N Saa neŋ N Ma da ti la nyaga yaga zaa a Katilik puoruu poɔŋ. Kyɛ saŋa na baŋ da wa zanne baŋ ka Naaŋmen yuori la Jehoova na, ba da wa leɛ la Jehoova Sieree Deme a de eŋnyagroŋ puoro neŋ Jehoova. N Saa da maŋ de la daare pɛnne Yezu, kyɛ o da barɛɛ a pɛnnoo. Pampana ŋa yɛŋ, o de la o kapenta bammo na a leɛre te die na kyɛlee oŋ e te Lammozi-dɛndɛŋ Manila teŋɛ kaŋa ba naŋ boɔlɔ San Juan del Monte naŋ be Philippines paaloŋ.

Yuoni 1952 poɔŋ baŋ dɔge ma. A puoriŋ N dɔgreba da piili wulo maŋ Jehoova yɛlɛ soŋ zaa aŋa lɛ baŋ da wulo N beɛre mine banaare ane N kpeɛ̃-mine bata na. N biiloŋ saŋa, N saa da eŋ maŋ faŋa ka N maŋ kanne a Baabole zu bonyeni bebiri zaa. O neŋ ma da maŋ zannɛɛ te puoruu gaŋ-tɛɛtɛɛ na meŋ. Gbɛɛ yaga, N dɔgreba da maŋ toŋboɔlɛɛ gbandige zukaareba a neŋ Bɛɛtil gbɛbog-areba baŋ wa kpeɛrɛ te dieŋ. Ba zemmo yɛlɛ baŋ da maŋ manna korɔ te na da maŋ vɛŋeŋ ka te booree na taa popeɛloŋ yaga zaa, a kyɛ eŋ te faŋa meŋ teŋ zaa de Jehoova puoruu daŋ weɛ te zemmo poɔŋ.

N zannɛɛ yɛlɛ yaga yi N dɔgreba zieŋ, ba da taa la sagediibu yaga zaa Jehoova eŋɛŋ. Baaloŋ kaŋa da kpɛɛ N ma nɔŋnaa oŋ kpi. Yuoni 1971 poɔŋ, N neŋ N Saa da laŋ piilee a paaneɛ toma. Kyɛ saŋa na maŋ da nyɛ yuomo 20 na, N saa meŋ da kpieŋ yuoni 1973 poɔŋ. Maŋ da kɔŋ N dɔgreba zaa na da vɛŋɛɛŋ maŋ e N yoŋ lɛ. Kyɛ a teɛretɔroo naŋ “waa meŋɛ kyɛ waa bon naŋ nyɔge te nyɔvore ka o are kpeɛŋaa” naŋ be a Baabole poɔŋ na soŋ maŋ maŋ taa teɛroŋ naŋ soma, a kyɛ maaleŋ tage peɛle Jehoova a gaŋ maŋ da naŋ vɛŋ ka N eŋɛ kyoɔre. (Hib. 6:19) N saa naŋ wa kpi puoriŋ, a da ba kɔɔre kyɛ maŋ da sage toŋboɔle kaŋa baŋ da toŋboɔle ma ka N gaa te e special paaneɛ Coron teŋbile kaŋa koɔ̃ naŋ ŋmaa gyeeroo oŋ be Palawan paaloŋ.

N da nyɛɛ yuomo 21 saŋa na maŋ da gaa Coron teŋɛ na. Teŋkpoŋ poɔŋ maŋ baa, azuŋ a da e maŋ seɛlee saŋa na maŋ da nyɛ ka electricity, pipe koɔ̃, motore ane lɔɛ yɛlɛ ba taa nimiri a lɛ teŋɛ ŋa poɔŋ na. Aneazaa ka N da te pɔgɛɛ te yɔɔmine fẽẽ beŋ, kyɛ paaneɛ zaa da kyebe ka N neŋ o na maŋ laŋna gɛrɛ a  naaŋ moɔloo. Azuŋ wagre mineŋ, N yoŋ da maŋ gaa a naaŋ moɔloo. A dɛndɛŋ kyuu na poɔŋ, N booree a neŋ N zɔmenne vɔlaa da kpɛ maŋ yaga zaa. Teŋsogɔ zaa, N da maŋ gbuleŋ a kaara ŋmarbie sazuŋ kyɛ kono. A da maŋ erɛ maŋ ŋa N bare a puoruu toma a kyɛ leɛ gaa yiri.

Ana wagre kpeɛne na poɔŋ, N da maŋ yelee N sukyiri poɔ yɛlɛ zaa ko Jehoova. N da maŋ leɛteɛrɛɛ sukyiridii yɛlɛ na maŋ daŋ kanne yi a Baabole ane te puoruu gama na pooreŋ. Gbɛɛ yaga, Yieme 19:14 poɔ yɛlɛ maŋ da maŋ teɛre. N da wa nyɛɛŋ ka Jehoova na eɛ ‘N Pie aneŋ N Yɔɔdeɛrɛ,’ ka maaŋ maŋ teɛrɛ yɛlɛ naŋ pɛlɛ o poɔ, aŋa o tontonnee ane o waaloŋ. A Kaakaara Ziduoruu zannoo ŋa yelzu naŋ la: “You Are Never Alone” a da soŋ maŋ yaga zaa. N da maŋ leɛ kannooŋ gbɛɛ yaga. Saŋa na maŋ da maŋ e N yoŋ na, a da maŋ waa ŋa N neŋ Jehoova la laŋ bebe, azuŋ a da maŋ eɛ wagre naŋ soma maŋ da na baŋ puore, a zanne boma, a kyɛ maŋ teɛre a yɛlɛ gaa tɔɔre.

Maŋ da gaa Coron, a da ba kɔɔre kyɛ baŋ da iri ma ka N e a lantaapuoruu neŋkpoŋ kaŋa. Daa zaa, N yoŋ da maŋ e a Theocratic Ministry Sakuu, Sɛvis Lammo, a Lantaapuoruu Baabole Zannoo, ane A Kaakaara Ziduoruu Zannoo, bonso N yoŋ da la a lantaapuoruu neŋkpoŋ. Daagbuli zaa, maaŋ da maŋ lɛ tere a gyamaa poɔ Baabole yelyaga na meŋ. Nɔkpeɛne zaa kyebe ka ana saŋa na yɛŋ N da ba la taa wagre a na zeŋ teɛrɛ yɛlɛ a nyɛ ka N eɛ N yoŋ!

N da taa la popeɛloŋ a naaŋ moɔloo toma poɔŋ Coron teŋɛ naŋ, a baaraa zaa, N Baabole zannezanneba na mine da wa de la suobu. Kyɛ N da tuoree yelkpeɛne mine meŋ beŋ. Saŋa kaŋa, N da maŋ kyɛŋeŋ lɛɛŋ ka ŋmenaa te toli kyɛ maŋ ta zie na maŋ gɛrɛ ka N te moɔle a duorisoŋ na, kyɛ N da ba maŋ baŋ zie na maŋ na te gaŋ. Teŋbilii koɔ̃ naŋ ŋmaa gyeere meŋ da poɔ la te gbandige na poɔŋ. N da maŋ de la motorboat sasekpeɛŋaa saŋa a gaa ba zie, aneazaa ka N da ba baŋ koɔ̃ duubo! A wagre kpeɛne ŋa zaa poɔŋ, Jehoova da go maŋ a kyɛ kaa N zu meŋ. A puoriŋ, N da wa nyɛɛŋ ka Jehoova da sɛgrɛ maŋ korɔ tonkpeɛŋaa kaŋa maŋ da waana ka N toŋ.

Yuoni 1978 poɔŋ, ba da de maŋ gaaneŋ Papua New Guinea naŋ be Australia paaloŋ samun-gɔɔ seŋ. Papua New Guinea taa la tanne yaga zaa, a kyɛrɛɛ fẽẽ lɛ ka o neŋ Spain paaloŋ kponnoŋ seŋ taa. N noɔre zaaŋ da mãã saŋa na maŋ da wa baŋ ka noba naŋ ta ŋa turituri ata naŋ da bebe na yelee kɔkɔɛ naŋ gaŋ 800. A yɛlɛ noɔ̃ da la ka, a noba yaga zie zaa da yelee Melanesian Pidgin kɔkɔre, ona baŋ boɔlɔ ka Tok Pisin na.

Ba da de maŋ gaaneŋ a teŋkpɛŋ Port Moresby Naansaalee lantaapuoruu kaŋa poɔŋ wagre fẽẽ mine poɔŋ. Kyɛ a puoriŋ, ba da de maŋ gaaneŋ Tok Pisin lantaapuoruu poɔŋ, beŋ maŋ da piili zanna a kɔkɔre. N da maŋ de la yɛlɛ na maŋ zanna na tonɔ neŋ toma a naaŋ moɔloo poɔŋ. Lɛ eebo da soŋ maŋ maŋ woŋ a kɔkɔre wieoŋ lɛ. A da ba kɔɔre kyɛ maŋ da piili terɛ gyamaa poɔ Baabole yelyaga Tok Pisin kɔkɔre poɔŋ. Ba da iri maŋ ka N e gbandige zukaara ko a Tok Pisin lantaapuoree yaga naŋ da be a paaloŋ poɔŋ, a da e maŋ seɛlee yaga zaa, bonso maŋ da wa Papua New Guinea paaloŋ a da naŋ ba ta yuoni gbuli.

A lantaapuoree naŋ da e tɔbɔ neŋ taa yaga zaa na zuŋ, a da maŋ fɛreŋ ka N sɛgre gbandige lammore yaga, a kyɛ da maŋ fɛre ka N maŋ tuuro soe yaga zaa meŋ. A piilee saŋa na, N da maŋ eɛ N yoŋ lɛ, bonso N da be la paaloŋ saana kaŋa poɔŋ ka N neŋ ba kɔkɔre ba yitaa, maŋ da ba baŋ ba sããkoŋyɛlɛ meŋ. Daagbuli zaa, N da maŋ kpɛ la plane a yi lantaapuoruu  kaŋa a gaa lantaapuor-yuo kaŋa, bonso a zie da eɛ tanne a kyɛ e bogri bogri, azuŋ N da koŋ baŋ de lɔɔre gaaneŋ be. Saŋa kaŋa, N yoŋ da maŋ be plane bile kaŋa yɛlɛ naŋ da ba taa nimiri poɔŋ. Dabeɛ̃ da maŋ kpɛ maŋ yaga zaa aŋa lɛ na dabeɛ̃ naŋ da maŋ kpɛ ma saŋa na maŋ da maŋ de motorboat tuuro sori na!

Noba fẽẽ lɛŋ da taa tɛlefone, azuŋ lɛtare maŋ da maŋ sɛge ko a lantaapuoree zaa ka maaŋ wa boɔrɔ ka N de duoro zaa ko ba. Gbɛɛ yaga ka maaŋ wa gɛrɛ lantaapuoree mine, N maŋ ta la be kyɛ ka a lɛtɛ N naŋ sɛge ko ba na naŋ ba ta, azuŋ N da maŋ yɔ soorɛɛ noba ka ba wuli ma zie na te yɔɔmine naŋ be. Kyɛ ka maaŋ wa nyɛ te yɔɔmine na, ba da maŋ ko maŋ waayaane a wuli ma nɔmmo yaga zaa, lɛ da maŋ vɛŋeŋ maŋ nyɛ ka N mɔɔre na zaa ba e zaala. Jehoova da maŋ soŋ maŋ yaga zaa ka lɛ vɛŋ maŋ tage peɛloo yaga zaa.

N da eɛ lammo kaŋa Bougainville teŋɛ koɔ̃ naŋ ŋmaa gyeeroo poɔŋ, a lɛ daare da la N dɛndɛŋ saŋa maŋ erɛ lammo be, kultaa deme mine da morɛɛ laare a wa N zie a wa soore ma ka: “Ho baŋ teŋ?” N teɛrɛŋ maŋ da moɔle a duorisoŋ ko a kultaa deme ŋa saŋa na maŋ da be Port Moresby na. N neŋ ba da piili zannɛɛ a Baabole kyɛ a puoriŋ maŋ da de ba ko te yɔɔ kaŋa naŋ da be beŋ ka o neŋ ba tɔnne a zannoo. Pampana ba bayi zaa de la suobu! A yɛlɛ ŋa eɛ maaloo na kaŋa maŋ nyɛ saŋa na maŋ da be Papua New Guinea paaloŋ yuomo ata na.

Sɛre maŋ da yi Coron yuoni 1978 na, N da wa baŋɛɛ te yɔɔpɔge kaŋa naŋ da veɛlɛ yaga zaa a da de o meŋɛ tere a tonɔ Jehoova toma, o yuori da la Adel. O da tonɛɛ a paaneɛ toma kyɛ guolo o biiri bayi, Samuel ane Shirley. O da naŋ kaarɛɛ o ma naŋ da e pɔge nyaaŋaa meŋ. May 1981 poɔŋ, N da leɛ gaa la Philippines paaloŋ a te de Adel oŋ leɛ N pɔge. Te kultaa puoriŋ, te da laŋ tonɛɛ a paaneɛ toma a kyɛ kaara te booree zu.

Aneazaa ka N da taa la pɔge neŋ biiri, kyɛ yuoni 1983 poɔŋ, ba da kaa iri maŋ ka N e special paaneɛ Linapacan teŋɛ na koɔ̃ naŋ ŋmaa gyeere na, o be la Palawan gbandige naŋ. N neŋ N booree zaaŋ da gaa be, Jehoova Sieree Deme da ba kyebe. Aŋa yuoni gbuli puoriŋ, Adel ma da kpieŋ. Kyɛ te nimiri da moɔŋɛɛŋ yaga zaa a naaŋ moɔloo toma poɔŋ, lɛ da vɛŋɛɛŋ teŋ nyɛ sukyiridii. Te Baabole zannezanneba da nyɛrɛɛ nimitɔɔre gaabo, azuŋ a da ba kɔɔre kyɛ aŋ da fɛre ka te mɛ Lammozie a maŋ erɛ lammore beŋ. Azuŋ te menne da mɛ la a Lammozie kaŋa. Teŋ da gaa be na yuomo ata puoriŋ, noba 110 da wa la a Leɛteɛroo lammo, te poɔ da pɛlɛɛŋ yaga zaa. A noba ŋa yaga zie zaa da wa de la suobu a puoro Jehoova.

Yuoni 1986 poɔŋ, ba da de maŋ gaaneŋ teŋɛ kaŋa ba naŋ boɔlɔ Culion, be eɛ teŋɛ koɔ̃ naŋ ŋmaa gyeeroo ka noba yaga naŋ taa kɔŋkɔnne baaloŋ bebe. Lɛ puoriŋ ba da kaa iree Adel ka o meŋ e special paaneɛ. A piilee na dabeɛ̃ da ba maŋ sage ka te manne a duorisoŋ ko noba naŋ taa a kɔŋkɔnne baaloŋ. Kyɛ te yɔɔmine naŋ da bebe na da vɛŋɛɛŋ teŋ baŋ ka ba ko la noba naŋ taa a baaloŋ na tĩĩ, azuŋ a baaloŋ koŋ baŋ lɔŋ neɛ mɔlɔ lɛ. Noba na mine naŋ da taa a baaloŋ na da maŋ gaa la a lammore te yɔɔpɔge kaŋa dieŋ. A da ba kɔɔre, te da ba lɛ zoro dabeɛ̃ ka te manne a Baabole poɔ yɛlɛ ko noba naŋ da taa a baaloŋ na, ba da maŋ teɛrɛ ka ba taa nensaaleba ane Naaŋmen zagre baŋ bare. Ka teneeŋ wa nyɛ noba naŋ taa popeɛloŋ yaga zaa ba naŋ wa zanne baŋ ka  nendaarekaŋa ba na taa la laafeeloŋ naŋ soma, aneazaa ka a baaloŋ dɔgrɔ baŋ, te poɔ da maŋ pɛleŋ yaga zaa.—Luk. 5:​12, 13.

Te da eɛ yelkaŋa naŋ na soŋ te biiri na ka Culion teŋɛ na zemmo noma korɔ ba. Te da vɛŋɛɛŋ ka te yɔɔpɔgeba bayi mine naŋ e baapaalba a be Coron wa poɔ te eŋɛŋ ka lɛ na vɛŋ ka te biiri na taa zɔmeŋ-sonne. Samuel, Shirley, ane te yɔɔpɔgeba bayi ŋa neŋ noba da zannɛɛ a Baabole baŋ nyɛrɛ nimitɔɔre gaabo, azuŋ ba da taa la popeɛloŋ yaga zaa. Ba neŋ biiri na zaa naŋ da zanna a Baabole na dɔgreba da eɛ N neŋ Adel Baabole zannezanneba. A da wa ta la saŋa kaŋa ka te neŋ booree 11 da zanna a Baabole. A da ba kɔɔre kyɛ ka te Baabole zannezanneba na yaga zie zaa nyɛrɛ nimitɔɔre gaabo, azuŋ ba da iree lantaapuor-paalaa beŋ!

A piilee saŋa na, N yoŋ da la lantaapuoruu neŋkpoŋ naŋ be beŋ. Azuŋ Bɛɛtil da yelka N maŋ e a daagbuli poɔ lammo na ko naaŋ moɔleba banii naŋ da be Culion na, a kyɛ te e a lammo meŋ ko naaŋ moɔleba naŋ da be koraa kaŋa ba naŋ boɔlɔ Marily, naaŋ moɔleba naŋ da bebe na da eɛ bawae. Ka hooŋ de paŋtuŋ gɛrɛ be, ho na de la aware ata kyɛ ta be. Ka teneeŋ wa gaa te e a lammo beŋ baare, N neŋ N booree zaa da maŋ kyɛŋeŋ aware yaga a tu ziiri tanne naŋ be a gaa koraa kaŋa ba naŋ boɔlɔ Halsey ka te neŋ te Baabole zannezanneba te zanne a Baabole.

A baaraa zaa noba yaga da wa puoree Jehoova a lɛ ziiri ŋaŋ, teŋ da mɛ Lammoziiri ko ba. Te yɔɔmine ane noba mine naŋ da maŋ waana a lammore a be Linapacan teŋɛ na da ko teŋ boma yaga zaa teŋ na de mɛ neŋ a Lammoziiri ŋa, a kyɛ da maŋ wa soŋ a toma meŋ. A Lammozie naŋ da be Marily na, noba 200 la da na baŋ kpɛ o poɔ, kyɛ ka teneeŋ boɔrɔ, te na baŋ vɛŋeŋ ka o poɔ e kpoŋ gaŋ lɛ ka noba yaga kpɛ, azuŋ be teŋ da maŋ e te lammobɛrɛ.

Saŋa na te biiri na naŋ da wa baa na, yuoni 1993 poɔŋ, N neŋ Adel da piilee a gbandige zukaabo toma Philippines paaloŋ. Yuoni 2000 poɔŋ, N da gaa la a Ministerial Training Sakuu ka lɛ na vɛŋ ka N meŋ wa e wulwulo ana sakuu na poɔŋ. N da maŋ nyɛŋ ka N ba seŋ neŋ ka N wa e wulwulo, kyɛ wagre zaa, Adel da maŋ eŋ maŋ faŋa. O da maŋ teɛre maŋ ka Jehoova na soŋ maŋ ka N toɔ̃ toŋ a toŋ paala ŋa. (Fil. 4:13) Adel da baŋɛɛŋ ka Jehoova na soŋ maŋ, bonso  Jehoova da sonnooŋ oŋ toɔnɔ tonɔ o toma na aneazaa ka o da beɛrɛɛŋ.

N da naŋ eɛ wulwulo 2006 poɔŋ kyɛ ka dɔkta da yelka Adel taa la baaloŋ kaŋa ba naŋ boɔlɔ Parkinson. Te noɔre zaaŋ da mãã! Saŋa na maŋ da boɔrɔ ka N bare a wulibo toma ŋa a kyɛ kaara o zu na, o da yeleeŋ ka, “Sɔrebo la, bɔ dɔkta naŋ na baŋ soŋ ma a baaloŋ ŋa poɔŋ, N baŋɛɛŋ ka Jehoova na soŋ teŋ ka te naŋ tɔnne a toma.” Adel da naŋ deɛ yuomo ayoɔbo toŋ neŋ a puoruu toma ka o ba ŋmoonɔ. Haali saŋa na oŋ da koŋ baŋ lɛ kyɛŋ na, kyɛ o da naŋ maŋ zeŋɛɛ gbɛrɛɛ sakere zuŋ kyɛ naŋ tonɔ a naaŋ moɔloo toma. Saŋa na aŋ da wa e kpeɛŋaa ka o maŋ yele yɛlɛ na, o da maŋ de la yelbi bonyenaa bee ayi iri neŋ soorebiri noɔre a Lammozieŋ. Te yɔɔmine yaga da maŋ sɛgɛɛ yɛlɛ a de toɔle ko Adel a wulo ba nimipa a neŋ mɔɔre na zaa onaŋ moɔrɔ ane o ewuli sonne na, a te ta saŋa na oŋ wa kpi yuoni 2013 poɔŋ. N neŋ N pɔge nɔŋnaa Adel naŋ taa yelmennoŋ de la yuomo naŋ gaŋ 30 laŋ toŋ neŋ a puoruu toma, azuŋ saŋa na oŋ da wa kpi na, N eŋɛ zaaŋ da kyoɔre maŋ nyɛ ka N eɛ N yoŋ lɛ.

Adel boɔbo da la ka N tɔnne a wagre zaa puoruu toma na, azuŋ lɛ maŋ da e. N da de la N teɛroŋ zaa eŋ a wagre zaa puoruu toma eŋɛŋ, azuŋ N da ba lɛ nyɛ ka N eɛ N yoŋ. A yi yuoni 2014 a te tɔ yuoni 2017, ba da kaa iri maŋ ka N maŋ te puore lantaapuoree naŋ yele Tagalog kɔkɔre naŋ be paalonne a gɔmenantere naŋ da de ba nu dɔgle te puoruu toma zuŋ. Lɛ puoriŋ, N da maŋ te puoree lantaapuoree naŋ yele Tagalog kɔkɔre naŋ be Taiwan paaloŋ, United States paaloŋ, ane Canada paaloŋ. Yuoni 2019 poɔŋ, N da eɛ Naaloŋ Duore-Enneba Sakuu wulwulo Nansaalee kɔkɔre poɔŋ India ane Thailand paaloŋ. N da nyɛɛ popeɛloŋ yaga a toma ŋa zaa poɔŋ. Ka maaŋ wa de N teɛroŋ zaa eŋ Jehoova puoruu toma eŋɛŋ N poɔ maŋ pɛleŋ yaga zaa.

Ka ba naŋ wa de ma gaaneŋ zi-paalaa zaa, N maŋ wa nɔŋ la te yɔɔmine na naŋ bebe na yaga zaa, azuŋ ka ba naŋ lɛ wa de ma gɛrɛ ziyuo kaŋa, a ba maŋ e mɔlɔ lɛ ka N bare ba kyɛ gaa. Ka anaŋ wa waa lɛ, N maŋ de la N meŋɛ zaa dɛle Jehoova. Gbɛɛ yaga N maŋ nyɛŋ ka o sonnɔ maŋ, lɛ maŋ soŋ maŋ maŋ sage leɛroo zaa naŋ wa. Pampana N eɛ special paaneɛ Philippines paaloŋ. N taa la popeɛloŋ lantaapuor-paalaa na poɔŋ maŋ be na, a lantaapuoruu deme taa la N yɛlɛŋ a kyɛ sonnɔ ma yaga zaa. N poɔ pɛlɛɛŋ yaga zaa Samuel ane Shirley naŋ tɔglɔ ba ma sagediibu na.—3 Gyn. 4.

Yelmeŋɛ la, N tuoree yelkpeɛne yaga N zemmo poɔŋ, a mine la saŋa na N pɔge naŋ da bɛ baaloŋ faa kaŋa a di dɔgɛɛ lɛɛŋ a te kpi. Saŋa kaŋa meŋ ka yɛlɛŋ wa leɛre N zemmo poɔŋ, a da maŋ fɛreŋ ka N meŋ e leɛroo. Kyɛ ama zaa poɔŋ, N nyɛɛŋ ka Jehoova “ba e tɔɔre ne te kaŋa zaa.” (Tom. 17:27) Jehoova nu ‘ba e ŋmaa’ ka o soŋ, a kyɛ eŋ o puorebiiri faŋa, haali ka ba naŋ gbaŋ be ziiri naŋ e tɔbɔ. (Aiz. 59:1) Jehoova eɛ N Piiri, o be la N zieŋ N zemmo zaa poɔŋ, N puoruuŋ bareka yaga zaa. N daŋ ba e N yoŋ zaa.