'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

ˈWƆN ˗GƆ 2

Gagade ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha, kwa ˗dho ˗a dɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

Gagade ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha, kwa ˗dho ˗a dɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

1, 2. ˈWɔnzuan ˗mɛɛn ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ zɔɔdhe ˗nu ˈwo ˗gban ˗zlanwo ˗nu ˗bha bhë, kwa ˗bhawɔn ˗ya ˈˈɲanbhɔkapë ˗bha?

KWA ˗dho ˗Zlan dɔ ˗kɔ ˗kë ˗dhɛ? ˗Zlanwo ˈˈpɛpɛ ˗bha ꞊klaŋwo draansü ˈpö ˈtɔ˗ ˗a ˈˈslö ˗ee? ˗Abin! Kwa ˈti ˗dho ꞊mɔɔn˗ ˗bha. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗ʒiaanwo kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗be, kwa ˗dho ꞊klaŋwo ˈdhɛ ˈö gagade ˈka ˗a dɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

2 ˈDhɛ ˈö ˗kë ꞊dhɛ ˈpë ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha mɛn ˗nu ˗wo ˈyaa do ˗a ˈgü bhë, kwa ˗bhawɔn ˗yö ˈpë ˈö ˗dho mɛn ꞊gban ˗zo ˈkun, ˈö ˗dho kwa ˗takun kö ˗a ˈdhɛ gagade ˈka ˈkwa˗ dɔ, ˗a ˗bha. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: Kö zɔɔdhe ˗yö ˗da sɔdhoodɔmɛn waa sɔdhɔmɛn ˗an ꞊zinŋgü sɔ ˈˈklu duaan ˗wɔn ˈgü ˈˈdhookwa˗, kö sɔdhoodɔmɛn ˗ya ˗pö ˗a sɔ ˈˈklu ˗mɔɔn ˈmɛntrö ˗yaaga ˗bha, ˈˈkɛɛ kö sɔdhɔmɛn ˗ya pö ˈyaa ˗mɔɔn ˗a ˗bha, ˗wo ˗dho ˗a ˈwɔn ˈˈɲan bhɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗A sɔ ˈˈklu ˗dan ˈnën ˈwo ˗dho ˗a ˗wo ˈmɛntrö ˈka.

3. ˗Mën ˈö ˗kë ˈö ˈwo Biblö ˗ya?

3 Pë ˈö ˗dho zɔɔdhe ˗nu ˈwo ˗gban ˗zlanwo ˗nu ˗bha ˗an ˈˈɲanbhɔ ˗yö ˗dhö ˗ee? ꞊Ii, ˗a ˗pë ˗yö ˗dhö, yö ˈnën ˗tɔ Biblö. ˗Zlan ˗ya ˗kë ˈö ˈwo Biblö ˗ya, kö mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈwo ˗dhɛ ˈˈoo ˗dhɛ ˈgü, ˗wo gagade ˈö ˗gban ö ˗bha ˗wa draanˈˈ. ˗A ˗be ˈˈmliya ꞊va ˈnën ꞊wa˗ ˗yökë. ꞊Wa˗ ˗be ˗todhʋ̈sü ɛɛnˈˈ ˗a ˈˈpian ˗nu ꞊dhiëëta ˗wo ˗nu ˈwo ˗ʒiö ˗wo 2.600 ˗ta ˗an ˈgü. ˗Yö ˗kë ˈˈdhʋ̈ kö mɛn ˈˈoo ˗mɛn ˗yö gagade ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha ˗a ˗wo pö ö ˗de ˗wo ˈgü.

4. ˗Mën ˗nu ˈwo Biblö ˈgü?

4 Gbɔɔpë ꞊bhlëësü ˈö go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ yö ˗mü Biblö ˈka. ˈWɔn ˗nu ˈö ˈkwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗an ˈgüman ˗dhɛ ˈˈwɛɛ ˈgü, ˗yö ˗an ˈgü ˗pʋ kwa ˗dhɛ. Mɛn ˗nu ˈwo dhaŋ˗ ˈgü, ˗yö ˗an ˗wɔn ˗blɛɛ kwa ˗dhɛ. ˗Yö ˈˈdhɛ ˗bho ˗Zlan ˗bha ˗zotadhe, ˗a ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu, waa˗ dhɔɔbhaawɔn ˗nu ˗ta. ˗Kɔ ˈö ˗Zlan ˗yö mɛnbhɩɩdhe ˗nu kun ˗a ˈka ˗kwɛ ˈˈgblü ꞊va ˈˈpiʋ̈, ˗ya ˗wɔn ˗blɛɛ. Pë ˗nu ˈwo ˗dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü, ˗yö ˗an ˗wɔn ˗blɛɛ. ꞊Ya ˈgo mü ˗kɔ ˈö ˈkwa ˗dho ʒiaan ˈö dho ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗a kë ˗dhɛ ˈgü ˗a ꞊slɔɔ ˗a ˈka, ˗ya ˗zɔn kwa ˗dhɛ.

˗Mën ˈö ˗kë ˈü ˗dho ü ˗zo yö Biblö ˗dhɛ?

5. ˈWɔnzuan ˗mɛɛn ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Biblö waa ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗an ˗wo ˗yö do?

5 Pë ˗nu ˈwo ˗dho ˗a kë kö ˈkwa kwa ˗zo yö Biblö ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗Zlan ˗Wo ˗mü ꞊dedewo bhë, ˗wo ꞊va. ˗A ˗gɛn do ˈbha ˈnën ˗tɔ ꞊dhɛ Biblö waa ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗an ˗wo ˗yö do. ꞊Kwɛŋzü mɛn ˗nu wo ˗zota ˗be ꞊dhɛ ˈˈsɛ ˈˈbʋ̈ʋ̈ ˗yö ˗ya ˗sü ˈka pë ˈbha ˗ta. ˈÖ ˈwo wo ˗zota ꞊dhɛ ˈˈsɛ ˈˈbʋ̈ʋ̈ ˗yö ˗ya ˗sü ˈka biö ˗yiishiö ˗ta. ˈYö ˗a bio ˗yiishiö ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˈwo dɔ ˗sü ˈka bhɔɔ do ˈö go ꞊weeyi ꞊bhaa ˗a ˗ta. ˈˈKɛɛ pë ˈö Biblö ˗bɛnzëmɛn do ˗ya ˗ya ˈö˗ ˗kwɛ 3.500 ˗naan ꞊nɛn, ˈö waa ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗wo ˈdhö˗ ˗bha do, ˈyö ˗tɔ ˗Zlan ˗yö “ˈˈsɛ ˈˈbʋ̈ʋ̈ dun ˗sü ˈka ˈdhöŋ ˗ta.”—Job 26:7.

6. ˗Mën ˈö˗ ˗zɔn ꞊dedewo ꞊dhɛ Biblö ˗yö ˗go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈?

6 ˈˈKɛɛ pë ꞊dede ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Biblö ˗yö ˗go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ ꞊dedewo bhë, ˈyö ˗tɔ ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗dho kë ˗an ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˈö ˗an ꞊blɛɛ ˈkpakpadhö. ˗Zlan ˈyaa ꞊dhɛ ˗dɛmi ˗nu ˈdhö, yö ˗zë ˗yö ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü ˗yö ˗an ꞊gban dɔ ˈkpakpadhö, pë ˈˈpɛpɛ ˈwo go ˗a ˈˈdhii ˗wo ˗kë.

7. ˈWɔn ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ, ˗an ˗mɛɛn ˈwo ˗kë ꞊kwɛŋzü?

7 ˈWɔn ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ, ˗an ꞊vadhɛ ˗wo ˗kë ꞊kwɛŋzü. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn, Biblö ˗yö ˗kwɛ 700 ˗to ˈˈdhiʋ̈, ˈö˗ pö ꞊dhɛ Yesu ˗dho bhɔ Betedhɛmö ˗pö ˈgü. ˗Yö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈpö ꞊dedewo. (Mika 5:2; Matiö 2:3-9) ꞊Ya ˈgo mü, ˈwɔn ꞊vadhɛ ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ ˈö ˈwo ˗gban Yesu ˗bha ˗an ˈgü, Biblö ˗ya ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ˗a ˗bha ˈzü ꞊dhɛ, ˈnëndhebɔ do ˈö ˈyaa gɔɔn˗ ˗wɔn dɔ, yö ˈnën ˗dho Yesu ˈkpɔ. ˗Wo ˗dho ˗a ˈˈdhoodɔ ˈwëë˗ ˈˈpuu ga 30 ˗wɔn ˈgü. ˗Wo ˗nu ˈwo bhë, ˗wo ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈpö ꞊dedewo. Mɛnbhɩɩdhe ˈbha ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ˈwɔn ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈto ˈˈdhiʋ̈ kö ˗ya ˗wɔn blɛɛˈˈ ꞊dhɛ ˗kɔ ꞊suu ˈö bhë˗ ˈdhö.—Isaïe 7:14; Zekaria 11:12, 13; Matiö 1:22, 23; 27:3-5.

8. ˈWɔn ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ, ˗an ˗mɛɛn ˗nu ˈwo kë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ? ˗Mën ˈwo˗ ˗zɔn?

8 ˈWɔn ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ ˗an ꞊vadhɛ ˗wo kë ˗ni ˈgü kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ꞊dɛɛ. ˗An ˈbhaa ꞊nën ˈwo yo:

  • ˈˈSɛgɔ ˈbha˗ ˗dho ˈˈwlü ˈö dho ˈö ˗gblü ˗da ˗a ˈbha ˗ta, ˈö ˗gblüdë ˈbha ˗yö ꞊wlü ˈö dho ˈö ˗pö mɛ ˈbha ˗ta. ˈÖ ˈˈsɛ ˗yö ꞊zii ˗kɔ ˗ziisü ˗ziisü ˗nu ˗kë, ˈö ˈˈvʋ̈ʋ̈ ˈdhö ˗da ˗dhɛ ˗nu ˈgü ˈzuuzudhö ˈö ˈka˗ ma, ˈö ˈˈyua yaya ˗nu ˈwo sɔ. —Dhukö 21:10, 11.

  • ˈWɔn yaa kë ˗sü ˗dho kë ꞊dhɛ ˈˈyi ˈdhö ˈö pa. —Matiö 24:12.

  • “Kpʋngtaadhɛ yën ˈˈtʋ̈ng ˈgü [...] ˈmɛn ˈwo ˗ya ˗wʋ ˗dɩ ˗wɔn ꞊në˗ zuën ˗ta doseng bha ˗wʋ ˗dho pa, ˗a ˗nu ˗bha ˈwëëga ˗wɔn ˗dho kë ˈˈgbɩɩ˗ ˈö ˗ziö ˈwɔn ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗ta, [...] ˈwaa wo ˈkpɔmɛ ˗nu ˗wo ma, [...] ˗wo ˗dho wo ˗de zë ˈtɔ ˈka ˈö ˈwo wo ˗dɩ sü ˈkpii˗, ˈö ˈwaa ˈwɔn ˗së dɔ, [...] ˈö ˗dɩ ˗sü ˈkpii˗ ˗ya ˗nu pa, ˈö ˈwo wo ˗dɩ ˗gɔwɔn fië˗ bho ˗Zlan ˗dhidhɛwɔn ˗nu ˗bha.”—2 Timote 3:1-5.

Bhi ꞊dede ü ˗bhaa ˈgü, pë ˗nu ˈwo bhë ˈwaa kë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ ˗ee? ˈWɔn ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ Biblö ˈyaa ꞊dhɛ ˈsëëdhɛ ˗be ˈˈwɛɛ ˗nu ˈdhö. ˗Yö ˗go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈!—2 Timote 3:16.

Biblö ˗wo ˗ya ˈgo ˈˈgblʋʋ ˗ee?

9, 10. ˗Mën ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˗Zlan yö ˈti ö ꞊kwaa mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗zü kö ˗a ˗wo ˈö Biblö ˈgü ˗wa bho ˈˈgblʋʋ?

9 ˗Bhö ü ˗zota kö ü soete ˈbha ˗gɔmɛn ˈka, kö ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈü ˗dho ˗an dɔ ü ˗bha yökëmɛn ˗nu ˗ta, ˈü ˗an ˗ya ˈsëëdhɛ ˗ta, ˈü˗ ꞊nënŋ pë ˗bha. ꞊Ya kë ꞊dhɛ ü ˈyɔɔ˗ do ˈbha ꞊ya nu ꞊ya pë ˈü˗ ˗ya ˗a bho ˈˈgblʋʋ, ü ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ? ˗A ˗dhɛ ˗nu ˈö˗ ꞊shiʋ̈ bhë ü ˈti ˗dho ˗an baaˈˈ ˗ee? ˗Kɔ do ˈö bhë˗ ˈgü, ˗Zlan yö ˈti ˗dho ö ꞊kwaa˗ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗zü kö gagade ˈö˗ ˗Wo ˈö ˗kë Biblö ˈka ˗a ˈgü, ˗wa bho ˈˈgblʋʋ.

10 Mɛn ˗nu ˈö kun ˗an ˈˈpiʋ̈ ꞊dhɛ ˗Wo ˈö Biblö ˈgü ˈwo˗ bho ˈˈgblʋʋ bhë, wo ˈti ꞊mɔɔn ˗a ˗bha. Biblö ˈö kwa ˗gɔ ꞊dɛɛ, ꞊waa˗ ˗zɔn ˗a ˗be ˗nu ˈwo kun ꞊kwɛŋzü ˗an ˈka, ˗an ˗wo ˗yö do. ꞊Ya ˗zɔn ꞊dhɛ ˈö˗ ˗bhɔ ˈˈdhʋ̈ ꞊kwɛŋzü Biblö yö ˈti ˈgo ˈˈgblʋʋ.