'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

˗Zuu yaa ˗nu ꞊sua ˗kë ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga ˗wo mü

˗Zuu yaa ˗nu ꞊sua ˗kë ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga ˗wo mü

Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ Sɔtraan ˗yö “ˈˈkpënng˗ ˗kë ˈˈkpʋngtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˗gɔ.” (˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 12:9) Sɔtraan waa ˗zuu yaa ˗nu ˈwaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa kwa ˗zo yö ˗Zlan ˗Wo ˈö ˗kë Biblö ˈka ˗a ˗dhɛ. ˗Wa ˗kë kö mɛn ˗nu ˗wo wo ˗zota ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga, ˗wo ˈˈbhɩɩ˗ ˗dhɛ ˈbhaa ˈgü. ˗Kɔ ˈwo˗ ˗kë ˈka ˗kwaa ˗ga.

꞊Sua ˗zlanwo

Mɛnbhɩɩdhe ˗nu, wü ˗nu, ˈyuu˗ ˗nu, waa ˗man ˗nu bhë —ˈnii˗ ˗mü ˗an ꞊gban ˈka.

˗Zlanwo ꞊vadhɛ ˈgümɛn ˗nu ˗wa ˗pö mɛn ˈö ˈdhö ˗a ˈnii˗ ˗yö ˗dhö, ˈö˗ ˗mɛn ꞊ya ga ˈö˗ ˈnii˗ bhë ˈö go ˗a ˈgü ˈö dho ˗tosɛta kë dhaŋ˗ ˈgü. ˗Wa ˗pö ꞊dhɛ mɛn bun ˗yö ˗ga, ˈˈkɛɛ ˈnii˗ ˗zë ˈyaa ga. ˗Wa ˗pö ˈzü ꞊dhɛ ˈnii˗ ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ga, ga ˗kɔ ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha toŋtoŋdhö.

ˈˈKɛɛ ˗Zlan ˗Wo yö ˈti˗ pö ˈˈdhʋ̈. Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ mɛndhü ꞊dede ˈnën ˗tɔ ˈnii˗, pë ˈbha ˈö mɛn ˈgü ˈyaa ˗mü. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ Adan ˗pëkë ˗kɔ ˈö Biblö ˗ya ꞊blɛɛ. ˗Ya ˗pö: “꞊Toëpö ˗Zlan ˗yö ˈsɛ ˗sü ˈö mɛ ˗lü ˗kë ˗a ˈka. ˈyö ˗këdhösü ˈtëë ˗piö ˗a ˈyuundhö, ˈyö ˗kë mɛbheelü ˈka.” (ˈWunzüdɔdhɛ 2:7) ˈDhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, wo ˈti ˈnii˗ ˗da Adan ˈgü, ˗yö ˗kun ˈnii˗ ˈka.

Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ mɛn ꞊ya ga pë ˈbha ˈyaa ˈgo ˗a ˈgü ˈyaa ˈdho ˗dhɛ ˈbha ˈgü, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ mɛndhü ꞊dede ˈnën ga. ˗A ˗dee ˗ʒiaan ꞊faan ˈyaa˗ ˗gɔ kö ˗yö pë ˈbha kë mɛn ˗nu ˈwo ˈˈbhɩɩ˗ ˗an ˈka. ˗Zlan ˗Wo ˗ya ˗pö:

  • “ˈNii˗ ˈö ˈwɔnyaa ˗këyö ꞊dede ˈnën ˗dho ga.”Ézékiel 18:4.

  • “ˈYö Sansɔn ˗ya pö: ‘N ˈnii˗ waa Fidhistɛn ˗nu ˗bha ˗wo ga wo ˈˈkwöö.’”—Juges 16:30.

  • Biblö ˈˈɲan ˈˈwɛɛ ˈbhaa ˗nu ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ ˗kɔ do ˈö wü ˗nu ga ˗a ˗bha, ˗kɔ do ˈö bhë ˈpö ˈyö mɛn ˗nu ga ˗a ˗bha. (Ecclésiaste 3:19, 20) Mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga, ˈwaa ˈwɔn ˈbha ˈwɔn dɔ. (Ecclésiaste 9:5, 10) ˈDhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, mɛn ꞊ya ga pë ˈbha ˈyaa ˈgo ˗a ˈgü kö ˗yö ˈdho ˗dhɛ ˈˈwɛɛ ˈgü.

Biblö ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ ˈnii˗ ˗yö ga.

Kö ˈü Biblö ˗todhʋ̈sü ˗wo pö, ˈü ˈti ˗dho ˗kpan ˗dhɛ ˈwo˗ pö mü ꞊dhɛ mɛn ꞊ya ga ˗yö ˗dho ˗dhɛ ˈˈwɛɛ ˈbhaa ˈgü ˗a ˗bha. ˈNii˗ ˈyaa ˈnën ˗tɔ mɛn ˈö ꞊ya ga ˗a ˗zuu. ꞊Klaŋwo ˈö ˗kë ꞊dhɛ ˗dhɛ ˈbha ˗yö ˗dhö, ˈö mɛn ꞊ya ga ˈö dho mü ˈka bhë, ˈyaa Biblö ˈgü. ꞊Klaŋwo ˈö bhë ˗yö ˗go Sɔtraan waa ö ˗bha ˗zuu yaa ˗nu ˗an ˈˈpiʋ̈. ˗Zlanwo ˗nu ˗bha ꞊sua ˈˈpɛpɛ ˗san ˗yö Zoova ˗kë.—Proverbes 6:16-19; 1 Timote 4:1, 2.

꞊Dɛdë ˗nu

˗Zuu yaa ˗nu wo ˗de ˗kë ꞊dedewo ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga ˗an ˗zuu ˗nu ˈdhö.

Sɔtraan ˗bha ˈˈkpënŋ˗ ˗kë mɛn ˗nu ˗gɔ ˗ʒian do ˈö ˈdhö ˈzü ˈyö ˗tɔ ˗bɔ ꞊dɛ ˗nu ˗ta ˗sü. ꞊Dɛdë ˈnën ˗tɔ mɛn ˈö ˗zuu ˗nu ˗wo nɔɔn˗ ˗nu dɔ ˗a ˗gɔ. Mɛn ꞊vadhɛ waa˗ ꞊dɛdë ꞊dede ˗nu wo ˗zota ꞊dhɛ ˗a nɔɔn˗ ˗nu ˈwo bhë, ˗wo ˗go mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga ˗an ˈˈpiʋ̈. ˈˈKɛɛ ˈkwa˗ ˗yö Biblö ˈgü ꞊dhɛ ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö kë ˈˈdhʋ̈.—Ecclésiaste 9:5, 6, 10.

ˈDhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, ˗a nɔɔn˗ ˗nu ˈwo bhë ˗wo ˗go ˈˈmɛn? ˗Wo ˗go ˗zuu yaa ˗nu ꞊dede ˈwo bhë ˗an ˈˈpiʋ̈. ˗Zuu yaa ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha mɛn ˈö ꞊kun ˈˈbhɩɩ˗ ˈwo˗ ˈsuaanbho. ˗Wo ˗a ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗kɔ, ˗a dɔ ˗kɔ, ˗a këpë waa ˈwɔn ˗nu ˈwo kun ˗a ˈˈɲaan ˗an ˗dɔ. ˈDhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga, ˗an ˗kɔ ˗kë ˗sü ˈyaa ˗an ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗.—1 Samuel 28:3-19.

˗Kwɛzlan ꞊sua ˗sü ˗nu

Sɔtraan ˗yö ˗bɔ ˗kwɛzlan ꞊sua ˗sü ˗nu ˗ta ˈzü kö ꞊sua ˈö ˗gban mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga ˗an ˗bha ˈö˗ ˗pɛn. ˗A ˗kwɛzlan ꞊sua ˗sü ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗wo mɛn ˗nu ˗bho ꞊shiö ꞊shiö gagade ˈö go Biblö ˈgü ˗a ˗ʒian ˗ta.—2 Timote 4:4.

˗Yö ˗kë mɛn ˈbhaa ˗nu ˈgü ꞊dhɛ ˈwa ˗kpan mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga ˗an ˗zuu ˗nu ˗bha.

Mɛn tii ˈˈsɛ ˈgü, mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga ˈwo ˗kpan ˗an ˗bha ˈzü, ˗a ˗kwɛzlan ꞊va ˗dhö. ˗An ꞊vadhɛ ˈgü ˗wo ˗kpan ˗an ˗bha ˗dhɛ ˈwo kun˗ ˗bha ˗be ˗a ˗dhɛ ˈka ꞊gblɛɛn. ˈˈKɛɛ ˗bhö ü ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ꞊dhɛ: ‘꞊Ya kë ꞊dhɛ ꞊faan ˗yö mɛn ˈbha ˗gɔ kö ˗yö ˈgo ga ˈgü, ˗yö ˗dho ˈdho ö ˗bha ˈkɔdhi waa ö ˈˈtɛɛbɔ ˗nu ˈka ꞊gblɛɛn ˗ee? Mɛn ˗zokunwɔn ˈnën bhë ˗ee?’

ˈYaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kë ˈmɛn ˈö ꞊ya ga ˗a ˗bhɔbha ˗mɛn ˈka ˈpö ˗ee? ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˗zlanwopömɛn ꞊plɛ ˈwo kun ˗zlanwopö ˗ni ˈgü ˈpödhɛ ˈbha ˈgü, ˈyö ˈwo˗ ˈsuaanbho ꞊dhɛ ꞊ya ˗mɔɔn ˈˈlɛlɛ ꞊va ˗bha gɔndë zii do ˈbha ˈdhö ʒiö ˗ni ˈgü wo ꞊keŋ˗. ˈDhɛ ˈwo˗ dhɛɛˈˈ kpɔ, ˈyö ˈwo˗ man ꞊dhɛ ˗a gɔndë ˗bhaa ˈgü, ö ꞊dhegblü ˈö ꞊ya ga ˈö˗ yi ꞊ya ꞊gwëë bhë yö ˗mü ˗zlanwopömɛn ꞊plɛ bhë ˗a mɛn do ˈka. ˈYaa kun gagade ˈka, ˈkɛɛ yö ˈti ˈˈwɩɩ˗ ˗bha gboŋgboŋdhö ꞊dhɛ ˈö bha mɛn ˈö ga bhë ˈyaa ˗mü. ˈWɔn ˈö gɔndë bhë ˈö ˗dho ˗a blɛɛˈˈ ö ˈˈtɛɛbɔ ˗nu waa ö ˗züzü ˗mɛn ˗nu ˗dhɛ ꞊taabha, ü ˗zota ˗a ˈgü!

ˈˈƝɛɛn waa mɛn ˗wo man ˗sü

˗Zuu yaa ˗nu ˗bɔ ˈˈɲɛɛn, waa mɛn ˗wo ˗nu ˗ta, ˈyö ˈwo ˈˈkpënŋ˗ ˗kë mɛn ˗nu ˗gɔ.

ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ ˈwɔn ˈˈmlümlüsü ˈö mɛn ˗nu ˗wa yö, ˈö ˈwo˗ man ɛɛnˈˈ ˈö ˈwo wo ˈˈɲɛɛn bho ˗a ˈka, ü ˈˈtʋ ˗ya ˗da ˗a ˈgü. Mɛn ˗nu ˈö ˈwɔn ˈˈmlümlüsü ˗nu ˈwo bhë ˈwo ˗kë ˗an ˈka bhë, ꞊ya kë ˗yö ˈˈsuʋ̈ ˗da ˗an ˈgü ꞊shiö ꞊shiö. Marɛn ˈö kun mɛn tii ˈˈsɛ ˈˈɲaan ˗pö ˗ʒian ˈka, ˗yö ö ˈˈnan ˈö ꞊ya ga, ˗a ˗wo ˗man gbeŋ gbeŋ kö ˗yö ˗a ˗dhɛ ˗ni ˈgü. ˈˈSuʋ̈ ˗ya ˗da Marɛn ˈgü ˗yö ˗gbla ˈö pa mɛn ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗bha. ˈDhɛ ˈö ꞊ɲɔɔn mü, ˈyö pë ˗yö ˗da ˗a ˈˈɲan ˈgü.

ˈDhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, ꞊ya kë ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga ˗wo mü, ˗a ˗dhɛ ˗ya ˗bha kö ˗wo ˈˈsuʋ̈ ˗da ˗an ˗bha mɛn ˗nu ˈö ˗an ˗dhɔ ˗yö ˗an ˗kë ˗an ˈgü ˗ee? ˗Abin toŋtoŋdhö. ˗Zuu yaa ˗nu ˈnën ˈwo ˈˈsuʋ̈ ˗da mɛn ˗nu ˈgü nɔɔn˗ ˗nu bhë ˗an ˈka.

ˈˈKɛɛ ˗a nɔɔn˗ ˗nu ˈwo kë ꞊dhɛ mɛn ˗takunpë waa mɛn ˗zogbanpë ˗nu ˈdhö bhë ˈpö ꞊wɛ? ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: Gbase ˈö go Siedha Leɔnö ˈyaa kun ö ˈflëëgü. ˈYö ö ˈˈɲɛɛn bho ˗a dë ˈö ˗ya ga ˗a ˈka. ˈYö˗ dë ˗yö ˈwɔn ꞊blɛɛ ˗a ˗dhɛ, ˈyö˗ ˗pö ˗a ˗dhɛ ˗yö ˈdho kö ˗yö ˈˈdhü do ˈbhaa ˈˈdhɛ bho kö ˗ya ˗kɔn ya ˈˈyi ꞊bhaa kö ˗ya ˈˈyi mü. ꞊Yaa˗ pö ˈö˗ kë ˈˈdhʋ̈, ya ˈdho˗ ˈwɔn blɛɛˈˈ mɛn ˈˈwɛɛ ˈbha ˈˈpiʋ̈. ˈDhɛ ˈö˗ ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈyö˗ ˗bha ˈˈyua ˗yö bo.

Dhebɔ do ˈˈwɛɛ ˈbha ˗ya ˗pö ö ˗kpan ö gɔn ˈö ꞊ya ga ˗a ˗bha gbeŋ do ˈka. ˗Ya ˗pö ˗yö ˗kun ˗së, ˈö sɔ ˗tiaandhö ˗yö kun ˗a ˗bha.

Nɔɔn˗ waa ˈˈɲɛɛn ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ pë ɛɛnˈˈ mɛn ˗takunpë ˗nu ˈdhö bhë, ˗wo ˗go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ ˗ee? ˗Abin, wo ˈti ˈgo ˗Zlan ˈˈpiʋ̈. Zoova ˗yö “gagade ˗Zlan ˈka.” (Psaume 31:5) ˈYaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha toŋtoŋdhö kö ˗yö ˈˈkpënŋ˗ kë kwa ˗gɔ. ˗Zuu yaa ˗nu dosɛnŋ ˈnën ˈwo ˈˈkpënŋ˗ ˗kë mɛn ˗nu ˗gɔ.

ˈˈKɛɛ ˗zuu yaa ˈˈgblü ˗së ˗sü ˗nu ˗wo ˗dhö ˗ee? ˗Abin. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbhaa ˗nu ˈgü, ˗wo wo ˗de ˗kë ꞊dhɛ kwa ˗takunmɛn ˗nu ˈdhö, ˗an ꞊gban ˈˈpɛpɛ këwɔn ˗yö ˈyaa˗. ˈDhɛ dügɔmɛn ˗yö kun ˈwɔn blɛɛˈˈ ˗ni ˈgü Ɛvö ˗dhɛ, ˗yö ö ˗de ˗kë ꞊dhɛ ˗a ˈˈtɔŋdë ˈdhö. (ˈWunzüdɔdhɛ 3:1) ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ö ˈˈtʋ to ˗a ˗wo ˗bha, ˈö pë ˈö˗ pö ˈö˗ ˗kë, ˗mën ˈö ˗kë ˗a ˈka? Ga ˈnën ˈö˗ wo.

Sɔtraan ˗ya ˗pö Ɛvö yö ˈti ˗dho ga. Ɛvö ˗yö ˈdhaŋ˗ bho ˗a ˗wo ˈˈdhiʋ̈, ˈˈkɛɛ ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗yö ˗to ga ˗ta.

ˈÜ˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ꞊ya kë ꞊shiö ꞊shiö, ˈwɔnyaakëmɛn ˈö˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈö ˈˈkpënŋ˗ kë mɛn ˗nu ˗gɔ, ˗yö ö ˗de ˗kë ꞊dhɛ ˗an ˈˈtɔŋdë ˈdhö. Mɛn tii ˗nu ˗bha ˈˈgɔɔn do ˈbha ˗ya ˗pö: “Mɛn ꞊diankëmɛn ˈˈsɔn ˈˈpuu.” ˗Zlan ˗Wo ˗ya ˗pö: “Sɔtraan yöö ꞊dede ˗zian ˗yö ˗gla ˗Zlan ˗bha ˈˈkië ˗nu ˈö˗ ˗nu bhü˗ bhɔ ꞊dhɛ ˈˈyënng˗ ˈdhö bha˗ ˈgü.”—2 Kodhɛngtö 11:14.

˗Zlan ˈyaa bɔ ˈzüdɔ ˈˈɲɛɛn ˗nu, ɛɛnˈˈ ˈö ˗bha ˗zuu ˗nu ˗ta kö ˗yö ˈwɔn blɛɛˈˈ mɛn ˗nu ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ˗an ˗dhɛ. ˈˈKɛɛ ˗yö ˗bɔ Biblö ˗ta ˈö ˗an ꞊klaŋ ˗kë, ˈö ʒiaan bho ˗an ˈka, “kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈmɛ ˈö yë kë sië ˗Zlan ˗dhɛ kö˗ ˗mɛ ˗kɔ ꞊mɔɔ ˈwɔn ˗së kë ˗sü ˗bha ˈkpakpadhö.”—2 Timote 3:17.

ˈDhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, kö Zoova ˗ya pö kwa ˗dhɛ ˈkwa kwa ˗de ˈkun Dügɔmɛn ˗bha ˈˈkpënŋ˗ ˗nu ˗gɔ, kö kwa ˗dhɔ ˈnën˗ ˗kë. ˗Ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˗zuu yaa ˗nu bhë, kwa ˈyɔɔ˗ ˗nu ˗mü.