1. Ananso la wala ka dabeɛ̃ na baŋ kpɛ te saŋa kaŋa?

 SAŊA kaŋa dabeɛ̃ maŋ baŋ kpɛɛ neɛzaa. Yelmeŋɛ la, te naŋ zanne a Baabole zuŋ na te ba zoro kũũni dabeɛ̃, sifaare dabeɛ̃, bee te nendaare kaŋa dabeɛ̃. Kyɛ te be la saŋa ŋa “dabeɛ̃ yɛlɛ” naŋ erɛ, a mine la zɔɔre, toŋfaare, ane baaloŋ. (Luk. 21:11) Kaapɔge te na zoree nensaaleba meŋ dabeɛ̃, aŋa mannoo poɔŋ, paaloŋ kaareba bee te dɔgreba na baŋ dɔgrɔ teŋ yelmeŋɛ puoruu zuŋ. Noba mine maŋ zoree dabeɛ̃ ka aminekaŋaŋ ba koŋ baŋ are yelkpeɛŋaa kaŋa ba naŋ tuoro pampana noɔreŋ, bee yelkpeɛne mine baŋ na baŋ tuore nendaare kaŋa noɔreŋ.

2. Manne lɛ yɛlɛ naŋ da waa ko Deevid saŋa na oŋ da be Gaat na.

² Saŋa kaŋa dabeɛ̃ da maŋ kpɛɛ Deevid. Aŋa mannoo poɔŋ, saŋa na Naa Sɔɔl naŋ da kara Deevid ka o koo na, o da zo gaa la Filiisitiya teŋɛ kaŋa ba naŋ boɔlɔ Gaat. A da ba kɔɔre kyɛ ka Gaat naa Eekis da peɛre wa baŋ ka Deevid la a zɔɔzɔɔ gandaa na naŋ da ko a Filiisitiya noba “turi pie” na. Ka “dabeɛ̃ daaŋ kpɛ [Deevid] yaga.” (1 Saa. 21:​10-12) O da zoree dabeɛ̃ ka Eekis na e oŋ yelkaŋa. Boŋ da soŋ Deevid oŋ taa nyaa?

3. Aŋa lɛ na Yieme 56:​1-3, 11 naŋ yel na, boŋ da soŋ Deevid oŋ da ba lɛ zoro dabeɛ̃?

³ Deevid da sɛgɛɛ o sukyiri yɛlɛ aŋ be Yieme 56 saŋa na oŋ da naŋ be Gaat na. Ana yieloŋ na poɔŋ Deevid wulee ananso oŋ da zoro dabeɛ̃ ane bon naŋ da somoo oŋ bare o dabeɛ̃ na.  Deevid da dɛlɛɛ Jehoova saŋa na dabeɛ̃ naŋ da kpɛ o na. (Kanne Yieme 56:​1-3, 11.) Deevid da taa la ananso mine zuŋ oŋ da dɛle Jehoova. Jehoova da soŋɛɛ Deevid oŋ e yelkaŋa naŋ da e nɔmãã yaga. O da baŋɛɛ perɛ kyɛ erɛ o yɛlɛ aŋa yaŋyaa! Eekis da ba lɛ boɔrɔ ka o ko Deevid kyɛ o da boɔrɔŋ ka o yi be gaa, azuŋ Deevid da toɔ̃ zo yi la be.​—1 Saa. 21:13–22:1.

4. Wala teŋ na baŋ e a maaleŋ dɛle Jehoova yaga zaa? Tere yelmannaa.

⁴ Ka teneeŋ meŋ dɛle Jehoova te dabeɛ̃ na baŋ baareŋ. Kyɛ wala teŋ na baŋ e dɛle Jehoova yaga zaa, agaŋaazaa ka dabeɛ̃ wa kpɛ te? Te nyɛ yelmannaa ŋa. Ka hooŋ wa beɛrɛ baaloŋ kaŋa, a piilee saŋa dabeɛ̃ na baŋ kpɛ boŋ. Kyɛ ka hooŋ sage dɔkta na naŋ kaara bo na di, ho dabeɛ̃ na na ŋmaa bareŋ. Aminekaŋaŋ o saŋ la noba mine naŋ da beɛrɛ ana baaloŋ na. Saŋa na hoŋ wa manna koroo lɛ a baaloŋ naŋ erɛ bo na, o da kyɛllɛŋ soŋ zaa, hoŋ nyɛ ka o sereŋ teɛrɛɛ ho yɛlɛ. Kaapɔge o na wuli boŋ tĩĩ mine naŋ toɔ̃ saŋ noba mine meŋ naŋ da beɛrɛ ana baaloŋ na. Lɛ meŋ la, ka teneeŋ wa teɛrɛ yɛlɛ na zaa Jehoova naŋ e, yɛlɛ o naŋ erɛ pampana, ane yɛlɛ oŋ naŋ na e nendaare kaŋa na, a na vɛŋeŋ ka te maaleŋ sagoo di yaga zaa. Lɛ ka Deevid da e. Ka teneeŋ wa zanna yɛlɛ na mine naŋ be Yieme 56 na, teɛre nyɛ lɛ hoŋ na baŋ e a maaleŋ dɛle Jehoova yaga zaa ka lɛ vɛŋ ka ho ta lɛ zoro dabeɛ̃.

BO YƐLƐ KA JEHOOVA DA E SAŊA KAŊA NAŊ PARE?

5. Saŋa na dabeɛ̃ naŋ da kpɛ Deevid na, bo yɛlɛ oŋ da maŋ teɛrɛ? (Yieme 56:​12, 13)

⁵ Aneazaa ka Deevid da baŋɛɛŋ ka o na baŋ kɔŋ la o nyɔvore, kyɛ o da maŋ teɛrɛɛ yelsonne na Jehoova naŋ e saŋa kaŋa naŋ pare. (Kanne Yieme 56:​12, 13.) Lɛ ka Deevid da maŋ erɛ o zemmo zaa poɔŋ. Aŋa mannoo poɔŋ, saŋa kaŋa o da maŋ teɛrɛɛ Jehoova bonmaalee yɛlɛ ka lɛ da maŋ teɛre o lɛ Jehoova naŋ taa kpeɛ̃o seŋ, ane lɛ o naŋ taa nɔmmo ko nensaaleba. (Yiem. 65:​6-9) Deevid da maŋ lɛ teɛrɛɛ yɛlɛ na Jehoova naŋ e ko noba mine meŋ. (Yiem. 31:19; 37:​25, 26) Agaŋaazaa o da maŋ leɛ teɛrɛɛ yɛlɛ na Jehoova naŋ e ko ona meŋɛ. Jehoova da sonnɛɛ Deevid a kyɛ go o a  yi o biiloŋ saŋa zaa. (Yiem. 22:​9, 10) Nɔkpeɛne zaa kyebe ka, Deevid naŋ da maŋ teɛrɛ ana yɛlɛ ŋa zaa na, a da maŋ vɛŋeŋ oŋ maaleŋ dɛle Jehoova yaga zaa!

6. Ka dabeɛ̃ wa kpɛ te, boŋ na baŋ soŋ te ka te dɛle Jehoova?

⁶ Ka dabeɛ̃ŋ wa kpɛ bo, soore ho meŋɛ ka, ‘Bo yɛlɛ ka Jehoova e saŋa kaŋa naŋ pare?’ Teɛre o bonmaalee yɛlɛ. Aŋa mannoo poɔŋ, “maaleŋ kaa” lɛ na Jehoova naŋ maŋ kaara a nuuli ane felaaware zu velaa zaa lɛ, aneazaa ka o ba maalaa o waaloŋ poɔŋ, aŋ koŋ baŋ puoruu meŋ. Lɛ wuleeŋ ka nɔkpeɛne zaa kyebe ka Jehoova na kaa la te meŋ zu. Ka hooŋ teɛre a yɛlɛ ŋa soŋ, a na baŋ soŋ boŋ ka ho maaleŋ dɛle Jehoova yaga zaa. (Mat. 6:​25-32) Hooŋ leɛteɛre yɛlɛ na meŋ Jehoova naŋ e ko o puorebiiri mine. Ho na baŋ zannɛɛ neɛ kaŋa yɛlɛ naŋ da wuli sagediibu yaga zaa ka o yɛlɛ be a Baabole poɔŋ, bee a kanne te yɔɔ kaŋa zemmo yɛlɛ. a Maŋ teɛrɛ yɛlɛ na meŋ Jehoova naŋ e ko hooŋ meŋɛ. Wala oŋ e soŋ bo hoŋ wa baŋ a yelmeŋɛ? (Gyn. 6:44) Sobuo ka Jehoova iri ho puoro nɔɛ ko bo? (1 Gyn. 5:14) Sobuo hoŋ maŋ nyɛrɛ tɔnɔ yire o Bidɔɔ nɔŋnaa yɔɔdeɛbo tamaa na eŋɛŋ bebiri zaa?​—Efe. 1:7; Hib. 4:​14-16.

7. Sobuo ka daŋyele Daaniel yɛlɛ da soŋ Vanessa oŋ ba lɛ zoro dabeɛ̃?

⁷ Te yɔɔpɔge Vanessa b naŋ yi Haiti paaloŋ da tuoree dabeɛ̃ yɛlɛ mine. Dɔɔ kaŋa naŋ kpeɛrɛ zie na o naŋ be na da maŋ boɔlooŋ a kyɛ toɔloo masɛgere bebiri zaa a fɛroo ka o neŋ o sɛŋ taa. Vanessa da vɛŋeŋ oŋ baŋ peɛlaaŋ ka o koŋ sage. Kyɛ a dɔɔ suuri da ireeŋ yaga zaa, oŋ gba da tɔ dabeɛ̃ emmoo ka o na e oŋ yelfaa kaŋa. O yeleeŋ ka “dabeɛ̃ da kpɛ maŋ.” Bo ka Vanessa da e? O da eɛ yelkaŋa a na toɔ̃ go o meŋɛ. A lantaapuoruu neŋkpoŋ kaŋa da somooŋ oŋ vɛŋ ka a polisiri baŋ a yɛlɛ. Kyɛ o da lɛ teɛrɛɛ lɛ Jehoova naŋ da go o puorebiiri mine saŋa kaŋa naŋ pare. Vanessa yeleeŋ ka “Neɛ na yɛlɛ maŋ da teɛre la daŋyele Daaniel. Ba da de oŋ lɔɔ eŋ gbeŋme kɔŋ naŋ kpɛ bogi poɔŋ aneazaa ka o da ba e yelfaa zaa. Kyɛ Jehoova da somooŋ. N da puore sɔrɛɛ Jehoova ka o vɛŋ ka a dɔɔ ta la teɛrɛ N yɛlɛ a vɛŋ ka a yɛlɛ baare, bonso N da ba lɛ baŋ lɛ zaa maŋ na e. Lɛ puoriŋ, N da ba lɛ zoro dabeɛ̃.”​—Daan. 6:​12-22.

BO YƐLƐ KA JEHOOVA ERƐ PAMPANA?

8. Bo yɛlɛ ka Deevid da sagedi peɛlaaŋ? (Yieme 56:8)

⁸ Aneazaa ka Deevid da na baŋ kɔŋ la o nyɔvore Gaat poɔŋ, kyɛ Deevid da ba de o teɛroŋ zaa eŋ yɛlɛ naŋ na baŋ vɛŋ ka dabeɛ̃ kpɛ o na eŋɛŋ. Kyɛ o da de la o teɛroŋ eŋ yɛlɛ na Jehoova naŋ erɛ koroo ana saŋa na. Deevid da nyɛɛŋ ka Jehoova da be la o zieŋ a goroo, a baŋ yɛlɛ naŋ be o sukyiriŋ meŋ. (Kanne Yieme 56:8.) Deevid da taa la zɔmeŋ sonne aŋa Gyoonataŋ ane Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ Ahiimelek, baŋ da maŋ eŋnɛ o faŋa a kyɛ sonnoo meŋ. (1 Saa. 20:​41, 42; 21:​6, 8, 9) Aneazaa ka Naa Sɔɔl meŋ da boɔrooŋ ka o koo, kyɛ o da toɔ̃ zoeŋ a faa o nyɔvore. O da sagedieŋ yaga zaa ka Jehoova baŋɛɛ yɛlɛ na zaa naŋ pɔgroo ane lɛ a yɛlɛ naŋ dɔnnɔ o seŋ.

9. Bo yɛlɛ ka Jehoova baŋ kyaare te kaŋa la kaŋa zaa?

⁹ Ka hooŋ wa tuoro yelkpeɛŋaa kaŋa ka dabeɛ̃ŋ wa kpɛ bo, baŋ ka Jehoova baŋɛɛ yɛlɛ na ho naŋ tuoro ane lɛ a yɛlɛ naŋ dɔɔnɔ bo seŋ. Aŋa mannoo poɔŋ, Jehoova da baŋɛɛ dɔgroŋ na a Izerayɛl biiri naŋ da tuoro a Igyipiti noba nuuriŋ ane “ba woore meŋ yɛlɛ.” (Yiib. 3:7)  Deevid da yielee yieloŋ ka Jehoova nyɛɛ o “woore zaa” ane “yɛlɛ naŋ be [o] sukyiri poɔŋ a dɔɔnɔ [o].” (Yiem. 31:7) Saŋa na gba Naaŋmen puorebiiri naŋ da wa dire dɔgɛɛ ba menne yelfaare zuŋ na, “a da beɛrooŋ yaga zaa.” (Aiz. 63:9) Ka dabeɛ̃ŋ wa kpɛ bo, Jehoova maŋ baŋɛɛ lɛ a yɛlɛ naŋ waa ko bo, a e siri meŋ ka o soŋ bo ka ho ta la zoro dabeɛ̃.

10. Boŋ vɛŋ hoŋ sagedi ka Jehoova taa la ho yɛlɛ, a e siri meŋ ka o soŋ bo ka ho toɔ̃ are ho yelkpeɛne noɔreŋ?

¹⁰ Kyɛ ka hooŋ tuoro yelkpeɛne mine ka dabeɛ̃ŋ kpɛ bo, ho koŋ nyɛrɛ lɛ na Jehoova naŋ sonnɔ bo. Boŋ hoŋ na baŋ e? Ho na baŋ sɔrooŋ ka o soŋ bo ka ho nyɛ yɛlɛ naŋ wuli ka o sonnɔ boŋ. (2 Nam. 6:​15-17) Pãã leɛteɛre nyɛ: Ho woŋee yelyaga kaŋa bee noɔre iribo kaŋa a lantaapuoruu lammo saŋa aŋ eŋ bo faŋa bee? Te gama na kaŋa, vidio, bee yiele yobo na kaŋa eŋ boŋ faŋa bee? Neɛ kaŋa yelee yelkaŋa, bee sɛgre kaŋa yɛlɛ a eŋ bo faŋa bee? A na baŋ eɛ mɔlɔ ka te inne lɛ te yɔɔmine nɔmmo ane faŋa emmo na te naŋ maŋ nyɛrɛ yire Naaŋmen yelbiri na naŋ maŋ sonnɔ te. Kyɛ Jehoova naŋ korɔ teŋ kyɔɔtaare yaga zaa naŋ ba taa mannoo. (Aiz. 65:13; Mak. 10:​29, 30) A maŋ wuliŋ ka o taa la te yɛlɛŋ. (Aiz. 49:​14-16) A maŋ lɛ wuliŋ meŋ ka te na baŋ dɛlooŋ.

11. Boŋ da soŋ Aida oŋ ba lɛ zoro dabeɛ̃?

¹¹ Aida, naŋ be Senegal da nyɛɛ lɛ Jehoova naŋ da somoo toɔrɔ saŋa. Ona la o ma bi dɛndɛŋ, azuŋ o dɔgreba da kaarɛɛ soriŋ ka o bɔ toma naŋ na somoo ka o kaara o meŋɛ ane ba. Kyɛ saŋa na oŋ da vɛŋ ka o zemmo yɛlɛ e ŋmaa ŋmaa lɛ ka lɛ na baŋ vɛŋ ka o toŋ a paaneɛ toma na, libi yɛlɛ da wa eɛ kpeɛŋaa ko Aida. O yideme poɔ da sãã neŋ o, baŋ da yele yɛlɛ naŋ ba soma koroo. O yeleeŋ ka, “Dabeɛ̃ da kpɛ maŋ maŋ teɛrɛ ka N koŋ baŋ kaa N dɔgreba zu, a da teɛrɛ meŋ ka noba na yelee yelfaare kyaare ma. N gba da paaneɛ Jehoova o naŋ tere sori ka a yɛlɛ ŋa erɛ.” Kyɛ oŋ da kyɛlle woŋ yelyaga kaŋa a lammozieŋ. O yeleeŋ ka, “A yelyaga soba da teɛre teŋ ka Jehoova baŋɛɛ yɛlɛ naŋ maŋ vɛŋ teŋ zaa zoro dabeɛ̃. Fẽẽfẽẽ fẽẽfẽẽ a nembɛrɛ ane te yɔɔmine kawane da soŋ maŋ maŋ nyɛ ka Jehoova nɔŋ maŋ. N da puore sɔrɛɛ Jehoova, a da taa sagediibu ka o na soŋ maŋ, saŋa na oŋ da wa  iri N puoro noɔre na ko ma na, N da nyɛɛ sukyiri maaroŋ.” A da ba kɔɔre kyɛ ka Aida da nyɛ toma, a toɔnɔ kaara o meŋɛ ane o dɔgreba, a kyɛ naŋ tonɔ a paaneɛ toma meŋ. O yeleeŋ ka, “N wa zannɛɛŋ ka N dɛle Jehoova kpɛlɛŋkpɛlɛŋ. Pampana ŋa ka maaŋ wa puore baare, N dabeɛ̃ zaaŋ maŋ baare.”

BOŊ KA JEHOOVA NA E NENDAARE KAŊA NAŊ WAANA?

12. Aŋa lɛ na Yieme 56:9 naŋ yel na, bo yɛlɛ ka Deevid da sagedi ka a na eŋ meŋɛmeŋɛ?

¹² Kanne Yieme 56:9. A sɛgre ŋa meŋ lɛ wulee yelkaŋa naŋ da soŋ Deevid saŋa na dabeɛ̃ naŋ da kpɛ o na: Aneazaa ka o da baŋɛɛŋ ka o na baŋ kɔŋ la o nyɔvore, kyɛ o da teɛrɛɛ yɛlɛ na Jehoova naŋ na e koo nendaare kaŋa na yɛlɛ. Deevid da baŋɛɛŋ ka Jehoova na faagooŋ wagre naŋ seŋ neŋ poɔŋ. Bonso Jehoova da yeleeŋ ka Deevid la na wa di a Izerayɛl naaloŋ. (1 Saa. 16:​1, 13) Deevid da baŋɛɛŋ peɛlaaŋ ka yɛlɛ na Jehoova naŋ eŋ noɔre na na nyɛɛ eebo meŋɛmeŋɛ.

13. Bo yɛlɛ teŋ na baŋ sagedi ka Jehoova na eŋ?

¹³ Boŋ ka Jehoova eŋ noɔre ka o na e ko boŋ? Te ba kaara soriŋ ka o go te yi toɔrɔ zaa poɔŋ. c Kyɛ teɛre baŋ ka yelkpeɛne zaa ho naŋ tuoro pampana, Jehoova na iree a zaa bare a donpaalaa poɔŋ. (Aiz. 25:​7-9) Te Naaŋmen na naŋ maale te na taa la a kpeɛ̃o ka o seŋ kũũni, a iri te baalonne, ane te sukyiri kyɛre yɛlɛ zaa bare, a kyɛ iri te dɔndɔnne meŋ zaa bare.​—1 Gyn. 4:4.

14. Bo yɛlɛ teŋ na baŋ teɛre a yɛlɛ gaa tɔɔre?

¹⁴ Ka dabeɛ̃ŋ wa kpɛ bo, maŋ teɛre yɛlɛ na Jehoova naŋ na e nendaare kaŋa na yɛlɛ. Teɛre nyɛ lɛ aŋ na waa ka Setaana ba la kyebe, ka ba sãã a neŋfaare zaa kyɛ kyɛre a neŋsonne yoŋ, ka fẽẽfẽẽ fẽẽfẽẽ ka te zaa wa pɛgeyi. Ba da eɛ ewuluu kaŋa a 2014 lammokpɛŋ na zieŋ a wulo yɛlɛ teŋ na baŋ teɛre kyaare te nendaare kaŋa. Bi-saa kaŋa yeleeŋ ka ka yɛlɛ naŋ be 2 Timoti 3:​1-5 naŋ da kyaare Paradiisi yɛlɛ, ŋaaŋ baŋ da naaŋ sɛgaa: “A donpaalaa poɔŋ popeɛloŋ na bebeŋ yaga. Nensaaleba na nɔŋ la ba taaba, a nɔŋ yelmennoŋ, a baŋ ba e ta zie, a taa sigrimennoŋ, a pugiro Naaŋmen, a wono ba dɔgreba yɛlɛ, a puoro bareka, a taa yelmennoŋ, a nɔnɔ ba yideme, a lanna noɔre, a maŋ yele ba taaba yelsonne, a taa nyɔge meŋɛ, a e bɔin, a nɔnɔ yelsonne, a e noba naŋ be dɛlebo, a e noba yɛlɛ naŋ koŋ e tuo te gaali, a koŋ zɛgrɛ ba menne, a nɔnɔ Naaŋmen a gaŋ nimipɛle yɛlɛ, a de ba menne zaa ko Naaŋmen; tage peɛle a noba ŋa taa yaga zaa.” Ka lɛ ho neŋ ho booree deme ane ho yɔɔmine maŋ di la dama a kyaare lɛ a donpaalaa zemmo naŋ na waa bee?

15. Aneazaa ka dabeɛ̃ da kpɛ la Tanja, kyɛ boŋ da somoo oŋ nyɔge o sagediibu kpeɛŋaa?

¹⁵ Te nyɛ te yɔɔpɔge Tanja naŋ be North Macedonia paaloŋ zemmo yɛlɛ. O dɔgreba da dɔgrooŋ saŋa na oŋ da wa piili zanna a Baabole na. Kyɛ oŋ da maŋ teɛrɛ yɛlɛ na Jehoova naŋ na e koo nendaare kaŋa na da somooŋ oŋ dire yelmennoŋ korɔ Jehoova aneazaa ka dabeɛ̃ da kpɛ oŋ. O yeleeŋ ka: “Yɛlɛ na mine maŋ da zoro dabeɛ̃ ka a na pɔge maŋ na sereŋ da pɔge maŋ. Ka maaŋ wa gaa lammozie wa zaa, N ma da maŋ ŋmɛ maŋ. N dɔgreba da yelka ka maaŋ leɛ Jehoova Sieree Deme kaŋa ba na ko maŋ.” A baaraa zaa Tanja dɔgreba da karooŋ yi ba dieŋ. Wala oŋ da e? O yeleeŋ ka: “N da de la N teɛroŋ zaa eŋ popeɛloŋ na maŋ na nyɛ a gɛrɛ wagre naŋ ba taa baaraa ka maaŋ di yelmennoŋ te ta a baaraa. N maŋ lɛ teɛrɛ lɛ Jehoova naŋ na ko maŋ bonzaa maŋ kɔŋ pampana a donpaalaa poɔŋ, ane lɛ teŋ na inni yelfaare zaa naŋ pɔge te yɛlɛ.” Tanja da nyɔge  la o sagediibu kpeɛŋaa. Jehoova da somooŋ oŋ nyɛɛ kpɛzie. Zenɛ ŋa Tanja kulee te yɔɔdɔɔ kaŋa naŋ nɔnɔ Jehoova, baŋ zaa de popeɛloŋ tonɔ a wagre zaa naaŋ moɔloo toma.

MAALEŊ DƐLE JEHOOVA YAGA ZAA PAMPANA

16. Ka daŋyelbo naŋ be Luka 21:​26-28 wa piili nyɛrɛ eebo, boŋ na baŋ soŋ te ka te taa nyaa?

¹⁶ A dɔgroŋ kpoŋ saŋa, “dabeɛ̃ . . . na vɛmeŋ ka noba yieŋ.” Kyɛ Naaŋmen puorebiiri na taa la nyaa a are kpeɛŋaa. (Kanne Luka 21:​26-28.) Ananso la wala teŋ na taa nyaa a koŋ zoro dabeɛ̃? Bonso a lɛ saŋa na te na dɛlɛɛ Jehoova yaga zaa. Te yɔɔpɔge Tanja teŋ yel o yɛlɛ baare na yeleeŋ ka, yɛlɛ na oŋ da tuore na sonnooŋ oŋ toɔ̃ are yelkpeɛne mine meŋ oŋ naŋ tuoro noɔreŋ pampana. O yeleeŋ ka, “N wa nyɛɛŋ ka yelzaa kyebe ka Jehoova koŋ baŋ soŋ te ka te are a noɔreŋ, a kyɛ naŋ korɔ te maaloo meŋ. Saŋa kaŋa a na maŋ waa ŋa noba mineŋ taa kpeɛ̃o gaŋ te, kyɛ a yelmeŋɛ naŋ bebe la ka Jehoova yoŋ la taa kpeɛ̃o gaŋ neɛzaa. Ka teneeŋ wa tuoro yelkaŋa naŋ e kpeɛŋaa yaga gba, kyɛ a na baareŋ.”

17. Sobuo ka a 2024 yuoni yelzu ŋa na soŋ te? (Kaa a gane niŋe foto.)

¹⁷ Zenɛ yɛlɛ yaga bebeŋ naŋ na baŋ tɔ dabeɛ̃ eŋ te. Kyɛ te na baŋ toɔ̃ iree dabeɛ̃ bare aŋa lɛ Deevid naŋ da e na. A 2024 yuoni yelzu na eɛ Deevid puoro oŋ da puore a yelko Jehoova ka: “Saŋa na dabeɛ̃ naŋ wa kpɛ ma, N maŋ de la N meŋɛ a dɛle bo.” (Yiem. 56:3) Ŋaa ka Baabole gaŋbaŋna kaŋa yelkyaare a sɛgre ŋa, “Deevid da ba maŋ teɛrɛ yɛlɛ naŋ na vɛŋ ka dabeɛ̃ kpɛ o na yɛlɛ bee a teɛrɛ yelkpeɛne na poɔŋ oŋ da be na. Kyɛ o da maŋ de la o meŋɛ zaa dɛle Soba naŋ na faa o na.” Maŋ teɛrɛ a yuoni yelzu ŋa yɛlɛ a kyuuri naŋ waana na poɔŋ, agaŋaazaa ka hooŋ wa tuoro dabeɛ̃ yɛlɛ mine. Teɛrɛ yɛlɛ Jehoova naŋ e saŋa kaŋa naŋ pare, yɛlɛ o naŋ erɛ pampana, ane yɛlɛ o naŋ na e nendaare kaŋa. Ka hooŋ e lɛ, ho meŋ na toɔ̃ yelee a yelbie ŋa Deevid naŋ da yel na: “Naaŋmen maŋ dɛle. N koŋ zo dabeɛ̃.”—Yiem. 56:4.