1, 2. ˈMën ˈkwa ˗dho ˗a kë kö ˈkwa ˗klu ˗Zlan ˗dhɔ ˗bha?

 KWA˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa kë kwa ˈflëëgü, kö ꞊faan ˗yö kë kwa ˗gɔ ˗kplawo. ˗A ˗wɔn ˈgü, kwa ˗bhöpë ˗së ˗bhö, ˈö ˈkwa kwa ˗de kun ˗së. Kwa kwa ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈkwa˗ ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗kplawo, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ kwa ˗an ꞊trɔɔn ˗së ˗yö. ˈˈKɛɛ kwa ˗bhawɔn ˗yö ˗kë ˈflëëgüsü waa ˗kë ꞊faan ˈgü ˗sü ˗bha ˈwɔn do ˈbhaa ˈgü ˈzü.

² Kwa ˗bha Zoova dɔ ˗sü ˗ya ˗kë ˈö ˈkwa kë ˗a ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈka. ˈˈKɛɛ kwa dua ˗mü kö ˈˈtɔŋdhɛ ˈö bhë ˈkwa˗ ˗gɛn ˗gban. Zudö ˗yö kletiɛn ˗nu ꞊faan ˗mën kö «[˗wo] ˈto ˗kplü ˗sü ˈka [˗Zlan] ˗bha ˗dhɔ bha.» ˗Ya ˈˈslö ˗zɔn ˗an ˗dhɛ ˈö pö: ‹Ka ˗bha ˗zʋ ˗yö [˗Zlan] ˗dhɛ ˗sü ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ bha, ˗kaa ˈkun ˈˈgbɩɩ˗.› (Zudö 20, 21) Kwa ˗dho kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

3-5. (1) Sɔtraan ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu yö ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (2) Kwa ꞊dede kwa Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ waa˗ ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˗yö ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

³ ˗Kwaa ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˈpë ˈö ˗së kwa ˗bha ˈka ˈyö ˗tɔ Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈkun ˗sü. Sɔtraan ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö ˗yö kë kwa ˈgü ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈkun ˗sü ˗yö ˈˈgbɩɩ˗. ˗Ya ˈˈpiʋ̈ ˈzü kö ˗yö kë kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈkwa ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˗de ˈka,  ˈyö ˈkwa ˗dho zuʋ̈gblüdhi ꞊slɔɔ. Pë ˈö˗ ˗kë kö ˗yö ˈto mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗zo ˈˈpiʋ̈ Edɛnö ˈˈdhüdhɛɛdhö ꞊kwɛŋzü ˈyö bhë. (ˈWunzüdɔdhɛ 3:1-6) ˗Yö ꞊kun ˗a kë ˗ni ˈgü ˈˈdhʋ̈ ꞊dɛɛ.

⁴ Gagade ˗yö Sɔtraan ˈˈpiʋ̈ ˗ee? Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗wo ˈˈgbɩɩ˗ ˗ee? ˗Abin. ˗Kwa kwa ˗zota kö kwa niënŋˈˈ ˗ni ˈgü ˈˈdhüdhɛɛdhɛ ˗së do ˈgü. ˈYö ˈkwa ˗kpan ˈˈkplʋʋ ꞊gblɛnŋ ˈö ˈkwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa ˗lö ˗a ˗zü ˗a ˗bha. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ kpɔ ꞊dhɛ: ‹ˈMën ˗kë ˈö ʒiaan ˈö dho ˈzlöö ˗de ˈwo˗ ta.› ˈˈKɛɛ ˈyö ˈkwa to mü ˈö ꞊laa do ˗yö bɔ ˈˈkplʋʋ bhë ˗a ꞊zlöö ˈö ˗ya ˗gblansü ˗bha. Kwa ˗dho ˈˈkplʋʋ bhë ˗a yö ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? Kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗dho ˗da ˗a ˗bha ˗kë mü ˗sü ˗wɔn ˈgü, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˈyaa mü ˗be, ꞊laa ˗dho kwa ˗bhö. Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˗wo ˗kë ꞊dhɛ ˈˈkplʋʋ bhë ˗a ˈdhö, ˈyö Dügɔmɛn ˗yö ˗kë ˈpö ꞊dhɛ ꞊laa bhë ˗a ˈdhö. ˗Zlan ˗Wo ˗ya ˗pö: «˗Ka ka zuëˈˈ ˈkun ka ˗bha. ˗Ka ka ˗dɩ ˈkun! [...] Sɔtraan ˈö ka ˈyaɔ˗ ˈka bha ˗yö ꞊nië sië ka ˗züzü ˗vëvëdhö ꞊dhɛ laa ˈö ꞊gblan sië, ˈö [mɛn] mɔɔ˗ sië kö ˗ya ˗bhö ˗a ˈdhö.»​—1 Piɛdhö 5:8.

⁵ Zoova ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö kwa ˗bha ˗tosɛta ˗yö kë ˗së. ˈYaa˗ ˈˈpiʋ̈ kö Sɔtraan ˗yö ˈˈkpënŋ˗ kë kwa ˗gɔ. ˗A ˗wɔn ˈgü ˗yö ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ waa ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗dɔ kwa ˗ta kö ˗wo kwa ˗takpa, kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi. (Efɛzö 6:11) Zakö ˗ya ˗pö: «ˈˈKɛɛ mɛ ˈö ö ˈˈtʋ̈ng ˗kë [˗Zlan] ˗bha ˈtɔng˗ ˈö pö ˈaa˗ ˗bha, ˈö ꞊dhuëngdhɛ bhiëˈˈ ˗kan kwa ˗bha bha˗ ˈgü, ˈö˗ ˈgü ˈyaa ga ˗a ˈgü ˗wɔn kë ˗sü ˈka, [...] ꞊ya ö ˗kɔ ˗da ˈwɔn ˈˈʋʋ ˈwɔn ˈö˗ ˈgü, ˗a ꞊gban˗ ˗dho dhi ꞊në˗ wo˗ ˗mɛ ˗gɔ.»​—Zakö 1:25.

6. ˈMën ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa˗ yö ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗wo ˗së?

⁶ ˈKwa ˈwɔnman Zoova ˗ta, kwa ˗bha ˗tosɛta ˗yö ˗kë ˗së, ˈö kwaa ˗nu kwa ˗bha ˈˈtɔŋdhɛ ˗yö ˗kë ˈˈgbɩɩ˗. ˗A ˈwɔnzuan  ˈnën ˗tɔ ˗ya ˈˈpiʋ̈ ˈkwa bhɛɛˈˈ ö ˗dhɛ. ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, kwa˗ ꞊trɔɔn ˗së ˗yö. (Matiö 6:5-8; 1 Tesadhonikö 5:17) ˗Ya ˗pö ˈkwa ˈdho ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta kö ˈkwa ö ˗dhɔkë, kö ˈkwa kwa ˈko ˗nu ꞊faanmën. ˈKwa˗ kë ˈˈdhʋ̈, kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi. ꞊Ya ˈgo mü ˈzü, ˈkwa ˗zlanwopö, ˈkwa mɛn ˗nu ꞊klaŋ kë, kwa zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da. (Matiö 28:19, 20; Gadhatö 6:2; Eblö 10:24, 25) ˈKwa kwa ˗zota pë ˗nu ˈwo bhë ˗an ꞊trɔɔn ˗nu ˈgü, ˗yö kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban, ˈö ˈkwa˗ yö ꞊dedewo ꞊dhɛ Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗wo ˗së.

7, 8. ˈMën ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa ˗dho ˈˈsuʋ̈ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗wo nu kwa ˗ta, ˗an ˗gɔ?

⁷ ˈˈSuʋ̈ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗kë pë ˗nu ˈwo ˗dho kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗da ˈgüdandhe ˈgü ˗dhɛkpaɔ ˈˈdhiʋ̈ ˈgü, ˈö ˗an bun ˗sü dho kë ˈˈgbɩɩ˗, ˗an ˗gɔ. ˈˈSuʋ̈ suu bhë ˗ya kë ü ˈgü, ü ˗zo ˈyaa ˗dho bhɔ Zoova ˗Wo ˈö yö ˗a ˈka: «Maan Zoova, man ˈnën ˈa ˗tɔ ü ˗bha ˗Zlan, ˈa ü ꞊klaŋ ˗kë kö ˈü˗ ꞊trɔɔn ˗së yö. Man ˈnën ʒiaan ˈö ü dua ˈdhö ˗mü kö ˈü˗ ˈsü, ˈa˗ ˗zɔn ü ꞊dhɛ. Ü ü ˈˈtʋ ˗kë n ˗man ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗bha ˗be, ü ˗bha  ˗yadeflëëgüsü ˗dho kë ꞊dhɛ ˈˈyiga ˈdhö, ˈö ü ˗bha ˗kë kpɛnŋdhösü ˗yö ˗kë ˈpö ꞊dhɛ ꞊weeyi kpö ˗nu ˈdhö.»​—Isaïe 48:17, 18.

⁸ ˈKwa ˈwɔnman Zoova ˗ta, kwa ˗bha ˗yadëflëëgüsü ˗dho kë ꞊dhɛ ˈˈyiga ˈö ˈyaa bhuʋ̈ʋ̈ˈˈ toŋtoŋdhö ˗a ˈdhö. Kwa ˗bha ˗kë kpɛnŋdhösü ˗dho ˗kë ˈpö ꞊dhɛ ꞊weeyi kpö ˗nu ˈwo ˗ya wo ˈko ꞊taa ˈö ˈwo nu ˈˈkpɔnŋdhiʋ̈ ˗an ˈdhö. ˈWɔn suu ˈˈoo ˗su ˈkwa bɔ ˗a ˈgü, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa to ˗klu ˗sü ˈka ˗Zlan ˗bha. Biblö ˗ya ˗pö: «˗Ka ka ˗bha ꞊kwɛɛ˗ ˈgbinŋ˗ ˗nu ˗ta bho Zoova ˗ta, ˗yö ˗dho ö ˗kɔ ˗ya ka ˗gɔ. Yö ˈti ˗dho ˈˈwɩ˗ ˗bha toŋtoŋdhö kö mɛn kpɛnŋdhö ˗yö ˗puö.»​—Psaume 55:22.

9, 10. ˈDe ˈwo˗ ˗dhɛ ˈmɛn ˈö ꞊ya ˗kian?

⁹ Kö ˈkwa kwaa Zoova kwa ˗bha ˗mlɛɛn ˈyɔ, kö kwa «˗dho ˈˈdhiʋ̈ ˗zian ꞊në˗ mɔɔ˗» ɛɛnˈˈ ˈzü kwa ˗dho ˗kian. (Eblö 6:1) ˈˈKɛɛ ˗mën ˈö ˗tɔ ˗kiansü?

¹⁰ ˗Kë ziisü ˈyaa mɛn kë kletiɛn ˗kiansü ˈka. ˈKwa˗ pö ˈkwa ˗kian, ˗kwa Zoova kë kwa ˈˈtɔŋdë ˈˈgbɩɩ˗ ˈka, kö ˈkwa ˈwɔn ˗nu yö ꞊dhɛ ˗a ˈdhö. (Zan 4:23, NTBL) Pɔdhö ˗ya ˗pö: «Mɛ ˈwo ˗tosɛa ˗kë wo ˗dɩ dhɔɔbhaa ˈka bha, ˈpë ˈö˗ ˗dhɔ ˗ya ˗nu ˗kë ꞊në ˈwo ˗ya ˗a ˗wɔn zuën ˗ta, ˈˈkɛɛ ˈmɛ ˈkö ˈwo ˗tosɛa kë sië [˗Zlan] ˗bha ˈNii˗ ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˈsaa˗ ˈgü, wo ˗zë ˗wo ˗ya ˈpë ˈö˗ ˗dhɔ ˗yö ˈNii˗ ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ bha˗ ˗kë ꞊në˗ kë ˗sü zuën ˗ta.» (Wlɔmö 8:5) ˈMɛn ˗ya ˗kian, ˈyaa ö ˗bha ˗tosɛta kë ˗sü ˗gban trʋʋkësü waa ꞊nɔɔnpë ˗nu ˗ta. ˈˈKɛɛ Zoova ˗bha yö ˈnën˗ ˗wɔn bɔ pë ꞊gban ˈˈdhiʋ̈ ö ˗bha ˗tosɛta ˈgü, ˈö ˈwɔn ˗nu ˗kë ꞊kpɔɔdhɛ ˈka. (Proverbes 27:11; Zakö 1:2, 3 ˗wo pö.) ˈYaa ö ꞊kwaa mɛn ɛɛnˈˈ pë ˈbha ˗zü kö ˗ya ˗kɔ ˗da ˈwɔn yaa kë ˗sü ˈgü. ˗Yö ˈwɔn ˗së ˗dɔ, ˈö ö ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈö˗ ˗kë.

11, 12. (1) ˈMën Pɔdhö ˗ya pö ˈö ˗gban kletiɛn ˗nu ˗bha ˈwɔn «˗yaki dɔ» ˗sü ˗bha? (2) Kletiɛn ˗kiansü waa ˗bialömɛn ˈˈgbɩɩ˗ ˗wo do ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

 ¹¹ ˈKwa kwa ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗, ˈyö ˈkwa ˗dho ˗kian. Bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˗pö: «˗Bhöpë ˈdhɛ ˈkö bha ˗yö ˈmɛ ꞊wa ˗kian [...] ˈö˗ ˗nu zuëˈˈ ꞊ya ˈwɔn ˗së waa˗ ˈwɔn yaa ˗nu ˗bho ˈko ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗yaki dɔ bha ꞊në˗ ˗nu ˗bha ˈka.» (Eblö 5:14) ˗Wo ˈö kë «˗yaki dɔ» ˈka bhë ˗yö kwa ˗zo ˗da ˗bialömɛn ˗bha ö ˗de baasü ˈˈpiʋ̈.

¹² ˈKwa ˗kpan ˗bialömɛn ˈˈgbɩɩ˗ ˗bha kö ˗yö ˗bialö ˗ni ˈgü, kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˗yö ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ꞊dede ˗sü ˈö ö ˗de ꞊baa. Yö ˈti bhɔ ˗bialösü ˈka. ˈNën ꞊ya bhɔ, ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö pë ˈsü ö ˗kɔ ˈka ɛɛnˈˈ kö ˗yö dɔ ö ˗gɛn ˗ta. ˈˈTʋ̈ŋ ꞊ya ʒiö, ˈyö ˗mɔn pë ˗sü ö ˗kɔ ˈka ˗sü waa ˈˈtasü ˗sü ˗bha. ˗Ya ö ˗de draanˈˈ, ˈyö ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö kë ˗bialömɛn ˈka. ˗Kɔ do bhë ˗a ˈka, ˈkwa ˈˈtʋ̈ŋ ˈsü ˈkwa kwa ˗de draanˈˈ, ˈyö ˈkwa ˗dho kë kletiɛn ˗kiansü ˈka.

13. ˈMën ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa kwa ˗zota ꞊dhɛ Zoova ˈdhö?

¹³ ˈSëëdhɛ ˗be ˈö yö ˗a ˈgü, pë ˗nu ˈö ˈkwa ˗dho ˗an kë kö kwa ˗zota ˗kɔ ˗yö bhɔ Zoova ˗bhaa ˗bha, kö ˈkwa ˈwɔn ˗nu yö ꞊dhɛ ˗a ˈdhö, ˈkwa ˗an dɔ. Kwa˗ ˗yö ˈpö ꞊dhɛ Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗wo ˗së, ˈö ˈpë ˗dho ˗an ˗dhɔ ˗dadhiʋ̈ kwa ˈgü, ˈkwa˗ draanˈˈ. ˈKwa˗ pö ˈkwa ˈwɔn ˗nu kë, ˗kwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ꞊dhɛ: ‹Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ɛɛnˈˈ ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˗mɛɛn ˈwo ˗gban ˈwɔn yö ˗a ˗bha? A ˗dho ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈMën Zoova ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈa˗ kë?›​—Proverbes 3:5, 6; Zakö 1:5 ˗wo pö.

14. ˈMën ˈkwa ˗dho ˗a kë kö ˈkwa kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗gɛn ˗gban?

¹⁴ ˗Kwa kwa ˗bha ˗zo ˗yö Zoova ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗gban ˗kplawo. ˗Bhöpë ˗së ˗bhö ˗sü ˗yö ꞊faan ˗nu mɛn ˗dhɛ. ˗Kɔ do bhë ˗a ˈka, Zoova dɔ ˗sü ˗yö ꞊faan ˗nu kwa ˗bha ˗zoyödhe ˗dhɛ. ˈDhɛ ˈkwa ˗ya Biblö draansü ˗bha, kwa  gagade ˗nu ˈwo ˗gban Zoova waa˗ ˗bha ˈwɔn kë ˗kɔ ˗nu ˗bha ˗an ˗draan. ˈˈKɛɛ kwa ꞊ɲɔɔn ˗ni ˈˈdhiʋ̈, kwa dua ˗mü kö ˈwɔn ˗nu ˈö ˗an ˈgüman ˗dhɛ ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ˈkwa ˗an ˈˈpiʋ̈ ˈpɔn. Yö ˈnën Pɔdhö ˗ya ˗dhɛ: «mɛ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ [...] ˗bhöpë». Pë ˗nu ˈkwa ˗an ꞊draan kö ˈkwa ˗an ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, kwa ˗dho kë ꞊kpɔɔsü. Biblö ˗ya ˗pö: «꞊Kpɔɔdhɛ ˈnën ˗tɔ pë ˗wɔngbɩɩsü.»​—Proverbes 4:5-7; 1 Piɛdhö 2:2

15. ˈMën ˗kë ˈö kwa dua ˈdhö ˗mü kö Zoova waa kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗an ˗dhɔ ˗yö kwa kë ꞊dedewo?

¹⁵ Mɛn ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë ö ˈflëëgü, ˈö ꞊faan ˗kë ˗a ˗bha, ˈˈkɛɛ ꞊yaa˗ pö ˈö kë ö ˈflëëgü ˗kplawo, ˗a dua ˗mü kö ˗yö ö ˗zokë ö ˗de ˈˈpiʋ̈. ˗Kɔ do bhë ˗a ˈka, ˈmɛn ˗ya ˗kian, ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ö dua ˗mü ˈö ö ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö waa Zoova wo ˗bha ˗mlɛɛn ˗yö ˈyɔ ˗kplawo. Pɔdhö ˗ya ˗pö: ‹Kaa ꞊dede ˗ka ka ˗dɩ ˗ga ˗së ˈka kö ꞊ya kë ꞊dhɛ ˈka ˈdhang ˗bho Yesu ˈˈdhiʋ̈ ꞊dedewo kö ˈka˗ ˈwɔn dɔ.› (2 Kodhɛngtö 13:5) ˈˈKɛɛ ˗zoyödhe dosɛnŋ ˈyaa ˈnën˗ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗. Zoova waa kwa ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɔ ˈö kwa ˈgü, ˗a dua ˗mü ˈpö kö ˗yö ˗dadhiʋ̈. Pɔdhö ˗ya ˗pö: ‹ˈWɔn ˗bho ˈkoo dɔ ˗kɔ ˈˈpɛpɛ ꞊ya kë n ˗gɔ, ˗zʋ ˗yö [˗Zlan] ˗dhɛ ˗sü ꞊gban suu ˈdo ˈdo ꞊ya kë n ˗gɔ, ˈma ꞊mɔɔ˗ ˗bha ˈma ˗tɔn ˗zian bho˗ ˈka ˈˈgblʋʋ, ˈˈkɛɛ ˗dhɔ ˗zë ˈyii kë n ˈgü kö ˈmaa pë ˈbha ˈka.›​—1 Kodhɛngtö 13:1-3.

16. Sɔtraan ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa kwa ˗zota ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁶ Sɔtraan ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö ˗yö kë kwa ˈgü ꞊dhɛ ˈkwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kë Zoova ˗dhɛ ˗së. ˗Ya ˈˈpiʋ̈ kö kwa ˈgü ˗yö ga, kö ˈkwa kwa ˗zota ꞊dhɛ kwa ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈˈɲan ˈti ˗dho bhɔ. ˈYaa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈzü kö ˈkwa ˈdhaŋ˗ bho kwa ꞊dhegblü ˗nu ˈˈdhiʋ̈ ɛɛnˈˈ kö ˈkwa zuʋ̈gblüdhi ꞊slɔɔ. (Efɛzö 2:2) Sɔtraan  ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˗zotadhe yaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö pë yaa ˗kë kwa ˈka, ˈö kwaa ˗Zlan kwa ˗bha ˗mlɛɛn ꞊shiʋ̈. ˈˈKɛɛ ˈpë ˗dho kwa ˗takun kö ˈkwa ˗gban ˗zotadhe yaa ˗gɔ, Zoova ꞊yaa˗ nu kwa ˗dhɛ. ˈYö ˗tɔ ˗zota ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˈgü ˗sü.

17. ˈMën ˗kë ˈö ˗zo ˗yö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗?

¹⁷ 1 Tesadhonikö 5:8 ˈgü, Biblö ˗yö ˗zo ˗yö ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗zɔn ˈˈsɔdha ˗bha ˗piö ꞊gblaa˗ ˈka. ˗Ya ˗dhɛ «˗tosɛa ˗së [...] ˈö kwa ˗zʋ ˈdhö˗ ˈgü». Kö ˈkwa kwa ˗zo yö pë ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an ˈˈplüün bho kwa ˗dhɛ ˗an ˗dhɛ, kwa ˗dho ˗gban ˗zota ˗kɔ yaa ˗nu ˗gɔ.

18, 19. ˗Zo ˗yö ˗dhɛpkaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗yö Yesu ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁸ ˗Zo ˗yö ˗dhɛpkaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗dhɛ ˗sü ˗yö Yesu ˈgü ˗kë ˈˈgbɩɩ˗. Gbeŋ ˗totaabhasü ˈö˗ ˗kë ˈˈsɛ ˗ta bhë˗ ˈka, ˗yö ˗bɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈgü. ˗A ˈˈtɔŋdë do ˗yö ˗go ˗a ꞊zlöö, ˈö˗ mɛn do ˗ya pö ˈyaa˗ dɔ, ˈö˗ ˈmɛn ˈwo to ˈwo ˗kan ˗a ˗bha. ˗A ˗bha ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˗gban ˗a ˗gɔ, ˈö ˈwo˗ pö ˗wa zë ˈˈdhü ˗bha. ˈMën ˗takun ˈö ˈwɔn ˈˈdhiʋ̈˗ ˗nu bhë ˗an bun? Biblö ˗ya pö:  «Lë˗ ꞊suuˈ bhë yaa [Yesu] kë, ꞊zuögludhi ꞊va ˈö ˗kë ˗ya ˗sü ˈka˗ ˗gɔ bhë ˗a ˗wun ˈgü. ˈYö dɔ ˈkwa˗ wo ꞊dɛɛ ꞊nɛ, ˈyö ˗ya ˗sü ˈka ˗yadhɛ ꞊bhlëzë ˈö ˗Zlan ˗bha ˗gludëdhɛ ˗gbloo ˈgü, ˗Zlan ꞊kwɛɛ˗ ˈgü dhang˗ ˈgü bhë ˗a ˈgü.»​—Eblö 12:2, NTBL.

¹⁹ Yesu ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈya ˈto ˗klu ˗sü ˈka ö Dë ˗bha, ö ˗dho ˗a ˈtɔ bhɔ, ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Sɔtraan bhë ꞊suamɛn ˗mü. ˗Zotadhe ˈö bhë, ˗ya zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗da ꞊dedewo. ˗Ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˗a ˈˈtʋ̈ŋ ˈyaa ꞊gblɛnŋ ˈzü kö ˈö ˗kpan ö Dë ˗bha dhaŋ˗ ˈgü. ˗Zota ˗a ˈgü ˗sü ˗ya ˗takun ˈö bɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈgü. ˈKwa kwa ˈˈɲan ˗klu ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗bha ꞊dhɛ Yesu ˈdhö, ˗yö ˗dhö kwa ˗takun kö ˈkwa bɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ suu ˈˈpɛpɛ ˈgü.

20. ˈMën ˗dho ü ˗takun kö ˗zota ˗kɔ ˗së ˗yö kë ü ˗gɔ?

²⁰ Zoova ˗yö ü ˗bha ˗zoyödhe waa ü ˗bha zuʋ̈saadhɛ ˗nu ˗yö. (Isaïe 30:18; Malachie 3:10 ˗wo pö.) ˗Ya ˗pö ö ˗dho «ü zuʋ̈piʋ̈wɔn kë ü ˗dhɛ.» (Psaume 37:4) ˗Bhö ü ˈˈɲan ˗klu ü ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˗bha. Sɔtraan ˗ya ˈˈpiʋ̈  ˈö ü ˈgü ga, kö ˈü˗ ˗ga ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an ˈˈplüün bho, wo ˈti ˗dho kë toŋtoŋdhö. ˈˈKɛɛ ˗bhö ˗gban ˗zotadhe yaa ˗gɔ. ˈBha˗ yö ꞊dhɛ ꞊faan ˗yö ˈgo ˗ni ˈgü ü bha ˗zoyödhe ˗bha, ˗takundhe ˗dhɛ Zoova ˗gɔ. Ü ˗zoto Fidhipö 4:6, 7 ˈˈpiʋ̈. ˗Ya ˗pö: «ˈKa ˈdho ˗ya pë ˈˈʋʋ pë ˈbha ˗wɔn zuën ˗ta, ˈˈkɛɛ pë ˈˈʋʋ pë ˈö ka ˗mawɔn ˗yö zun˗ ˗bha, ˗kaa ˗gba ˗dhɛ [˗Zlan] ˗gɔ, ˗bhɛa ˗dhɛ ˗sü waa˗ ˗gbɛʋʋ kë ˗sü, waa˗ nuɛˈˈ bho ˗sü ˈka. [...] ˈka˗ kë ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˗dho ka zuëˈˈ ˈwaanu ˈö ˗ziö mɛbhɩɩdhe ˗zʋgɔngüwɔn ˗zë ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈˈdhiʋ̈todhɛ ˗ta. Ka zuëˈˈ ˈö dho˗ ˈwaanu ˈˈdhʋ̈ bha ꞊në dho kë ka ˗zʋ ˗gban ˗gɛn ˈka, ˈyö ˈka ꞊nëng Yesu Klisi ˗bha».

21, 22. (1) ˈMën Zoova ˗zo ˈˈpiʋ̈ ˈö ˗gban ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗bha? (2) ˈMën ˈü˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈü˗ kë?

²¹ ꞊Ya kë ꞊shiö, ˗bhö ˈˈtʋ̈ŋ ˈsü kö ˈü ü ˗zota ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ˈö nu ni bhë, ˗a ˈgü. ˗A ˈˈtʋ̈ŋ ˈyaa ꞊gblɛnŋ ˈzü kö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗wo Zoova ˗dhɔkë. (˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 7:9, 14) ˗Bhö ü ˗zota ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗dɛɛ ˈgü. ˗A ˗bha ˗sëdhɛ ˗zɔn ˈka ˈyaa ˈdhö. ˗A ˈˈtʋ̈ŋ bhë˗ ˈka kö Sɔtraan, ˗zuu yaa ˗nu waa ˈwɔnyaakësü ˗wa ˈgo ˈˈshia˗. ˈˈYua waa ga wo ˈti ˗dho ˗kë ˗dhö. Dhɛkpaɔyi ˈˈpɛpɛ ˈka, ü ˗dho ˈgo yiöö ü ˈflëëgü, zuʋ̈gblüdhi ˈka. Mɛn ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗dho yökë wo ˈkwëë˗ kö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗yö kë ꞊bhɔɔ ˈˈsɛ ˈka. ˗Bhöpë ˗së waa ˈkɔ ˗tiaandhö ˗nu ˗dhö kë mɛn ˈˈpɛpɛ ˗gɔ. ˈWɔnyaakësü waa ˈˈvaanvandhɛ ˗nu ˗dhö ɲën, ˈö mɛn ˗nu ˈˈgblü ˗yö ˗kë ˗së wo ˈko ˗nu ˈka. Mɛnbhɩɩdhe ˈˈpɛpɛ ˈwo ˗dhö kë ˈˈsɛ ˗ta, ˗wo ˗dhö kë zuʋ̈gblüdhi ˈgü «ˈö ˈwo ˗ya wo ˗dɩ ˈflëë˗ ˈgü [˗Zlan] ˗bha ˈnë ˗nu mɛdhɛkëyi bha˗ ˈka.»​—Wlɔmö 8:21.

²² Zoova ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö ˈü ö kë ü ˈˈtɔŋdë ˈˈgbɩɩ˗ ˈka. ˗Bhö pë ꞊gban ˈˈpɛpɛ kë kö ˈü ˈwɔnman ˗a ˗ta, kö ˈü ꞊ɲɔɔn ˗a ˈˈsuee yi ˈˈplɛ ˈka. Kö mɛn ꞊gban ˈkwa ˈto ˗klu ˗sü ˈka ˗Zlan ˗dhɔ ˗bha bhë, ˈaa ˗yö kë!​—Zudö 21.