1. ˈWɔn ˗mɛɛn ˗nu ˈö ˗an kë ˗sü ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ mɛn ˈˈpɛpɛ kwa ˗bha ˈka?

 ˗DHƐKPAƆYI ˈˈpɛpɛ ˈka, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˗wɔn ˗nu ˗bha. Pë ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ ˗bhöpë ˈö ˈkwa dho ˗a ˗bhö dhiapiʋ̈ ɛɛnˈˈ ˈˈtʋ̈ŋ ˈkwa dho ˈˈwaannu ˗a ˈka ˗an ˈdhö bhë, ˗kɔ ˗yɛ ˗an ˗bha ˗sü ˈyaa ˈˈgbɩɩ˗. ˈˈKɛɛ ˈwɔn ˈˈwɛɛ ˈbha ˗nu ˗wo ˗dhö ˈö ˗kɔ ˗yɛ ˗an ˗bha ˗sü ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ˈyö ˗sü ꞊dhɛ ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo pa kwa kwigüdhɛ, kwa ˗bha zuʋ̈gblüdhi, kwa dhɔɔbhaamɛn ˗nu ɛɛnˈˈ kwa ˗bha ˗Zlan ˗dhɔkësü ˈka. Kwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˈwɔn ˗së ˗bha kwaa kwa ˈkɔdhigümɛn ˗nu kwa ˗bha ˈka. ˗A ˗dhɛ ˈö˗ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo ˈyö ˗tɔ ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö pë ˗nu ˈkwa kwa ˗kɔ ˗yɛ ˗an ˗bha, ˗wo kë Zoova ˗dhɛ ˗së.—Wlɔ. 12:​1, 2.

2. ˈMën dho kwa ˗takun kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˈwɔn ˗nu ˗bha ꞊kpɔɔdhɛ ˈka?

² ˈKwa˗ pö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˈwɔn ˗nu ˗bha ꞊kpɔɔdhɛ ˈka, kwa dua ˗mü kö (1) ˈkwa ˈwɔn ˗nu ˈwo˗ ˈgü ˗an dɔ ˗së ˈka, (2) ˈkwa Zoova ˗zotakɔ dɔ, (3) ˗a ˗dhɛ ˗nu ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˗an ˗bha, ˈkwa ˗an dɔ ˗së ˈka ˈpö. Pë ˗nu ˈwo bhë kwa ˗dho ˗an yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü. ˗Ya ˈgo mü, ˗kɔ ˈkwa dho kwa ˗bha ˈwɔnbhokoodɔdhe ˗dadhiʋ̈ ˗a ˈka kwa ˗dho ˗a yö ˈpö.—Prov. 2:11.

ˈWƆN ˗NU ˈWO˗ ˈGÜ, ˗KWA ˗AN DƆ ˗SË ˈKA

3. ˈKwa˗ pö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˈwɔn ˗nu ˗bha, ˈwɔnzuan ˗mɛɛn ˈö dho kwa ˗takun?

³ ˈKwa˗ pö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˈwɔn ˗së ˗bha, pë ˗blɛɛsü ˈkwa dho ˗a kë ˈyö ˗tɔ ˈwɔn ˗nu ˈwo˗ ˈgü ˗an ˗dɔ ˗sü. ˈMën ˗kë ˈö˗ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗? ˗Kwa kwa ˗zota kö mɛn do ˈö ˈˈyua yaa ˈdhö˗ ˗bha ˗yö ˈdho ꞊dhɔtrɔɔ˗ ˈˈpiʋ̈. ꞊Dhɔtrɔɔmi ˗dho ö ˗kɔ ˈˈyɛ ˗a ˗mɛn ˈˈdhɛkë ˗kɔ ˗bha kö ˗yö ˈti˗ ˗ga ɛɛnˈˈ ˗a dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ꞊köŋ ˗ee? ˗Abin toŋtoŋdhö! ˈKwa˗ pö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗së ˗ʒian ˗ta ˈpö, kwa dua ˗mü ꞊köŋ kö ˈwɔn ˗nu ˈwo˗ ˈgü ˈkwa kwa ˗zota ˗an ˈgü ˗së ˈka. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

4. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Proverbes 18:13 ˈgü, ˈmën dho kwa ˗takun kö ˈwɔn ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈkwa ˗da ˗a ˗ʒian ˗ta, ˈkwa˗ dɔ ˗së ˈka? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

 ⁴ ˈWɔn ˗nu ˈwo˗ ˈgü ˈkwa˗ pö ˈkwa ˗an dɔ, kwa dua ˗mü kö ˈkwa dhɛɛˈˈ ˗nu ˈkpɔ. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ kö mɛn ˈbha ˗ya pö ˈkwa nu ꞊niidadhe do ˗ta, kwa ˗dho ˈˈwɩ ˗a ˗bha ˗ee? ˗Ya kë ꞊dhɛ mɛn ˈö kwa ˗dhɛ ˈˈdhʋ̈ ˈkwaa dɔ ɛɛnˈˈ ˈpë ˈkwa dho ˗a kë mü ˈkwaa dɔ, ˗kwaa dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈkwa˗ pö: «˗A ꞊niidadhe ˗dho kë ˗dhɛ ˗mɛɛn ˈgü ɛɛnˈˈ ˈˈtʋ̈ŋ ˗mɛɛn ˈka? Mɛn ꞊dhɛ ˈwo dho kë mü? De ˈö dho ö ˈˈɲan ˈto ˗an ˗bha? De ˗nu ˈwo dho kë mü? ˈMën dho kë ꞊niidadhe ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗ta? We ˈˈgbɩɩ˗ ˗dho kë mü ˗ee?» Dhɛɛˈˈ suu ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗yɔ ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta.—Proverbes 18:13 ˗wo pö.

5. ˈKwa kwa bo ˈwɔn ˗nu ˈwo˗ ˈgü ˗an dɔ ˗sü ˈka, ˈmën ˈkwa dho ˗a kë?

⁵ ˈKwa kwa bo ˈwɔn ˗nu ˈwo˗ ˈgü ˗an dɔ ˗sü ˈka, ˗kwa kwa ˗zota ˗së ˈka ˈwɔn ˈˈpɛpɛ ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo kë ˗an ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˈkwa˗ man ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈwo dho nu ꞊niidadhe ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗ta ˈwaa Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ɛɛnˈˈ we ˈˈgbɩɩ˗ ˗dho kë mü, ˈö mɛn ˈö dho ö ˈˈɲan ˈto mɛn ˗nu ˗bha ˈyaa ˗dhö, ˈmën kwa dho ˗a kë? ꞊Niidadhe suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö kë ˗bhluubhludhe ˗da ˗dhɛ ˈka ˗ee? (1 Piɛ. 4:3) ˗Ya kë ˈzü ꞊dhɛ ˗a ꞊niidadhe ˗dho ˗a kë kö ˈkwa kwa bo ˗dho ˗bhɔkwëë ˗ta ˗sü ɛɛnˈˈ ˗zlanwopösü ˈka, ˈmën ˈkwa dho ˗a kë? Pë ˗nu ˈwo bhë ˈkwa kwa ˗zota ˗an ꞊gban ˈgü, ˗yö ˗dho kwa ˗takun ˈkwa kwa ˗kɔ ˗yɛ ˈwɔn ˗së ˗bha.  ˈˈKɛɛ pë ˈˈwɛɛ ˈbha ˗yö ˗dho ˈzü ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa˗ kë. ˈWɔn ˈö˗ ˈgü ˈkwa˗ dɔ, ˈyö Zoova ˗de ˈpö ꞊wɛ?—Prov. 2:6.

˗KWA ZOOVA ˗ZOTAKƆ DƆ

6. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Zakö 1:5 ˈgü, ˈmën ˗kë ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö ˈkwa ˗takundhe ˗dhɛ Zoova ˗gɔ?

⁶ ˗Kwaa pö Zoova ˗dhɛ ˗yö ö ˗zotakɔ ˗zɔn kwa ˗dhɛ. ˗Ya ˗pö kwa ˗dhɛ ꞊dhɛ ö ˗dho kwa gba ꞊kpɔɔdhɛ ˈka kö ˈwɔn ˈö ö ˗dhɛ ˗së ˈkwa˗ dɔ. Zoova ˗yö ꞊kpɔɔdhɛ ˗nu mɛn ˗nu «˗dhë ꞊zuöˈ ˈpuu ˈka, ˈö ˈyaa ˈwun gbɛ ꞊blɛɛˈ˗ ˗an ˈka.»—Zakö 1:5 ˗wo pö, NTBL.

7. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa Zoova ˗zotakɔ dɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗A ˈwɔnzuan ˗zɔn.

⁷ ˈKwa bhɛɛˈˈ Zoova ˗dhɛ kö ˗yö ˈˈdhiʋsü kwa ˈka, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗a ˗bha ˗yɔ ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: Kwa ˈdho ˗ni ˈgü ˈˈta ˈgü ʒiaan ˗ya ꞊dhiɔŋ kwa ˗gɔ, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗takundhe ˗dhɛ mɛn ˈbha ˈö ˗dhɛ ˈö bhë ˗a dɔ ˗a ˗gɔ. ˈˈKɛɛ ˗a ˗mɛn ˈti˗ ˗yɔ bɔ kwa ˗gɔ ꞊köŋ, kwa ˗dho ʒiaan ˈsü kwa ˗de ˈka ˗ee? ˗Abin. Kwa ˗dho kwa ˈˈtʋ ˈto ˗së ˈka kö ˗yö ʒiaan ˗zɔn kwa ˗dhɛ. ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka ˈkwa˗ pö Zoova ˗yö kwa gba ꞊kpɔɔdhɛ ˈka, ˗kwa pë ˈˈpɛpɛ kë kö Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu waa˗ ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˈwo ˗gban ˈwɔn ˈkwa˗ ˈgü bhë ˗a ˗bha, ˈkwa ˗an dɔ. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˈkwa˗ pö ˈkwa ˈdho ꞊niidadhe ˈkwa˗ ˗wɔn ꞊blɛɛ ꞊klöö yö ˗a ˗ta, kwa dua ˗mü kö pë ˈö Biblö ˗ya pö ˈö ˗gban we ˈˈdudu mü ˗sü, ꞊nënŋ mɛn yaa ˗bha ˗sü waa ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗wɔn ˗bɔ ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˈö kwa ˗bha ˗tosɛta ˈgü ˗an ˗bha bhë ˈkwa ˗an dɔ.—Mat. 6:33; Wlɔ. 13:13; 1 Ko. 15:33.

8. ˈKwa˗ pö pë ˈbha ˈkwa˗ mɛɛnˈˈ ˗ni ˈgü ˈkwa˗ ꞊slɔɔ, ˈmën ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö kwa ˗takun? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

 ⁸ ˗Ya kë ꞊shiöŋ kwa ˗bhawɔn ˗yö ˗takundhe ˗bha kö ˈwɔn ˈbha ˈö ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈkwa˗ dɔ bhë, ˈkwa˗ ꞊slɔɔ. Kwa ꞊dhegblü gɔɔn˗ ɛɛnˈˈ dhebɔ ˈö ˗ya ˗kian ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗dhioo ˗nu nu kwa ˗dhɛ. ˈˈKɛɛ kwa ˗dho pë mɛɛnˈˈ kwa ˗de ˈˈpiʋ̈ ˈpö. Pë ꞊va ˗wo ˗dhö Guide de recherche pour les Témoins de Jéhovah waa Biblö ˈˈɲan ˗nu ˈwo ˗dho kletiɛn ˗nu kwa ˗takun ˗an ˈgü, ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗an mɛɛnˈˈ. Kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ ˈpë ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈyö ˗tɔ kö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗nu ˈwo dho Zoova zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dhi ˗an ˗ʒian ˗ta.

9. ˗Yö ˗dho ga kwa ˈgü ꞊dhɛ pë ˗nu ˈkwa kwa ˗kɔ ˗yɛ ˗an ˗bha bhë ˗wo Zoova ˗dhɛ ˗së ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (Efɛzö 5:17)

⁹ ˈMën ˈkwa dho ˗a kë kö ˗yö ga kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈwɔn ˈkwa kwa ˗kɔ ˗yɛ ˗a ˗bha bhë, ˗yö Zoova ˗dhɛ ˗së? ˗A ˗blɛɛsü ˈnën ˗tɔ kwa dua ˗mü kö ˈwɔn ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈkwa˗ dɔ ˗së ˈka. Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ «mɛn ˈö ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈dhɛ ꞊dede ˈdhö˗ ˗gɔ ˗a dɔ ˗sü ˗yö mɛn ˗gɔ ˈgü ˗kë ˗së.» (Prov. 9:10) ꞊Ii Zoova ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu, ˗a ˗zopiʋ̈wɔn ˗nu, pë ˈö˗ dhɔ ˗ya ˗kë ɛɛnˈˈ ˗a ˗dhɛ ˈö˗ ˗san ˗ya ˗kë ˗an dɔ ˗sü ˗yö mɛn ˗gɔ ˈgü ˗kë ˗së ꞊dedewo. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗kwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈkwa˗ pö: «ˈMan bɔ pë ˗nu ˈö ˈa ˗an dɔ ˈwo ˗gban Zoova ˗bha bhë ˗an ˗ta, ˈwɔn ˗mɛɛn ˗nu ˈa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈa n ˗kɔ ˈˈyɛ ˗an ˗bha kö ˗wo kë ˗a ˗dhɛ ˗së?»—Efɛzö 5:17 ˗wo pö.

10. ˈMën ˗kë ˈö Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo kwa ˗bha wɔkɔ ˗nu ˗bha?

¹⁰ ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka ˈkwa˗ pö ˈkwa Zoova dhɔɔbhaawɔn kë, kwa ˗bha mɛn ˗nu ˈgü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga kwa ˗wɔn ˈka. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˈnënmɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗fɛɛ ˗ya wo ˈdhu ˗bha ˈwo˗ pö ꞊dhɛ ˗yö ˈto gɔɔn˗ ˈö ꞊nɔɔnmɛn ˈka ɛɛnˈˈ ˈö dho ˗a ˗yɔ kë ˈwëëga ꞊va ˈka ˗a ˗gɔ, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ ˗a ˗mɛn ˈyaa Zoova ˗dhɔkësü ˗wɔn ˈkun ˈˈgbɩɩ˗. Gagade ˗mü ꞊dhɛ ˈnënmɛn ˗nu ˗wa ˈˈpiʋ̈ kö wo ˈdhu ꞊gɔɔn ˗yö ˈö ˗zokë ˗a ˈˈpiʋ̈ ö ˗bha ˈwëëga ˈka. ˈˈKɛɛ ˈde dho ˗an ˈdhu ˗takun kö waa Zoova ˗an ˗bha ˗mlɛɛn ˗yö kë ˈˈgbɩɩ˗? ˈWɔn suu ˈö bhë Zoova ˗ya ˗yö ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗A ˗yɔ ˗yö Matiö 6:33 ˈgü. Biblö ˈˈɲan ˈö bhë ˗yö kletiɛn ˗nu ꞊faanmën kö ˗wo «˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ [ . . . ] mɛɛnˈˈ ꞊köŋ ˗blɛɛsü.» ˈKö ˗kë ꞊dhɛ kwa kwa ˗mɛn ˗nu ˗sü ꞊va ˈö mɛn ˗nu ˈwo kwa ˗züzü ˈkwa ˗an ꞊bhlëë ˗ya, pë ˈö˗ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo kwa ˗bha ˈka ˈyö ˗tɔ Zoova zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi ˗sü.

ˈWƆN ˗NU ˈKWA ꞊MƆƆN˗ ˗BHA ˈKWA KWA ˗KƆ ˈˈYƐ ˗AN ˗BHA, ˗KWA ˗AN DƆ ˗SË ˈKA

11. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Filipö 1:​9, 10 ˈgü, ˈˈklʋʋsë ˗mɛɛn ˈö dho kwa ˗takun kö ˈkwa kwa ˗zota ˗së ˈka ˈwɔn ˗nu ˈkwa dho ˗an kë ˗an ˈgü?

¹¹ ˈKwa kwa bo Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˈwo ˗gban ˈwɔn ˈkwa dho ˗a kë ˗a ˗bha ˗an dɔ ˗sü ˈka, kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˗a kë ˗kɔ ˗bha. (Filipö 1:​9, 10 ˗wo pö.) ˈWɔnbhokoodɔdhe ˗dho kwa ˗takun kö pë ˗nu ˈwo dho ˈgo ˈwɔn ˈkwa dho kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˗an ˗bha ˗an ˈgü, ˈkwa ˗an dɔ. ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka, ˈwɔn ˗nu ˈkwa dho ˗an kë bhë ˈwaa ˈˈgbɩɩ˗. ˈˈKɛɛ ˈwɔn ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo kë ˈˈplëëplë ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö bhë ˗a ˈdhö. ˈWɔnbhokoodɔdhe ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˈwɔn ˗së ˗bha ˈkö ˗kë ꞊dhɛ ˈwɔn ˈö kwa ˗ta ˗yö ˈˈgbɩɩ˗.

12-13. ˈWɔnbhokoodɔdhe ˗dho kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ kwa ˗bha yö ˗bha ˗së ˈka?

¹² ˗Kwa kwa ˗zota kö kwa yö mɛɛnˈˈ ˗ni ˈgü kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈkwa kwa ˗zokë kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈. Kwa ˗kpan yö ˗gɔa ꞊plɛ ˗bha. ˈKwa kwa ˗zota ˗së ˈka pë ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ ˗a yö kë ˗kɔ, ˈˈtʋ̈ŋ ˈkwa dho yökë ˗a ˈka, ˈˈtʋ̈ŋ ˈkwa dho ˗a ˈsü kö ˈkwa ˗lo yö ˈˈdhiʋ̈ waa pë ˈˈwɛɛ ˈbha ˗nu ˈdhö bhë ˗an ˈgü. ˗Kwa ˗yö ꞊dhɛ Biblö ˈti kletiɛn ˗nu ꞊kɛɛ˗ ˈˈkan yö ꞊plɛ ˈwo bhë ˗an ˗bha. ˗A ˈbha ˗ya kë kö kwa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˗a do ˗bha, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗a ˗dhɔ ˗yö kwa ˗kë ɛɛnˈˈ ˗a saan ˗yö ꞊va. Pë ˈˈwɛɛ ˈbha ˗nu ˗wo ˗dhö ˈzü ˈö ˈkwa dho kwa  ˗zota ˗an ˈgü kö ꞊kwaa˗ ꞊kun ˗da ˈwɔn ˗nu ˗ʒian ˗ta.

¹³ ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˗a yö ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗yö ˗dho kwa ˗bha ˗bhɔkwëë kë ˈˈtʋ̈ŋ ˈsü ˗ee? Ɛɛnˈˈ ˈzü ˗a yö ˗dho ˈˈtʋ̈ŋ ˈkwa dho ˗a ˈsü kö ˈkwa kwa ˗zokë ˗a ˈka kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈ kö ˗wo ꞊ɲɔɔn Zoova ˈˈsuee bhë ˗a ˈsü ˗ee? Dhɛɛˈˈ suu ˗nu ˈwo bhë ˗wo ˗dho kwa ˗takun kö ‹ˈwɔn ˗së ꞊dede ˈö ˗dhi ˗Zlan ˗dhɛ ˈkwa˗ dɔ.› Yö ˈnën ˗tɔ ˗zokë kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗bha ˗Zlan ˗dhɔkësü ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka ˈwëëga ꞊va ꞊slɔɔ ˗sü ˗ta. ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, ˈwɔn ˗nu ˈkwa dho ˗da ˗an ˗ʒian ˗ta bhë Zoova ˗dho ˈdhuëë˗ ˈkpɔ kwa ˗bha ˗an ˗wɔn ˈgü.

14. ˈWɔnbhokoodɔdhe waa ˗dhɔ ˗wo ˗dho kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˈkwa ˗dho mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗gɛn ˈˈdhiʋ̈ ˗zuö?

¹⁴ ˈKwa˗ pö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗nu ˗ʒian ˗ta, ˈwɔnbhokoodɔdhe ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa kwa ˗zota ˗së ˈka ˗kɔ ˈö dho pa ˗a ˈka mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈka ˗a ˈgü, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈkwa ˗dho ‹˗an ˗gɛn ˈˈdhiʋ̈ ˗zuö.› (Flp. 1:10) Pë ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ kwa ˗da ˗sɔ waa kwa kwibhadhɛ ˗nu ˈdhö bhë, ˈwɔnbhokoodɔdhe ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗ ˗an ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˗ya kë ꞊dhɛ sɔ ˈbha  ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa ˗da kwa ˗bha ɛɛnˈˈ wun ˗yökë ˗kɔ ˈbha ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈkwa˗ kë ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ꞊dhegblü ˗nu waa ˈˈkpɛnŋ ˗mɛn ˗nu ˈˈtʋ̈ŋ sü, ˈmën ˈkwa dho ˗a kë? ˈWɔnbhokoodɔdhe ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa ˗an ˗bha ˈwɔn yö ˗kɔ ꞊bhlëë ˗ya. ˗Dhɔ ˗dho kwa ˗blü ˈpö kö ˈkwa ‹mɛ ˈˈwɛɛ ˗nu› ˗bha ˈwɔn ˗së mɛɛnˈˈ, ˈkwa kwa ˗de ˗naan dɔ. (1 Ko. 10:​23, 24, 32; 1 Tim. 2:​9, 10) ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈, kwa ˗dho ˗da ˈwɔn ˗nu ˗ʒian ˗ta ˗dhɔkaadhe waa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ꞊bhlëë ˈgü.

15. ˈKwa˗ pö ˈkwa pë ˗wɔngbɩɩsü ˈbha kë, ˈmën ˈkwa dho kwa ˗zota ˗a ˈgü ꞊köŋ?

¹⁵ ˈKwa˗ pö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ pë ˗wɔngbɩɩsü do ˈbha ˗bha, ˗kwa kwa ˗zota ˈwɔn ˗nu ˈkwa dho ˗an kë kö kwa ˗kɔ ˗yö ˗mɔn ˗a ˗kë ˗sü ˗bha ˗an ˈgü. Yesu ˗ya ˗pö ˈkwa kwa ‹˗zo ta pë ˗nu ꞊sɔnngˈ ˗yö ˈko ˈdhiö ˗sü› ˈgü. (Luk. 14:​28, NTBL) ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, ˗kwa kwa ˗zota kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ, kwa ꞊slɔɔpë waa kwa ꞊faan ˈö ˈkwa dho ˗an ˈsü kö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˈö ˈˈdhʋ ˗a ˗ʒian ˗ta ˗an ˈgü. ˗Ya kë ꞊shiöŋ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗dhɛ ˈö ˗dhö ˗a dhɛɛˈˈ kpɔ pë ˈö ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha kö ˗yö kwa ˗takun, ˗a ˈka. ˈMën ˗kë ˈö ˗së kö ˈkwa˗ kë ˈˈdhʋ̈? ˗A ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun kö ˗ya kë ꞊dhɛ kwa ˗dho ˈwɔn ˈbha ˗nu bho ˈˈgblʋʋ ɛɛnˈˈ kwa ˗dho ˗a kë ˗kɔ ˈˈwɛɛ kë, ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ. ˗Ya ˈgo mü ˈkwa kwa ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗da ˈwɔn ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü, ˈkwa kwa ˈˈtʋ ˈto ˗an ˗bha, ˗wo ˗dho ˈˈwɩ kwa ˗takun ˗sü ˗bha ˈö ˈwɔn ˗nu ˗wo ˗ɲan kwa ˗gɔ.—Prov. 15:22.

ˈWƆN ˗NU ˈWO DHO ˗ƝAN KWA ˗GƆ, ˗KWA ˗DA ˗AN ˗ƷIAN ˗TA

16. ˈMën ˗nu ˈwo dho kwa ˗takun kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˈwɔn ˗së ˗nu ˗bha? (Kpɔɔˈˈ ˈzü ˈkɔnën « Kwa ˗dho ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?» ˗bha.)

¹⁶ Pë ˈˈpɛpɛ ˈkwa˗ yö ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü bhë ˈkwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗a ˈgü, ˗yö kë kwa ˈˈɲaan ꞊dhɛ kwa ˗dho ˗mɔn ˈwɔn ˗së kë ˗sü ˗bha. ˈPë ˈkwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa kwa ˗kɔ ˈˈyɛ ˗a ˗bha bhë ˈwɔn ˗nu ˈwo˗ ˈgü ˈkwa ˗an dɔ, ˈkwa kwa ˗zota Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˈgü, ˗wo ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa Zoova zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü dhi ˗wɔn ˗kë. ꞊Dɛɛ, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ pö Zoova ˗dhɛ ˗yö kwa ˗takun kö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta.

17. ˗Mën ꞊dede ˈö dho kwa ˗takun kö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗së ˗nu ˗ʒian ˗ta?

¹⁷ ˈKö ˗kë ˗ʒianwo ꞊dhɛ ˈwɔn ˗nu ˈkwa ˗da ˗an ˗ʒian ˗ta ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗wo ˗ɲan kwa ˗gɔ, kwa ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ ˈpë dho kwa ˗takun ˈyaa ˈnën ˗tɔ ˗zoyö ö ˗de ˗dhɛ ˗sü, ˈˈkɛɛ ˗zoyö Zoova ˗bha ꞊kpɔɔdhɛ ˗dhɛ ˗sü ˗mü. ˈYö sü ꞊dhɛ yö dosɛnŋ ˈnën ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ˈwɔndɔdhe, ˗gɔ ˈgü ˗së waa ˈwɔnbhokoodɔdhe ꞊dede ˗nu ˈwo dho kwa kë ꞊kpɔɔsü bhë ˗an nu kwa ˗dhɛ. (Prov. 2:​1-5) Zoova ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun kö ˈkwa ˗da ˈwɔn ˗nu ˈwo˗ ˗dhɛ ˗së ˗an ˗ʒian ˗ta.—Ps. 23: 2, 3.