'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

ˈWƆN ˗GƆ 5

ˈˈTAN 108 ˗Zlan ˗yö ˗dhɔ ꞊dede ˗kë kwa ˈka

ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˈkwa˗ ꞊slɔɔ kwa ˗dhɔ ˗bha Zoova kë ˗sü ˈgü

ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˈkwa˗ ꞊slɔɔ kwa ˗dhɔ ˗bha Zoova kë ˗sü ˈgü

‹‹Yesu Klito ˗yö ˗nu ˈkpongtaa kö ˗yaan ꞊sɔɔnyaamɛ ˗nu dha.››1 TIM. 1:​15, NTBL.

˗A ˗GƆ

˗Kɔ ˗mɛɛn ˈkwa ˈwɔn ˗së ꞊slɔɔ ˗a ˈka ˗gɔtadhɔpë ˈgü? ˈYö kwa ˗dho Zoova ˈˈnuɛ bho ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ˗a ˗wɔn ˈgü?

1. ˈMën ˈkwa dho ˗a kë kö ˈkwa Zoova zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dhi?

 ˗KWA kwa ˗zota kö ˈkwa pë ˗së ˈbha gbɔɔkë kwa dhɔɔbhamɛn do ˗gɔ. Kö pë ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗mɛn ˗ya ˗da pë ˈbha ˈgü, ˗a ˗zo ˗yö ˈgo ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗yö ˗dho ˈmën kwa ˈka ꞊dedewo! ˈˈKɛɛ kö ˗ya ˈsü ˗yö ö ˗bhawɔn ˗së kë ˗a ˈka ˗yö kwa ˈˈnuɛ bho ˗a ˗bha, ˗a ˈˈyi ˗dho ˈˈkan kwa ˗dhɛ ˈgbɛ. ˈWɔnzuan ˈö bhë, ˗gleŋ ˗mɛɛn ˈö˗ ˗da kwa ˗bha? Zoova ˗yö ö Gbö ˗nu kwa ˗wɔn ˈgü. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, ˈkwa˗ ˗zɔn ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ gbɔɔdhe ꞊bhlëësü ˈö˗ ˗kë kwa ˗dhɛ ˗dhɔkaadhe ˈgü bhë kwa˗ ˈˈnuɛ ˗bho ˗a ˗bha, ˗a zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ꞊dedewo.—Zan 3:16; Wlɔ. 5:​7, 8.

2. ˈMën ˈkwa dho ˗a yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü?

2 Kwa ˈti˗ kë ˗së ˗kwɛ ˗nu ˗wo ʒiö ˗ni ˈgü, gbɔɔdhe ˗së ˈö bhë ˗a ꞊bhlëë ˈö kwa ˈgü ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö dho ˈˈshia˗, ˈö ˗kë ꞊dhɛ ˈpë ˈkwa˗ bho kwa ˗kɔ ˈˈsuee ˗a ˈdhö. ˗Ya kë ꞊dhɛ ˈkwaa ˈˈpiʋ̈ kö ˈwɔn suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö kë kwa ˈka, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˗zota ˗kplawo pë ˈˈpɛpɛ ˈö ˗Zlan waa Klito ˈwo˗ ˗kë kwa ˗dhɛ bhë ˗a ˗wɔn ˈgü. ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗yö ˗dho kwa ˗takun ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗bha. ˗Kɔ ˈkwa dho ˈwɔn ˗së ꞊slɔɔ ˗a ˈka ˗gɔtadhɔpë ˈgü ꞊dɛɛ waa ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü bhë, kwa ˗dho ˗a ˗wɔn blɛɛˈˈ. ˗Ya ˈgo mü, ˗kɔ ˈkwa dho Zoova ˈˈnuɛ bho ˗a ˈka ˗a ˗bha ˗dhɔ ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˗sü ˗wɔn ˈgü ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, kwa ˗dho ˗a yö.

ˈWƆN ˗SË MƐƐNˈˈ ˗NU ˈKWA ˗AN ꞊SLƆƆ ˗GƆTADHƆPË ˈGÜ ꞊DƐƐ?

3. ˗Gɔtadhɔpë ꞊trɔɔn ˗mɛɛn ˈkwa˗ ꞊slɔɔ ˗ni ˈgü?

3 ˈKwa ˗ya Yesu ˗bha kwa ˗gɔ ˗ta ˈdhɔ ˈˈsaa˗ ꞊trɔɔn ꞊slɔɔ ˗sü ˗bha ˈsaadhö. ˗A ˈwɔnzuan do ˈnën ˗tɔ ˗gɔtadhɔpë ˈsaa˗ ˈgü, Zoova ˗yö kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˗to. ˈˈGbɩɩdhɛ ˈyaa ˗mü ˗be kö ˗ya kë ˈˈdhʋ̈, ˈˈkɛɛ ˗a zuʋ̈ˈˈ ˗yö ˗we ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗bha. Psaume ˗bɛnzëmɛn do ˗yö Zoova ˈˈnuɛ ˗bho ˗a ˗bha ö ˗bhawɔn ˈto ˗sü ˗bha, ˈö˗ pö: «ˈAa Zoova, bhi ˗zë ü ˈˈgblü ˗yö ˗së, ˈü mɛn ˗nu ˗bhawɔn to.»—Ps 86:5; 103:​3, 10-13.

4. De ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗gɔtadhɔpë nu ˗an ˗bha ˈka? (Lukö 5:32; 1 Timote 1:15)

4 ˗Yö ꞊mɔɔn ˗bha ˈö ˗kë mɛn ˈbha ˗nu ˈgü ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛ ˈyaa˗ ˗bha kö Zoova ˗yö wo ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto. ˗Yö ˈˈdhʋ̈ gagade ˈka ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛ ˈyaa˗ ˗bha ˗be kö Zoova ˗yö mɛn ꞊gban kwa ˗bhawɔn ˈto. Bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛ ‹ˈyaa˗ ˗bha kö ˗wo ö ˗dhɛ Yesu ˗bha bɔmɛ› ˈyö sü ꞊dhɛ ˗yö ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˈˈklʋʋbhɔ. ˈˈKɛɛ ˗yö ˗go mü ˈzü ˈö˗ pö: «˗A ˗bha ˗gasitɛ ꞊në˗ ˈsaa˗ ˈgü, ˈyö ˗duɛ ˈdhɛ ˈa˗ ˈgü ꞊dɛɛ ya ˈa˗ ˈgü.» (1 Ko. 15:​9, 10) ˈKwa ˈgo kwa ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü, Zoova ˗yö kwa ˗bhawɔn ˗to. ˈMën ˗kë? ˈPë ˗kë ˈyaa ˈnën ˗tɔ ˗a ˗dhɛ ˗mü ˗be kö ˗yö kwa ˗bhawɔn ˈto. ˈˈKɛɛ kwa ˗dhɔ ˈnën ˗blü ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗bha. ˗Ya kë kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗bhawɔn ˈto ˗mɛn ˈyaa ˗mü kwa ˈka, ˗yö kë ˈkwa ˈˈɲaan ꞊dhɛ Zoova ˈti ˗gɔtadhɔpë nu mɛn ˗nu ˈö ˈwaa ˈwɔn yaa kë ˗an ˗bha ˈka, ˈˈkɛɛ ˗ya ˗nu ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˈwo go wo ˗bha ꞊sɔnŋ yaa ˈgü bhë, ˗an ˗bha ˈka.—Lukö 5:32; 1 Timote 1:15 ˗wo pö.

5. Mɛn ˈbha ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö˗ pö ꞊dhɛ Zoova dua ˗mü kö ˗yö ö ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto ˗ee? ˗A ˈgü ˈˈpʋ.

5 ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈkwa Zoova ˗dhɔkë ˗kwɛ ꞊va ˈˈpiʋ̈, kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ ˗yö ˗dho ꞊gban ˗a ˗ta kö ˗yö kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto. Gagade ˈka, Zoova ˗zo ˈyaa bhɔ ˈwɔn ˗nu ˈkwa ˗an ˗kë ˗a ˗dhɛ bhë, ˗an ˈka. (Eblö 6:10) ˗Yö ˗gɔtadhɔpë ˗nu kwa ˗dhɛ ˈˈwɛɛwɛ, kwa saan ˈyaa ˈnën ˈö˗ bho yö ˈkwa˗ ˗kë ˗a ˗dhɛ ˗a ˗wɔn ˈgü. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa˗ pö ꞊dhɛ Zoova ˗bha yö ꞊va kë ˗sü ˈnën ˗wɔn ˈgü ˈö kwa ˗gɔ ˗ta dhɔ. ˈKwa˗ pö ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˗dho kë ꞊dhɛ pë ˈö kwa ˗bhawɔn ˈyaa ˗gɔtadhɔpë ˗bha ˗a ˈdhö.—Ga. 2:21.

6. ˈMën ˗kë ˈö bɔmɛn Pɔdhö ˗yö Zoova ˗bha ˗yökë ö ꞊sɔbhɛɛ ˗ka?

6 Pɔdhö ˗bha ˈgü, pë ˈˈpɛpɛ ˈö kun ˗a kë ˗ni ˈgü Zoova ˗dhɛ bhë ˈyaa ˈnën ˈö˗ ˗wɔn ˈgü ˈö dho ö ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗bhawɔn ˈto. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, kö ˈmën ˗kë ˈsa ˈö Zoova ˗bha ˗yökë ö ꞊faan ˈka? ˗Yö ˈti˗ kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Zoova dua ˗mü kö ˗yö ö ˗bhawɔn ˈto. ˈˈKɛɛ ˗ya ˗kë ˈˈdhʋ̈ ꞊ʒiaan kö ˈö Zoova ˈˈnuɛ bho ˗a ˗bha ˗gasitɛ ˗wɔn ˈgü. (Efɛ. 3:7) ꞊Dhɛ Pɔdhö ˈdhö, kwa Zoova ˗dhɔkë kwa ꞊sɔbhɛɛ ˈka ˗kplawo. ˈˈKɛɛ kwa ˈti˗ kë ˈˈdhʋ̈ kö ˗yö kwa ˗bhawɔn ˈto, kwa˗ ˗kë ˈˈdhʋ̈ ꞊ʒiaan kö ˈkwa˗ ˈˈnuɛ bho.

7. Kwa ˗gɔtadhɔpë ꞊trɔɔn ˈbha ꞊slɔɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ, ꞊dɛɛ? (Wlɔmö 5:1; Zakö 2:23)

7 ˈWɔn ˗së ˈbha ˈö ˗gɔtadhɔpë ˗ya ˗kë kwa ˗dhɛ ꞊dɛɛ ˈyö ˗tɔ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ꞊ɲɔɔn Zoova ˈˈsuee ˈö ˈˈtɔŋdëdhɛ ˗së yö ˗kë kwaa˗ ˗nu kwa ꞊zinŋgü. a ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈkwa˗ yö ˗a ˈka ˈwɔn ˗gɔ ˈö˗ ˗dhɛ ˈö yö ˈö dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈgü ˗a ˈdhö, ˈdhɛ ˈkwa bhɔ kö ˈˈtɔŋdëdhɛ ˈyaa kwaa Zoova ˗nu kwa ꞊zinŋgü. ˈˈKɛɛ ˗gɔtadhɔpë ˈsaa˗ ˈgü, kwaa ˗Zlan «ˈkwa ˗ya kwa ˈflëë˗ ˈgü» ˈö ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ꞊ɲɔɔn ˗a ˈˈsuee.—Wlɔmö 5:1; Zakö 2:23 ˗wo pö.

8. ˈMën ˗kë ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa Zoova ˈˈnuɛ bho bhɛɛsü ˗wɔn ˈgü?

8 Pë ˗wɔngbɩɩsü do ˈkwa˗ ꞊slɔɔ kwaa Zoova ˗nu kwa ˗bha ˈtɔŋdëdhɛ ˈgü ˈnën ˗tɔ bhɛɛsü. Kwa ˗kë kwa ˈko ꞊bhaa ɛɛnˈˈ kwa do ˈka, Zoova ˗yö ö ˈˈtʋ ˗to kwa ˗bha bhɛɛwo ˗bha. Bhɛɛsü ˗ya ˗kë ˈö kwa zuʋ̈ˈˈ ˗yö ˈwaannu. ˈˈKɛɛ ˈwɔn ˗së ˈö go bhɛɛsü ˈgü ˗a ꞊gban ˈyaa ˈnën bhë. ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö˗ ˗kë ˈö kwaa ˗Zlan kwa ˗bha ˗mlɛɛn ˗gɛn ˗yö ˗gban. (Ps. 65:2; Zak. 4:8; 1 Zn. 5:14) Kö ˗yö ꞊kun ˈˈkpɔnŋ ꞊taa, Yesu ˗yö ˗bhɛɛ zoodhö zoodhö ˈyö sü ꞊dhɛ ˗yö ˗kun ˗a ˈwɔn dɔ ˗ni ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗yö ö ˈˈtʋ ˗to ö ˗bha, ˈö go mü bhɛɛsü ˗yö waa Zoova ˗an ˗bha ˗mlɛɛn ˗kë ˈˈgbɩɩ˗. (Luk. 5:16) Kwa Zoova ˈˈnuɛ ˗bho ꞊dedewo, ˗a ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ Yesu ˗bha ˈˈsaa˗ ˗wɔn ˈgü kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗kë ˗Zlan ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈka, ˈkwa ꞊bhɛɛ ˗a ˗dhɛ ꞊ʒianwo.

ˈWƆN ˗SË ˗MƐƐN ˈKWA DHO ˗A ꞊SLƆƆ ˗GƆTADHƆPË ˈSAA˗ ˈGÜ ˗DHƐKPAƆ DHIƲ̈ˈˈ GÜ?

9. ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˗nu ˈö Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwo ˗klu ˗a ˗bha bhë ˈwo dho ˗a ꞊slɔɔ ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ gü?

9 ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˗nu ˈö Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwo ˗klu ˗a ˗bha bhë, ˈwo dho ˗a ꞊slɔɔ ˗dhɛkpaɔ ˈˈdhiʋ̈ ˈgü ˗gɔtadhɔpë ˈsaa˗ gü? Zoova ˗dho ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a nu ˗an ˗dhɛ. Mɛn ꞊vadhɛ ˗bha ˈgü, ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö kë ˈˈdhʋ̈ ˈyö sü ꞊dhɛ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗wo ˗ga ˗kplawo. ˈˈKɛɛ Zoova dhɔɔbhawɔn ˈö kun ˗a züdɔdhɛ ˈgü ˈyaa ˈnën ˗tɔ kö mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗wo ga. Adan ˈti ˈwɔn yaa kë ˗be, mɛn ˈbha ˈti ˗dho ö ˗zota toŋtoŋdhö ꞊dhɛ ˗tosɛta ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ɲën. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ꞊dɛɛ ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë ˈˈgbɩɩ˗, kwa ˗zë kwa ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˈyö sü ꞊dhɛ Zoova ˗ya pë ˗wɔngbɩɩsü do ˈbha nu. ˈPë ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈnën ˗tɔ ˗a ˗de Gbö ˗bha ˗tosɛta.—Wlɔ. 8:32.

10. ˈMën ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu waa ˗tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu ˈwo˗ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü?

10 ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën bhë ˗yö ˗dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü, Zoova ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa kwa ˗zota ˗a ˈgü ꞊dɛɛ. ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˈˈɲan ˗yö ˗tosɛta ˈwo dho ˗a kë dhaŋ˗ ˈgü kö waa Yesu ˗nu wo ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊kɔɔn ˗ni ˈgü bhë, ˗a ˗gɔ. (Dhɛ. 20:6) ˗Tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu ˗de ˈpö ˗an ˗bha ˈnën ˗tɔ ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ˗kë ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta ˗sü kö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu, saanˈˈ ˗nu ɛɛnˈˈ ˗wëë ˗bha ˗bɔ mɛn ˗ta ˗sü ꞊gban ˗ya ɲën. (Dhɛ. 21:​3, 4) Ü ˗tuëë ˈˈwɛɛ ˗nu ˈˈpiʋ̈, ˈü ü ˈˈɲan ˈto ˗ni ˈgü ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a ˗gɔ ˈˈsɛ ˗ta yö ˗ee? ˗Tosɛta ˗së ˗mü ˈpö ꞊dhɛ ˗a ˗dhɛ ˈö dho kë dhaŋ˗ ˈgü bhë ˗a ˈdhö. ˗A ˗de ˗ʒiaan Zoova ˗yö kwa ˗da kö ˈkwa ˗tosɛta kë ˈˈkpɔnŋ ꞊taa yö. ˗A ˗wɔn ˈgü, kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dho dhi ꞊dedewo.

11-12. ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˗nu ˈwo dho kë ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta ˈö ˈkwa kwa ˈˈɲan ˈto ˗ni ˈgü ˗an ˗gɔ ꞊dɛɛ? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗nu ˗bha.)

11 ˗Kwa kwa ˗zota ˗kɔ ˈkwa dho ˗tosɛta kë ˗a ˈka ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta bhë ˗a ˈgü. ˈˈYua waa ga ˗wo ˈti ˗dho kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈdhiʋ̈ ˈˈtɛ ˈzü. (Is. 25:8; 33:24) Pë ˗së ˈˈpɛpɛ ˈö kwa ˗bhawɔn dhö kë ˗a ˗bha bhë, Zoova ˗dho ˗a nu kwa ˗dhɛ. Ü˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗gban wü ˗nu ˗bha ˈü ˗an draanˈˈ ˗ee? Ɛɛnˈˈ ˈü˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈü ˈˈtan ˗bho ˗a ˈka ˗pë ˈbha zë ˗sü draanˈˈ ˗ee? Ɛɛnˈˈ ˈzü ˈü˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈü pë ˈˈbin ˈsü ˗sü draanˈˈ ˗ee? Kwa ˗bhawɔn ˗dhö yö ˈkɔ ˈˈbin ˈsü ˗mɛn waa ˈkɔ dɔ ˗mɛn ˗nu ˗bha ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta. Kwa ˗bhawɔn ˗dhö yö ˈzü kekëmɛn waa pëkpamɛn, yökaakwɛɛ˗ pëkëmɛn, ˈˈdhütamɛn waa ˗zokë ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗mɛn ˗nu ˗bha. (Is. 35:1; 65:21) ˈKwa ˗tosɛta kë ˗toëpö ˈka, ˈˈtʋ̈ŋ ˗dho kë kwa ˗gɔ kö pë ˗nu ˈwo bhë ˈkwa ˗an ꞊gban kë.

12 Kwa ˗bha kwa ˗kɔ ˗ya mɛn ˗nu ˈwo dho go ga ˈgü ˗an ˗gɔ ˗sü ˈö bhë ˗yö ˗dho kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dhi ꞊dedewo. (Këw. 24:15) Zoova ˗dapë ꞊vadhɛ ˈkwa dho ˗an dɔ ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü bhë, ˗wo ˗dho kë kwa ˗dhɛ ˗së ˈgbɛ. (Ps. 104:24; Is. 11:9) ˗A ˈdhɛ ˗së ꞊dedewo ˈyö ˗tɔ kwa ˈti ˗dho ˈwɔn yaa ˗kë toŋtoŋdhö, kwa ˗dho ˗mɔn Zoova ˗dhɔkësü ˗bha ˈö kwa ˈti ˗dho bhɛɛˈˈ ˈzü kwa ˗bha ˈwɔn yaa ˗nu ˗wɔn ˈgü. Kwa ˗dho ˈˈkan ˗tosɛta ˗kë ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta ˗sü ˗bha kö ˈkwa kwa ˗de ˗dhidhɛwɔn kë ꞊dɛɛ ˗ee? (Ebl. 11:25) ˗Abin toŋtoŋdhö! ˈWɔn ˗së suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗zɔn ˈka ˈyaa ˈdhö ˈˈkpɔnŋ ꞊taa yö ꞊dɛɛ. Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗bha ˗kë ˗dhö ˗sü ˈö bhë ˗yö ˗dho ˈto ˗a ˗bha, ˈö ˗kë kwa ˗yɛɛbhaadhɛ ˈka yi ꞊gban ˈka. ˈWɔn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗dho kë, ˈyö sü ꞊dhɛ kwa ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë ˈö ö Gbö nu kwa ˗wɔn ˈgü.

ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˗nu ˈö kwa ˈˈɲan ˈdhö ˗an ˗gɔ ˈgbɛ ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta? (Kpɔɔˈˈ ˗wo ˗bhüöö kpö 11-12 ˗bha, ˗an ˈgü.)


˗KWA ZOOVA ˈˈNUƐ BHO ˗A ˗BHA ˗DHƆ ˗ZƆN KWA ˗DHƐ ˗SÜ ˗WƆN ˈGÜ

13. Kwa ˗dho Zoova ˈˈnuɛ bho ˗a ˗bha ˗dhɔ ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˗sü ˗wɔn ˈgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (2 Kolɛntö 6:1)

13 Kwa ˗dho Zoova ˈˈnuɛ bho ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ˗gɔtadhɔpë ˗wɔn ˈgü? Kwa ˗dho ˗a kë ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗bha yö ˗wɔn ˗bɔ ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˈka kwa ˗bha ˗tosɛta ˈgü. (Mat. 6:33) ˗A ˗de ˗ʒiaan Yesu ˗yö ˗ga, kë ˈˈdhʋ̈ kö «ˈmɛ ˈwo ˈˈyaan ˈwa ˈdho ˗tosɛa kë wo ˗dɩa kë ˈgü ˈzü, ˈˈkɛɛ kö ˗wa kë ˈmɛ ˈö ga˗ ˗nu ˗wɔn ˈgü ˈö dho ˈö ˗bö bha ꞊në˗ dhɔɔbhaa ˈka.» (2 Ko. 5:15) ˈWɔn ˗së ˈö Zoova ˗ya ˗kë kwa ˗dhɛ ˗a ˗bha ˗gasitɛ ˈsaa˗ ˈgü bhë, ˈkwaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˗yö dha kwa ˗gɔ toŋtoŋdhö!—2 Kolɛntö 6:1 ˗wo pö.

14. Kwa ˗dho ˈdhaŋ˗ bho Zoova ˗bha ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˈka ˗sü ˈˈdhiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

14 Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa Zoova ˈˈnuɛ bho ˗a ˗bha ˗dhɔ ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˗sü ˗wɔn ˈgü ˗to ˗a ˗bha ˗dhioo ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˈka. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈKwa˗ pö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ꞊klaŋ ɛɛnˈˈ yö ˈkwa dho ˗a kë ˗a ˗bha, kwa dua ˗mü kö pë ˈö Zoova ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈkwa˗ kë bhë ˈkwa˗ dɔ. (1 Ko. 10:31; 2 Ko. 5:7) ˈKwa ˗gban ˗zoyö Zoova ˗dhɛ ˗sü ˗ta ˈkwa ˗wɔn ˗nu kë, ˗yö kwa ˗bha ˗zoyödhe waa kwaa Zoova kwa ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ ˗gɛn ˗gban, ˈö ga kwa ˈgü ꞊dedewo ꞊dhɛ kwa ˗dho ˗tosɛta kë ˗toëpö ˈka.—Wlɔ. 5:​3-5; Zak. 2:​21, 22.

15. Kwa ˗dho Zoova ˈˈnuɛ bho ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü?

15 ˗Kɔ ˈˈwɛɛ ˈbha ˗yö ˗dhö ˈö ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa Zoova ˈˈnuɛ bho ˗a ˗bha ˗dhɔ ˗zɔn ˗sü ˗wɔn ˈgü. ˗Yö ˈnën ˗tɔ pë ˈˈpɛpɛ ˈö kwa ˗kɔ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗a kë ˗sü ˈö ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü kö ˈkwa˗ ˗zɔn Zoova ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗gɔtadhɔpë ˗yö kwa ˗dhɛ ˗së ꞊dedewo. ˗Ya ˈˈkan kwa ꞊dede kwa ˗bha ˗kë ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˗ta ˗sü ˗bha, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dhɛ ˈpö. (1 Tim. 2:4) ˗Kwa ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˗wɔn blɛɛˈˈ mɛn ˗nu ˈwo dho nu ˗a ˗ta bhë ˗an ˗dhɛ. Kwa ˗dho bɔ video ˗nu ˈMën ˗kë ˈö Yesu ˗yo ˗ga? waa Yesu ˗bha ga ˗zo bo ˈˈwlaan˗ ˈwo jw.org ˗ta bhë ˗an ˗ta, ˈö ˈkwa ˗an ˗takun. Mɛn zii ˗nu dua ˗mü kö ˗wo kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈö ˗an ˗kɔ ˗ya ꞊zɔɔ ˗an ˗dhɛ ˈpö. Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈö ˗wa ꞊dhiɔŋ bhë ˗wa wo ꞊yɛɛ˗ kë ˗wa nu, ˗kɔ ˈö zuʋ̈gblüdhi ˗yö ˗kë ˗a ˈka dhaŋ˗ ˈgü waa ˈˈsɛ ˗ta, ˗kwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. (Luk. 15:​4-7) ˈKwa nu ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˗ta, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˈko ˗nu ꞊tuaabho. ˈˈKɛɛ ˗yö ˗dho kë ˗së ˈzü kö mɛn ˗nu ˈwo nu ˗dɛɛ ˈgü ɛɛnˈˈ ˈö ˗wo ˈti nu ˈö˗ yi ˗ya ꞊gwëë bhë ˈkwa ˗an ꞊tuaabho ˈpö. Kwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˗wa yö ꞊dhɛ kwa kwa ˗kɔ ˗ya wo ˗gɔ ˗së ˈka.—Wlɔ. 12:13.

16. ˈMën ˗kë ˈkwa dho kwa ˗bha ˗zlanwopösü ˗dadhiʋ̈ ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü?

16 Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗bha ˗zlanwopösü ˗dadhiʋ̈ ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ˗ee? ˗A ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ kwa Zoova waa Yesu ˗an ˈˈnuɛ ˗bho ˈpë ˈwo˗ ˗kë kwa ˗dhɛ bhë ˗a ˗wɔn ˈgü. ˈKwa kwa ˗bha ˗zlanwopösü ˗dadhiʋ̈, kwa ˗dho ˗a yö ꞊dhɛ Zoova ˗yö kwa ˗takun ˗ni ˈgü, ˈö kwa ˗bha ˗zoyö ˗a ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗yö ˗gban. (1 Ko. 3:9) Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa to ˗zo ˗bo ˈwlaan˗ ˗bha Biblö ˗wopösü ˈö kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗be ˈnën ˗Kwa ˗Zlan ˗Wo draanˈˈ yi ꞊gban ˈka ˈgü bhë ˗a ˈˈpiʋ̈ ɛɛnˈˈ ˈkwa to ploglamö ˈö ˗bhɔkwëë ˗kë ˗a ˈka ˈsëëdhɛ ˈgü ˗a ˈˈpiʋ̈. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ʒianwo ˈkwa Biblö ˈˈɲan ˈbha ˗nu sü kö ˈkwa ˗an draanˈˈ.

17. ˈWɔn ˗mɛɛn ˗nu ˈwo Zoova zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi? (Kpɔɔˈˈ ˈzü ˈkɔnën « Kwa ˗dho Zoova ˈˈnuɛ bho ˗a ˗bha ˗dhɔ ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˗sü ˗bha ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?» ˗bha.)

17 ˗A ˈbha ˗ya kë kö ˈwɔn ˗nu ˈwo kwa ˗ta ˗an ˗wɔn ˈgü, pë ˗nu ˈkwa ˗an ˗wɔn ꞊blɛɛ ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü bhë ˈkwaa ˗mɔn ˗an kë ˗sü ˗bha. Zoova ˈyaa kwa ˗bha yö ˗zɔn mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha ˈka. ˗A ˗dhɔ ˈö kwa ˈgü bhë ˈnën ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë ˗a ˈgü ꞊ʒiaan. ꞊Yaa˗ yö ꞊dhɛ gbɔɔdhe ˈö ˗kë ˗gɔtadhɔpë ˈka bhë ˗yö kwa ˗dhɛ ˗së, ˗a zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi.—1 Sam. 16:7; Mak. 12:​41-44.

18. ˈMën ˗kë ˈkwa Zoova ˗Zlan waa Yesu ˗an ˈˈnuɛ bho?

18 ˗Gɔtadhɔpë dosɛnŋ ˈnën Zoova ˗yö bɔ ˗a ˗ta ˈö kwa ˗bhawɔn to, ˈkwa ˗kë ˗a ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈka ˈö ˈkwa ˗da ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a kë ˗ʒian ˗ta. Kwa Zoova ˈˈnuɛ ˗bho ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka ˗a ˗bha ˗dhɔ ˈö˗ ˗blü kö ˗yö ˈdhuëë˗ ꞊va ˈkpɔ kwa ˗bha bhë, ˗a ˗wɔn ˈgü. (1 Zn. 4:19) Kwa Yesu ˈˈnuɛ ˗bho ˈpö ˗a ˗bha ˗dhɔ ˗zɔn kwa ˗dhɛ ˗sü ˈö ö ˗bha ˗tosɛta nu kwa ˗wɔn ˈgü ˈpö, ˗a ˗bha.—Zan 15:13.

ˈˈTAN 154 ˗Dhɔ ꞊dede

a Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwo kun ꞊kwɛŋzü kö Yesu ˗yö ˈti ˗gɔtadhɔpë nu ꞊köŋ bhë ˗yö ˗an ˗bhawɔn ˗to. Zoova ˗ya ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗yö ˗kun ga ˗sü ˈka ˗a ˈgü ꞊dhɛ ö Gbö ˗dho ˈto ö ˗wo ˗ta ˈö dho ˈö ga ˗a ˈka. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ˗kë Zoova ˈgü ꞊dhɛ pë ˈö Yesu ˗ya ga ˈsaadhö ˗a ˈdhö.—Wlɔ. 3:25.