˗Bhö ü ˗zota ˈwɔn ˈö yö, ˗a ˈgü: Fadhɔnö ˗ya ˗dhɛga ˗dhuaŋdhe ˈgü, pë dosɛnŋ ˈö˗ pö, ˈyö ˈtɔ˗ ö bhɛ ˗yö ꞊va. ˗A ˈˈtɔŋdë waa˗ ˗mɛn ˗nu ˗wa ˗pö ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈyaa ꞊faansü, ˈˈkɛɛ yö ˗zë ꞊ya ˗pö ꞊dhɛ ö dua ˗mü kö ˈö kwɛɛˈˈ.

Pë ˈö Fadhɔnö ˗dho ˗a kë kö ö “ˈˈkidhʋŋ ˈˈsoodhu” ˗yö ˈgo ö ˈˈpiʋ̈, ˗yö ö ˗zota ˗a ˈgü, ˗a ˗dhɛ ˈyii ˗gɔɔ ꞊köŋ. Pë ˈö˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈö˗ kë ˈnën ˈtɔ˗: ö ꞊kwaa ˗bhöpë ˗bhö ˗sü ˗zü ˗dhɛkpaɔyi kpö ˈnën ˈbha ˈˈpiʋ̈...

Ü ˗kë Fadhɔnö ꞊duɛ ˈgü ˗be, ˗mën ˈü ˗dho ˗a kë?

˗Baa kwa bun ˗bha ˗sü ˈyaa ˈwɔn yaa ˈka. Saadha, Dhasɛdhö, Abigaidhö, Zozɛfö waa Davi ˗wo kun ˗së. Biblö ˗yö mɛn ˗nu ˈwo bhë, waa mɛn ˈbhaa ˗nu ˗an ˗wɔn ˗së ꞊blɛɛ. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ dhebhɔnën ˈwo˗ ˗dhɛ Abishagö bhë, ˗yö ˗kun “˗së ꞊dedewo.”—1 Rois 1:4.

Pë ˈö wlüünën ꞊vadhɛ ˗gɔ ˈgü, ˈyö ˈtɔ˗ ˗kë ˗së ˗sü. ˈˈKɛɛ ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ˗an ˗da ˈwɔn ꞊va ˈgü. ˗Bhö ˗dhɛga:

• ˈNëndhiëŋ 100 ˈwo ˗an dhɛɛˈˈ kpɔ, ˗a mɛn 58 ꞊wa pö ꞊dhɛ ˗wo ꞊faansü, ˈˈkɛɛ ˈkö ˗a mɛn 17 ˈˈkpaan ˈnën ˈwo kun ꞊faansü ꞊dedewo.

• Dhebɔ 100 ˈˈwɛɛ ˈbha ˈwo ˗an dhɛɛˈˈ kpɔ, ˗a mɛn 45 ꞊wa ˗pö ꞊dhɛ wo bhɛ ꞊ya kë ꞊va, ˈˈkɛɛ kö ˗wo ˈˈkpɛɛ.

• Wlüünën ˗nu ö ˈwo ˈˈslö ˗nu ˗mɛɛn kö wo bhɛ ˗yö ˈto ˈˈtɩtɩ, dinyua ˈwo˗ ˗dhɛ anodhesia bhë, ˗yö ˗ya ˗a mɛn ꞊vadhɛ ˗bha.

 Bha˗ yö ꞊dhɛ dinyua ˗yö ü ˗bha , ˗bhö ˗takundhe ˗dhɛ. ˗Bhö ˗a blɛɛˈˈ ü ˗mɛn ˗nu ɛɛnˈˈ ü ˗zoyö ˗a ˗dhɛ ˗mɛn do ˗dhɛ. Biblö ꞊ya ˗pö ꞊dhɛ: “Mɛn ˈˈtɔŋdë ꞊dede ˗yö ˗dhɔ ˗zɔn ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈka, ꞊dhegblü ˈö mɛn ˗nu ˗takun ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈgü, ˗yö ˗mü.” —Proverbes 17:17.

Kwa zuʋ̈piʋ̈dhɛ ˈnën ˈö mɛn ˗nu ꞊ɲɔɔn ɛɛnˈˈ ˈö mɛn ˗nu ˗kan kwa ˗bha. ˗Kwa ˗Gblüdë Davi gbö, Abösadhɔmö ˗bha ˈwɔnzuan ˗ga. Biblö ˗ya ˗pö:

“Gɔɔn˗ ˈbha ˈö ˈwo ˗dho ˗a ˗bha ˗sëdhɛ ˗wɔn blɛɛˈˈ ꞊dhɛ Abösadhɔmö ˈdhö, ˈyaa gun ˗dhö. [...] Pö ˈaa kun ˗a ˗bha.”—2 Samuel 14:25.

ˈˈKɛɛ ˗yö ˗kun ˗desüvamɛn, ꞊duɛ ˈkpii˗ mɛɛnˈˈ ˗mɛn waa ˈkpënŋ˗ ˗kë mɛn ˗gɔ ˗mɛn ˈka. Biblö ˈyaa Abösadhɔmö ˗wɔn ˗së blɛɛˈˈ. ˗Ya ˗pö ꞊dhɛ ˗yö ˗kun mɛnzëmɛn waa ˗kanmɛnbhamɛn ˈka.

Yö ˈnën˗ ˗wɔn ˈgü ˈö Biblö ˗yö ˗dhioo ˗së ˈö yö, ˗a dɔ kwa ˗ta:

˗Ka ‘ˈˈgla ˗kpɛawo ˈka ˈdho˗ ˈka ˈˈdhiʋ̈ ˈwɔndɔdhe ˈgü.’—Kodhɔsö 3:10.

“ˈKa ˈdho ka dhi ˗zian mɔɔ˗ ka kwi ˗bha, ˈˈkɛɛ ˗ka ka dhi ˗zian mɔɔ˗ ka zuëpiʋ̈dhɛ ꞊në˗ ˈgü.”—1 Piɛdhö 3:3, 4.

˗Baa ü bun ˗bha ˗sü ˈyaa ˈwɔn yaa ˈka. ˈˈKɛɛ ˗baa ü zuʋ̈ˈˈ ˗bha ˗sü ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗ ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka˗baa ü bun ˗bha ˗sü ˗ta. Ü ˗bha ˗sëdhɛ ɛɛnˈˈ ü bun ˈyaa ˈnën ˈö ˗dho mɛn ˗nu ꞊ɲɔɔn ü ˗bha. Ü ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu ˗mü. ˈNëndhiëŋ do ˈwo˗ ˗dhɛ Fedhisia ˗ya ˗pö: “ˈBha kë ˗së, mɛn ˗nu ˈˈɲan ˗yö ˗bɔ ü ˗ta ˈˈvaandhö, ˈˈkɛɛ mɛn ˈü˗ ˈka ü zuʋ̈ˈˈ ˈˈpiʋ̈ waa ü ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu ˈnën ˈwo ˗dho ˈto ˗an ˈˈɲaan ꞊dedewo.”

Ü ˗de yö ˗kɔ ˗yö ü ˈgü ˗ga ˗nuwo ˗ee?

ˈˈƝɔn ˈsü ˗sü kö ˈü kë ˈˈpuu ɛɛnˈˈ ˗kan ˗bhöpë ˗bhö ˗sü ˗nu ˗bha ˗sü kö ˈü kë mɛn ˗së ˈka ˗yö ˗da ü zuʋ̈ˈˈ ˗bha ˗nuwo ˗ee?

꞊Ya kë ꞊dhɛ ü ꞊mɔɔn ˗a ˗bha ˗be, ˗mën ˈü ˗dho ˗a baaˈˈ ü bun ˗bha? (˗Bhö pë ꞊klëën ˗a ˗yɔ ɛɛnˈˈ ˗a ˗yɔ ˗nu ˗zü.)

• N ˗GƆ ˗TA

• N ꞊FAAN

• MAN WUN

• N BHƐ

• N ˈWËËDHƐ

• N KWI ˈˈƝAN

꞊Ya kë ꞊dhɛ dhɛɛˈˈ ꞊plɛ ˗blɛɛsü bhë, ü˗ ˗yɔ ˗bɔ iin ˈka, ˈö dhɛɛˈˈ ˗yaaga ˗naan bhë, ˈbha pë ꞊klëën ˗a ˗yɔ ˗yaaga ɛɛnˈˈ ˈö ˗ʒiö mü ˗an ˗zü, kö ˗a ˈbha ꞊ya kë kö mɛn ˗nu ˈwaa ü yö ˈya˗ ꞊dhɛ ˗kɔ ˈü ü ˗de yö ˗a ˈka bhë, ˗a ˈdhö. Kwa ˗bha ˗kë ˗së ˗sü bhë, ˗yaa zɔɔn ˗ta ˗dhɛ ˈyaa ˈˈgbɩɩ˗.—1 Samuel 16:7.