Pare gaa a poɔ yɛlɛ

Pare gaa a gane poɔ yɛlɛ

ZANNOO YƐLƐ 48

YIELOŊ 97 Life Depends on God’s Word

Yɛlɛ Teŋ Na Baŋ Zanne Yi Yelseɛlee Na Yezu Naŋ Da E A Ko Noba Yaga Boroboro Baŋ Di Na

Yɛlɛ Teŋ Na Baŋ Zanne Yi Yelseɛlee Na Yezu Naŋ Da E A Ko Noba Yaga Boroboro Baŋ Di Na

“Maa la a nyɔvore bondiraa. Neɛ na zaa naŋ wa N zie, kɔŋ daŋ koŋ kpɛ o zaa.”​—GYN. 6:35.

YƐLƐ TE NAŊ NA ZANNE

Te na peɛrɛɛ Gyɔɔn o zuri 6 yɛlɛ gaa tɔɔre, be yelee yelseɛlee na Yezu naŋ da e a de boroboro anuu ane zomma ayi a vɛŋ aŋ e yaga oŋ de ko noba turi yaga baŋ di na, a nyɛ yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi be.

1. Wala ka boroboro da e nimizeɛ seŋ a ko noba takoreŋ saŋa na?

 TAKOREŊ saŋa na, boroboro da eɛ bondirii yɛlɛ naŋ e nimizeɛ yaga zaa. (Mun. 14:18; Luk. 4:4) Boroboro naŋ da e bondirii yɛlɛ naŋ e nimizeɛ yaga na zuŋ, ka a Baaboleŋ wa de “boroboro” toŋ neŋ toma, saŋa kaŋa a maŋ are ko la bondirii. (Mat. 6:11) Yezu meŋ da de la boroboro toŋ neŋ toma o yelseɛlɛ ayi mine o naŋ da e ka noba yaga baŋ a yɛlɛ. (Mat. 16:9, 10) A lɛ yelseɛlɛ ŋa kaŋa yɛlɛ be la Gyɔɔn o zuri 6 poɔŋ. Ka teneeŋ wa zanna a sɛgre ŋa yɛlɛ, te na nyɛɛ yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi be a de toŋ neŋ toma zenɛ ŋa.

2. Bo saŋa la ka a noba turi yaga na da boɔrɔ bondirii na di?

2 Yezu bitontonee na da toŋɛɛ a naaŋ moɔloo toma a bale ba zaa, aŋ da seŋ ka ba pɛnne. Azuŋ ba neŋ Yezu da laŋ kpɛ la maŋ-gbori a ŋmaara gɛrɛ Galili Mane noɔre seŋ ka ba te pɛnne. (Mak. 6:7, 30-32; Luk. 9:10) Ba da wa ta la zie kaŋa naŋ e bɔin ka gɔmɔ ba kyebe Bɛsaada seŋ. Kyɛ noba da woŋeeŋ ka Yezu wa la be, azuŋ noba turi yaga da waɛŋ ka ba nyɛ o. Yezu da ba e ŋa o baga ba kye ba zieŋ. O da de la wagre a manne a Naaloŋ yɛlɛ ko ba a kyɛ saŋ baaleba. Kyɛ wagre naŋ da wa faara na, Yezu potuuribo na da teɛrɛɛ lɛ baŋ na e nyɛ bondirii a ko a nembeɛoŋ na zaa ka ba di. Aminekaŋaŋ a noba mine da na taa la bondirii fẽẽ, kyɛ ba yaga zie zaa yɛŋ, a da seŋ ka ba kpɛ a korihi poore a te da bondirii di. (Mat. 14:15; Gyn. 6:4, 5) Wala ka Yezu na e?

YEZU DA EƐ YELSEƐLEE A KO NOBA TURI YAGA BOROBORO

3. Boŋ ka Yezu da yelka o bitontonee na e ko a nembeɛoŋ? (Kaa a foto meŋ.)

3 Yezu da yelko la o bitontonee na ka: “A ba fere ka ba gaa; yɛ bɔ bonkaŋa ko ba ka ba di.” (Mat. 14:16) Kyɛ lɛ da koŋ baŋ nyɛ eebo, bonso a dɔbɔ noɔre da ta la 5,000. Ka teneeŋ na sɔre a pɔgeba ane a bibiiri meŋ poɔ aminekaŋaŋ ba na ta la noba 15,000 aŋ da seŋ ka ba bɔ bondirii ko. (Mat. 14:21) Anduru da deɛ yeleeŋ ka: “Bidɔɔlee kaŋa be la a kyɛ a taa boroboro anuu ane zomma ayi, kyɛ a ama pãã la boŋ ko a neŋyaga bama?” (Gyn. 6:9) Kyi zɔŋ baŋ da de maale a boroboro ŋa, noba yaga da maŋ kyaara ɔɔrɛɛ a boroboro ŋa ba naŋ da maŋ de kyi zɔŋ maale na, aminekaŋaŋ meŋ ba da sɛɛ a zomma aŋ ko baŋ eŋ yaaroŋ. Kyɛ ana na a bidɔɔlee naŋ da taa na da eɛ fẽẽ yaga ko a neŋyaga ŋa zaa ka ba di a tegi.

Yezu naŋ da wa wuli a noba Jehoova yɛlɛ baare na, o da ko baŋ bondirii baŋ di (Kanne o wɛlbo 3)


4. Boŋ teŋ na baŋ zanne yi Gyɔɔn 6:11-13 poɔŋ? (Kaa a fotori meŋ.)

4 Yezu da boɔrɔŋ ka o wuli a noba saannoŋ, azuŋ o da yelka ba zeŋ a moore zuŋ gbulo gbulo. (Mak. 6:39, 40; kanne Gyɔɔn 6:​11-13.) Yezu pãã da puoree o Saa bareka ne a boroboro ane a zomma. O da eɛ lɛ a wuli ka Naaŋmen la ko ba a bondirii, ka o niŋe meŋ pa neŋ a bondirii. A eɛ ewuli naŋ soma ko te ka te meŋ maŋ puore Naaŋmen bareka ka teneeŋ wa nyɛ bondirii a waana ka te di, ka te eɛ te yoŋ bee ka te neŋ noba mine la. Yezu da de la a bondirii tɔre ko a noba baŋ di a tegi, kyɛ ka mine gba da naŋ kyɛre. Kyɛ Yezu da ba boɔrɔ ka ba lɔɔ a kyɛlɛɛ na bare. Azuŋ o da vɛŋɛɛŋ baŋ lagre a bondirii na naŋ kyɛre na lantaa, aminekaŋaŋ ka ba lɛ di a puoriŋ. Yezu eɛ ewuli soŋ a ko te ka te ta maŋ saana te bontaree bara. Ka hooŋ e bidɔgrɔ, ho na baŋ de la a yɛlɛ ŋa soŋ ho biiri ka ba nyɛ lɛ a naŋ e nimizeɛ ka ba maŋ puore kyɛ dire bondirii, a maŋ wulo saannoŋ, a kyɛ maŋ de ba bontaree sonnɔ ba taaba.

Soore ho meŋɛ ka, ‘N maŋ puoreŋ sɛre kyɛ dire bondirii aŋa lɛ Yezu naŋ da e na bee?’ (Kanne o wɛlbo 4)


5. Saŋa na a noba naŋ da wa nyɛ yelseɛlɛ na Yezu naŋ da e a lɛ bebiri na, wala baŋ da boɔrɔ ka ba e, ka wala ka Yezu da e?

5 A noba nɔɛ da mããyɛŋ ane lɛ na Yezu naŋ da baŋ wulibo, ane yelseɛlɛ na oŋ da erɛ na. Ba da baŋɛɛŋ ka Moosis yeleeŋ ka Naaŋmen na ko baŋ daŋyele kaŋa naŋ e o yoŋ, aminekaŋaŋ ba da teɛrɛ ka Yezu la a daŋyele ŋa. (Dut. 18:15-18) Aminekaŋaŋ ba da teɛrɛ ka Yezu na eɛ na-soŋ yaga zaa, a na baŋ ko a Izerayɛl biiri zaa bondirii. Azuŋ a nembeɛoŋ da boɔrɔŋ ka ba “fere nyɔge [Yezu] a e ka o leɛ a ba naa.” (Gyn. 6:14, 15) Ka Yezuŋ da tere sori ka ba e lɛ, lɛ wuleeŋ ka o de la o nu poɔrɔ a Gyuumine naaŋ di yɛlɛ poɔŋ, ba da be la a Urom paaloŋ naaŋ kpeɛ̃o diibu puliŋ. Wala oŋ da e? A Baabole yeleeŋ ka Yezu da tage yi la ba poɔ a gaa a taŋazu a te bebe o yoŋ. Azuŋ aneazaa ka noba mine da fɛrɛ oŋ ka o de o meŋɛ eŋ naaŋ di yɛlɛ poɔŋ, kyɛ o da zagrɛɛŋ. Te na baŋ zannɛɛ yelnimizeɛ kaŋa yi be!

6. Wala teŋ na baŋ e tɔgle Yezu ewuli soŋ na? (Kaa a foto meŋ.)

6 Yelmeŋɛ la, noba daŋ koŋ sage yelka te tu soseɛlee kaŋa kyɛ ko ba bondirii, bee a saŋ baaleba, bee a boɔrɔ ka te e ba naa. Kyɛ ba na baŋ yelka te de te menne eŋ a donɛɛ naaŋ di yɛlɛ poɔŋ, a vooti ko, bee a are neɛ kaŋa ba naŋ teɛrɛ ka o na eɛ na-soŋ puoriŋ. Kyɛ Yezu eɛ ewuli naŋ soma yaga zaa ko te. O da zagrɛɛŋ ka o de o meŋɛ eŋ a donɛɛ ŋa naaŋ di yɛlɛ poɔŋ, a gba da yelka: “N Naaloŋ ba yi a tendaa ŋa poɔ.” (Gyn. 17:14; 18:36) Zenɛ ŋa meŋ, aseŋ ka Kristabiiri maŋ taa teɛroŋ na Yezu naŋ da taa na a kyɛ maŋ tɔgloo. Naaŋmen Naaloŋ na puoriŋ teŋ are, a maŋ manna a Naaloŋ yɛlɛ korɔ noba, a kyɛ puoro ka o wa. (Mat. 6:10) Te lɛ nyɛ yɛlɛ na mine teŋ na baŋ zanne yi yelseɛlee na Yezu naŋ da e a ko noba turi yaga bondirii baŋ di na.

Yezu da ba de o meŋɛ eŋ a donɛɛ naaŋ di yɛlɛ poɔŋ, aseŋ ka te meŋ tɔglɔ o ewuli soŋ na (Kanne o wɛlbo 6)


“A BOROBORO NA YƐLƐ TƐGƐ”

7. Bo yɛlɛ ka Yezu da e, ka wala ka a bitontonee da e ba yɛlɛ? (Gyɔɔn 6:16-20)

7 Saŋa na Yezu naŋ da wa ko a nembeɛoŋ bondirii baare na, o da vɛŋeŋ ka o bitontonee na da kpɛ gbori a leɛ gaa Kapanum kyɛ oŋ da do a taŋazu a gaa, ka lɛ vɛŋ ka a nembeɛoŋ na ta nyɛ o a nyɔgoo ka o e ba naa. (Kanne Gyɔɔn 6:​16-20.) Saŋa na o bitontonee na naŋ da naŋ be a gbori poɔŋ a gɛrɛ na, sase-kpeɛŋaa kaŋa da daaraŋ yaga zaa. Ka Yezu da te waana ba zie a kyɛnɛ a koɔ̃ zuŋ. Oŋ da yelko Piita ka o meŋ kyɛnɛ a koɔ̃ zuŋ. (Mat. 14:22-31) Kyɛ saŋa na Yezu naŋ da wa kpɛ a gbori na, a sase-kpeɛŋaa da maaŋɛɛŋ. O potuuribo na nɔɛ zaaŋ da mãã baŋ yelka: “Yelmeŋɛ zaa, ho waa la a Naaŋmen Bie.” a (Mat. 14:33) A eɛ nɔmãã a potuuribo naŋ da ba yel lɛ saŋa na oŋ da e yelseɛlee a ko noba turi yaga bondirii na, kyɛ saŋa na baŋ wa nyɛ oŋ kyɛnɛ koɔ̃ zuŋ na baŋ yel lɛ. Ŋaa ka Marko meŋ da sɛge a kyaare a yɛlɛ ŋa: “A [bitontonee] nɔɛ zaa da maaɛ la, bonso, ba da ba baŋ a boroboro na yɛlɛ tɛgɛ, a ba sukyie naŋ da dare zuiŋ.” (Mak. 6:50-52) A potuuribo da ba baŋ ka Jehoova ko la Yezu kpeɛ̃o yaga zaa oŋ na baŋ e yelseɛlɛ yaga naŋ gaŋ a yelseɛlee na oŋ da e a ko noba bondirii na. A da ba kɔɔre kyɛ ka Yezu da lɛ yel a yelseɛlee oŋ da e a ko a noba bondirii na yɛlɛ, a soŋ te teŋ zanne yelkaŋa yi be.

8-9. Ananso la wala ka a nembeɛoŋ da yɔ boɔrɔ Yezu? (Gyɔɔn 6:26, 27)

8 A nembeɛoŋ na Yezu naŋ da ko bondirii na eŋgannoŋ yelfɛree ane ba vɔlaa yoŋ yɛlɛŋ da fɛre ba. Sobuoŋ? Zie naŋ da wa nyaa na, ba da nyɛɛŋ ka Yezu ane o bitontonee na da gaayɛŋ. Kyɛ maŋgboe mine da yi la Tiberiya wa, azuŋ ba da kpɛ la a gboe mine a gɛrɛ Kapanum ka ba te bɔ Yezu. (Gyn. 6:22-24) Ba da eɛ lɛ ba naŋ boɔrɔ ka ba kyɛlle woŋ a Naaloŋ duoro na bee? Ai. Ba da boɔrɔŋ ka Yezu lɛ ko ba bondirii. Wala teŋ e baŋ lɛ?

9 Hooŋ nyɛ yɛlɛ naŋ da e saŋa na a noba naŋ da wa nyɛ Yezu a peɛle Kapanum na. Yezu da yelko baŋ ka bondirii yoŋ zuŋ baŋ yɔ boɔrɔ o. O da yelka, aneazaa ka ba da “di [la] a bondirii tegi,” kyɛ a eɛ bondirii “naŋ na . . . wɛ.” O da leɛ yelko baŋ ka ba tonɔ boɔrɔ “bondirii naŋ na . . . terɛ nyɔvore naŋ ba taa baaroo.” (Kanne Gyɔɔn 6:​26, 27.) Yezu da yeleeŋ ka o Saa na ko baŋ a lɛ bondirii na. Aminekaŋaŋ saŋa na a noba naŋ da woŋ ka bondirii mine bebeŋ a na baŋ ko ba nyɔvore naŋ ba taa baaraa na, ba nɔɛ zaaŋ da mãã! Bo bondirii la na baŋ e a yɛlɛ ŋa, ka yeŋ baŋ na baŋ nyɛ a?

10. Bo “Naaŋmen toma” la aŋ da seŋ ka a noba zanne baŋ a yɛlɛ?

10 A Gyuumine ŋa da boɔrɔŋ ka ba baŋ bon na a naŋ seŋ ka ba e sɛre kyɛ na baŋ nyɛ a bondirii ŋa. Aminekaŋaŋ, ba da na teɛrɛɛ yɛlɛ na mine a Moosis Bege naŋ yelka ba erɛ na. Kyɛ Yezu da yelko baŋ ka: “A Naaŋmen toma la ŋa: ka yɛ sage de a neɛ na O naŋ toŋ yɛ zie yɛlɛ.” (Gyn. 6:28, 29) A da seŋ ka ba taa sagediibu Yezu eŋɛŋ sɛre kyɛ na baŋ nyɛ “nyɔvore naŋ ba taa baaroo.” Yezu da daŋ yelee a yɛlɛ ŋa ko ba. (Gyn. 3:16-18, 36) A puoriŋ, Yezu da lɛ mannɛɛ yɛlɛ neɛ naŋ na baŋ e a nyɛ nyɔvore naŋ ba taa baaraa yɛlɛ ko noba.—Gyn. 17:3.

11. Sobuo ka a Gyuumine da wuli ka bondirii yɛlɛ yoŋ la da e nimizeɛ ko ba? (Yieme 78:24, 25)

11 A Gyuumine ŋa da ba sage ka aseŋ ka ba taa sagediibu Yezu eŋɛŋ. Ba da soorooŋ ka: “Boŋ yelwulaa la ka ho na e ka te nyɛ, kyɛ pãã sage de ho yɛlɛ?” (Gyn. 6:30) Ba da lɛ yeleeŋ ka, Moosis saŋa na, Jehoova da maŋ tu la soseɛlee eŋɛŋ kyɛ ko ba sããkommine maana, ana da la ba bebiri zaa bondirii. (Niih. 9:15; kanne Yieme 78:​24, 25.) A da pɛlɛɛŋ ka baŋ na nyɛ bondirii di yoŋ la yɛlɛ naŋ da ferɛ ba. Saŋa na Yezu naŋ da wa yel a “bondi [meŋɛ] naŋ yi [sazu]” naŋ na baŋ ko ba nyɔvore naŋ ba taa baaraa na, ba gba da ba sooroo ka o maaleŋ wɛle a tɛgɛ ko ba. (Gyn. 6:32) Ba eŋgannoŋ yelfɛree yɛlɛ da eɛ nimizeɛ ko ba yaga zaa, azuŋ aneazaa ka Yezu da mɔɔrɔŋ ka o wuli ba lɛ baŋ na baŋ e nyɛ nyɔvore naŋ ba taa baaraa, kyɛ ba da ba kyɛllɛ wono. Boŋ teŋ na baŋ zanne yi a sɛgre ŋa poɔŋ?

YƐLƐ NAŊ SEŊ KA A E NIMIZEƐ KO TE TE ZEMMO POƆŊ

12. Sobuo ka Yezu wuli te yɛlɛ naŋ e nimizeɛ gaŋ yelzaa?

12 Te nyɛ yelnimizeɛ kaŋa teŋ na baŋ zanne yi Gyɔɔn o zuri 6 poɔŋ. Teŋ na erɛ yɛlɛ naŋ pɛlɛ Naaŋmen poɔ, ka te neŋ o niiloŋ soma la yɛlɛ naŋ seŋ ka a e nimizeɛ ko te a gaŋ yelzaa. Saŋa na Setaana naŋ da e Yezu nyɛ na, o meŋ da wuleeŋ ka, Naaŋmen noɔre sagoo la e nimizeɛ yaga zaa koo a gaŋ bondirii. (Mat. 4:3, 4) O Taŋazu Yelyaga na meŋ poɔŋ, o da wulee lɛ aŋ e nimizeɛ ka te neŋ Naaŋmen taa niiloŋ naŋ soma. (Mat. 5:3) Azuŋ te na baŋ soorɛɛ te menne ka, ‘Ka lɛ yɛlɛ na maŋ erɛ N zemmo poɔŋ na wuleeŋ ka Naaŋmen boɔbo eeboŋ e nimizeɛ ko ma a gaŋ N eŋgannoŋ boɔbo yɛlɛ bee?’

13. (a) Ananso la wala aŋ ba e faa ka te maŋ di bondirii a taa popeɛloŋ? (b) Bo kpããmo la ka Pɔɔl korɔ te? (1 Korinti 10:6, 7, 11)

13 A ba e faa ka te puore sɔre Jehoova ka o ko te boma yɛlɛ naŋ fɛre te a kyɛ nyɛrɛ popeɛloŋ meŋ yire a poɔŋ. (Luk. 11:3) A Baabole gba yeleeŋ ka a ba e faa ka neɛ toŋ tonkpeɛne ka lɛ vɛŋ ka o nyɛ bondirii a ‘di a nyu, ka o kɔŋ mãã,’ a eɛ yɛlɛ naŋ ‘yi Naaŋmen zie.’ (Ikil. 2:24; 8:15; Gyi. 1:17) Kyɛ aseŋ ka te kaara soŋ ka libie ta wa e yelnimizeɛ te zemmo poɔŋ a gaŋ yelzaa. Te na baŋ zannɛɛ yelkaŋa yi yɛlɛ na bitontona Pɔɔl naŋ da sɛge ko a dɛndɛŋ Kristabiiri na a kyaare a yɛlɛ ŋa. O da yelee gyog-faa na a Izerayɛl biiri naŋ da wuli, ane yɛlɛ na baŋ da e a peɛle Sainai Taŋa na. O da kpãã la a Kristabiiri ka ba “ta boɔrɔ yelfaare aŋa [a Izerayɛl biiri] naŋ da e lɛ” na. (Kanne 1 Korinti 10:​6, 7, 11.) Jehoova da tu la soseɛlee eŋɛŋ kyɛ korɔ a Izerayɛl biiri bondirii, kyɛ ba gagare yɛlɛ naŋ da gaali zuŋ, a bondirii da eɛ “yelfaare” a ko ba. (Sor. 11:4-6, 31-34) Saŋa na meŋ baŋ da wa mɛ a nabile a puoro na, ba da wuleeŋ ka bondirii, dãã, ane nimipɛle yɛlɛŋ e nimizeɛ ko ba a gaŋ baŋ na sagra Jehoova noɔre. (Yiib. 32:4-6) Pɔɔl da mannɛɛ ba yɛlɛ na a na de kpãã neŋ a Kristabiiri na naŋ da bebe saŋa na aŋ da kyɛre fẽẽ ka ba wa sãã Gyɛruzɛlɛm ane a ŋmenpuoredie yuoni 70 Y.W.P. (Yezu Waabo Puoriŋ). Te meŋ be la a donɛɛ ŋa bebi-baaree saŋa, azuŋ a eɛ nimizeɛ ka te meŋ de Pɔɔl kawane na tonɔ neŋ toma.

14. Boŋ ka a Baabole yelkyaare bondirii yɛlɛ a donpaalaa poɔŋ?

14 Saŋa na Yezu naŋ da wuli te ka te puoro ka Naaŋmen ko te “a te zenɛ bondirii” na, o da lɛ wuli teŋ ka te puoro ka Naaŋmen poboɔbo nyɛ eebo “a teŋɛzu, aseŋ a naŋ waa lɛ [sazu] poɔ.” (Mat. 6:9-11) Wala ka a donɛɛ na waa a lɛ saŋa? A Baabole wuleeŋ ka, Naaŋmen poboɔbo kaŋa la ka a donɛɛ zaa paale neŋ bondi-sonne. Aŋa lɛ na Aizeeya 25:6-8 naŋ yel na, bondirii na poreŋ yaga zaa ka noba dire Jehoova Naaloŋ na poɔŋ. Yieme 72:16 yeleeŋ ka: ‘Bonbie na be la be yaga teŋganeŋ, a be taŋbɛrɛ zuriŋ.’ Ka lɛ ho kaarɛɛ soriŋ ka ho maale bondirii mine ho naŋ nɔŋ yaga zaa, bee a maale bondirii mine hoŋ daŋ ba di zaa bee? Ho na baŋ kaarɛɛ soriŋ meŋ ka ho maale ho meŋɛ gaadin a di o poɔ boma. (Aiz. 65:21, 22) Neɛzaa naŋ na be a donɛɛ zuŋ kyɛ a lɛ saŋa na na di la a bondi-sonne ŋa naŋ na bebe na.

15. Boŋ ka noba na baŋ na seŋ yi kũũni poɔŋ na na zanne? (Gyɔɔn 6:35)

15 Kanne Gyɔɔn 6:35. Bo teɛretɔ la bebe a ko a noba na naŋ da ɔɔ a boroboro ane a zomma na Yezu naŋ da ko ba na? A kũũni leɛ-iruu poɔŋ, aminekaŋaŋ ho na nyɛɛ ba mine. Aneazaa ka aminekaŋaŋ ba da ba wuli sagediibu Yezu eŋɛŋ, kyɛ aminekaŋaŋ ba na nyɛɛ kũũni leɛ-iruu. (Gyn. 5:28, 29) Ba pãã na wa zanne nyɛɛ bon na Yezu naŋ da boɔrɔ ka o wuli saŋa na oŋ da yelka: “Maa la a nyɔvore bondiraa. Neɛ na zaa naŋ wa N zie, kɔŋ daŋ koŋ kpɛ o zaa.” Aseŋ ka ba wa taa sagediibu Yezu yɔɔdeɛbo na eŋɛŋ, ka o de la o nyɔvore iri sareka ko ba. A lɛ saŋa na, noba na zaa baŋ na seŋ yi kũũni poɔŋ na, ane bibiiri na zaa baŋ na dɔge be na, ba na wuli baŋ Jehoova ane o poboɔbo yɛlɛ. Te poɔ na pɛleŋ yaga zaa ka te bebe a wuli ba a yelsonne ŋa zaa! Teŋ na sonnɔ noba ka ba neŋ Jehoova wa taa niiloŋ naŋ soma na na ko teŋ popeɛloŋ yaga zaa a gaŋ bondirii na zaa teŋ na dire be na.

16. Boŋ teŋ na zanne a zannoo naŋ tɔnne na poɔŋ?

16 Te zannɛɛ yɛlɛ yaga yi Gyɔɔn o zuri 6, kyɛ Yezu da lɛ wulee yɛlɛ yaga a kyaare “nyɔvore naŋ ba taa baaroo.” A da seŋ ka a Gyuumine na Yezu naŋ da manna a yɛlɛ korɔ na da kyɛllɛ soŋ, lɛ aŋ seŋ ka te meŋ kyɛllɛ soŋ zenɛ ŋa. Te na lɛ zannɛɛ Gyɔɔn o zuri 6 poɔ yɛlɛ gaa tɔɔre a zannoo naŋ tɔnne na poɔŋ.

YIELOŊ 20 You Gave Your Precious Son

a Ka hooŋ boɔrɔ ka ho zanne yɛlɛ yaga poɔ, kanne a gama ŋa, Yezu—A Sori, A Yelmeŋa, A Nyɔvore, gam. 131, ane Imitate Their Faith, gam. 185. (A be la Nansaalee ane Twi kɔkɔɛ poɔŋ.)