1. Ananso la wala teŋ na baŋ de teɛ manne neŋ Kristabiiri? (Kaa a foto meŋ.)

 “ANA eɛ kpeɛŋaa ka sasekpeɛŋaa kɔɔ teɛ naŋ na baŋ nagi kyɛ leɛ iri are.” A sokpɔgree ŋa wuleeŋ ka ka sasekpeɛŋaaŋ wa daara, aseŋ ka teere maŋ baŋ toɔ̃ nagi ka lɛ vɛŋ ka a ta kɔɔ le. Azuŋ ka yɛlɛŋ wa e kpeɛŋaa te zemmo poɔŋ, aseŋ ka te meŋ e leɛroo mine ka lɛ na vɛŋ ka te naŋ kyɛnɛ puoro Jehoova ane popeɛloŋ. Sobuoŋ? Ka te yɛlɛŋ ba e tuo te gaali, te na toɔ̃ eɛ leɛroo ka yɛlɛŋ wa leɛre te zemmo poɔŋ, te koŋ ferɛ te taaba ka ba e yɛlɛ mine bee a de gbɛɛ mine meŋ.

2. Bo gyogri la na baŋ soŋ te ka te are kpeɛŋaa ka yɛlɛŋ wa leɛre te zemmo poɔŋ? Boŋ teŋ na zanne a zannoo ŋa poɔŋ?

² Te naŋ e Jehoova puorebiiri zuŋ a ba seŋ ka te yɛlɛ e tuo. Aseŋ a te taa sigrimennoŋ ane nyonono meŋ. A zannoo ŋa poɔŋ, te na nyɛɛ lɛ Kristabiiri mine naŋ da taa ana gyogri ŋa naŋ da toɔ̃ are kpeɛŋaa, saŋa na yɛlɛ naŋ wa leɛre ba zemmo poɔŋ. Te na la nyɛɛ lɛ ana gyogri ŋa naŋ na baŋ soŋ te meŋ. Kyɛ yɛ vɛŋ ka te daŋ zanne Jehoova ane Yezu ewuli soŋ ba naŋ e a wuli ka ba yɛlɛ ba e tuo te gaali.

3. Wala teŋ e baŋ ka Jehoova yɛlɛ ba e tuo te gaali?

³ A Baabole yelka Jehoova la a ‘Piire,’ bonso o maŋ arɛɛ kpeɛŋaa, o ba leɛrɛ gɛrɛ puori. (Dut. 32:4) Kyɛ, o yɛlɛ ba e tuo te gaali. Yɛlɛ naŋ leɛrɛ a donɛɛ ŋa poɔŋ zuŋ, Jehoova meŋ maŋ leɛrɛɛ yɛlɛ ka lɛ na vɛŋ ka o boɔbo zaa toɔ̃ nyɛ eebo. Jehoova maale teŋ o waaloŋ poɔŋ, azuŋ o maale teŋ teŋ meŋ na baŋ toɔ̃ e leɛroo ka yɛlɛŋ wa leɛre te zemmo poɔŋ. Jehoova  ewuli sonne ane sowuli zaa o naŋ ko te wuleeŋ ka aneazaa ka ona la a ‘Piire,’ kyɛ o yɛlɛ ba e tuo te gaali.

4. Wuli yɛlɛ mine naŋ wuli ka Jehoova yɛlɛ ba e tuo te gaali. (Liivai 5:7, 11)

⁴ Jehoova soe zaa toreeŋ, o yɛlɛ meŋ ba e tuo te gaali. O ba maŋ yelka te e yɛlɛ naŋ gaali te faŋa. Aŋa mannoo poɔŋ, te nyɛ lɛ o naŋ da e ko a Izerayɛl biiri a wuli ka o yɛlɛ ba e tuo te gaali. O da ba maŋ kaara soriŋ ka naŋdaamma ne bondaanba zaa iri sareka ka a seŋ taa. Saŋa kaŋa, o maŋ ko baŋ vuo ka kaŋa zaa de bon oŋ na toɔ̃ a de iri sareka koo.​—Kanne Liivai 5:7, 11.

5. Tere yelmannaa naŋ wuli ka Jehoova taa la sigrimennoŋ ane nyonono.

⁵ Jehoova naŋ taa sigrimennoŋ ane nyonono zuŋ, o yɛlɛ ba e tuo te gaali. Aŋa mannoo poɔŋ, Jehoova da wulee o sigrimennoŋ saŋa na oŋ da waana ka o sãã neŋfaare naŋ da be Sodom na. Jehoova da tu la o malekere eŋɛŋ kyɛ yelko Lɔt naŋ da e mennoŋ soba ka o zo gaa tanne zu a te bɔ o zu zie. Lɔt da zoree dabeɛ̃ ka o gaa be. Lɔt da sɔrɛɛ Jehoova ka o vɛŋ ka o neŋ o yideme zo gaa Zooer. Kyɛ Zooer meŋ da e la teŋbile kaŋa Jehoova naŋ da boɔrɔ ka o sãã. Jehoova da naaŋ baŋ yelkooŋ ka o gaa zie na O naŋ wuluu na. Kyɛ Jehoova da sagɛɛ Lɔt sɔroo na, azuŋ o da ba sãã Zooer. (Mun. 19:18-22) Yuomo mine puoreŋ, Jehoova da wulee nyonono ko a Ninevɛ deme meŋ. O da yelko la Gyoona ka o te yel a saammo kpoŋ naŋ waana na yɛlɛ a ko a teŋɛ noba. Kyɛ saŋa na a Ninevɛ deme naŋ da leɛre ba eebo na, Jehoova da zo la ba nembaaloŋ, azuŋ o da ba sãã ba.​—Joona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Tere yelmannee naŋ wuli ka Yezu naŋ da tɔglɔ Jehoova zuŋ, o yɛlɛ da ba e tuo te gaali.

⁶ Yezu naŋ da tɔglɔ Jehoova zuŋ na, o meŋ yɛlɛ da ba e tuo te gaali. Jehoova da toŋɛɛ Yezu ka o wa a donɛɛ zu a wa moɔle a duorisoŋ ko “a Izerayɛl boorɔ noba naŋ waa ŋa peere naŋ bɔre.” Kyɛ saŋa na onaŋ da moɔlɔ a duorisoŋ na, o yɛlɛ da ba e tuo te gaali. Aŋa mannoo poɔŋ, pɔge kaŋa naŋ da ba yi Izerayɛl da sɔrooŋ ka, “sefaa dɔgrɔ la n pɔgeyaa yaga zaa,” azuŋ o faa o. Yezu da saŋɛɛ o pɔgyalee na koo. (Mat. 15:21-28) Te lɛ nyɛ yelmannaa kaŋa. Yezu naŋ da piili o naaŋ moɔloo na, o da yeleŋ ka: “Onaŋ soba zaa naŋ na zagre ma . . . , N meŋ na zagre la o soba.” (Mat. 10:33) Kyɛ Piita da zagrooŋ gbɛre bota, azuŋ o meŋ da zagrooŋ bare bee? Ai. Yezu da nyɛɛŋ ka Piita leɛrɛɛ o eebo a kyɛ taa yelmennoŋ meŋ. Saŋa na Yezu naŋ wa iri yi kuuni poɔŋ na, o da iree o meŋɛ wuli Piita. Aminekaŋaŋ, o da yelkooŋ ka o di la o yelbebe suuri koo, a kyɛ naŋ nɔmoo meŋ.​—Luk. 24:33, 34.

7. Aŋa lɛ Filipae 4:5 naŋ yel na, bo teɛroŋ teŋ boɔrɔ ka te taaba taa kyaare te?

⁷ Te wa nyɛɛŋ ka Jehoova ane Yezu yɛlɛ ba e tuo te gaali. Ka te meŋ? Jehoova boɔrɔŋ ka te meŋ e noba yɛlɛ naŋ ba e tuo te gaali. (Kanne Filipae 4:5.) Te na baŋ soorɛɛ te menne ka: ‘Ka lɛ N taaba maŋ nyɛ maŋ ka N eɛ neɛ yɛlɛ naŋ ba e tuo te gaali bee? Bee ba maŋ nyɛ maŋ  ka N eɛ neɛ yɛlɛ naŋ e tuo te gaali? N maŋ ferɛɛ N taaba ka ba e yɛlɛ lɛnɛɛ maaŋ yoŋ naŋ teɛrɛ ka a toreeŋ bee?’ Ka teneeŋ e noba yɛlɛ naŋ ba e tuo te gaali, lɛ na wuliŋ ka te tɔglɛɛ Jehoova ane Yezu. Te nyɛ yɛlɛ ayi mine poɔŋ aŋ e nimizeɛ ka te ta vɛŋ ka te yɛlɛ e tuo te gaali, saŋa na yɛlɛ naŋ wa leɛre te zemmo poɔŋ, ane saŋa na te taaba mine teɛroŋ ne ba gbɛ deree neŋ te deme naŋ ba kyaare taa.

8. Boŋ na baŋ soŋ te ka te yɛlɛ ta e tuo te gaali ka yɛlɛŋ wa leɛre te zemmo poɔŋ? (Kaa a muni zie yɛlɛ na meŋ.)

⁸ Ka teneeŋ maŋ toɔ̃ leɛrɛ te menne saŋa na yɛlɛ naŋ wa leɛre te zemmo poɔŋ, a wuleeŋ ka te yɛlɛ ba e tuo te gaali. Ka yɛlɛŋ wa leɛre te zemmo poɔŋ, te na baŋ tuoree yelkpeɛne mine teŋ ba kaara soriŋ. Aŋa mannoo poɔŋ, baaloŋ na baŋ uri kpɛ teŋ, bee ka libie yɛlɛ e kpeɛŋaa, bee ka a donɛɛ ŋa naaŋ di yɛlɛŋ de zɔɔre wane. A na baŋ vɛmeŋ ka zemmo e kpeɛŋaa ko te. (Ikil. 9:11; 1 Kor. 7:31) A gba na baŋ eɛ kpeɛŋaa ko te ka a lantaapuoruuŋ leɛre te puoruu toma, bee a de te gaa zi-zaala kaŋa ka te te tonɔ a puoruu toma be. Leɛroo zaa naŋ leɛre te zemmo poɔŋ, a yɛlɛ anaare ŋa na baŋ soŋ teŋ ka te are a noɔreŋ: (1) aseŋ ka ho sage ka yɛlɛ leɛrɛɛŋ ho zemmo poɔŋ, (2) teɛrɛ yɛlɛ hoŋ na baŋ e pampana, ta teɛrɛ yɛlɛ hoŋ da toɔnɔ erɛ, (3) teɛrɛ yelsonne na zaa naŋ erɛ ho zemmo poɔŋ na yɛlɛ, (4) a kyɛ sonnɔ ho taaba. b Te nyɛ lɛ te yɔɔmine naŋ de a yɛlɛ anaare ŋa toŋ ne toma a nyɛ tonɔ.

9. Sobuo ka kultaa deme mine naŋ e misinaarehe da toɔ̃ are yelkpeɛne mine ba naŋ da tuoro noɔreŋ?

⁹ Sage ka yɛlɛ leɛrɛɛŋ ho zemmo poɔŋ. Ba da de la Emanuele ane Francesca gaane paaloŋ kaŋa ka ba te e misinaarehe. Kyɛ saŋa na baŋ da piili zanna ana paaloŋ na kɔkɔre kyɛ mɔɔrɔ ka ba baŋ te yɔɔmine naŋ be a lantaapuoruu poɔŋ na, ka a COVID-19 baaloŋ faa na da piili, aŋ fɛre ka ba ta la yire yeŋe. Ka Francesca ma meŋ da kpi ana saŋa na. Francesca siriŋ da boɔrɔŋ ka o gaa a te be o booree deme zieŋ, kyɛ a baaloŋ zuŋ o da koŋ baŋ gaa. Boŋ da somoo oŋ toɔ̃ are a yelkpeɛne ŋa zaa noɔreŋ? Emanuele ane Francesca da daŋ puoreeŋ ka Jehoova ko ba yɛŋ bebiri zaa ka ba toɔ̃ are a yelkpeɛne ŋa noɔre. Jehoova meŋ da iree ba puoro nɔɛ ko ba a ko ba siiloŋ poɔ bondirii a tuuro a lantaapuoruu eŋɛŋ. Aŋa mannoo poɔŋ, te yɔɔdɔɔ kaŋa yɛlɛ oŋ da yel saŋa na baŋ da peɛroo yɛlɛ vidio kaŋa poɔŋ da eŋ baŋ faŋa yaga zaa. O da yelka: “Ka teneeŋ sage wieoŋ lɛ ka yɛlɛ leɛrɛɛŋ te zemmo poɔŋ, ana soŋ teŋ ka te leɛ taa popeɛloŋ, a kyɛ naŋ mɔɔrɔ te mɔɔre zaa meŋ teŋ na toɔ̃.” c A yiiloŋ soba, ba da moɔ̃ a nyɛ nimitɔɔre gaabo a fone zu naaŋ moɔloo toma poɔŋ, ka ba neŋ neɛ kaŋa meŋ da piili zanna a Baabole. A taaloŋ soba, ba da sagɛɛ sommo na zaa te yɔɔmine naŋ da korɔ ba na, ba niŋe meŋ da paɛ̃ ane nɔmmo na ba naŋ da wuli ba na. Te yɔɔpɔge kaŋa naŋ taa nimimaaroŋ yaga zaa da maŋ sɛgɛɛ Baabole sɛgre ŋmaaŋmaa lɛ a de toɔle ba bebiri zaa. O da de la yuoni gbuli e lɛ. Ka teneeŋ maŋ sage ka yɛlɛ leɛrɛɛŋ te zemmo poɔŋ, te na maŋ taa la popeɛloŋ ne yɛlɛ zaa te naŋ toɔ̃ e.

10. Wala ka te yɔɔpɔge kaŋa e a toɔ̃ e leɛroo saŋa na yɛlɛ naŋ wa leɛre o zemmo poɔŋ na?

¹⁰ Teɛre yɛlɛ hoŋ na baŋ e pampana, ta teɛrɛ yɛlɛ hoŋ da toɔnɔ erɛ. Te yɔɔpɔge Christina naŋ yi Romania paaloŋ kyɛ be Japan paaloŋ  poɔ zaaŋ da sãã, saŋa na baŋ da yelka nansaalee kɔkɔre lantaapuoruu na o naŋ be na koŋ lɛ tonɔ toma na. Kyɛ o da ba zeŋ teɛrɛ yɛlɛ na naŋ da e na yɛlɛ. Azuŋ o da gaa la lantaapuoruu ba naŋ yele Japanese kɔkɔre a da maŋ mɔɔrɔ ka o de a Japanese kɔkɔre manna a duorisoŋ korɔ noba. O da yelko la pɔge kaŋa o neŋ o naŋ da laŋ tomazie ka o somoo ka o baŋ Japanese kɔkɔre yeluu soŋ. A pɔge da sagɛɛŋ ka o na de la a Baabole ane a Nyɛ Zeŋ Laafeɛ Tegitegilɛ! gambile na wuli Christina Japanese kɔkɔre yeluu. Christina da zannɛɛ a kɔkɔre yelbo soŋ zaa, kyɛ a yɛlɛ noɔŋ zie la ka a pɔge meŋ da piili boɔrɛɛ a Baabole zannoo yɛlɛ. Ka teneeŋ de te teɛroŋ zaa eŋ yɛlɛ teŋ na baŋ e pampana, te na baŋ nyɛɛ maaloo teŋ ba kaara soriŋ ka teneeŋ gbaŋ wa tuoro yelkpeɛne.

11. Boŋ da soŋ kultaa deme mine libi yɛlɛ naŋ da e kpeɛŋaa ko ba?

¹¹ Sonnɔ ho taaba. Libi yɛlɛ da wa eɛ kpeɛŋaa ko kultaa deme mine naŋ be paaloŋ kaŋa ba naŋ de ba nu dɔgle te puoruu toma zuŋ saŋa na a paaloŋ libi yɛlɛ naŋ ba lɛ taa nimiri na. Wala baŋ da e are a noɔreŋ? A dɛndɛŋ soba, ba da ŋmaala ba libi-di bare. Ba da ba teɛrɛ ba meŋɛ yelfɛree yɛlɛ, kyɛ ba da de la ba teɛroŋ zaa eŋ lɛ baŋ na baŋ soŋ ba taaba, azuŋ ba da moɔla nimiri moɔlɔ a duorisoŋ. (Tom. 20:35) O serɛ yeleeŋ ka: “Teŋ da maŋ de te wagre zaa tonɔ a naaŋ moɔloo toma na zuŋ te da ba maŋ nyɛ wagre a na teɛre te meŋɛ yelfɛree yɛlɛ, kyɛ te da maŋ de la te wagre yaga zaa erɛ yɛlɛ Naaŋmen naŋ yelka te erɛ.” Ka yɛlɛŋ wa leɛre te zemmo poɔŋ, aseŋ ka te teɛre lɛ a naŋ e nimizeɛ ka te sonnɔ te taaba, agaŋaazaa a tuuro te naaŋ moɔloo toma na poɔŋ.

12. Sobuoŋ ka bitontona Pɔɔl ewuluu na na baŋ soŋ te ka te maŋ erɛ leɛroo te naaŋ moɔloo toma na poɔŋ?

¹² Aseŋ ka te maŋ leɛrɛ yɛlɛ a naaŋ moɔloo poɔŋ. Noba na teŋ maŋ moɔlɔ a duoro korɔ na, kaŋa zaa taa la teɛroŋ o naŋ taa kyaare Naaŋmen, a yi ziiri tɛɛtɛɛ meŋ. A bitontona Pɔɔl da maŋ leɛrɛɛ yɛlɛ o naaŋ moɔloo toma na poɔŋ, te meŋ na baŋ zannɛɛ yelkaŋa yi o ewuli soŋ na poɔŋ. Yezu da iree Pɔɔl ka o e a “nemboore-yobo [bitontonɔ].” (Uro. 11:13) Azuŋ Pɔɔl da toɔ̃ moɔlɛɛ a duorisoŋ ko Gyuumine, Giriki noba, noba naŋ gaa sakuu, noba naŋ be koree poɔŋ, ane namine. Pɔɔl da yeleeŋ ka, “N waa la bonzaa a noba zaa zie” ka lɛ na vɛŋ ka o toɔ̃ manne a duorisoŋ ko ba ka a tɔ ba sukyie. (1 Kor. 9:19-23) O da maŋ teɛrɛɛ zie a noba naŋ yi ane ba sagediibu yɛlɛ gaa tɔɔre, ka lɛ na vɛŋ ka o toɔ̃ moɔle a duorisoŋ ko ba ka a tɔ ba sukyie. Te meŋ naaŋ moɔloo na nyɛɛ nimitɔɔre gaabo ka teneeŋ maŋ erɛ leɛroo, a kyɛ maŋ teɛrɛ lɛ teŋ na baŋ e soŋ neɛzaa te naŋ pɔge.

13. Ka teneeŋ ba ferɛ te taaba ka ba sage te teɛroŋ, bo yɛlɛ teŋ na zo yi a poɔŋ aŋa lɛ 1 Korinti 8:9 naŋ yel na?

¹³ Ka te yɛlɛŋ ba e tuo te gaali, te koŋ ferɛ te taaba ka ba sage yɛlɛ te yoŋ naŋ teɛrɛ ka a toreeŋ. Aŋa mannoo poɔŋ, te de ka te yɔɔpɔge kaŋa maŋ nɔŋeŋ ka o de eŋgbeesi ane boma mine maale o nimisogɔ, kyɛ ka ba mine meŋ ba nɔŋ lɛ. Kristabiiri mine maŋ nɔŋeŋ ka ba nyu dãã kpeɛne sori naŋ seŋ neŋ poɔŋ, kyɛ ba mine meŋ ba nyuuro dãã kpeɛne togitogi. Kristabiiri zaa maŋ boɔrɛɛ laafeeloŋ, kyɛ te kaŋa zaa maŋ iree baaloŋ saŋ te naŋ boɔrɔ. Ka teneeŋ maŋ teɛrɛ ka teɛroŋ te naŋ taa yoŋ la yɛlɛ naŋ tori, a mɔɔrɔ ka te vɛŋ ka te taaba mine meŋ sage te yɛlɛ na, te na vɛmeŋ ka te taaba mine ŋmɛ gbɛɛ a kyɛ de wɛltaa meŋ waneŋ. Te koŋ boɔrɔ ka te e lɛ fẽẽ zaa. (Kanne 1 Korinti 8:9; 10:23, 24) Yɛ vɛŋ ka te nyɛ yelmannee ayi mine naŋ na wuli lɛ teŋ na baŋ de Baabole sowuli naŋ na baŋ soŋ te ka te yɛlɛ ta e tuo te gaali, kyɛ ka te naŋ kyɛnɛ taa emmaaroŋ.

14. Bo Baabole sowuli la seŋ ka a be te teɛroŋ ka teneeŋ wa maala te menne?

 ¹⁴ Bonsuurii ane zu maaloo. Jehoova ba maŋ wuli te bon naŋ seŋ ka te su, kyɛ o ko teŋ sowuli teŋ na baŋ de toŋ ne toma. Aseŋ ka te maŋ su boma naŋ eŋnɛ Jehoova, ka a e “[bonsuurii] naŋ soma a seŋ ne,” a kyɛ wulo ka te ba e noba yɛlɛ naŋ e tuo te gaali. (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pit. 3:3) Azuŋ te koŋ boɔrɔ ka te su boma ka nobaŋ wa nyɛ te, ka ba teɛrɛ te bonsuurii na yoŋ yɛlɛ. Baabole sowuli na baŋ soŋ la lantaapuoruu nembɛrɛ ka ba ta binne ba menne bege a kyaare bonsuurii ane zu maaloo. Aŋa mannoo poɔŋ, lantaapuoruu kaŋa nembɛrɛ da boɔrɔŋ ka ba soŋ bipɔlɔ mine naŋ be a lantaapuoruu poɔŋ, naŋ da piili tɔglɔ ba taa, a maŋ puŋ ba zu kɔmɔ aŋ sigi a kyɛ bare a zu kɔmɔ aŋ e wirɛwirɛ lɛ. Sobuo ka a lantaapuoruu nembɛrɛ na baŋ toɔ̃ soŋ ba kyɛ ta biŋ bege zaa ko ba? A gbandige zukaara da yelko la a nembɛrɛ ka ba yelko te yɔɔmine na ka, “Ka hooŋ tonɔ toma platform zuŋ ka a kyɛllekyɛlleba teɛroŋ zaa be lɛ ho naŋ maale ho meŋɛ a gaŋ yɛlɛ na ho naŋ yele na, lɛ yɛŋ yel be la ho bonsuurii ane lɛ hoŋ maale ho zu na eŋɛŋ.” Lɛ ŋa da soŋɛɛ a bipɔlɔ ŋa baŋ baŋ lɛ naŋ seŋ ka ba e, aneazaa ka a nembɛrɛ da ba biŋ bege ko ba. d

15. Bo Baabole bege ane sowuli la maŋ go te ka teneeŋ wa derɛ gbɛre kyaare baaloŋ saŋ yɛlɛ? (Urom 14:5)

¹⁵ Baaloŋ saŋ. Kristabie zaa seŋ ka o de gbɛre kyaare o baaloŋ saŋ yɛlɛ. (Gal. 6:5) Ka Kristabieŋ wa derɛ gbɛre kyaare baaloŋ saŋ, aseŋ ka o de Baabole bege toŋ ne toma a tage o meŋɛ yi zĩĩ ane sefaare yɛlɛ eŋɛŋ. (Tom. 15:20; Gal. 5:19, 20) Lɛ puoriŋ, o na baŋ de la gbɛre kyaare baaloŋ saŋ zaa o naŋ boɔrɔ. Noba mine yɛŋ, ka ba naŋ wa beɛrɛ ba maŋ boɔrɛɛ dɔkta tẽẽ ka ba saŋ ba menne, kyɛ noba mine meŋ maŋ tu la so yobo mine ana  baŋ saŋ ba menne. Aminekaŋaŋ ho na teɛre ka baaloŋ saŋ yɛlɛ mine somaŋ yaga zaa bee a ba soma fẽẽ zaa, kyɛ aseŋ ka ho bare ho yɔɔmine ka kaŋa zaa maŋ de gbere kyaare o baaloŋ saŋ yɛlɛ. Azuŋ te vɛŋ ka a yɛlɛ anaare ŋa be te teɛroŋ: (1) Naaŋmen Naaloŋ yoŋ la na saŋ baaloŋ zaa ka te daŋ ko la bɛ. (Aiz. 33:24) (2) A ba seŋ ka Kristabie zaa taa “bonnoo . . . o teɛroŋ poɔ” a kyaare gbɛre o naŋ de kyaare o baaloŋ saŋ yɛlɛ. (Kanne Urom 14:5.) (3) Te ba dire te taaba sɛrɛɛ a kyaare gbɛre ba naŋ de, bee a erɛ yelzaa naŋ na vɛŋ ka ba ŋmɛ gbɛre. (Uro. 14:13) (4) Kristabiiri maŋ wulee nɔmmo, a baŋ meŋ ka a lantaapuoruu noɔre yeni yɛlɛŋ e nimizeɛ gaŋ ba menne boɔbo yɛlɛ. (Uro. 14:15, 19, 20) Ka teneeŋ teɛrɛ a yɛlɛ anaare ŋa, a na soŋ teŋ ka te neŋ te yɔɔmine niiloŋ soma ka emmaaroŋ meŋ be a lantaapuoruu poɔŋ.

16. Sobuo ka lantaapuoruu nembɛrɛ na baŋ wuli ka ba yɛlɛ ba e tuo te gaali? (Kaa a fotori meŋ.)

¹⁶ Lantaapuoruu nembɛrɛ seŋ ka ba e ewulisoŋ a ta vɛŋ ka ba yɛlɛ e tuo te gaali. (1 Tim. 3:2, 3) Aŋa mannoo poɔŋ, a ba seŋ ka lantaapuoruu neŋkpoŋ kaŋa teɛrɛ ka o yuomo naŋ gaŋ o taa nembɛrɛ zuŋ, yelzaa o naŋ yel aseŋ ka o taa nembɛrɛ na sage. O baŋɛɛŋ ka Jehoova vooroŋ soŋ na baŋ vɛmeŋ ka a neŋkpoŋ kaŋa zaa yel yɛlɛ mine naŋ na baŋ soŋ ka ba de gbɛ-soŋ. Ka a lantaapuoruu nembɛrɛ kpoŋ zie zaaŋ sage gbɛ de kaŋa, ka ana gbɛre naŋ ba sãã Baabole sowuli kyɛ ka kaŋa poɔŋ gbaŋ ba pɛle ne a yɛlɛ, ka o yɛlɛŋ ba e tuo te gaali o naŋ na arɛɛ o taaba na puoriŋ.

17. Bo maaloo ka Kristabiiri yɛlɛ naŋ ba e tuo te gaali maŋ nyɛ?

¹⁷ Ka te yɛlɛŋ ba e tuo te gaali te maŋ nyɛɛ tɔnɔ yaga. A maŋ vɛmeŋ ka te neŋ te taaba niiloŋ soma kyɛ ka emmaaroŋ be a lantaapuoruu poɔŋ. Te poɔ maŋ pɛleŋ ane tɛɛtɛɛloŋ naŋ be te neŋ te yɔɔmine kpakyagaŋ a kyaare gyogri te naŋ taa, ane zie te naŋ yi, aŋ e te noɔ̃ meŋ te naŋ baŋ ka aneazaa ka te yɛlɛ ba yi taa, kyɛ te zaa laŋ puoree Jehoova ane noɔreyeni. Agaŋaazaa a maŋ e te popeɛloŋ ka te baŋ ka te tɔglɛɛ Jehoova te Naaŋmen na yɛlɛ naŋ ba e tuo te gaali na.