1:15) ˗Zlan ˗kun ö ˗zokë ˗ni ˈgü ˗së ˈka ö ˗bha ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈. Edhi ˗kun gɔɔn˗ ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗a mɛn do ˈka. ˗Yö yö ˈˈgbɩɩ˗ ˗kë ˗kwɛ ꞊va ˈˈpiʋ̈ kö ˈö Izraɛdhömɛn ˗nu ˗takun ˗wo Zoova ˗dhɔkë. ˈˈKɛɛ ꞊taabha, Zoova ˗yö yö ˈˈwɛɛ ˈbha ˗dɔ ˗a ˗kɔ ˈka Zuda ˗sɛ ˈgü. (2 Rois 2:1; 2 Chron. 21:12) Zoova ˗yö ö ˗kɔ ˗bho Izraɛdhö ˈˈsɛgɔ ˗kɔŋ do ˈwo to ˗an ˈgü ˗ee? ˗Abin. Edhi ˗yö Edhize ˗kian ˗kwɛ ꞊va ˈˈpiʋ̈. ˗Ya ˈgo mü, «˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn ˗nu gbö ˗nu» ˈö ˗wa ˗kian ˗wo ˗kun mü. (2 Rois 2:7) -Ya -kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗klu ˗Zlan ˗bha -mɛn ˗nu ꞊va ˈwo dho wo ˗zokë ˗Zlan ˗bha ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗wo ˗kë -dhö. Zoova ˗kun ö dhɔɔbhaawɔn ˗nu kë ˗ni ˈgü ˗kplawo, ˈö ö ˗zokë ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwo ˗klu ˗a ˗bha ˗an ˈˈpiʋ̈.

Moizö (꞊kwaa ˈgü) waa Edhi (˗kɔ ˗së ˈgü) ˗wo mɛn ˈö dho yö ˈwo ꞊ʒiaan ˈgü ˗a ˗kian. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 12 ˈgü.)


13. ˗Mën ˈö Zoova ˗ya ˈˈplüün bho kwa ˗dhɛ Eblö 13:5 ˈgü? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

13 ˈKwa kwa ˗zota ˈwɔnzuan ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈgü, ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗totaabhasü ˗nu ˗wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, ˈmën dho kë? Kwa zuʋ̈ˈˈ dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö ˈto ˈzlöö. Biblö ˗yö gagade ˈö˗ ˈgümandhɛ ˈdhö ˗së ˈö mɛn ˗zogban, ˗a ˗wɔn ˗blɛɛ ˈö˗ pö: Zoova ˈyii ˈdho ö ˗kɔ ˈˈkan ö ˗bha ˈsɛgümɛn ˗nu ˈˈdhiʋ̈ toŋtoŋdhö.› (Eblö 13:5 ˗wo pö.) ꞊Dhɛ Moizö waa Edhi ˗an ˈdhö, ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu kpö ˈdɛdɛ ˈwo ˈˈdhiʋ̈sü ˗ni ˈgü kwa ˈka ꞊dɛɛ, ˗wa ˗yö ꞊dhɛ mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗kiansü ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗. ˗Ya ˗mɔn ˗kwɛ ꞊va ˗bha ˈö kwa ˈˈdhiʋ̈ʒiöwomɛn ˗nu ˈdhö gɔɔn˗ ˗nu ˈwo ˗tuëë kpö ˈˈwɛɛ ˈgü ˗an ˗kian ˗ni ˈgü kö ˗wo ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˈka. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˗wo ꞊klaŋkɔ ꞊va ˗ya ˗sü ˈka kö ˈwo mɛn zii ˗nu, ˗maankëmɛn ˗nu, Betɛdhö ˗bha ˈwɔnyëë˗ ˗nu, Betɛdhö ˗maankëmɛn ˗nu waa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗kian mü. Kwa ˈˈdhiʋ̈ʒiöwomɛn ˗nu ˗kɔ ꞊loo ˗nu ˗de ˈpö ˗wo ˗an ˗kian. ˗An ˗kɔ ꞊loo ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗wo yö ꞊va ꞊dede kë ˗ni ˈgü Zoova ˗bha ˗kɔlokota ˈgü. ˗Wo ˗kian ˗sü ˈka ˗së ˈka kö ˗wo wo ˗zokë Klito ˗bha ˗tuëë ˗nu ˈˈpiʋ̈.

Kwa ˈˈdhiʋ̈ʒiöwomɛn ˗nu ˗wo wo ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈwo wo ˗kɔ ꞊löö ˗nu ˗kian. ˗Ya ˈgo mü, ˗wo ꞊klaŋkɔ ˗nu ˗ya kö ˈwo mɛn zii ˗nu, ˗maankëmɛn ˗nu, Betɛdhö ˗bha ˈwɔnyëë˗ ˗nu, Betɛdhö ˗maankëmɛn ˗nu waa bɔmɛn ˗nu ˗an ˗kian ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü. (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 13 ˈgü.)


14. ˗Tomɛnɲaanwɔn ˗mɛɛn ˈö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü?

14 ˈPë dho ˈto kwa ˈˈɲaan ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü ˈyö ˗tɔ ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˗ya ˈto ꞊klöö˗, ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗totaabhasü ˗nu ˗wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwo dho ˈto ˈˈsɛ ˗ta yö ˗wo ˗dho ˗a ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së kë ˗kplawo. Yesu ˗bha ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˈka ˗sü ˈsaa˗ ˈgü, ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗dho to ˗klu ˗sü ˈka ˗a ˗bha. Gagade ˈka ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü, Gɔgö ˈö go Magɔgö ˈö ˗kë ˈˈsɛgɔ ˗nu ˗lokota ˗sü ˈka bhë, ˗yö ˗dho nu kwa ˗gɔ. (Ézéch. 38:​18-20) ˈˈKɛɛ ˗a ˗bha ˗nu kwa ˗gɔ ˗sü ˈö ˗dho kë ˈˈtʋ̈ŋ ˈnën ˈdɛdɛ ˈˈpiʋ̈ ˈˈdhʋ̈, ˈyi ˗dho ˈwɔn ˈkun. ˗Yö ˈti ˗dho ˗Zlan gbamɛn ˗nu kwa ˗kɔ bho ˗a ˗dhɔkë ˗sü ˈgü, Zoova ˗dho nu kwa ˗dhɛ. ˗Dhɛ ˈö bɔmɛn Zan ˈˈɲan ˈgü ˗yö ˗da, ˗yö ˗kpan «mɛ kpö ˗ziisü» ˈö ˗kë Klito ˗bha ˗tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu ˈka bhë, ˗a ˗bha. ˗Wa ˗pö Zan ˗dhɛ ꞊dhɛ «mɛn kpö ˗ziisü» ˈö ˈˈdhʋ̈, «ˈmɛ ˈö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊gban suu ˈdo ˈdo» ˗yö nu ˗an ˗ta wo ˗mü. (˗Dhɛ. 7:​9, 14) ꞊Ii, ˗wo ˗dho dha!

15-16. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga ˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 17:14 ˈgü, ˈmën ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu dho ˗a kë Aamagedɔn ˗gblü yi ˈka? ˈYö ˈmën ˗kë ˈö kwa ꞊faanmën?

15 Mɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo ˗de dhɛɛˈˈ kpɔ ˗kplawo ˈwo˗ pö: «ˈYö ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗zë ꞊wɛ? ˗Wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, ˈmën ˈwo dho ˗a kë?» Biblö ˗ya ˗yɔ ˗bɔ vɛɛdhö ˈö˗ pö ꞊dhɛ ˈˈsɛkɔɔnmɛn ˗nu ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa yö ˗wo ˗dho ˈko zë ˗Zlan ˗bha «ˈˈbhlaanë» ˈka, ˈö˗ ˗kɔ ˗yö ˗ʒiö ˗an ˗gɔ. ˗Ya ˗pö: «ˈˈBhlaanë bha˗ ˗kɔ ˗dho ziö˗ ˗nu ˗gɔ.» De ˗nu ˈwo dho ˈˈbhlaanën ˗takun? Biblö ˗yö ˗an ˗dhɛ «ˈˈbhlaanë [ . . . ] ˗bha mɛ ˗nu ˈö˗ ˗nu ˗dhɛ, ˈö˗ ˗nu ˗ya, ˈö ˈwii ˈgo wo ˗wʋ ˗ta tongtongdhö.» (˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 17:14 ˗wo pö.) De ˗nu ˗mü? ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗mü. ˈˈKlʋʋbhɔdhe ˈkpii˗ ɲën ˗sü ˈˈtʋ̈ŋ ˗ya ˈto ꞊klöö˗, ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗totaabhasü ˗nu ˗wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, pë ˗blɛɛsü ˈwo dho ˗a kë ˈyö ˗tɔ ˗gblü gɔn ˗sü. Yö ˈkpii˗ ꞊dede ˗mü. ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˈbha ˗nu ˗kun ˈkozëmɛn ˗nu ˈka kö ˈwii Zoova dɔ ꞊köŋ. ˗A mɛn ˈbha ˗nu ˗kun ˈˈsɔdha ˗nu ˈka ˈˈsɛ ˗ta yö. ˈˈKɛɛ ꞊taabha ˈdhɛ ˈwo ˗kë kletiɛn ꞊dede ˗nu ˈka, ˗wo ˗dhikodhɛ ˗mɛɛn mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈˈpiʋ̈. (Ga. 5:22; 2 Tes. 3:16) ˗Wo wo ˗kɔ ˗bho ˈˈgblü gɔn ˗sü ˈgü. ˗Wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, ˗wo ˗dho ˗da Yesu waa ö ˗bha ˈˈkiö ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗nu ˈˈpiʋ̈ kö waa˗ ˗nu ˗wo ˗gblü ˗totaabhasü gɔn ˗Zlan ˈyɔɔ˗ ˗nu ˈka.

16 ˗Kwa kwa ˗zota ˈwɔn ˈö yö ˗a ˈgü. ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˈwo kwa ˈˈpiʋ̈ yö ˗a mɛn ˈbha ˗nu ˗wa kë zii, ˈö ꞊faan ˈyaa ˗an ˗bha ˗ʒiaanwo. ˈˈKɛɛ ˗wa ˈdho dhaŋ˗ ˈgü, ˗wo ˗dho kë ˗zuu ˈgügbɩɩsü ˗nu ˈö ˈwaa ga ˗an ˈka, ˈö waa wo ˗bha ˗Gblüdë Yesu ˈwo dho ˗gblü ˈˈpiʋ̈. Aamagedɔn ˗gblü ˗ya ɲën, ˗wo ˗dho kpa Yesu ˗bha kö ˗wo mɛnbhɩɩdhe ˗nu kë ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈. ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ ˗wo ˗dho ˈwɔn ˗së ꞊va ꞊dede kë wo ꞊dhegblü dhɔɔbhaasü ˗nu ˈwo dho kë ˈˈsɛ ˗ta yö ˗an ˗dhɛ ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka ˗a ˗dhɛ ˗nu ˈwo kun ˗a kë ˗ni ˈgü dhiʋ̈ˈˈ ˗be kö ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˗yö ˗an ˗bha bhë, ˗an ˗ta.

17. Kwa ˈwɔn ˗dɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dhɛ ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗gban ˈˈpɛpɛ ˈwo ˗klu ˗a ˗bha ˗wo ˗dho dha Aamagedɔn ˗gblü yi ˈka?

17 ˗Tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu ˗zë ꞊wɛ? ˗Gblü ˗wɔngbɩɩsü ˈwo˗ Aamagedɔn ˗kë bhë ˗a ˗zü ˗ya dɔ, ˈmën ka dua ˈdhö ˗mü kö ˈka˗ kë? ˗Ka ka ˗zoyö Zoova ˗dhɛ ka ˈto ˗a ˗bha ˗dhioo ˗nu ˈˈpiʋ̈. ˗A ˗gɛn ˈnën ˗tɔ ˗mën? Biblö ˗yö kwa ˗zogban ˈö˗ pö: «˗Bhö ˗da ü ˗bha ˈkɔ ˗duudhö ü ˈˈkwee ˗ta ü ˗blü. ˗Bhö ü ˗de ˗bin ˈˈtʋ̈ŋ ˈnën ˈdɛdɛ ˈˈpiʋ̈ kö ˗yö yö˗ ˈka ˗naandhe ˗bha ʒiö ˗sü ˗bha.» (Is. 26:20) ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈˈpɛpɛ ˈwo ˗klu ˗a ˗bha dhaŋ˗ ˈgü waa ˈˈsɛ ˗ta yö bhë, ˗wo ˗dho dha ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈka. ꞊Dhɛ bɔmɛn Pɔdhö ˈdhö, ˗yö ga ˗sü ˈka kwa ˈgü ꞊dhɛ ‹ˈˈsɛkɔɔnmɛn ˗nu ɛɛnˈˈ pë ˗nu ˈwo kë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ ɛɛnˈˈ ˈwo dho kë ˈzü dhiʋ̈ˈˈ bhë ˈwi ˗dho ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo kwa ˈˈkan ˗dhɔ ˈö ˗Zlan ˗ya ˗kë kwa ˈka, ˗a ˗bha.› (Wlɔ. 8:​38, 39) Kwa ˗zo ˗yö ˗bo ˗kplawo ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë, ö ˈyi ˗dho ˈˈkan kwa ˗bha toŋtoŋdhö.

ˈˈƝƆN ˗A ꞊TROO ˗TOTAABHASÜ ˗NU ˗WA ˈDHO DHAŊ˗ ˈGÜ,

  • ˈmën dho kë?

  • ˈmën ˗kë ˈö dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗Zlan ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së ˈti ˗dho go ˈˈshia?

  • ˈmën ˗kë ˈö ˗dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗dho ö ˗zokë ˈö ˗bha ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈?

ˈˈTAN 8 Zoova ˈnën ˗tɔ kwa ˗bindhɛ