'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

ˈWƆN ˗GƆ 7

De ˗nu ˈwo ˗zlanwo ˗së ˈgü?

De ˗nu ˈwo ˗zlanwo ˗së ˈgü?

1. ˗Mën ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü ˈkwa˗ kë kö ˈkwa kë ˗Zlan ˗dhɛ ˗së?

꞊YA kë ꞊dhɛ kwa˗ ˈˈpiʋ̈ kö kwaa ˗Zlan kwa ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ ˗yö ˈyɔ ˗dhɔ ˈgü, kwa dua ˗mü kö ˈkwa ˈˈkan ˗zlanwo ꞊sua ˗sü ˗bha. Kwa dua ˗mü kö ˈkwa kë ˗zlanwo ˗së ˈgü. ꞊Dɛɛ, mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊va ˈwo ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü ˗wa ˈgü.

2. Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wo ˈˈmɛn ꞊dɛɛ? ˈYö ˗mën ˗yö ˈwo˗ kë ˗ni ˈgü?

2 ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ꞊dede ˗nu ˈnën ˈwo ˗tɔ “mɛ kpö ˗ziisü ˈö go ˈˈsɛgɔ ˈdo ˈdo ꞊gban ˈgü, ˈˈsiya suu ˈdo ˈdo ꞊gban ˈgü, mɛ suu ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈdo ˈdo waa˗ ˗wʋ suu ˈdo ˈdo ꞊gban pö ˗mɛ ˗nu” ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö Biblö ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö˗ ˗bha bhë, ˗a ˈdhö. (˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 7:9) Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˈˈmliɲɔn ꞊va ˗wo mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗takun ˗ni ˈgü wo ꞊faan ˈka ˈˈsɛgɔ 239 ˈgü, kö ˗wo Zoova ˗bha ʒiaan ˗së waa˗ dhɔɔbhaawɔn ˗nu dɔ.

˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ꞊dede ˗nu dɔ ˗sü

3. De ˈö Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wa ˗dhɔkë? ˗Dhɔkëdhe ꞊suu ˗mɛɛn ˈwo ˗kɔ ˗a ˈka?

3 Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wa ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ Zoova yö dosɛnŋ ˈnën˗ dua ˈdhö ˗mü kö ˗wa ˗dhɔkë. ˈWaa ˈˈwɩ ˗a ˗bha kö ˈwo wo ˗gɔ ˈˈgblëënnu ꞊geebɔ waa pë ˈˈbin ˗nu ˈwo ꞊sua ˗zlanwo ˗nu ˈgü ˗an ˗dhɛ. (1 Zan 5:21) ˈWaa mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga ˗an ˗dhɔkë ˗kɔ ˗da ga ˈˈsaa˗ ˗nu ˈgü ˗sü ˈka, ɛɛnˈˈ ˈwlaan˗ ˗nu ˈwo mɛn ꞊faan ˗mën ꞊sua ˗zlanwo ˗nu ˗bha ˗zoyödhe waa “˗zuu yaa ˗nu mɛ ꞊daanˈ ˗wo ˗nu” ˗bha bhë ˗an ˈgü. (1 Timote 4:1) ˈˈKɛɛ, ˗wo mɛn ˗nu ˈö ga ˗ya bhɔ ˗an ˗bha ˗an ˗zogban ꞊dedewo ˗a ˗pö ˗an ˗dhɛ ˗sü ˈka ꞊dhɛ, ˗Zlan ˗ya ˗pö mɛn ˗nu ˈö ꞊wa ga, ö ˗dho ˗an bho ga ˈgü ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˗ta.

4. ˈWɔn ˈö ˗gban dü ˗bha, ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu wo ˗bhaa ˗pö ˗a ˈgü ꞊dhɛ?

4 Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈwaa dü kë, ɛɛnˈˈ ˈwaa ˗detakundü ˈkun, ˈyö ˗tɔ ˗wa ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ pë ˗nu ˈwo bhë ˗wo ˗go Dügɔmɛn ˈˈpiʋ̈. ˈWaa wo ˗zo yö dü ˗kwɛɛ ˗nu ˗dhɛ kö ˗wo ˗an ˗takun, ˗an ˗zoyödhɛmɛn dosɛnŋ ˈnën ˗tɔ Zoova.—Proverbes 18:10.

5. Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu “ˈwaa ˈˈkpʋngtaadhɛ ˗bhaa ˈka ˈzü” ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

5 Yesu ˗ya ˗pö ö ˗bha gwëëzë ˗nu ˗bha ꞊dhɛ “ˈwaa ˈˈkpʋngtaadhɛ ˗bhaa ˈka ˈzü.” (Zan 17:16) Yesu ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, yö ꞊dede yö ˈti ˈˈwɩɩ˗ ˗bha kö ˗yö ö ˗kɔ ˗da ˈˈsɛ kɔɔˈˈ ˗wɔn ˈgü. (Zan 6:15) ˗Kɔ do ˈö bhë˗ ˈgü, Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗kɔ ˈyaa ˈˈsɛ kɔɔˈˈ ˗wɔn ˗nu, ˗de ˗bha ˈˈsɛ ˗dhɔ, waa mɛn ˗nu ˗yaki ˗ya ˗sü ˗nu ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa yö bhë ˗an ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗wo wo ˗bha ˈnii˗ ꞊sɔɔn ˗nu ˗bho, ˈö ˈwo ˈˈsɛ ˈwo˗ ˈgü ˗a ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu kun.—Zan 15:19; Wlɔmö 13:1, 7.

6. ˗Mën ˈö ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈto ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈö ˗gban ˈkosüsü waa dhebhoblüsü ɛɛnˈˈ ˗gogwaanbhasü ˗bha?

6 ˈDhɛ ˈö ˗kë ꞊dhɛ Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wo ˈwɔn ˗man ˈˈsɛgɔdhiʋ̈mɛn ˗nu ˗ta bhë, ˗wo pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˗an ˗bha ˈkosüsü ˗yö kë ˈˈkwi ˈˈdhiʋ̈. (Titö 3:1) ˗An ˗bha ˈwɔn ˗man ˗Zlan ˗ta ˗sü ˗ya ˗kë ˈö ˈwaa dhe ꞊va ˈsü. (1 Timote 3:2) ˈDhɛ ˈö ˗kë ꞊dhɛ ˗wo Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗ya ꞊bhlëë ˈgü wo ˗bha ˗tosɛta ˈgü bhë, ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗bha ˗go ˈko ˗gɔ ˗sü ˗yö ˈˈgbɩɩ˗.

7. Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗dhɔ ˗zɔn wo ˈko ˗nu ˗dhɛ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

7 Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗dhɔ ˗an ˈko ˗nu ˗kë. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗wo ˗go ˈˈkwiaangɔ ꞊suu do do waa ˈˈsɛgɔ suu do do ˈgü, ˗a ˗dhɔ ˈö bhë, waa ˗an ˗bha Zoova ˗dhɔ ˗ya ˗kë, ˈö ˈwo ˗kë do ꞊dhegblüdhɛ ꞊dede ˈgü. ˈwɔngbɩɩ˗ ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ɛɛnˈˈ ˈwɔnyaa ˈbha ˗ya ˗kë, ˗wo ˗nu wo ˈko ˗dhɛ ˈˈvaandhö, ˈö ˈwo wo ˈko ˗nu ˗takun. Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗dhɔ ˗zɔn wo ˗bha ˗tosɛta kë ˗kɔ ˈˈpɛpɛ ˈgü.—Zan 13:35.

˗Dhikodhɛ ˗yö Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ꞊zinŋgü ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü

8. Pë yaa ˗mɛɛn ˈö ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˈwaa˗ kë?

8 Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu yökë wo ꞊faan ˈka kö ˗an ˗bha ˗tosɛta ˗yö kë kpɛnŋdhö, kö ˗yö dɔ ꞊zinŋgü. ˈWaa ꞊kwaan, ˈwaa ꞊sua kë, ˈwaa ˈˈɲangüyaadhɛ kë, ˈwaa we mü kö ˗yö ˗an ˈkun, ˈwaa ꞊flüüpë ˗bhö. ˗A dhegɔndë ˗nu ˈwaa wo ˗bha dhebɔ ˗nu ˗man. ˈDhɛ wo ˈti kë ꞊kun ˗be Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈka, ˗an mɛn ˈbhaa ˗nu ˗kun pë ˗nu ˈwo bhë ˗an këmɛn ˗nu ˈka, ˈˈkɛɛ Zoova ꞊ya ˗an ˗takun ꞊wa wo bo ˗an ˈka. ˗Zlan ꞊ya ˗an “ˈˈzu”.—1 Kodhɛngtö 6:9-11.

˗Zlan dhɔɔbhaawɔnkëmɛn ˗nu

9. ˗Mën ˈö ˈsëëdhɛ ˗be do ˗ya pö ˈö ˗gban ˗zlanwo ˗nu ˈwo mɛn tii ˈˈsɛ ˈgü ˗an ˗bha?

9 ˗Zlanwo ꞊vadhɛ ˈgümɛn ˗nu ˗wa ˗pö wo ˗bha ˗zlanwo ˗yö ˗së. ˗Wa ˗pö ꞊dhɛ ˗an këpë ˈˈmlümlüsü ˈnën ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˗an ˗bha ˗zlanwo ˗së. ˗A ˈwɔnzuan ˈtɔ˗ pë ˈö ˗gban Kletiɛn ˗nu ˗bha ˗zlanwo ˗nu ˈwo mɛn tii ˈˈsɛ ˈgü ˗an ˗bha, ˈsëëdhɛ do ˈbha ˗ya ˗pö: “˗Dhidhakësü, dükësü waa mɛn ˈˈdhɛkësü ˈnën [Kletiɛn ꞊suu ˗dɛɛ ˗nu] ˗wa ˗da ˗a ˈgü. [...] ˗Wa ˗pö wo ˗de ꞊dhɛ wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ pö, ˈwo ˗dhidha ˗nu ˗kë. ˗An ˗bha ˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn ˗nu wo ˈˈɲɛɛn ˗bho, ˈwo ˈˈɲɛɛn ˗gɛn pö. ˗Wo ˈˈyi waa ˈˈɲɔn ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗nu, ˈˈyʋʋ ˗nu, ꞊buʒi ˗nu, waa ˗dhasiklɔɔ ˈwo˗ ˗gʋ̈ bhë ˗an ˗sü ˈwo mɛn ˈˈdhɛkë ˗an ˈka ɛɛnˈˈ kö ˈˈyua ˈkpɔ mɛn ˗nu ˈka.”

10, 11. ˗Mën ˈö ˗kë pë ˗nu ˈwo˗ ˗dhɛ ˗dhidha kë ˗sü ˗nu ˈwo ˗zlanwo ˗nu ˈgü ꞊dɛɛ, ˈwa˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˗a ˗zlanwo ˗yö ˗së?

10 ˗Zlanwo ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈgümɛn ˗nu ˗wa ˗pö ꞊dhɛ ˗dhidha ˗nu ˈnën ˈwo˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˈdhuëë˗ ˗yö ˗an ˗ta. ˈˈKɛɛ pë ˗nu ˈwo˗ ˗dhɛ ˗dhidha bhë ˈyaa ˈnën ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˗zlanwo ˈbha ˗yö Zoova ˗dhɛ ˗së. ˈˈKɛɛ ˗zlanwo ꞊sua ˗sü ˈgümɛn ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo zü ˗gban Sɔtraan ˈgü ˈö ˈwo “ˈˈdhabhliwɔn ˈˈgblʋ̈gblʋ̈” ˗nu ˗kë. (2 Tesadhonikö 2:9) ꞊Ya ˈgo mü ˈzü, Biblö ˗ya ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ꞊dhɛ, ˗dhidhakësü, ˗Zlan ˗wodhiʋ̈losü, ˗wodɛɛpösü waa ˈwɔnbhokodɔsü ˗dho “yën.”—1 Kodhɛngtö 13:8.

11 Yesu ˗yö ˗dhioo ˗dɔ ˈö˗ pö: “Mɛ ˈˈpɛpɛ ˈwo n ˗dhɛ sië: ‘N Dëmɛ n Dëmɛ’ bha, ˗a ˗nu ꞊gban ˈwii ˈdho ˗da ˗Zlan ˗bha ˗gblüdëdhɛ ˈgü kö ˈyii kë mɛ ˈkö n Dë ˈö ˗ya ˗sü ˈka dhang˗ ˈgü bha˗ dhɔɔbhaawɔn ˗kë ˗a ˈka. ˗Zlan ˗bha za ˗dɔ mɛ ˗bha yi bha ꞊ya ꞊loo, mɛ ˈgbɛ˗ ˗dho pö n ˗dhɛ: ‘N Dëmɛ, n Dëmɛ, yi ˗Zlan ˗wʋ ˈˈdhiʋ̈ ˗loo i ˈtɔ ˈgü, ˈö ˈyi ˈˈyina yaa ˗nu ˗kë mɛ ˗nu ˈgü i ˈtɔ ˈgü, ˈö ˈyi ˈˈdhabhliwɔn ˈgbɛ ꞊dede ˗kë i ˈtɔ ˈgü,’ ˈˈkɛɛ a ˗dho pö˗ ˗nu ˗dhɛ: ‘ˈMaa ka dɔ tongtongdhö, ˗a ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ ka ˗to ˈwɔn yaa kë ˗sü ˗bha ˗kpɛawo, ˗ka bhɔ n ˗dhɛ taa˗!’”—Matiö 7:21-23.

12. De ˗nu ˈwo ˗dho ˗da ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˈö dhaŋ˗ ˈgü bhë ˗a ˈgü?

12 De ˗nu ˈwo ˗dho ˗da ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˈö dhaŋ˗ ˈgü bhë ˗a ˈgü ˈsa? Mɛn ˗nu ˈwo Zoova dhɔɔbhaawɔn ˗kë wo mü.

˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗wɔnblɛɛmɛn ˗nu

13. Yö ˗mɛɛn ˈö ˗Zlan ˗ya ˗lo ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ꞊kwɛɛ˗ ꞊dɛɛ? De ˗nu ˈwo˗ kë ˗ni ˈgü?

13 ˗Mën ˈö ˗Zlan ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ kö ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗wa kë ꞊dɛɛ? Yesu ˗ya ˗pö: “ˈWɔn ˗taɔng ˗së ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha ˗gblüdëdhɛ ˗wɔn ˗bha bha ˗wo ˗dho ˗a ˗dhiang zë ˈˈsɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü kö mɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈˈtʋ ˗yö ˗da n ˗wɔn ˈgü.” (Matiö 24:14) Yö ˈö bhë yö ˈnën Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈdhö ˗a kë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ wo ꞊faan ˈka.

14. ˗Mën ˈö ˗tɔ ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ? De ˈö˗ ˗gɔ ˈˈdhiʋ̈?

14 ˈˈSɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü, Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wa ˗pö ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˈnën ˗tɔ mɛnkɔɔnsü ˈö dhaŋ˗ ˈgü, ˈö ˗dho ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ꞊kɔɔn˗ kpɛnŋdhödhɛ ˈka. ˗Wa ˗pö ꞊dhɛ Zoova ˗ya Klito Yesu kë ö ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗Gɔdhiʋ̈mɛn ˈka. ꞊Ya mɛn 144000, ˈö ˗an sü mɛnbhɩɩdhe ˗nu kpö ˈgü ˗an kpa ˗a ˗bha kö ˗wo mɛndhɛ kë ˗a ˈˈpiʋ̈.—Daniel 7:14, 18; ˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 14:1, 4.

15. ˗Mën ˈö ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ dho ˗a ˈgüshiʋ̈?

15 Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wa ˗zɔn mɛn ˗nu ˗dhɛ Biblö ˈgü ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗dho Sɔtraan ˗bha ˈˈkpɔnŋtaadhɛ yaa ˈö yö ˗a ˈgüshiʋ̈˗. ˗Zlanwo ꞊sua ˗sü waa ö ˗bha ꞊klaŋwo ˗nu ˈwo ˗Zlan ˈtɔ ˗shiö, ˈˈkɛɛ ˈwo dügɔmɛn ˈtɔ bhɔ bhë, wo ˈti ˗dho kë ˈzü. (˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 18:8) Mɛnbhɩɩdhe ˗bha mɛnkɔɔnsü ˗nu ˈwo ˗gban ˗Zlan ˗gɔ bhë, wo ˈti ˗dho kë ˈzü ˈpö.—Daniel 2:44.

16. De ˗nu ˈö Yesu dho ˗an ꞊kɔɔn˗? ˗Wo ˗dho kë ˈˈmɛn?

16 ꞊Ya ˈgo mü ˈzü, Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ Klito Yesu ˗dho ˈwɔn ˗së ꞊va kë mɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo ˗Zlan dhɔɔbhaawɔn ˗kë bhë, ˗an ˗dhɛ. ˗Wo ˗dho kë ˗a ˗bha ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˈwo ˗dho ˈto ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ˗an ˈka. Biblö ˗ya ˈˈplüün ˗bho ˈö˗ ˗pö: “ˈˈFlɛɛmɛn ˈö ˗takundhe ˗dhɛ ˗ni ˈgü ˈˈgbʋ ˈka, ˗wëëmɛn, waa ˈmɛn ˈö˗ ˗takunmɛn ˈyaa ˈdhö, ˗yö ˗dho nu ˗an ˗dhɛ. ˈNën ˈˈtɩtɩ waa ˈˈflɛɛmɛn ˗nu ˗wëë ˗dho ˗a kë, ˈö ˈˈflɛɛmɛn ˗nu dha.”—Psaume 72:12, 13.

17. De ˗nu ˈwo ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗wɔn ˗dhiaŋ zë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ?

17 Mɛn kpö ˈˈwɛɛ ˈbhaa ˈö ˗Zlan dhɔɔbhaawɔn ˗kë ˈwɔn ˗tɔŋ ˗së ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗wɔn ˗bha ˗a blɛɛˈˈ ˗sü ˈka ˈyaa ˈdhö. Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu dosɛnŋ ˈnën ˈwo ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗wɔn blɛɛˈˈ ˗ni ˈgü ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü.