˗A yi ˈyii gwëë ꞊köŋ, ˈˈsɛgɔdhiʋ̈mɛn ˗nu waa ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ këmɛn ˗nu ˗wo ꞊faan ˈö ꞊manŋzii ˗nu ˈwo ˈwɔn ˗nu ˗kë ꞊dhɛ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈdhö (Intelligence artificielle) ˗an ˗gɔ bhë, ˗a ˗dhiaŋ ˗zë. ˗Wa ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˗wo ˗së, ˈˈkɛɛ ˗kɔ ˈö mɛn ˗nu dho yö kë ˗an ˈka, ˗a ˈˈsuʋ̈ ˈnënbha ˗yö ˗an ˈgü.

•   «Pë ˈˈgbɩɩgbɩɩ˗ ˗nu ˈö ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ këmɛn ˗nu ˈwo ˗an yö kë ˗sü ˈka kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ yö˗ ˈgü, ˗a do ˈnën ˗tɔ ꞊manŋzii ˗nu ˈwo ˈwɔn ˗nu ˗kë ꞊dhɛ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈdhö. [...] ˗A ˈˈtʋ̈ŋ do ˈö bhë ˗a ˈgü, ꞊manŋzii ˗nu ˈwo ˈwɔn ˗nu ˗kë ꞊dhɛ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈdhö bhë ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˈwo mɛn ˗da ˈwɔn ˈgü, ˈö ˈmɛn ˈyaa kë mɛn ˗de ˈflëë˗ ˈgü, ˈö ˈwo kwa ˗bha ˗potaadhe kun kwa ˗gɔ, ˈwo˗ ˗kë ˗zü ˈö ˈdhaŋ ˗bho mɛnkɔɔnmɛn ˗nu ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˗yö ˗kë ˈˈgbɩɩ˗.»—˗Kwɛ 2023 ˈMɛn 4, Kamala Arisö, Zeta zuni ˗mɛn ˗nu ˗bha ˈˈsɛgɔdhiʋ̈mɛn ˗kɔlömɛn.

•   Pë ˈö ꞊dhɔtrɔɔ˗ ˗nu ˈö ˈwo ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü waa mɛn ˈˈdhɛkëmɛn ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu kpönën ˈbha, ˈö ꞊dhɔtrɔɔmi Flededhikö Fedɛpilö ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü ˗an ˈka ˈwo˗ ˗ya ˈsëëdhɛ ˈbha ˈö yö ˈˈkpɛnŋ ˗kwɛ 2023 ˈMɛn 9 ˈka BMJ Global Health a ˈgü, yö ꞊nɛɛn: «꞊Manŋzii ˗nu ˈwo ˈwɔn ˗nu ˗kë ꞊dhɛ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈdhö bhë ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ ˗kë ˈö ˈkwa mɛn ˈˈdhɛkëkɔ ˈˈslö ꞊va ꞊slɔɔ. ˈˈKɛɛ ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˈwo ˈˈyua ˗ya ˈpö kwa ˗bha.»

•   «Mɛn ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo bɔ ꞊manŋzii ˗nu ˈwo ˈwɔn ˗nu ˗kë ꞊dhɛ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈdhö bhë ˗an ˗ta ˈö ˈwo ꞊suawɔn ˗nu ˗pɛn. ˗A ˈˈtʋ̈ŋ ˈyaa ꞊gblɛɛn ˈzü kö ˗yö mɛn ˗nu ˗bha yö shiʋ̈ˈˈ. ꞊Klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ këmɛn ˗nu ˈwo parɛɛ ˗nu pëkë bhë, ˗wo ˈˈsuʋ̈ ˗ni ˈgü ꞊dedewo kö ꞊manŋzii ˗nu ˈwo ˈwɔn ˗nu ˗kë ꞊dhɛ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈdhö bhë ˈwa ˈdho mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈgü shiʋ̈ˈˈ ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü.»—˗Kwɛ 2023 ˈMɛn 1, New York Time.

 Mɛn ˗nu ˗dho ˈwɔn ˗së ɛɛn ˈwɔn yaa kë ꞊manŋzii ˗nu ˈwo ˈwɔn ˗nu ˗kë ꞊dhɛ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈdhö bhë ˗an ˈka ˗ee? Dhɛɛˈˈ ˈö bhë, ˈˈtʋ̈ŋ ˈnën ˈö ˗dho ˗a ˗yɔ bɔ kwa ˗dhɛ. ˈˈKɛɛ ˈmën ˈö Biblö ˗zë ˗ya pö?

 ˈPë ˗kë ˈö ꞊manŋzii ˗tiaandhö ˗nu ˈö mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗wa pëkë ˈwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo ˈwɔn ˗së kë dosɛnŋ bhë, Biblö ˗ya ˗wɔn ꞊blɛɛ.

1.  1. Mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈwo ꞊manŋzii ˗nu bhë ˗an pëkë ˗ni ˈgü, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ ˈwɔn ˗së ˗yö ˗kë ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈˈpiʋ̈, ˗an ˗zo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö bhɔ ˈwɔn yaa ˈö ˗an këwɔn ˗nu ˗dho ˗a kë bhë ˗a ˈka.

   •   «Ʒiaanga ˈbha ˗yö ˗dhö ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë mɛn ˈbha ˈgü ˗së. ˈˈKɛɛ ˗a ˈˈdhiʋ̈todhɛ ˗yö ga ˈnën˗ ˈka.»—Proverbes 14:12.

2.  2. Mɛn ˈbha ˗ya pë ˈbha baaˈˈ, pë ˈö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗dho ˗a kë pë ˈö˗ ꞊baa bhë ˗a ˈka, ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗ya ꞊gban dɔ.

   •   «N dua ˗mü ˈkö ˈa˗ [n ˗kɔkëpë ˗nu] ˈto mɛn ˈö ˗dho nu n ꞊taama bhë ˗a ˗gɔ. ˗Yö ˗dho kë ꞊kpɔɔsü ɛɛnˈˈ ˈˈblɔɔnsü ˗ee? Mɛn ˈbha ˈyaa˗ ˈwɔn dɔ. ˈˈKɛɛ ˈkö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˗dho ˗ya pë ˈˈpɛpɛ ˈa˗ ꞊slɔɔ n ꞊faan waa n man ˈwɔndɔdhe ꞊gban ˈka ˈɲënŋ˗ ˗dhɛ bhë, ˗a ꞊gban ˗gɔ ˈˈdhiʋ̈.»—Ecclésiaste 2:19.

 Pë ˗nu ˈö ˈkwaa ˗an ˈwɔn dɔ bhë, ˗wo ˈpë ˗kë ˈö kwa ˗bhawɔn ˈdhö kwa ˗Damɛn ˗bha kö ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˈka bhë, ˗a ˗zɔn.

 Kwa ˗Damɛn ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ˈyi ˈdho ö ꞊kwaa mɛnbhɩɩdhe ˗nu ɛɛnˈˈ ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ këpë ˗nu ˗zü toŋtoŋdhö kö ˗wo ˈˈsɛ ɛɛnˈˈ mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈgü shiʋ̈ˈˈ.

•   «ˈˈSɛ ˗zë ˗yö ˗dhö ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˗tʋ̈ŋ ꞊gban ˈgü.»—Ecclésiaste 1:4.

•   «Sɛ ˗dho ˈto mɛn kpɛnŋdhö ˗nu ˗gɔ ˈö ˈwo to ˗a ˗ta yi ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈka.»—Psaume 37:29.

 Kwa ˗Damɛn ˗bɔ Biblö ˗ta ˈö ˗dhioo ˗nu ˈwo ˗dho ˗a kë kö ˈkwa ˗yadflëëgüsü waa ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗së ꞊slɔɔ, ˗an dɔ kwa ˗ta. ˈBha˗ pö pë ˈö Biblö ˗ya pö ˈü˗ ˈbha ˈgüman, ˗bhö ˈwɔn ˗gɔ ˗nu « Existe-t-il un guide fiable ? » waa « Une espérance réelle pour des jours meilleurs » ˗wo pö.