ˈˈKpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü, mɛn ꞊vadhɛ ˈwaa˗ ˈˈpiʋ̈ ˈzü kö ˈwo wü ˗bhö. Pë ˈˈdhɛ waa ˈˈdhü bhɛ ˗nu dosɛnŋ ˈnën ˈwo˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˗wo ˈto ˗an ˗ta.

•   «˗Kan wü ˗bhö ˗sü ˗bha ˗sü ˈö bhë ˗zotakɔ waa ˗tosɛta kë ˗kɔ suu ˈbha ˗mü. Mɛn ˗nu ˈö ˗zotakɔ waa ˗tosɛta kë ˗kɔ suu ˈö bhë ˈö ˗an ˗gɔ, ˗wo wo ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈwa ˈdho ˈwɔn yaa kë wü ˗nu ˈka, kö ˈwa ˈdho ˗an ˗bhö ɛɛnˈˈ kö ˈwa ˈdho ˗an zë sɔ waa pë ˈˈwɛɛ ˈbha ˈkosɔn.»—Mɛn ˗nu ˈö ˈwaa wü ˗bhö ˗an ˗bha ˗kɔlokota

 Mɛn ˈbha ˗nu ˗wo ˗kan wü ˗bhö ˗sü ˗bha ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗an ˈˈtʋ̈ŋ ˗yö wü ˗nu ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗wa ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈpö kö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ waa ˗an kwigüdhɛ ˗nu ˗wo kë ˗së, ˈyö ˈwo˗ kë ˈˈdhʋ̈ ˈzü ˗zlanwo ˈwo˗ ˈgü ˗a ˗wɔn ˈgü.

•   «˗Kan wü ˗bhö ˗sü ˗bha ˗sü ˈö bhë ˈyaa ꞊dhɛ ˗a pö ˗sü ˈˈkpaan ˈö ꞊dhɛ ˈmɛn ˈyaa pë ˈö kë ꞊ni ɛɛnˈˈ ˗a ˗dhɛ ˈö kë ꞊ni ˗a bhö, ˗a ˈdhö. ˗Abin, mɛn ˗nu ˗wa ˗yö ꞊shiöŋ ꞊dhɛ wɔkɔ waa ˗da ˈwɔn ˈbha ˗ʒian ˗ta ˗sü ˈö mɛn ˗ta ˈˈpuu ˈka, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗yö kë ˗së ˗a ˈdhö.»—Britannica Academic.

 ˗Kan wü ˗bhö ˗sü ˗bha ˗sü ˈnën ˗dho ˗a kë ˈö kwa ˗bha ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗yö ˗kë ˗së ˗ee? ˈMën Biblö ˗ya pö?

 Biblö ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ kwa ˗Damɛn ˈö ˗kë Zoova ˗Zlan a ˈka bhë, ˗yö mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗yö ꞊bhlëësü wü ˗nu ˗ta. ˈGo mü ˈzü ˗yö ˗an ˗ya wü ˗nu ˗gɔ ˈˈdhiʋ̈. (ˈWunzüdɔdhɛ 1:27, 28) ˈˈTʋ̈ŋ ˈbhaa ˗ta, ˗Zlan ˗yö ˗we ˗a ˗bha kö mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗wo wü ˗bhö. (ˈWunzüdɔdhɛ 9:3) ˈˈKɛɛ pë ˈö˗ ˗dhɔ ˈyaa˗ kë ˈyö ˗tɔ wü ˗nu ˗wëëdhɛbhosü.—Proverbes 12:10.

 Biblö ˗bhaa ˈgü, wü ˗bhö ˗sü ɛɛnˈˈ ˗kan ˗a ˗bhö ˗sü ˗bha ˗sü ˗yö ˗sü mɛn ˈö ˈdhö ˈnën˗ ˗bha. b ˗A ˗dhɛ ˈö ˈkwa kwa ˗kɔ ꞊yɛ ˗a kë ˗sü ˗bha ˈyaa kwa kë ꞊bhlëësü ˗Zlan ˈˈɲan ˈˈdhiʋ̈. (1 Kodhɛngtö 8:8) Mɛn ˈbha dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö ˗za dɔ ö ˈˈtɛɛdo ˗bha pë ˈö˗ ˗bhö ɛɛnˈˈ ˗a ˗dhɛ ˈö ˈyaa˗ ˗bhö ˗a ˗wɔn ˈgü.—Wlɔmö 14:3.

 Biblö ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ kwa ˗bha ˗tosɛta kë ˗kɔ ˈyaa ꞊nën ˗dho ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa, ˗an ˈˈɲan bhɔ. ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈwo ˈˈsɛ ˗ta ꞊dɛɛ, ˈˈsɛkɔɔsü, ˗duɛɛ waa ˈwëëga ˗wɔn ˗nu ˈnën ˈwo nu ˗an ˈka. ˈSa pë ˗nu ˈö wo bhë mɛnbhɩɩdhe ˈbha ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ˗an ˈˈɲan bhɔ. Biblö ˗ya ˗pö:

•   «Pë ˈö ˗ya klʋŋˈˈ, ˈwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wa dɔɔˈˈ.»—Ecclésiaste 1:15.

 ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈkwa ˗an ˈgü ꞊dɛɛ, kwa ˗Damɛn ˗dho ˗an ˈˈɲan bhɔ. Pë ˈö ˗dho ˗a kë, Biblö ˗ya ˗wɔn ꞊blɛɛ.

•   «ˈGo mü ˈa dhang˗ ˈgü ˗dhɛ ˗dëü waa˗ ˈsɛ ˗dëü ˗an yö; kö dhang˗ zii waa˗ ˈsɛ zii ˈwaa ˗dhö gbɔ, kö ˈyoo gbɛ ˈyaa ˗dhö gbɔ.»—˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 21:1, NTBL.

 ˗Zlan ˗dho ö ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˈö dhaŋ˗ ˈgü ɛɛnˈˈ ‹dhaŋ˗ ˗dɛɛ› yö mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗bha mɛnkɔɔnsü ˗nu ɛɛnˈˈ «dhang˗ zii» ˗nu ʒiaandhö. ˗A ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗dho « ˈsɛ zii», ɛɛnˈˈ ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˈgüshiʋ̈ ˈö ˗ya ‹ˈˈsɛ ˗dɛɛ› ɛɛnˈˈ mɛn ˗nu ˈö ˈwo˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˗wo wo ˗gɔ ˈdho ˗a ˗dhɛ ˈˈshia, ˗an ˗gɔ ˈˈdhiʋ̈.

 ˗Kɔ ˈö mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈwo dho ˗tosɛta kë ˗a ˈka ˗dhikodhɛ ˈgü wü ˗nu ˈˈpiʋ̈, ˈö ˈwaa ˈˈsɛ shiʋ̈ˈˈ ˗dho kë dosɛnŋ ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗kɔ ꞊nën˗ ꞊löö.—Isaïe 11:6-9.